[pic] | ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ |

Βρυξέλλες, 28.5.2010

COM(2010)267 τελικό

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 105 και επόμενα του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου όσον αφορά τις ενέργειες βελτίωσης των συνθηκών παραγωγής και εμπορίας προϊόντων μελισσοκομίας

SEC(2010)655

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 105 και επόμενα του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου όσον αφορά τις ενέργειες βελτίωσης των συνθηκών παραγωγής και εμπορίας προϊόντων μελισσοκομίας 1

1. Εισαγωγή 3

2. Εφαρμογή των προγραμμάτων μελιού 4

2.1 Απογραφή (πίνακας 9) 4

2.2. Εκτέλεση των δαπανών 4

2.3. Ποσοστό χρησιμοποίησης 6

2.4. Στόχοι 7

3. Συστάσεις των κρατών μελών 8

4. Συστάσεις του ίδιου του τομέα 11

5. Συμπέρασμα 11

Στην παρούσα έκθεση επισυνάπτεται έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο περιλαμβάνει τους πίνακες και τα ποσά στα οποία αναφέρεται.

1. Εισαγωγή

Το άρθρο 184 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών και ειδικών διατάξεων για ορισμένα γεωργικά προϊόντα στον τομέα αυτό[1] προβλέπει την υποβολή ανά τριετία έκθεσης προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο όσον αφορά την υλοποίηση των μέτρων για τις ενέργειες βελτίωσης των συνθηκών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων μελισσοκομίας που προβλέπονται στα άρθρα 105 και επόμενα του ίδιου κανονισμού. Η παρούσα έκθεση συνιστά εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης και καλύπτει τις χρήσεις 2006-2007, 2007-2008 και 2008-2009. Αυτές οι τρεις χρήσεις αντιστοιχούν στο τελευταίο έτος της προηγούμενης τριετούς περιόδου (2005-2007) και στα δύο πρώτα έτη των τρεχόντων τριετών προγραμμάτων (2008-2010).

Τον Μάρτιο του 2007 η Επιτροπή ενέκρινε την τρίτη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 797/2004 του Συμβουλίου[2], προκειμένου να αξιολογήσει τα τρία τελευταία έτη εφαρμογής του εν λόγω κανονισμού. Δεδομένου ότι η αξιολόγηση αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση των εν λόγω εθνικών προγραμμάτων ήταν καλή και ότι τόσο τα κράτη μέλη όσο και οι εμπορευόμενοι ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι, δεν προτάθηκε καμία νομοθετική τροποποίηση ως συνέπεια αυτής της έκθεσης. Εντούτοις, ως συνέπεια της τελευταίας έκθεσης στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 917/2004 της Επιτροπής[3] προβλέφθηκαν μέτρα απλοποίησης που αφορούσαν τους τρόπους εφαρμογής.

Σύμφωνα με τις διατάξεις της κοινοτικής νομοθεσίας τα κράτη μέλη κοινοποίησαν τα εθνικά τους προγράμματα για την περίοδο 2008-2010.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα κράτη μέλη χωρίς καμία εξαίρεση κοινοποίησαν το μελισσοκομικό τους πρόγραμμα, γεγονός που δείχνει το ενδιαφέρον τους και τις ανάγκες του ευρωπαϊκού μελισσοκομικού τομέα.

Η κατάσταση του τομέα

Το εμπορικό πλαίσιο εντός του οποίου εφαρμόζονται αυτά τα προγράμματα δεν έχει αλλάξει πολύ από το 2007. Η ευρωπαϊκή αγορά εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές (πάνω από το 40% της κατανάλωσης είναι εισαγόμενη), παρ’ όλο που έχει μειωθεί σε σχέση με το παρελθόν. Η πιο αξιοσημείωτη εξέλιξη στην παγκόσμια αγορά είναι η μεγάλη αύξηση των τιμών. Αυτό το υψηλό επίπεδο τιμών ειδικά στην Αργεντινή (μείωση της παραγωγής), η οποία ήταν η πρώτη πηγή εφοδιασμού της ΕΕ, είχε ως συνέπεια να ξαναρχίσουν οι εισαγωγές κινεζικού μελιού στην ΕΕ.

Εκτός από την εμπορική πτυχή, ο τομέας εξακολουθεί να πλήττεται από το πρόβλημα της μείωσης των αποικιών μελισσών.

2. Εφαρμογή των προγραμμάτων μελιού

2.1 Απογραφή (πίνακας 9)

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, τα κράτη μέλη κοινοποίησαν μελέτη σχετικά με τη διάρθρωση του μελισσοκομικού τομέα μαζί με τα προγράμματά τους για το 2007.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποίησαν τα κράτη μέλη το 2007, ο συνολικός αριθμός των μελισσοκόμων στην ΕΕ ανέρχεται σε 595.775, εκ των οποίων οι 19.025 είναι επαγγελματίες (τουλάχιστον 150 κυψέλες). Το ότι αυξήθηκε ελαφρώς ο αριθμός των μελισσοκόμων σε σχέση με το 2004 οφείλεται στη διεύρυνση της ΕΕ προς τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Χωρίς τους μελισσοκόμους αυτών των χωρών ο αριθμός τους θα είχε μειωθεί σημαντικά.

Ο συνολικός αριθμός κυψελών ανέρχεται σε 13.602.719, εκ των οποίων 4.461.606 ανήκουν σε επαγγελματίες μελισσοκόμους (το 3,2 % των μελισσοκόμων κατέχει περίπου το 33 % των κυψελών). Ο αριθμός των κυψελών στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 1.971.419 από την απογραφή του 2004. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη διεύρυνση της ΕΕ το 2007, δεδομένου ότι ο αριθμός των κυψελών που απεγράφησαν στα 2 νέα κράτη μέλη ανέρχεται σε 1.646.736 κυψέλες. Ο αριθμός των κυψελών εντούτοις αυξήθηκε στην ΕΕ των 25 μεταξύ 2004 και 2007. Σύμφωνα με τους μελισσοκόμους η αύξηση αυτή ήταν απαραίτητη για την αντιστάθμιση της θνησιμότητας των μελισσών.

Τα κράτη μέλη με τον μεγαλύτερο αριθμό κυψελών είναι η Ισπανία (17,06 %), η Ελλάδα (10,8 %), η Γαλλία (10 %) και η Ιταλία (8,5 %) (γραφικές παραστάσεις 9α και 9β).

Με περίπου 130.000 κυψέλες λιγότερες σε σχέση με το 2004 το ποσοστό του μελισσοκομικού κεφαλαίου της Ισπανίας μειώθηκε αισθητά σε σχέση με το κοινοτικό σύνολο (17,1 % αντί για 21,9 %).

2.2. Εκτέλεση των δαπανών

Προϋπολογισμός ανά κράτος μέλος

Όπως προβλέπεται στο άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004, τα κράτη μέλη κοινοποιούν τα προγράμματά τους στην Επιτροπή πριν τις 15 Απριλίου κάθε τρία έτη (το 2007 αντιστοιχεί στις αιτήσεις για τα προγράμματα των ετών 2008, 2009 και 2010).

Με βάση τις κοινοποιήσεις των κρατών μελών σχετικά με τις προβλέψεις των δαπανών οι διαθέσιμοι πόροι στον κοινοτικό προϋπολογισμό κατανέμονται σε συνάρτηση με το κοινοτικό μελισσοκομικό κεφάλαιο που προβλέπεται στο παράρτημα Ι του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004. Το ποσοστό των κυψελών κάθε κράτους μέλους στο σύνολο των κυψελών όλων των κρατών μελών ισούται με το ανώτατο θεωρητικό ποσοστό των πιστώσεων που δικαιούται κάθε κράτος μέλος πριν από την ενδεχόμενη κατανομή των μη ζητηθέντων ποσών.

Το ποσοστό κάθε κράτους μέλους σύμφωνα με τη γραφική παράσταση 9β αντιπροσωπεύει συνεπώς το θεωρητικό ποσοστό του στον προϋπολογισμό. Εντούτοις, διαπιστώνεται με τη γραφική παράσταση 9δ ότι η πραγματική κατανομή του προϋπολογισμού για το οικονομικό έτος 2008 διαφέρει ελαφρά από το ποσοστό του μελισσοκομικού κεφαλαίου. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ορισμένα κράτη μέλη δεν ζήτησαν το σύνολο του θεωρητικού τους ποσοστού. Το υπόλοιπο, σύμφωνα με τη νομοθεσία, κατανέμεται μεταξύ των κρατών μελών που ζήτησαν ποσοστό μεγαλύτερο από το θεωρητικό τους ποσοστό. Για παράδειγμα, η Ισπανία έλαβε το 18 % του αντίστοιχου συνολικού προϋπολογισμού ενώ διέθετε το 17,1 % των κυψελών.

Όσον αφορά το οικονομικό έτος 2008, επτά κράτη μέλη ζήτησαν ποσοστό μικρότερο από τον θεωρητικό τους προϋπολογισμό.

Όσον αφορά το έτος 2008, τρία κράτη μέλη (Ισπανία, Ελλάδα και Γαλλία) απορρόφησαν το 40 % του διαθέσιμου προϋπολογισμού. Είναι σαφές λοιπόν ότι τα κράτη μέλη με το μεγαλύτερο αριθμό κυψελών είναι αυτά που ζητούν περισσότερο να χρησιμοποιήσουν τα προγράμματα.

Πρέπει να επισημανθεί ότι η επίπτωση της διεύρυνσης της ΕΕ προς τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία όσον αφορά τη μείωση του ποσοστού του μελισσοκομικού κεφαλαίου των παλαιών κρατών μελών αντισταθμίστηκε από την αύξηση του ετήσιου προϋπολογισμού, ο οποίος αυξήθηκε από 23 εκατ. ευρώ σε 26,3 εκατ. ευρώ. Η μείωση του προϋπολογισμού όσον αφορά την αξία για ορισμένα κράτη μέλη οφείλεται αποκλειστικά στη μείωση του αριθμού των κυψελών.

Εκτέλεση των δαπανών ανά τύπο ενέργειας και ανά κράτος μέλος (πίνακας 10)

Η ανάλυση της εκτέλεσης των δαπανών βασίζεται στα στοιχεία που διαβιβάζουν τα κράτη μέλη κάθε έτος δυνάμει του άρθρου 6 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 917/2004. Αυτή η υποχρέωση καθιερώθηκε από τότε που εκπονήθηκε η τελευταία έκθεση, προκειμένου να μπορεί η Επιτροπή να αναλύει τον τρόπο με τον οποίο ξοδεύουν πράγματι τον προϋπολογισμό τους τα κράτη μέλη. Είναι γεγονός ότι η εκτέλεση μπορεί να διαφέρει από τις προβλέψεις και για αυτό το λόγο προβλέπεται μεγαλύτερη ευελιξία στον κανονισμό της Επιτροπής όσον αφορά την τροποποίηση των προγραμμάτων.

Για την περίοδο 2007-2009 τα μέτρα που χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο ήταν η καταπολέμηση της βαρρόας και η τεχνική βοήθεια (γραφικές παραστάσεις 10α και 10β). Παρ’ όλο που οι δαπάνες παραμένουν αρκετά σταθερές όσον αφορά την τεχνική βοήθεια, ανερχόμενες κάθε έτος στο 26 έως 27 % περίπου του χρησιμοποιηθέντος προϋπολογισμού, διαπιστώνεται εντούτοις μεγάλη μείωση του χρησιμοποιηθέντος προϋπολογισμού για την καταπολέμηση της βαρρόας (από 37 % το 2007 στο 27 % το 2009).

Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας χρησιμοποιήθηκαν από την μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών (γραφικές παραστάσεις 10α και 11α), με την Ιταλία να είναι ο κυριότερος χρήστης αυτού του μέτρου διαθέτοντας πάνω από 900.000 ευρώ από τις πιστώσεις του προϋπολογισμού ανά οικονομικό έτος. Οι άλλοι μεγάλοι χρήστες αυτού του μέτρου ήταν η Ελλάδα, η Γαλλία, η Γερμανία και η Τσεχία. Διαπιστώνεται ότι τα νέα κράτη μέλη (Βουλγαρία και Ρουμανία) δεν το χρησιμοποίησαν καθόλου προτιμώντας να επικεντρώσουν το πρόγραμμά τους σε άλλα μέτρα.

Τα μέτρα καταπολέμησης της βαρρόας χρησιμοποιήθηκαν επίσης από το σύνολο των κρατών μελών με εξαίρεση τη Σλοβενία (γραφικές παραστάσεις 10α και 11β). Τα κράτη μέλη που χρησιμοποίησαν περισσότερο αυτό το μέτρο ήταν η Ισπανία, η Ουγγαρία και η Πολωνία. Η Πορτογαλία το χρησιμοποίησε σε μεγάλο βαθμό το 2007 και εν συνεχεία μείωσε σημαντικά τις πιστώσεις του προϋπολογισμού της που διατέθηκαν για αυτό το μέτρο. Αντιθέτως, η Σλοβενία, η οποία είχε χρησιμοποιήσει ελάχιστα το εν λόγω μέτρο κατά τα έτη 2007 και 2008, αύξησε σημαντικά τις πιστώσεις του προϋπολογισμού για αυτό το μέτρο κατά το 2009.

Τα μέτρα για τον εξορθολογισμό της νομαδικής μελισσοκομίας έρχονται στην τρίτη θέση όσον αφορά τη χρησιμοποίησή τους, αντιπροσωπεύοντας το 18 % των δαπανών (γραφικές παραστάσεις 10α και 11γ). Οι χώρες της νότιας Ευρώπης κατά παράδοση με τη μεγαλύτερη ποικιλία μελιφόρων φυτών και μεγάλη περίοδο ανθοφορίας είναι αυτές που χρησιμοποιούν περισσότερο αυτό το μέτρο. Όσον αφορά την Ελλάδα, διαπιστώνεται ότι προτίμησε να αναπροσανατολίσει σε μεγάλο βαθμό τις ενισχύσεις της για αυτό το μέτρο ειδικά από τα έτη 2008 και 2009 (πάνω από το μισό του προϋπολογισμού της). Αντίθετα, η Ισπανία, η Ιταλία και η Ουγγαρία μείωσαν τα ποσά που διέθεσαν για αυτό μέτρο από το 2008.

Στην τέταρτη θέση έρχονται τα μέτρα για την ανασύσταση του μελισσοκομικού κεφαλαίου. Τα μέτρα αυτά χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο και διαπιστώθηκε μεγάλη αύξηση μεταξύ 2007 και 2009 (από το 10 % στο 15 % των δαπανών) (γραφικές παραστάσεις 10α και 11ε). Από τότε που καθιερώθηκαν, το 2005, οι δαπάνες γι’ αυτό το μέτρο αυξήθηκαν από το 6,2% στο 15%. Αυτό οφείλεται στο φαινόμενο της μείωσης των αποικιών μελισσών, το οποίο εντάθηκε κατά τα τελευταία χρόνια. Οι οργανώσεις των μελισσοπαραγωγών που συνεργάζονται για την επεξεργασία των προγραμμάτων εκφράζουν μεγάλο ενδιαφέρον για αυτά τα μέτρα, προκειμένου να αντισταθμίσουν τις απώλειες των αποικιών μελισσών τους. Τα κράτη μέλη που χρησιμοποίησαν περισσότερο αυτό το μέτρο είναι η Πολωνία και η Ρουμανία. Όσον αφορά την Πολωνία διαπιστώνεται εντούτοις σημαντική μείωση των πιστώσεων για αυτό το μέτρο από το 2009.

Τα μέτρα για τις αναλύσεις των μελιών και την εφαρμοσμένη έρευνα χρησιμοποιούνται λιγότερο σε σχέση με το παρελθόν αντιπροσωπεύοντας μόλις το 6% έως 7 % κατά το 2009 (γραφικές παραστάσεις 10α, 11δ και 11στ).

Η Γαλλία διαθέτει τις περισσότερες πιστώσεις για την εφαρμοσμένη έρευνα με 900.000 ευρώ περίπου κατά το 2009, ποσό που αντιπροσωπεύει πάνω από το μισό του συνολικού ποσού που διατίθεται για το μέτρο αυτό σε κοινοτικό επίπεδο.

Όσον αφορά τις αναλύσεις του μελιού, η Ισπανία είναι αυτή που διαθέτει τα μεγαλύτερα ποσά (πολύ μεγάλη αύξηση μεταξύ 2007 και 2009). Τα άλλα κράτη μέλη εκτός της Αυστρίας, διαθέτουν μικρά ποσά.

2.3. Ποσοστό χρησιμοποίησης

Τα σχόλια σχετικά με το βαθμό χρησιμοποίησης γίνονται με βάση τα στοιχεία που κοινοποιούν τα κράτη μέλη όσον αφορά την εκτέλεση του προϋπολογισμού ανά είδος μέτρου, τα οποία χρησιμεύουν επίσης ως βάση σε ό,τι αφορά το ποσοστό σχετικά με την εκτέλεση των δαπανών (πίνακας 10). Τα ποσά αυτά διαφέρουν πολλές φορές από τα ποσά του ΕΓΤΕ (πίνακες 12 α, β και γ).

Όσον αφορά το έτος 2007, το μέσο ποσοστό χρησιμοποίησης ανήλθε στο 90 %. Αυτό το πολύ καλό επίπεδο χρησιμοποίησης εξηγείται από το γεγονός ότι επρόκειτο για το τρίτο έτος όσον αφορά την ΕΕ των 25 και ότι τα 10 κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 είχαν αποκτήσει αρκετή εμπειρία. Η πλειονότητα των κρατών μελών παρουσιάζουν ποσοστό χρησιμοποίησης που ανέρχεται μεταξύ 90 % και 100 %. Τα κράτη μέλη με το χαμηλότερο ποσοστό χρησιμοποίησης είναι η Κύπρος (38 %) και το Λουξεμβούργο (56 %). Η Πορτογαλία, η Σλοβενία και η Σλοβακία παρουσιάζουν επίσης σχετικά χαμηλά ποσοστά χρησιμοποίησης (μεταξύ 69 και 76 %).

Όσον αφορά το έτος 2008, το ποσοστό χρησιμοποίησης μειώθηκε αισθητά από 90 % σε 80 %. Εντούτοις, αυτή η μείωση εξηγείται από την υποχρησιμοποίηση εκ μέρους της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, για τις οποίες ήταν το πρώτο έτος εμπειρίας. Όπως το 2005 για τα 10 νέα κράτη μέλη, η έλλειψη εμπειρίας έχει ως αποτέλεσμα τη χαμηλή χρησιμοποίηση (μόνο 34 % στη Βουλγαρία και 17 % στη Ρουμανία). Η Πορτογαλία παρουσιάζει επίσης πολύ μικρό ποσοστό χρησιμοποίησης (36 %). Όπως και κατά τα προηγούμενα χρόνια, οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι χρησιμοποίησαν πολύ καλά τον προϋπολογισμό τους εκτός από τη Γαλλία, η οποία χρησιμοποίησε μόνο το 74 %. Η Κύπρος και το Λουξεμβούργο που είχαν χαμηλό ποσοστό το 2007 κατάφεραν να αντιστρέψουν αυτή την τάση και να χρησιμοποιήσουν κατά τρόπο άριστο τον προϋπολογισμό τους.

Από το έτος 2009 διαπιστώνεται με ικανοποίηση σαφής βελτίωση της χρησιμοποίησης του προϋπολογισμού (88 %). Η Βουλγαρία και η Ρουμανία έχουν σαφώς βελτιώσει το ποσοστό τους όσον αφορά τη χρησιμοποίηση, παρά το γεγονός ότι το ποσοστό της Ρουμανίας (54 %) βρίσκεται πολύ πιο χαμηλά από το μέσο κοινοτικό. Από τις μεγάλες χώρες δικαιούχους πιστώσεων του κοινοτικού προϋπολογισμού, η Γαλλία έχει σαφώς βελτιώσει την απόδοσή της σε σχέση με το 2008. Αντίθετα, η Πολωνία, μετά από δύο έτη με πολύ υψηλό ποσοστό χρησιμοποίησης, κατάφερε να χρησιμοποιήσει μόνο το 74 % του προϋπολογισμού της. Η Πορτογαλία, παρά τη βελτίωση, εξακολουθεί να παρουσιάζει πολύ χαμηλό ποσοστό (58 %) και το ποσοστό χρησιμοποίησης εκ μέρους του Λουξεμβούργου παραμένει εκ νέου σε χαμηλά επίπεδα (60 %).

2.4. Στόχοι

Όλα τα μέτρα που προτείνουν τα κράτη μέλη είναι επιλέξιμα υπό τον όρο ότι αποσκοπούν αποκλειστικά στην επίτευξη των στόχων του ενός ή του άλλου μέτρου προτεραιότητας.

Ειδικοί στόχοι των επιλέξιμων μέτρων

Δεν έχουν αλλάξει οι στόχοι των επιλέξιμων μέτρων για κοινοτική ενίσχυση από τότε που εκπονήθηκε η τελευταία έκθεση.

Η τεχνική βοήθεια έχει ως στόχο την αύξηση της παραγωγής και την προώθηση της εμπορίας με την εφαρμογή καλύτερων τεχνικών. Τα μαθήματα και οι άλλες ενέργειες επιμόρφωσης των μελισσοκόμων και των υπεύθυνων των ενώσεων ή των συνεταιρισμών τους αφορούν κυρίως τομείς όπως είναι η εκτροφή, η πρόληψη των ασθενειών, οι συνθήκες συγκομιδής, συσκευασίας, αποθήκευσης, μεταφοράς του μελιού και εμπορίας.

Η καταπολέμηση της βαρρόας έχει ως στόχο τη μείωση των δαπανών που προκαλούνται από την εφαρμογή μέτρων αγωγής στις κυψέλες ή για την κάλυψη μέρους αυτών των δαπανών. Η εν λόγω ασθένεια που οφείλεται σε παράσιτα προκαλεί προς το παρόν μεγάλη μείωση της μελισσοκομικής παραγωγής εντός της ΕΕ και απώλεια αποικιών μελισσών, εάν δεν εφαρμοστεί καμία αγωγή. Η βαρρόα δεν μπορεί να εξαλειφθεί πλήρως και η αγωγή των κυψελών με εγκεκριμένα προϊόντα (που δεν αφήνουν κατάλοιπα στο μέλι) είναι ο μόνος τρόπος αποφυγής των συνεπειών αυτής της ασθένειας. Για το λόγο αυτό κρίθηκε απαραίτητη μία πρόσθετη χρηματοδοτική συνεισφορά, προκειμένου να αποφευχθεί η αγωγή με μη εγκεκριμένα χημικά προϊόντα ή η εφαρμογή ελάχιστα αποδοτικών μεθόδων.

Η ενίσχυση για τον εξορθολογισμό της νομαδικής μελισσοκομίας έχει ως στόχο τη διαχείριση των μετακινήσεων των κυψελών εντός του κοινοτικού εδάφους καθώς και τη χωροταξική κατανομή των θέσεων στις περιοχές με μεγάλη συγκέντρωση μελισσοκόμων κατά την περίοδο της ανθοφορίας. Στη διαχείριση της νομαδικής μελισσοκομίας μπορούν να συμβάλλουν, εκτός των άλλων μέτρων, η κατάρτιση μητρώου νομαδικής μελισσοκομίας, η πραγματοποίηση επενδύσεων σε εξοπλισμό και η σύνταξη χαρτών με τις περιοχές μελιφόρων φυτών.

Τα μέτρα ενίσχυσης για την πραγματοποίησης των αναλύσεων του μελιού έχουν ως στόχο τη βελτίωση της εμπορίας του. Η χρηματοδότηση των αναλύσεων που αφορούν τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του μελιού ανάλογα με τη βοτανική προέλευση δίνουν στο μελισσοκόμο τη δυνατότητα να αποκτήσει ακριβείς γνώσεις σχετικά με την ποιότητα του παραγόμενου μελιού και έτσι να αξιοποιήσει καλύτερα το προϊόν του στην αγορά.

Η ανασύσταση του μελισσοκομικού κεφαλαίου επιτρέπει, χάρη στη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων που ευνοούν την παραγωγή βασιλισσών ή την αγορά μελισσοσμηνών, την αντιστάθμιση των απωλειών μελισσών και κατά συνέπεια των απωλειών παραγωγής.

Στο πλαίσιο αυτού του κανονισμού η δυνατότητα ένταξης ειδικών προγραμμάτων εφαρμοσμένης έρευνας σε θέματα ποιοτικής βελτίωσης του μελιού εντός των προγραμμάτων μελιού και η διάδοση των αποτελεσμάτων τους μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών σε συγκεκριμένες περιοχές.

3. Συστάσεισ των κρατών μελών

Τα κράτη μέλη στο σύνολό τους είναι πολύ ικανοποιημένα από τον τρόπο διαχείρισης των προγραμμάτων και δεν υπάρχουν πολλά αιτήματα για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007. Συχνά ζητούν εγγυήσεις για τη συνέχιση αυτών των προγραμμάτων.

Από τότε που εκπονήθηκε η τελευταία έκθεση, η Επιτροπή τροποποίησε τους τρόπους εφαρμογής προκειμένου να απλοποιήσει την εφαρμογή των προγραμμάτων επιτρέποντας μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη, ώστε να προσαρμόσουν τα προγράμματά τους κατά τη διάρκεια του έτους. Η Επιτροπή κατήργησε τον κανόνα του 20 % πέραν του οποίου εζητείτο η γνώμη της επιτροπής διαχείρισης, ώστε οι πιστώσεις που είχαν αρχικά διατεθεί για ένα μέτρο να μπορούν να χρησιμοποιούνται για άλλα μέτρα. Στο εξής, τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να το κάνουν χωρίς να τηρήσουν κάποια συγκεκριμένη διαδικασία, αρκεί οι πιστώσεις να έχουν επαναδιατεθεί για τα μέτρα που προβλέπονταν αρχικά σε εθνικά προγράμματα. Εάν πρόκειται για νέα μέτρα, τα οποία δεν είχαν αρχικά κοινοποιηθεί στην Επιτροπή, απαιτείται πάντα η γνώμη της Επιτροπής. Ως αντιστάθμιση, η Επιτροπή κατέστησε υποχρεωτική την κοινοποίηση των κρατών μελών μετά από κάθε οικονομικό έτος, ώστε να γνωρίζει επακριβώς για ποιο είδος μέτρου χρησιμοποιήθηκαν οι πιστώσεις. Κατ’ αυτόν τον τρόπο παρέχει τη δυνατότητα καλύτερης ανάλυσης των προγραμμάτων. Τα κράτη μέλη δείχνουν να είναι ευχαριστημένα με αυτήν την αυξημένη απλοποίηση και ευελιξία.

Ορισμένα αιτήματα κρατών μελών, πάντως, κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή ενόψει της παρούσας έκθεσης. Τα ακόλουθα αιτήματα είχαν ήδη υποβληθεί στο πλαίσιο της τελευταίας έκθεσης:

- Ορισμένα κράτη μέλη ζητούν να διευρυνθούν και προς άλλα μελισσοκομικά προϊόντα τα μέτρα ενίσχυσης των εργαστηρίων ανάλυσης των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών του μελιού.

Η απάντηση της Επιτροπής είναι παρόμοια με αυτή που δόθηκε το 2004: λόγω του περιορισμένου προϋπολογισμού δεν μπορεί να δοθεί προτεραιότητα σ’ αυτό το αίτημα, λαμβανομένων μάλιστα υπόψη των ποσοτήτων που διατίθενται στο εμπόριο. Τα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας μπορούν να επιβαρυνθούν ευκολότερα από το μέλι με το κόστος αυτών των αναλύσεων. Δεν υπάρχει σοβαρός λόγος για την τροποποίηση του κανονισμού κατ’ αυτήν την έννοια.

- Καταπολέμηση των άλλων ασθενειών των μελισσών εκτός της βαρρόας. Πρέπει να γίνει σαφές ότι το καθεστώς αυτό δεν έχει ως στόχο τη δημιουργία υγειονομικής πολιτικής στον εν λόγω τομέα. Ο λόγος που οι ασθένειες οι οποίες έχουν σχέση με τη βαρρόα κρίθηκαν ως μη επιλέξιμες για τα μελισσοκομικά προγράμματα κατά τη μεταρρύθμιση του 2004 ήταν η αποφυγή οποιασδήποτε σύγχυσης με την κτηνιατρική πολιτική.

- Βελτίωση των στατιστικών, προκειμένου να διευκολυνθεί η συγχρηματοδότηση των προγραμμάτων τους. Τα κράτη μέλη είναι ήδη υποχρεωμένα να κοινοποιήσουν τα αποτελέσματα της διαρθρωτικής μελέτης του τομέα. Η ετήσια αναθεώρηση των αριθμητικών στοιχείων που κοινοποιούν τα κράτη μέλη θα συνεπαγόταν μεγάλο φόρτο εργασίας για τις δημόσιες διοικήσεις, γεγονός που δεν είναι επιθυμητό. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής κοινοποιούν τακτικά στους εμπόρους κατά τη διάρκεια των διάφορων επιτροπών τις στατιστικές που έχουν στη διάθεσή τους σχετικά με τις εισαγωγές και τις εξαγωγές.

- Η δυνατότητα εκτέλεσης έργων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος με τη συνεργασία πολλών κρατών μελών. Η Επιτροπή αναγνωρίζει το ενδιαφέρον αυτών των έργων και διευκρινίζει ότι θα μπορούσαν μάλιστα να γίνουν αποδεκτά χωρίς τίποτα να παρεμποδίζει τη συνεργασία πολλών κρατών μελών επί ενός έργου. Κάθε κράτος μέλος που θα συμμετέχει θα πρέπει να συνεισφέρει ανάλογα με τις πιστώσεις που του έχουν διατεθεί. Η επαναδιάθεση των μη ζητηθέντων ποσών για αυτά τα συγκεκριμένα έργα θα ήταν αντίθετη προς την ιδέα της διοικητικής απλοποίησης που επιδιώκουν τα περισσότερα μέλη και η Επιτροπή.

Έγιναν και άλλες συστάσεις:

- Η επισκευή ή η αποκατάσταση των κυψελών επίδειξης θα μπορούν να καλύπτονται από τη χρηματοδότηση. Αυτό είναι ήδη δυνατό στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας ή των μέτρων ανασύστασης του μελισσοκομικού κεφαλαίου.

- Ορισμένα μέτρα να αφορούν νέα προϊόντα (εμπορία, μεταποίηση κλπ.): αυτό είναι ήδη δυνατό στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας. Τίποτα δεν εμποδίζει τη χρηματοδότηση μιας ένωσης παραγωγής που θα επιθυμούσε να διαθέσει στην αγορά νέα προϊόντα ή νέες συσκευασίες. Εκτός από τη βελτίωση της παραγωγής τα προγράμματα να αποσκοπούν και στη βελτίωση της εμπορίας.

- Να υπάρχει δυνατότητα ανάκτησης από άλλους των ποσών που δεν χρησιμοποιούν ορισμένα κράτη μέλη ή ακόμη να παραταθούν οι προθεσμίες πληρωμών. Το ενιαύσιο του προϋπολογισμού καθιστά δύσκολη τη χρησιμοποίηση αυτής της δυνατότητας, επειδή το ποσοστό χρησιμοποίησης γίνεται γνωστό μόνο εκ των υστέρων.

- Καλύτερη ενημέρωση των μελισσοκόμων σχετικά με τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης έρευνας. Η Επιτροπή συμμερίζεται αυτό το στόχο αλλά είναι δύσκολο να περιληφθεί σε νομοθετικό κείμενο. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι οργανώσεις μελισσοκόμων συμμετέχουν στην επεξεργασία των προγραμμάτων σε κάθε κράτος μέλος και είναι συνεπώς σε θέση να ζητήσουν αυτές τις πληροφορίες και ενδεχομένως να τις κοινοποιήσουν στις ευρωπαϊκές τους οργανώσεις.

- Ορισμένα κράτη μέλη έχουν επίσης επικρίνει το γεγονός ότι είναι δύσκολο να γίνει επεξεργασία προγραμμάτων χωρίς να είναι γνωστό εκ των προτέρων τί προϋπολογισμό θα διαθέτουν. Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη της αυτό το επιχείρημα και θα εξετάσει τρόπους για την επίλυση αυτού του προβλήματος. Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι οι πιστώσεις του προϋπολογισμού κατανέμονται ανάλογα με τον αριθμό των κυψελών σε κάθε κράτος μέλος και ότι η απογραφή κοινοποιείται ταυτόχρονα με τα προγράμματα, δεν είναι δυνατόν προς το παρόν να ενημερωθούν τα κράτη μέλη σχετικά με τις πιστώσεις που θα τους διατεθούν. Για την αποφυγή αυτού του προβλήματος θα έπρεπε ενδεχομένως να διαχωρισθεί χρονικά η κοινοποίηση της διαρθρωτικής μελέτης των κρατών μελών από το σχέδιο των εθνικών προγραμμάτων.

- Ένα κράτος μέλος επικρίνει επίσης το γεγονός ότι οι δράσεις που είναι επιλέξιμες για συγχρηματοδότηση πρέπει να εκτελούνται κάθε έτος πριν από τις 31 Αυγούστου και κατά συνέπεια είναι δύσκολο να χρηματοδοτηθεί μια δράση το Σεπτέμβριο. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι πληρωμές σχετικά με τις δράσεις πρέπει να γίνονται πριν το τέλος κάθε έτους .

- Ορισμένοι αμφισβητούν το γεγονός ότι μια δράση δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο πληρωμής τόσο στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων όσο και στο πλαίσιο ενός άλλου καθεστώτος κοινοτικών ενισχύσεων χωρίς να αμφισβητείται η απαγόρευση της διπλής ενίσχυσης, αλλά να θεωρείται ότι δύο προγράμματα μπορεί να είναι συμπληρωματικά. Η Επιτροπή θα πρέπει να είναι παρά πολύ προσεκτική, προκειμένου να αποφεύγεται οποιαδήποτε συγχρηματοδότηση και δεν προτίθεται συνεπώς να καταργήσει αυτόν τον περιορισμό.

- Άλλοι θα ήθελαν ακριβέστερη περιγραφή των ενισχύσεων στις επενδύσεις που μπορούν να γίνουν αποδεκτές. Αυτό όμως θα ήταν αντίθετο προς την ευελιξία και την απλοποίηση που εφαρμόστηκε κατά τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι δυνατόν να καταρτιστεί πλήρης κατάλογος των επιλέξιμων δράσεων. Καταρχήν η Επιτροπή ήταν ανέκαθεν ευέλικτη, αρκεί να μπορεί να αποδειχθεί ότι ο εν λόγω εξοπλισμός απέβλεπε αποκλειστικά στην επίτευξη των στόχων των διαφόρων μέτρων που ήταν επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση.

Τέλος, ορισμένα κράτη μέλη ζητούν από την Επιτροπή να προβεί σε ορισμένες τροποποιήσεις του κανονισμού που αφορά τους κανόνες εφαρμογής, προκειμένου να περιληφθούν οι ορισμοί των άλλων μελισσοκομικών προϊόντων. Τώρα που τα προϊόντα αυτά έχουν περιληφθεί όλα στον ενιαίο κανονισμό ΚΟΑ οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα εξετάσουν αυτό το θέμα.

Ζητήθηκε επίσης να δημοσιοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό οι δραστηριότητες της Επιτροπής (και όχι μόνο της ΓΔ AGRI) υπέρ του τομέα. Η Επιτροπή ασχολείται προς το παρόν με αυτό το θέμα και ειδικά από τότε που εκδόθηκε το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τον Νοέμβριο του 2008. Προκειμένου να βελτιωθεί ο συντονισμός των προσπαθειών των διαφόρων γενικών διευθύνσεων και να μελετηθεί καλύτερα το φαινόμενο της θνησιμότητας των μελισσών, συστάθηκε μια διϋπηρεσιακή ομάδα. Ένα από τα καθήκοντα αυτής της ομάδας θα είναι η δημοσιοποίηση των εργασιών της Επιτροπής, οι οποίες μένουν συχνά άγνωστες.

Τέλος, αναφέρθηκαν και άλλα ποικίλα και πιο ειδικά μέτρα. Δεν δικαιολογούν πάντως τροποποίηση των κανονισμών. Η επιλεξιμότητα κάθε ειδικού μέτρου θα εξετάζεται στο πλαίσιο της ανάλυσης των προγραμμάτων, πριν γίνουν αποδεκτά.

4. Συστάσεισ του ίδιου του τομέα

Οι παρατηρήσεις που έγιναν από τον ίδιο τον τομέα μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

Μόνο οι παραγωγοί και ειδικότερα οι COPA-COGECA διαβίβασαν ορισμένες παρατηρήσεις στις υπηρεσίες της Επιτροπής. Επισημαίνουν κυρίως τη σημασία αυτών των προγραμμάτων, τις θετικές τους συνέπειες στον τομέα και ζητούν να διασφαλιστεί η συνέχισή τους.

Εκτός από αυτές τις γενικές παρατηρήσεις προτάθηκαν και ορισμένες βελτιώσεις, ένας μεγάλος αριθμός των οποίων διαβιβάστηκε από τα κράτη μέλη:

- Βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και των οργανώσεων των μελισσοκόμων κατά την επεξεργασία των προγραμμάτων. Εκφράζουν συγκεκριμένα τη λύπη τους για το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η έλλειψη συνεργασίας έχει ως συνέπεια να μην χρησιμοποιείται πάντοτε ο προϋπολογισμός κατά τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο. Η Επιτροπή αναγνωρίζει το σημαντικό ρόλο που πρέπει να διαδραματίζουν οι επαγγελματικές οργανώσεις κατά την επεξεργασία των προγραμμάτων και επισημαίνει ότι αποτελεί μάλιστα υποχρέωση για τα κράτη μέλη να σέβονται αυτόν τον διάλογο με στόχο την καλύτερη στοχοθέτηση των επιλέξιμων δράσεων.

- Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας δεν πρέπει να χρησιμεύουν για την προώθηση των ερευνητικών δραστηριοτήτων.

- Η ένταξη ενός υπομέτρου στην τεχνική βοήθεια για τη χρηματοδότηση της δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού φορέα για την μελισσοκομία, ώστε να δημιουργηθούν συνέργειες. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τις ανταλλαγές μεταξύ των μελισσοκόμων των διαφόρων κρατών μελών αλλά δεν θεωρεί αναγκαία τη δημιουργία ενός τέτοιου φορέα. Αυτό θα ήταν αντίθετο προς την ίδια την αρχή της χρηματοδότησης και της απλοποίησης. Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας κάθε κράτους μέλους μπορούν πάντως να περιλαμβάνουν μέτρα υπέρ αυτών των ενδοκοινοτικών συνεργασιών.

- Καλύτερη διάδοση των αποτελεσμάτων της εφαρμοσμένης έρευνας (βλέπε τα σχόλια των κρατών μελών).

- Προσθήκη ορισμού σχετικά με άλλα μελισσοκομικά προϊόντα (βλέπε τα σχόλια των κρατών μελών).

- Αύξηση του προϋπολογισμού και του ποσοστού της κοινοτικής χρηματοδότησης.

- Τέλος, ζητείται να τροποποιηθεί το παράρτημα ΙΙ του κανονισμού εφαρμογής, προκειμένου να περιληφθούν στοιχεία σχετικά με τη θνησιμότητα των μελισσών.

5. Συμπέρασμα

Όπως είχε ειπωθεί και το 2007, ο μηχανισμός ο οποίος προβλέπει την εκπόνηση εθνικών προγραμμάτων με στόχο τη βελτίωση της παραγωγής και της εμπορίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφέρει θετικά αποτελέσματα για τον τομέα της μελισσοκομίας τόσο κατά την άποψη των κρατών μελών όσο και κατά την άποψη των μελισσοκόμων.

Οι δράσεις προτεραιότητας που προβλέπει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 797/2004, παρ’ όλο ότι είναι περιορισμένες από την άποψη του προϋπολογισμού, βελτίωσαν όντως την ποιότητα του τομέα της μελισσοκομίας.

Τα μέτρα απλοποίησης που θεσπίστηκαν από την Επιτροπή το 2007 επέτρεψαν στα κράτη μέλη να προσαρμόσουν εύκολα τα προγράμματά τους κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης, προκειμένου να αντιμετωπίσουν κατά τον δέοντα τρόπο τις δυσκολίες που δεν προβλέπονταν ή ήταν υποεκτιμημένες κατά την κοινοποίηση των προγραμμάτων.

Λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων που περιλαμβάνει η παρούσα έκθεση και προκειμένου να αποφευχθεί νέα τροποποίηση του κανονισμού, που θα απαιτούσε μια περίοδο προσαρμογής εκ μέρους των κρατών μελών με τον κίνδυνο μιας όχι και τόσο καλής χρησιμοποίησης στην αρχή, η Επιτροπή δεν κρίνει σκόπιμη την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου. Αντίθετα, η Επιτροπή θα αξιολογήσει σε εύθετο χρόνο αν είναι δυνατόν να ικανοποιηθούν τα αιτήματα των κρατών μελών ή των επιχειρήσεων του κλάδου όσον αφορά τους κανόνες εφαρμογής.

[1] ΕΕ L 299 της 16.11.2007, σ. 1.

[2] COM(2007) 131 τελικό.

[3] ΕΕ L 163 της 30.4.2004, σ. 83.