52010DC0634




[pic] | ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ |

Βρυξέλλες, 10.11.2010

COM(2010) 634 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με την εδραίωση των σχέσεων μεταξύ ΕΕ και Αφρικής 1,5 δισεκατομμύριο κάτοικοι, 80 χώρες, δύο ήπειροι, ένα μέλλον

1. Ευρωπη-Αφρικη: προσαρμογή της εταιρικήσ σχέσησ στη νεα πραγματικοτητα

1. Η τρίτη διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Αφρικής, η οποία θα συγκεντρώσει 80 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Νοεμβρίου 2010 και θα αποτελέσει ευκαιρία για τη σύσφιξη των σχέσεων ΕΕ-Αφρικής, προσφέροντας την προοπτική ενός καλύτερου μέλλοντος και περισσότερης ευημερίας για 1,5 δισεκατ. ανθρώπους και 80 χώρες. Επίσης θα παράσχει την ευκαιρία να προσαρμοστεί η εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής στις σημαντικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στην Ευρώπη, στην Αφρική και διεθνώς μετά την τελευταία διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Αφρικής και την θέσπιση της κοινής στρατηγικής Αφρικής-ΕΕ το 2007[1].

2. Στην Ευρώπη, χάρη στη συνθήκη της Λισαβόνας και τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, η οποία συνεργάζεται στενά με τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ΕΕ θα μπορεί να συνδέσει καλύτερα την εξωτερική της πολιτική με το οικονομικό πρόγραμμά της. Θα επιτύχει μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ της πολιτικής της ΕΕ για την Αφρική και των γενικών πολιτικών της. Οι δύο εταίροι θα μπορούν επίσης να συντονίζουν καλύτερα τις θέσεις τους και να μεταφέρουν κοινά μηνύματα σε παγκόσμιο επίπεδο.

3. Στην Αφρική, τα παραδείγματα επιτυχίας δείχνουν μια συνεχή πορεία προς την ειρήνη, τη σταθερότητα και τη δημοκρατία. Εντούτοις η φτώχεια, η κακή διακυβέρνηση, οι συγκρούσεις και οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίζονται ακόμη σε πολλές περιοχές, με αποτέλεσμα η πρόοδος να είναι αργή και άνιση. Η Αφρική ωστόσο επιβεβαίωσε τη βούλησή της να αναλάβει την ευθύνη για το μέλλον της, να βασίζεται λιγότερο στην εξωτερική βοήθεια και να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες προκλήσεις. Η πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση προχωρεί σε επίπεδο περιφερειών και ηπείρου, η Αφρική εκφράζεται ολοένα και περισσότερο με μια φωνή σε παγκόσμιο επίπεδο και η Αφρικανική Ένωση αναδεικνύεται σε αποφασιστικό παράγοντα.

4. Η οικονομική ανάπτυξη της Αφρικής είναι εντυπωσιακή, με μέση ετήσια ανάπτυξη 6% μεταξύ 2006 και 2008. Το 2009 η τάση αυτή μειώθηκε στο ήμισυ και περισσότερο, μεταξύ άλλων, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, των διακυμάνσεων των τιμών των πρώτων υλών και των εξαγωγών, της μείωσης των εμβασμάτων και της σημαντικής επιβράδυνσης των άμεσων ξένων επενδύσεων. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, η αφρικανική ήπειρος αναμένεται να σημειώσει σύντομα οικονομική ανάκαμψη και να επανέλθει σε υψηλά επίπεδα ανάπτυξης.

5. Η ΕΕ και η Αφρική αντιπροσωπεύουν από κοινού το ένα τέταρτο του πληθυσμού της γης και περισσότερο από το ένα τρίτο των μελών των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Η Ευρώπη και η Αφρική διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην προώθηση ενός διεθνούς κανονιστικού πλαισίου και θεσμών χωρίς αποκλεισμούς. Η Ευρώπη βοήθησε τις ομάδες G-8 και G-20 να προσεγγίσουν την Αφρική και να δώσουν σε αυτή την ήπειρο ευκαιρίες να ακουστεί η φωνή της. Η ΕΕ υποστήριξε επίσης τη μεταρρύθμιση των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και ενήργησε ώστε η Αφρική να αποκτήσει μία ακόμη έδρα στην Παγκόσμια Τράπεζα.

6. Η ΕΕ παραμένει ο σημαντικότερος πολιτικός σύμμαχος της Αφρικής και αξιόπιστος εμπορικός και αναπτυξιακός εταίρος. Στην τελευταία διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Αφρικής στη Λισαβόνα το 2007, τα δύο μέρη αποφάσισαν να θέσουν τις σχέσεις τους σε νέα επί ίσοις όροις και στρατηγική βάση. Τώρα πρέπει πλέον να προχωρήσουν περαιτέρω ώστε να ανταποκριθούν σε αυτή τη φιλοδοξία, μεταξύ άλλων με την αποτελεσματική εφαρμογή της κοινής στρατηγικής Αφρικής-ΕΕ. Συγχρόνως, οι αναδυόμενοι παγκόσμιοι παράγοντες ενισχύουν την παρουσία τους στην Αφρική και η συνεργασία Νότου-Νότου αυξάνεται. Οι νέες αυτές τάσεις αποτελούν υγιή πρόκληση για τις σχέσεις Αφρικής-ΕΕ και απαιτούν εκ νέου επικέντρωση σε αναγνωρισμένες δυνάμεις και στην προστιθέμενη αξία, καθώς και καλύτερο συντονισμό και εντοπισμό των αμοιβαία επωφελών καταστάσεων.

7. Αν και η επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας (ΑΣΧ) θα παραμείνει στο επίκεντρο της κοινής στρατηγικής Αφρικής-ΕΕ, πρέπει να βοηθηθεί η Αφρική ώστε να ενισχύσει την πολιτική και οικονομική διακυβέρνησή της, καθώς και το κανονιστικό, δημοσιονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον που θα επιτρέψει τη βελτίωση της κινητοποίησης των πόρων της ηπείρου κατά τρόπο διατηρήσιμο. Για τον σκοπό αυτό θα απαιτηθεί συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και η αναπτυξιακή βοήθεια θα πρέπει να λειτουργήσει ως χρηματοοικονομικός μοχλός. Η στρατηγική της ΕΕ για το 2020 αποτελεί πηγή έμπνευσης για τις σχέσεις μας με την Αφρική, δημιουργώντας ένα πλαίσιο ώστε οι πολιτικοί στόχοι μας να μετατραπούν σε συγκεκριμένες ενέργειες που θα καθοδηγήσουν τις σχέσεις Αφρικής-ΕΕ κατά την επόμενη δεκαετία.

8. Η Ευρώπη και η Αφρική πρέπει να αξιοποιήσουν τα επιτεύγματα[2] της κοινής στρατηγικής και να προωθήσουν τα αποτελέσματά της σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και σε επίπεδο ηπείρου και περιφερειών. Τα διδάγματα που προέκυψαν τα τρία τελευταία έτη δείχνουν ότι η κοινή στρατηγική πρέπει να αξιοποιεί καλύτερα τις δυνατότητές της και να ανταποκρίνεται περισσότερο στις παρούσες και μελλοντικές προκλήσεις. Οι σχέσεις πρέπει πράγματι να υπερβούν τους θεσμούς και την αποσπασματική και επικεντρωμένη στην ανάπτυξη προσέγγιση του παρελθόντος, ούτως ώστε τα παγκόσμια προβλήματα να αντιμετωπιστούν από κοινού. Τα δύο μέρη πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ασυμφωνίες τους και να αναπτύξουν τρόπους αποτελεσματικής διάδρασης. Στην Αφρική, η ενίσχυση της επικουρικότητας με τον εξορθολογισμό των αλληλεπικαλυπτόμενων αρμοδιοτήτων και των δυνητικά αντικρουόμενων προγραμμάτων συνεχίζει να αποτελεί πρόκληση. Στην Ευρώπη, τα αντικρουόμενα εθνικά συμφέροντα, οι ασυντόνιστες διμερείς πρωτοβουλίες και η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των μέτρων που λαμβάνονται υπονομεύουν την προβολή και πολιτική επιρροή.

2. ΕΕ-Aφρικη: Αντιμετώπιση από κοινου των κοινών προκλήσεων

(9) Η εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής αποτελεί τη μόνη διηπειρωτική στρατηγική εταιρική σχέση που έχει συνάψει η ΕΕ. Δεν πρόκειται για εταιρική σχέση χορηγού-δικαιούχου, αλλά για πραγματική συνολική εταιρική σχέση, η οποία βασίζεται σε κοινά συμφέροντα και στη δημιουργία αμοιβαία επωφελών καταστάσεων.

(10) Η ειδική προστιθέμενη αξία της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Αφρικής έγκειται στον πολιτικό της χαρακτήρα, το ευρύ πεδίο εφαρμογής της και την ικανότητά της να αντιμετωπίζει από κοινού τα διεθνή προβλήματα και κοινά δημόσια αγαθά, σε μια εποχή που η ταχύτητα της παγκοσμιοποίησης απαιτεί συντονισμένες πολιτικές απαντήσεις στο πλαίσιο της πολυμερούς διπλωματίας. Η Ευρώπη και η Αφρική μοιράζονται αξίες και συμφέροντα σε βασικούς τομείς και πρέπει να εκφράσουν τις απόψεις τους με συγκεκριμένα αποτελέσματα.

(11) Επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας (ΑΣΧ): η ολομέλεια υψηλού επιπέδου των Ηνωμένων Εθνών για τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας που συνήλθε στη Νέα Υόρκη φέτος τον Σεπτέμβριο επιβεβαίωσε ότι η επίτευξη των ΑΣΧ παραμένει δυνατή εάν όλοι οι εταίροι επιδείξουν τη δέουσα πολιτική βούληση, προβούν στις κατάλληλες πολιτικές αλλαγές και χορηγήσουν επαρκείς πόρους. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στους στόχους και τις χώρες που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη υστέρηση (οι περισσότερες από τις οποίες βρίσκονται στην Αφρική) και στα άτομα που είναι πιο ευάλωτα και έχουν περιθωριοποιηθεί. Με την πρόσφατη πρωτοβουλία για τους ΑΣΧ, για την οποία χορηγήθηκε 1 δισεκατ. ευρώ με στόχο την παγίωση της προόδου στις χώρες που σημείωσαν τα καλύτερα αποτελέσματα και την παροχή βοήθειας στις χώρες με τις μεγαλύτερες ανάγκες, ενισχύθηκε η εταιρική σχέση για τους ΑΣΧ η οποία θα συνεχίσει να διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο για την τόνωση των πολιτικών μεταρρυθμίσεων και την κινητοποίηση των απαραίτητων πόρων στους τομείς που συμφωνήθηκε από κοινού ότι έχουν προτεραιότητα, με βάση τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε η Αφρική.

(12) Αντιμετώπιση των απειλών για την ειρήνη και την ασφάλεια . Αυτή η εταιρική σχέση είναι η επιτυχέστερη μέχρι σήμερα εταιρική σχέση της κοινής στρατηγικής Αφρικής-ΕΕ, όσον αφορά τόσο τη συνεργασία και τον συντονισμό σε γεωγραφικά ζητήματα όσο και τη δημοκρατία και τις αντισυνταγματικές αλλαγές κυβέρνησης στην Αφρική ή την ανάπτυξη της αφρικανικής αρχιτεκτονικής για την ειρήνη και την ασφάλεια. Η Αφρική και η ΕΕ θα συνεχίσουν τις εργασίες τους για τις σημερινές προτεραιότητες, αλλά θα πρέπει επίσης να προχωρήσουν παραπέρα, παραδείγματος χάριν διατυπώνοντας κοινές θέσεις στο πλαίσιο του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. Θα πρέπει να συνεχίσουν τις από κοινού εργασίες για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων απειλών για την ασφάλεια όπως η τρομοκρατία και το διακρατικό οργανωμένο έγκλημα, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων των διαφόρων μορφών εμπορίας (ιδίως ανθρώπων και ναρκωτικών) και πειρατείας. Ειδικά στους τομείς της διαχείρισης και πρόληψης κρίσεων, και οι δύο ήπειροι θα πρέπει να δημιουργήσουν από κοινού ένα σύστημα το οποίο να επιτρέπει συνεχείς διαβουλεύσεις καθ’ όλη τη διάρκεια των περιόδων κρίσης, από την έγκαιρη προειδοποίηση έως τη διαδικασία ανάκαμψης. Σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη, θα πρέπει επίσης να συνεργαστούν για τη βελτίωση της χρηματοοικονομικής και επιχειρησιακής ικανότητας της Αφρικανικής Ένωσης, των Περιφερειακών Οικονομικών Κοινοτήτων και των περιφερειακών μηχανισμών για την πρόληψη των συγκρούσεων, καθώς και για τον προγραμματισμό, την ανάπτυξη και τη διαχείριση των ενεργειών στήριξης της ειρήνης.

(13) Προώθηση της διακυβέρνησης, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων , στην πολιτική και οικονομική τους διάσταση σε όλα τα επίπεδα. Η δέσμευση της ΕΕ όσον αφορά τον σεβασμό και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα παραμείνει θεμελιώδης αρχή στην οποία βασίζονται οι σχέσεις ΕΕ-Αφρικής και θα συνεχίσει να εκφράζεται στις συμφωνίες μας. Η κοινωνία των πολιτών και ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να συνεισφέρουν όλο και περισσότερο στην ενίσχυση των προγραμμάτων διακυβέρνησης σε όλους τους τομείς, ώστε να μπορέσουν να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες για αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Το νέο βήμα διαλόγου Αφρικής-ΕΕ για τη διακυβέρνηση αποτελεί χρήσιμο μέσο γι’ αυτόν τον σκοπό. Η συνεργασία για την οικονομική και παγκόσμια διακυβέρνηση θα πρέπει να ενισχυθεί, μεταξύ άλλων, με τη στροφή προς τη διαφανή και αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων και εσόδων, καθώς και την καταπολέμηση της απάτης, της διαφθοράς και της παράνομης διαφυγής κεφαλαίων. Τα δύο μέρη πρέπει επίσης να εξετάσουν τη μεταρρύθμιση του πολυμερούς συστήματος προώθησης της δημοκρατικής διακυβέρνησης και των ανθρώπινων δικαιωμάτων και τη μεταρρύθμιση των διεθνών οργανισμών.

(14) Ενίσχυση της νομιμότητας και της αποτελεσματικότητας των πολυμερών θεσμών . Οι δύο ήπειροι θα πρέπει να διαμορφώσουν μια συνεκτική θεώρηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αλληλοϋποστηριχθούν για να προωθήσουν τα κοινά συμφέροντά τους, να τοποθετηθούν αποτελεσματικότερα στην παγκόσμια σκηνή και να συνεργαστούν στο πλαίσιο των διεξαγόμενων και των μελλοντικών διεθνών διαπραγματεύσεων, ούτως ώστε τα αποτελέσματα να αντικατοπτρίζουν τις αντίστοιχες πολιτικές και στρατηγικές προτεραιότητές τους. Η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει τις πολιτικές πρωτοβουλίες για την ανάληψη από την Αφρική κατάλληλου ρόλου στους βασικούς διεθνείς οργανισμούς, θεσμούς και φορείς στο πλαίσιο των επερχόμενων μεταρρυθμίσεων (Ηνωμένα Έθνη, διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ομάδες G-8 και G-20, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας). Παράλληλα, η ΕΕ θα συνεχίσει συνεργάζεται με τους αφρικανούς εταίρους της για να εξασφαλίσει την έκδοση ψηφίσματος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών το οποίο θα επιτρέπει στους νέους αντιπροσώπους της ΕΕ, σύμφωνα με τη συνθήκη της Λισαβόνας, να συμμετέχουν πράγματι στις εργασίες της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών.

(15) Καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και αναγνώριση του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν η βιοποικιλότητα και οι οικοσυστημικές υπηρεσίες για τον σκοπό αυτό. Στο πλαίσιο του μετά την Κοπεγχάγη διαστήματος, ο διάλογος ΕΕ-Αφρικής θα έχει καθοριστική σημασία για τη διαμόρφωση κοινής άποψης για τις διαπραγματεύσεις της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) και θα προσεγγίσει τις θέσεις των δύο ηπείρων στη διάσκεψη της Κανκούν και μετά, προκειμένου να επιτευχθεί νομικά δεσμευτική συμφωνία. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει απαραιτήτως να καταβληθούν μεγαλύτερες προσπάθειες συντονισμού μεταξύ της Αφρικανικής Ένωσης, των κρατών μελών της, των Περιφερειακών Οικονομικών Κοινοτήτων και της νέας εταιρικής σχέσης για την ανάπτυξη της Αφρικής (NEPAD). Η εταιρική σχέση για την κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να αποτελεί τη βάση για την εφαρμογή κοινών σημαντικών πρωτοβουλιών, όπως η συμμαχία όσον αφορά την κλιματική αλλαγή του πλανήτη, οι κλιματικές πληροφορίες για την ανάπτυξη στην Αφρική (CLIMDEV Africa), η πρωτοβουλία του μεγάλου πράσινου τείχους για τη Σαχάρα και το Σαχέλ, σε συνέργεια με άλλες εταιρικές σχέσεις. Επίσης θα προωθηθούν ο διάλογος σχετικά με την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων, οι συμφωνίες σχετικά με τη δασική νομοθεσία και δασικά σχέδια, καθώς και η κοινή πολιτική για τη μείωση των κινδύνων καταστροφών.

3. ΕΕ-Aφρικη: προοπτικεσ για το μελλον

(16) Η κοινή στρατηγική Αφρικής-ΕΕ δημιούργησε επομένως ένα επιτυχές κεκτημένο το οποίο πρέπει να διατηρηθεί. Ωστόσο, λόγω του μεγέθους των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι δύο ήπειροι, η εταιρική μας σχέση πρέπει να εξελιχθεί περαιτέρω.

(17) Για να εξασφαλιστεί μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, θα δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στον τρόπο με τον οποίο η αναπτυξιακή συνεργασία πρέπει να συμβάλει στη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Το κυρίαρχο θέμα της τρίτης διάσκεψης κορυφής ΕΕ-Αφρικής για «την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης» θα κατευθύνει τη συνεργασία μεταξύ των δύο ηπείρων και θα δώσει μακροπρόθεσμες κατευθύνσεις σε αυτούς τους τομείς. Το θέμα αυτό αντιστοιχεί απόλυτα στις προτεραιότητες που καθορίστηκαν στη στρατηγική της ΕΕ για το 2020 καθώς και στην πράσινη βίβλο για την αύξηση του αντίκτυπου της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ, η οποία υποβάλλεται παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση.

(18) Για να επιτευχθεί αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη , η συνεργασία κατά την επόμενη δεκαετία θα πρέπει να επικεντρωθεί μεταξύ άλλων στις δραστηριότητες μεγάλου αντίκτυπου οι οποίες μπορούν να ευνοήσουν τις επενδύσεις με σκοπό την εκμετάλλευση του τεράστιου συνδυασμένου δυναμικού της εταιρικής σχέσης μας. Στην πράσινη βίβλο, η Επιτροπή αναφέρει ότι η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει νέες κοινές στρατηγικές για αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη σε εταιρική σχέση με μεμονωμένες χώρες ή περιφερειακές ομάδες χωρών, με τη συμμετοχή επίσης φορέων του ιδιωτικού τομέα και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Το θέμα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά την εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής.

(19) Ο στόχος της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς θα πρέπει να στηρίξει τις πρωτοβουλίες ΕΕ-Αφρικής υπέρ της ευρείας και ισορροπημένης ανάπτυξης και μεγαλύτερων επενδύσεων που συμβάλλουν στη μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων.

- Για να επιτευχθούν οικονομίες με υψηλά ποσοστά απασχόλησης που ευνοούν την κοινωνική συνοχή , θα προωθηθούν πρωτοβουλίες για την επέκταση της κοινωνικής προστασίας στους πλέον ευάλωτους, για τη δημιουργία διαλόγου σε πολλά επίπεδα, ιδίως σχετικά με τα προβλήματα της άτυπης οικονομίας, για τη βελτίωση της διακυβέρνησης στην αγορά εργασίας και για τη στήριξη της διαδικασίας εναρμόνισης των πλαισίων εργασίας και κοινωνικής προστασίας σε περιφερειακό επίπεδο στην Αφρική.

- Η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και υποδομών είναι επίσης σημαντική για την ενίσχυση της δραστηριότητας του ιδιωτικού τομέα, και συμβάλλει στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Βασικές προϋποθέσεις για τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη όλων των άλλων τομέων της οικονομίας είναι να υπάρχει πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές και αξιόπιστες βασικές υπηρεσίες ιδίως στους τομείς των μεταφορών, της υγείας, της επικοινωνίας και της χρηματοδότησης. Η εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής στον τομέα των υποδομών παρέχει ένα στρατηγικό πλαίσιο για την κάλυψη των κενών της Αφρικής, με τη στήριξη του Καταπιστευματικού Ταμείου Υποδομών που αποτελεί καινοτόμο μέσο για τον συνδυασμό επιχορηγήσεων και δανείων. Η ΕΕ θα συνεχίσει τις ενέργειες για την κάλυψη του κενού στις υποδομές, εστιάζοντας περισσότερο τη δράση της στην ενέργεια, τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ), τους υδάτινους πόρους και τις μεταφορές, και συγχρόνως ενισχύοντας τον ρόλο του ιδιωτικού τομέα που αποτελεί τη βασική κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης και της χρηματοδότησης των υποδομών. Επιπλέον, θα συνεχιστεί σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο η στήριξη των πρωτοβουλιών για τη βελτίωση του ρυθμιστικού και νομοθετικού πλαισίου, ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες για επενδύσεις και καλή λειτουργία των αγορών.

- Η συνεργασία στους τομείς των δεξιοτήτων, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας θα πρέπει να ενισχυθεί, λόγω του μοναδικού δυναμικού της για την επιτάχυνση της ανάπτυξης της Αφρικής και την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων σε όλους τους κοινωνικοοικονομικούς τομείς. Στον τομέα των επιστημών και των τεχνολογιών, η ανάπτυξη των ΤΠΕ και οι οικονομικά προσιτές ηλεκτρονικές υπηρεσίες στην Αφρική θα αποτελέσουν κεντρικό στόχο. Στον τομέα του διαστήματος θα συνεχιστεί η προώθηση πρωτοβουλιών όπως η παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας (GMES)-Αφρική ή η δορυφορική πλοήγηση (EGNOS και Gallileo). Όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση και κατάρτιση, προγράμματα όπως τα Erasmus Mundus, Media Mundus, Edulink, Nyerere, «Νεολαία σε δράση», Marie Curie ή η πρωτοβουλία «Συντονισμός των εκπαιδευτικών δομών», καθώς και η συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών του πολιτιστικού τομέα, αναμένεται ότι θα συμβάλουν στο πρόγραμμα της έξυπνης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σύστασης του παναφρικανικού πανεπιστημίου, η ΕΕ θα ενθαρρύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT) σχετικά με τον τρόπο πλήρους ενσωμάτωσης του τριγώνου της γνώσης (εκπαίδευση, επιχειρήσεις και έρευνα).

- Η συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης και κινητικότητας θα εστιαστεί στους τρόπους διασφάλισης της νόμιμης μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της κυκλικής μετανάστευσης, η οποία θα συνδέεται άμεσα με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και τις ευκαιρίες απασχόλησης στις δύο ηπείρους. Επίσης θα έχει ως στόχο τη μείωση των παράνομων μεταναστευτικών ροών και την αντιμετώπιση του προβλήματος των ιδιαίτερα ευάλωτων ομάδων, όπως οι πρόσφυγες, οι αιτούντες άσυλο και οι ασυνόδευτοι ανήλικοι. Θα εξετάσει με ποιον τρόπο οι Αφρικανοί της διασποράς θα μπορούν να συμμετέχουν αποτελεσματικότερα στην αναπτυξιακή διαδικασία. Για τον σκοπό αυτόν θα προωθηθούν πρωτοβουλίες όπως το αφρικανικό ινστιτούτο εμβασμάτων, το παρατηρητήριο μετανάστευσης, η πρωτοβουλία για την ευαισθητοποίηση της διασποράς και η πρωτοβουλία σχετικά με την εμπορία ανθρώπων.

(20) Ο στόχος της αειφόρου ανάπτυξης θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση των πρωτοβουλιών ΕΕ-Αφρικής για την ανάπτυξη αποτελεσματικών, πράσινων και ανταγωνιστικών οικονομιών.

- Η περιφερειακή ολοκλήρωση αποτελεί από κάθε άποψη ισχυρή κινητήρια δύναμη για τη σταθερότητα, τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη. Πολλές αφρικανικές χώρες μοιράζονται κοινούς πόρους, για παράδειγμα φυσικούς πόρους, και αντιμετωπίζουν εξίσου κοινές προκλήσεις, όπως η έλλειψη υποδομών ή η χαμηλή γεωργική παραγωγικότητα. Η ολοκλήρωση μπορεί να καταστεί αμοιβαία επωφελής και να επιφέρει ένα θετικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, ενίσχυση της συνεργασίας και βελτίωση της ασφάλειας. Η περιφερειακή ολοκλήρωση μπορεί να βοηθήσει τις αφρικανικές χώρες να αποκομίσουν τα οφέλη των οικονομιών κλίμακας, του ισχυρότερου ανταγωνισμού και της αύξησης των εθνικών και ξένων επενδύσεων. Το εμπόριο ενεργεί επίσης ως καταλύτης για τη δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα και τις επενδύσεις διότι συμβάλλει στη δημιουργία ευνοϊκού επενδυτικού περιβάλλοντος και παρέχει πρόσβαση στις αγορές και σε βασικές εισροές. Το ελεγχόμενο άνοιγμα της αγοράς που λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τις ικανότητες των αναπτυσσόμενων οικονομιών και το οποίο συνδυάζεται με κατάλληλες εθνικές πολιτικές και στήριξη, απέδωσε απτά αποτελέσματα παγκοσμίως. Ως προς αυτό, οι εμπορικές συμφωνίες μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της οικονομικής διακυβέρνησης συντελώντας στη θέσπιση σταθερού κανονιστικού πλαισίου για την οικονομία. Συνεπώς η ΕΕ διατηρεί τη δέσμευση να εμβαθύνει περαιτέρω τις μακροχρόνιες εμπορικές σχέσεις της με την Αφρική προκειμένου να συμβάλει στη μακροπρόθεσμη ευημερία και ευμάρεια αυτής, κυρίως με τη σύναψη συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης.

- Στον τομέα των πρώτων υλών μπορεί σαφώς να υπάρξει αμοιβαία επωφελής συνεργασία για τη δημιουργία αειφόρου ανάπτυξης και εφοδιασμού σε πρώτες ύλες . Η συνεργασία θα μπορούσε να ευνοηθεί και να επεκταθεί στον ιδιωτικό τομέα, ώστε να δημιουργηθούν αμοιβαία επωφελείς ευκαιρίες για τις δύο ηπείρους, για παράδειγμα με βάση την ανακοίνωση της Επιτροπής για τις πρώτες ύλες και το όραμα της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης για τον μεταλλευτικό τομέα το 2050. Ορισμένες ειδικές δράσεις θα δώσουν έμφαση στη διακυβέρνηση (μεταξύ άλλων η πρωτοβουλία διαφάνειας των εξορυκτικών βιομηχανιών, EITI), τις υποδομές και τις επενδύσεις, καθώς και στις γεωλογικές γνώσεις και πρακτικές. Η αειφόρος κατανάλωση και παραγωγή βασίζονται επίσης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για πιο πράσινη παραγωγή με αποδοτικότερη χρήση των πόρων και για την ανάπτυξη ανταγωνιστικότερων επιχειρήσεων. Με βάση αφρικανικές πρωτοβουλίες, όπως το δεκαετές πρόγραμμα-πλαίσιο της Αφρικανικής Ένωσης για την αειφόρο κατανάλωση και παραγωγή, θα μπορούσε να προβλεφθεί η δημιουργία προγράμματος SWITCH με την Αφρική για τη στήριξη της μακροπρόθεσμης διατηρήσιμης οικονομικής ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας.

- Όσον αφορά τη γεωργία , η συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Αφρικής θα συνεχιστεί στο πλαίσιο του συνολικού προγράμματος γεωργικής ανάπτυξης της Αφρικής. Προτεραιότητα θα δοθεί στην εντατικοποίηση λύσεων για τους μικροκαλλιεργητές που είναι αειφόρες, οικολογικά αποτελεσματικές, και σέβονται τις διάφορες γεωργικές λειτουργίες. Οι γεωγραφικές ενδείξεις και η βιολογική γεωργία αποτελούν θέματα προς συζήτηση με την Επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης. Θα μπορούσαν να παράγονται καλλιέργειες υψηλής αξίας, οι οποίες θα ενίσχυαν την αειφόρο παραγωγή μικροκτηματιών και ενδεχομένως θα δημιουργούσαν θέσεις απασχόλησης και έσοδα για τους αγροτικούς πληθυσμούς, παρέχοντας συγχρόνως περιβαλλoντικές υπηρεσίες και συμβάλλοντας στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στον μετριασμό της. Η ίδια προσέγγιση θα υιοθετηθεί στον τομέα της αλιείας. Επιπλέον, η ΕΕ θα πρέπει να στηρίξει τη διαμόρφωση διεθνώς συμφωνημένων αρχών για υπεύθυνες επενδύσεις σε καλλιεργήσιμη γη. Επίσης θα πρέπει να ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις στις χώρες εταίρους, τις οργανώσεις κατόχων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και τους άλλους ενδιαφερόμενους να κάνουν συνειδητές επιλογές που εξασφαλίζουν την αειφορία των ξένων επενδύσεων, ούτως ώστε να μεγιστοποιηθούν για την εκάστοτε χώρα τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής θα συνεχιστεί επίσης όσον αφορά την εναρμόνιση των κατατετμημένων υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών πλαισίων. Ομοίως, θα πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή στην προώθηση υπεύθυνων αλιευτικών πρακτικών και ορθής διαχείρισης της αλιείας , τη θέσπιση μέτρων για την καταπολέμηση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης αλιείας και τη διασφάλιση πλήρους ιχνηλασιμότητας των αλιευτικών προϊόντων.

- Όσον αφορά την αειφόρο ενέργεια και την αποτελεσματική χρήση της , στην πράσινη βίβλο που δημοσιεύεται παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση προτείνεται η ΕΕ και οι αναπτυσσόμενες χώρες και/ή περιφερειακές ομάδες να ενεργήσουν από κοινού, στο πλαίσιο των υφιστάμενων εταιρικών σχέσεων, για την κατάρτιση κοινών προγραμμάτων ώστε σταδιακά να παράσχουν αειφόρο ενέργεια σε όλους τους πολίτες. Αυτά τα προγράμματα, στα οποία εμπλέκονται χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ για την ανάπτυξη και την κλιματική αλλαγή με υψηλό βαθμό μόχλευσης, η ΕΕ και οι αναπτυσσόμενες χώρες, ο ενεργειακός τομέας και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ θα μπορούσαν να καθορίσουν ένα χρονοδιάγραμμα κοινών δράσεων και να περιλάβουν μεταρρυθμίσεις όσον αφορά την προστασία των επενδύσεων, τη φορολογία και την περιφερειακή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας. Θα πρέπει δε να στηριχθούν στις υφιστάμενες πρωτοβουλίες, όπως η εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής για την ενέργεια ή το πρόγραμμα συνεργασίας Αφρικής-ΕΕ στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

4. Συμπέρασμα: παγίωση τησ εταιρικήσ σχέσησ ΕΕ-Αφρικής

(21) Ποτέ η ταχύτητα των αλλαγών στην Αφρική δεν ήταν μεγαλύτερη. Η πορεία προς μια αληθινή εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής, η οποία θα βασίζεται όχι μόνο στην αναπτυξιακή συνεργασία αλλά και στη βοήθεια ως καταλύτη για αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, θα αποτελέσει για μας κοινή πρόκληση κατά την επόμενη δεκαετία.

(22) Στη Λισαβόνα, η ΕΕ και η Αφρική συμφώνησαν να δράσουν από κοινού, με βάση κοινές αξίες, κοινά προγράμματα και κοινούς στόχους. Οι δύο πλευρές πρέπει τώρα να προσπαθήσουν να εκφράσουν αυτή τη φιλοδοξία με συντονισμένες προσεγγίσεις, συγκεκριμένη συνεργασία και, ει δυνατόν, με κοινές θέσεις στους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών, στους ΔΧΟ και στο πλαίσιο σημαντικών διεθνών διαπραγματεύσεων. Η ΕΕ θα προσεγγίσει την Αφρική με πιο προορατικό τρόπο ως προς αυτό και ελπίζει ότι η Αφρική θα ανταποκριθεί με πνεύμα εποικοδομητικής και αμοιβαίας συνεργασίας.

(23) Για τον σκοπό αυτόν, τα δύο μέρη πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της υφιστάμενης κατάτμησης των πολιτικών πλαισίων και χρηματοδοτικών μέσων, ώστε να επιτύχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και προβολή της συνεργασίας τους. Πρέπει να αναζητηθούν μεγαλύτερες συνέργειες μεταξύ των πολιτικών της ΕΕ, ώστε να υπάρχει «συνοχή των πολιτικών για την ανάπτυξη». Πρέπει να ενισχυθεί η συμπληρωματικότητα μεταξύ των πολιτικών της ΕΕ για την Αφρική νοτίως της Σαχάρας και την περιοχή της Μεσογείου. Πρέπει να αναζητηθούν τρόποι για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των υφιστάμενων ευρωπαϊκών και εθνικών μηχανισμών, μέσω της προσαρμογής των σχετικών πολιτικών και των νομικών και δημοσιονομικών πλαισίων (επί του παρόντος Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, ευρωπαϊκός μηχανισμός γειτονίας και εταιρικής σχέσης και μηχανισμός της αναπτυξιακής συνεργασίας). Η διακυβέρνηση και η αποτελεσματικότητα της εταιρικής σχέσης μας πρέπει να ενισχυθεί μεταξύ άλλων μέσω ενισχυμένου πολιτικού και στρατηγικού διαλόγου, αποτελεσματικής δομής εφαρμογής, της ενεργού συμμετοχής των βασικών φορέων καθώς και της χορήγησης επαρκών πόρων, μεταξύ άλλων, με τη σταδιακή θέσπιση παναφρικανικού προγράμματος χρηματοδοτικής στήριξης. Επίσης πρέπει να βελτιωθεί ο εσωτερικός συντονισμός με τα κράτη μέλη και να καταστεί αποτελεσματικότερη η συνεργασία με τους αφρικανούς εταίρους και τους νεοεμφανιζόμενους χορηγούς. Απαραίτητη είναι επίσης η βελτίωση της επικοινωνίας, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες και να αυξηθεί η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών στην εταιρική σχέση, ώστε οι συλλογικές προσπάθειες των δύο ηπείρων να γίνουν περισσότερο γνωστές και αντιληπτές.

(24) Για να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα, το επόμενο σχέδιο δράσης θα δώσει προτεραιότητα σε δραστηριότητες οι οποίες:

- έχουν σαφή περιφερειακή, ηπειρωτική ή παγκόσμια διάσταση, η οποία αποτελεί την προστιθέμενη αξία της κοινής στρατηγικής·

- έχουν σαφή προστιθέμενη αξία, είναι εστιασμένες και εξορθολογισμένες, ενισχύουν τη συμπληρωματικότητα και τη συνοχή με τις υφιστάμενες πρωτοβουλίες και πλαίσια διαβουλεύσεων, και είναι σύμφωνες με τις στρατηγικές προτεραιότητες της Αφρικής, τους οργανισμούς και τις δομές της, καθώς και με τους μηχανισμούς της σε επίπεδο ηπείρου και περιφερειών·

- είναι αποδεδειγμένα αποδεκτές από μια κρίσιμη μάζα αρμόδιων φορέων των δύο μερών, συμπεριλαμβανομένων των απαραίτητων πολιτικών, ανθρώπινων και δημοσιονομικών πόρων.

(25) Στην προσεχή διάσκεψη κορυφής, η Ευρώπη και η Αφρική πρέπει να διαμορφώσουν μια ρεαλιστική προοπτική για τη συνεργασία τους κατά τα επόμενα έτη, και να περάσουν στο επόμενο σχέδιο δράσης «από τη χορηγία στην εταιρική σχέση». Από κοινού με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης πρέπει να καθορίσουν τομείς για σχέδια μεγάλου αντίκτυπου. Πρέπει να εκμεταλλευτούν αμοιβαία επωφελείς καταστάσεις που συμβιβάζουν τα πολιτικά συμφέροντα και τις οικονομικές προτεραιότητες της Αφρικής και της Ευρώπης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθούν τεράστιες ευκαιρίες για το 1,5 δισεκατομμύριο πολίτες μας.

[1] Η κοινή στρατηγική Αφρικής-ΕΕ είναι διαρθρωμένη γύρω από 8 θεματικές εταιρικές σχέσεις: ειρήνη και ασφάλεια, δημοκρατική διακυβέρνηση και ανθρώπινα δικαιώματα, εμπόριο, περιφερειακή ολοκλήρωση και υποδομές, αναπτυξιακοί στόχοι της χιλιετίας, ενέργεια, κλιματική αλλαγή, μετανάστευση, κινητικότητα και απασχόληση, επιστήμη, κοινωνία της πληροφορίας και διάστημα.

[2] http://www.africa-eu-partnership.org/