30.9.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 235/7

1.

Η ευρυζωνική συνδετικότητα αποτελεί βασική συνιστώσα για την ανάπτυξη, την υιοθέτηση και τη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην οικονομία και την κοινωνία. Τα ευρυζωνικά δίκτυα έχουν στρατηγική σημασία λόγω της ικανότητάς τους να επιταχύνουν τη συμβολή των τεχνολογιών αυτών στην ανάπτυξη και την καινοτομία σε όλους τους τομείς της οικονομίας, καθώς και στην κοινωνική και την εδαφική συνοχή. Η Επιτροπή υποστηρίζει ενεργά την ευρεία διαθεσιμότητα ευρυζωνικών υπηρεσιών για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες όπως θεσπίζεται στη στρατηγική της Λισαβόνας και στις επόμενες ανακοινώσεις (1).

2.

Στις 26 Νοεμβρίου 2008, η Επιτροπή ενέκρινε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας (το «σχέδιο ανάκαμψης») (2) με σκοπό να διευκολύνει την Ευρώπη να ανακάμψει από τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Η ευρυζωνική στρατηγική αποτελεί σημαντικό μέρος του σχεδίου ανάκαμψης (3). Ειδικότερα, σκοπός του σχεδίου αυτού είναι να τονωθούν οι επενδύσεις στην ΕΕ σε προκαθορισμένους στρατηγικούς τομείς, όπως οι ευρυζωνικές επικοινωνίες, που μπορούν να συμβάλουν στη βραχυπρόθεσμη στήριξη της οικονομίας και να δημιουργήσουν μακροπρόθεσμα ουσιαστικές υποδομές για αειφόρο οικονομική ανάπτυξη.

3.

Στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και με στόχο την επίτευξη, ως το 2010, 100 % κάλυψης Διαδικτύου υψηλής ταχύτητας, η Επιτροπή αποφάσισε να διαθέσει 1,02 δισ. EUR στο Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Μέρος αυτού του ποσού θα χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη ευρυζωνικής υποδομής σε αγροτικές περιοχές προκειμένου να συνδράμει τις αγροτικές περιοχές στην απόκτηση σύνδεσης με το Διαδίκτυο, στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και στην περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (4). Εξάλλου, ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη ανακοινώσει σχέδια στήριξης των επενδύσεων, όχι μόνο όσον αφορά την ευρυζωνική υποδομή ταχείας σύνδεσης για αγροτικές και υποεξυπηρετούμενες περιοχές, αλλά και για να επιταχυνθεί η χρήση δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς (5) πολύ υψηλής ταχύτητας σε εκτεταμένες περιοχές των εδαφών τους, περιλαμβανομένων αστικών περιοχών ή περιοχών που εξυπηρετούνται ήδη από βασικές ευρυζωνικές υποδομές.

4.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο «Σχέδιο δράσης για τις κρατικές ενισχύσεις - Λιγότερες και καλύτερα στοχευμένες κρατικές ενισχύσεις: οδικός χάρτης για τη μεταρρύθμιση των κρατικών ενισχύσεων 2005-2009» (6), η Επιτροπή επεσήμαινε ότι τα μέτρα κρατικών ενισχύσεων μπορούν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να καταστούν αποτελεσματικά μέσα για την επίτευξη στόχων κοινού συμφέροντος. Ειδικότερα, οι κρατικές ενισχύσεις μπορούν να διορθώσουν αδυναμίες της αγοράς, βελτιώνοντας έτσι την αποτελεσματική λειτουργία των αγορών και ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα. Ακόμη, στις περιπτώσεις που οι αγορές παρέχουν θετικά αποτελέσματα τα οποία όμως δεν κρίνονται ικανοποιητικά από άποψη πολιτικής της συνοχής, οι κρατικές ενισχύσεις μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη πιο επιθυμητών, δίκαιων αποτελεσμάτων στην αγορά. Ειδικότερα, μια καλά στοχευμένη κρατική παρέμβαση στον τομέα των ευρυζωνικών συνδέσεων μπορεί να συμβάλει στη μείωση του «ψηφιακού χάσματος» (7) που διαχωρίζει τις περιφέρειες ή περιοχές μιας χώρας στις οποίες παρέχονται οικονομικά προσιτές και ανταγωνιστικές ευρυζωνικές υπηρεσίες από τις περιοχές που στερούνται αυτής της δυνατότητας.

5.

Παράλληλα, πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι κρατικές ενισχύσεις δεν αποκλείουν πρωτοβουλίες της αγοράς στον τομέα των ευρυζωνικών συνδέσεων. Αν οι κρατικές ενισχύσεις για ευρυζωνικές συνδέσεις χρησιμοποιούνταν σε τομείς στους οποίους οι φορείς της αγοράς θα επέλεγαν φυσιολογικά να επενδύσουν ή έχουν ήδη επενδύσει, τούτο θα επηρέαζε ενδεχομένως τις επενδύσεις που έχουν ήδη πραγματοποιήσει οι φορείς εκμετάλλευσης ευρυζωνικών συνδέσεων υπό όρους αγοράς και πιθανόν να υπονόμευε σημαντικά τα κίνητρα των φορέων της αγοράς να επενδύσουν στις ευρυζωνικές συνδέσεις. Σε ανάλογες περιπτώσεις, η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων για ευρυζωνικές συνδέσεις θα μπορούσε να αποβεί αντιπαραγωγική σε σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο. Πρωταρχικός στόχος του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων στον τομέα των ευρυζωνικών συνδέσεων είναι να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα κρατικών ενισχύσεων θα οδηγήσουν σε υψηλότερο επίπεδο ευρυζωνικής κάλυψης και διείσδυσης, ή στην επίτευξή τους με ταχύτερους ρυθμούς, από ό,τι θα συνέβαινε χωρίς την ενίσχυση, και επίσης να διασφαλιστεί ότι οι θετικές επιπτώσεις των ενισχύσεων αντισταθμίζουν τις αρνητικές όσον αφορά τη νόθευση του ανταγωνισμού.

6.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το κανονιστικό πλαίσιο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες θίγει και θέματα που άπτονται της ευρυζωνικής πρόσβασης (8). Έτσι οι αγορές χονδρικής παροχής ευρυζωνικών επικοινωνιών υπόκεινται μέχρι στιγμής σε εκ των προτέρων ρυθμίσεις σε όλα τα κράτη μέλη. Σχετικά με το θέμα αυτό, η Επιτροπή (9) και οι εθνικές αρχές (10) έχουν ήδη αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών με σκοπό την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων που θέτουν από κανονιστική άποψη τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς, ιδίως όσον αφορά τα θέματα πρόσβασης.

7.

Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές συνοψίζουν την πολιτική της Επιτροπής κατά την εφαρμογή των κανόνων της Συνθήκης για τις κρατικές ενισχύσεις σε κρατικά μέτρα που στηρίζουν τη χρήση παραδοσιακών ευρυζωνικών δικτύων (τμήμα 2). Πραγματεύονται επίσης σειρά θεμάτων σχετικών με την αξιολόγηση μέτρων που έχουν σκοπό να ενθαρρύνουν και να στηρίξουν την ταχεία ανάπτυξη των δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς (τμήμα 3).

8.

Η Επιτροπή θα εφαρμόσει τις κατευθυντήριες γραμμές που παρουσιάζονται στην παρούσα ανακοίνωση κατά την αξιολόγηση των κρατικών ενισχύσεων για τις ευρυζωνικές συνδέσεις, αυξάνοντας έτσι την ασφάλεια δικαίου και τη διαφάνεια της πρακτικής της στον τομέα της λήψης αποφάσεων.

9.

Η Επιτροπή υιοθετεί ιδιαιτέρως ευνοϊκή στάση έναντι των κρατικών μέτρων που αφορούν την εγκατάσταση ευρυζωνικών συνδέσεων σε αγροτικές και υποεξυπηρετούμενες περιοχές, ενώ τηρεί πιο κριτική στάση όσον αφορά τα μέτρα ενίσχυσης σε περιοχές όπου ήδη υπάρχει ευρυζωνική υποδομή και ασκείται ανταγωνισμός. Στην περίπτωση που η κρατική παρέμβαση για τη στήριξη της εγκατάστασης ευρυζωνικών συνδέσεων ικανοποιεί τους όρους των κρατικών ενισχύσεων κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1, το συμβιβάσιμο του μέτρου αξιολογείται μέχρι σήμερα από την Επιτροπή κυρίως βάσει του άρθρου 87 παράγραφος 3. Η πολιτική κρατικών ενισχύσεων της Επιτροπής έναντι των κρατικών μέτρων στήριξης της ανάπτυξης ευρυζωνικών δικτύων συνοψίζεται στα μέρη 2.2 και 2.3 κατωτέρω.

10.

Σύμφωνα με το άρθρο 87 παράγραφος 1 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας: «οι ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής είναι ασυμβίβαστες με την κοινή αγορά, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ των κρατών μελών συναλλαγές». Από αυτό συνάγεται ότι για να χαρακτηρισθεί ένα μέτρο ενίσχυση πρέπει να πληρούνται τα ακόλουθα σωρευτικά κριτήρια:

11.

Όπως φανερώνει η πρακτική λήψης αποφάσεων της Επιτροπής σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα των ευρυζωνικών συνδέσεων, η κρατική στήριξη για ευρυζωνικά σχέδια συνεπάγεται συχνά την παρουσία κρατικής ενίσχυσης κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης (11).

12.

Πρώτον, τα μέτρα περιλαμβάνουν συνήθως κρατικούς πόρους, (για παράδειγμα, περιπτώσεις όπου το κράτος στηρίζει ευρυζωνικά σχέδια μέσω επιδοτήσεων, φορολογικών εκπτώσεων ή προτιμησιακών όρων χρηματοδότησης άλλου είδους (12).

13.

Δεύτερον, όσον αφορά στήριξη που χορηγείται για οικονομική δραστηριότητα, τα κρατικά μέτρα στήριξης σχεδίων που αφορούν ευρυζωνικές εγκαταστάσεις αφορούν συνήθως την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας (όπως δημιουργία, λειτουργία και δυνατότητα πρόσβασης σε ευρυζωνική υποδομή, που περιλαμβάνει ευκολίες οπισθόζευξης και εγκαταστάσεις εδάφους, για παράδειγμα σταθερή, επίγεια ασύρματη, δορυφορική ή συνδυασμό τεχνολογιών). Ωστόσο, σε εξαιρετικές περιπτώσεις κατά τις οποίες το δίκτυο που έχει χρηματοδοτηθεί με τον τρόπο αυτό δεν χρησιμοποιείται για εμπορικούς σκοπούς (παραδείγματος χάρη το δίκτυο παρέχει ευρυζωνική πρόσβαση μόνο σε μη εμπορικούς δικτυακούς τόπους, υπηρεσίες και πληροφορίες) (13), μια τέτοια κρατική παρέμβαση δεν συνεπάγεται τη χορήγηση οικονομικού ευεργετήματος σε επιχειρήσεις, και κατά συνέπεια δεν συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης.

14.

Τρίτον, όσον αφορά τη χορήγηση ευεργετήματος, η ενίσχυση χορηγείται συνήθως απευθείας στους επενδυτές (14) του δικτύου, οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις επιλέγονται μέσω ανοικτής πρόσκλησης υποβολής προσφορών (15). Ενώ η προκήρυξη διαγωνισμού διασφαλίζει ότι κάθε ενίσχυση περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο για το συγκεκριμένο σχέδιο ποσό, η χρηματοδοτική στήριξη μπορεί να επιτρέψει στον υπερθεματιστή να ασκήσει εμπορική δραστηριότητα με όρους που δεν θα του παρέχονταν σε διαφορετική περίπτωση στην αγορά. Στους έμμεσους δικαιούχους περιλαμβάνονται ενδεχομένως τρίτοι φορείς που αποκτούν χονδρική πρόσβαση στην υποδομή που δημιουργήθηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο, καθώς και επαγγελματικοί χρήστες που αποκτούν ευρυζωνική συνδετικότητα υπό ευνοϊκότερους όρους και προϋποθέσεις που δεν ισχύουν χωρίς κρατική παρέμβαση (16).

15.

Τέταρτον, όσον αφορά το κριτήριο επιλεκτικότητας, τα κρατικά μέτρα στήριξης της χρήσης ευρυζωνικών δικτύων έχουν επιλεκτικό χαρακτήρα δεδομένου ότι στοχεύουν επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται μόνο σε ορισμένες περιοχές ή σε ορισμένα τμήματα της συνολικής αγοράς ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Εξάλλου, σχετικά με τη στρέβλωση του ανταγωνισμού, η κρατική παρέμβαση τείνει να μεταβάλλει τους υφιστάμενους όρους αγοράς, εφόσον ορισμένες επιχειρήσεις θα επιλέξουν πλέον να εγγραφούν στις υπηρεσίες που παρέχουν οι επιλεγμένοι προμηθευτές και όχι στις υφιστάμενες, πιθανόν ακριβότερες, εναλλακτικές επιλογές που έχουν ως βάση την αγορά. (17) Συνεπώς, το γεγονός ότι μια ευρυζωνική υπηρεσία διατίθεται, είτε σε κανονική τιμή, είτε σε τιμή χαμηλότερη από εκείνη που θα ίσχυε σε αντίθετη περίπτωση, έχει ως συνέπεια τη νόθευση του ανταγωνισμού. Επίσης, η κρατική στήριξη προς τις ευρυζωνικές συνδέσεις ενδέχεται να μειώσει την κερδοφορία και να αποκλείσει το ενδεχόμενο επενδύσεων από φορείς της αγοράς, οι οποίοι σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν πρόθυμοι να επενδύσουν στον στοχευμένο τομέα ή σε τμήματά του.

16.

Τέλος, στο μέτρο που η κρατική παρέμβαση είναι δυνατό να επηρεάσει τους παρόχους υπηρεσιών από άλλα κράτη μέλη, έχει επίσης επίπτωση στο εμπόριο δεδομένου ότι οι αγορές υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών (συμπεριλαμβανομένων των χονδρικών και των λιανικών ευρυζωνικών αγορών), είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό μεταξύ επιχειρήσεων και παρόχων υπηρεσιών (18).

17.

Σε περίπτωση που το κράτος στηρίζει την ανάπτυξη ευρυζωνικών συνδέσεων μέσω συμμετοχής στο κεφάλαιο ή μέσω εισφοράς κεφαλαίου στην εταιρεία που πρόκειται να εκτελέσει το σχέδιο, είναι ανάγκη να εκτιμηθεί κατά πόσο η επένδυση συνεπάγεται κρατική ενίσχυση. Το άρθρο 295 της Συνθήκης προβλέπει ότι «η Συνθήκη δεν προδικάζει με κανένα τρόπο το καθεστώς της ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη». Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (στο εξής «το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο»), από την αρχή της ίσης μεταχείρισης συνάγεται ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί κρατική ενίσχυση κεφάλαιο το οποίο έχει θέσει, άμεσα ή έμμεσα, το κράτος στη διάθεση μιας επιχείρησης σε συνθήκες που ανταποκρίνονται σε συνήθεις όρους αγοράς.

18.

Όταν η συμμετοχή στο κεφάλαιο ή οι εισφορές κεφαλαίου από δημόσιο επενδυτή δεν εμφανίζουν ικανοποιητικές προοπτικές, έστω και μακροπρόθεσμης, κερδοφορίας, η παρέμβαση αυτή πρέπει να θεωρείται ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 της Συνθήκης, και το συμβιβάσιμο της με την κοινή αγορά πρέπει να αξιολογείται αποκλειστικά βάσει των κριτηρίων που θεσπίζονται στη διάταξη αυτή (19).

19.

Στην απόφασή της στην υπόθεση Amsterdam (20), η Επιτροπή εξέτασε την εφαρμογή της αρχής του ιδιώτη επενδυτή σε οικονομία αγοράς στον ευρυζωνικό τομέα. Όπως υπογραμμίζεται στην απόφαση αυτή, η συμμόρφωση μιας δημόσιας επένδυσης με τους όρους της αγοράς πρέπει να αποδεικνύεται διεξοδικά και πλήρως, είτε μέσω της σημαντικής συμμετοχής ιδιωτών επενδυτών ή μέσω της ύπαρξης υγιούς επιχειρηματικού σχεδίου που φανερώνει ικανοποιητική απόδοση επί της επένδυσης. Σε περίπτωση που οι ιδιώτες επενδυτές λαμβάνουν μέρος στο σχέδιο, εκ των ων ουκ άνευ όρος είναι ότι θα πρέπει να αναλάβουν τον εμπορικό κίνδυνο που συνδέεται με την επένδυση υπό τους αυτούς όρους και προϋποθέσεις με τον δημόσιο επενδυτή.

20.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα κράτη μέλη μπορεί να θεωρήσουν ότι η παροχή ευρυζωνικού δικτύου θα πρέπει να θεωρείται υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ) κατά την έννοια του άρθρου 86 παράγραφος 2 της Συνθήκης (21).

21.

Σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, και υπό τον όρο ότι πληρούνται τέσσερις βασικές προϋποθέσεις (συνήθως αναφέρονται ως τα «κριτήρια Altmark»), η κρατική χρηματοδότηση για την παροχή ΥΓΟΣ ενδέχεται να μην εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης (22). Οι τέσσερις προϋποθέσεις είναι: α) ο δικαιούχος μηχανισμού κρατικής χρηματοδότησης για ΥΓΟΣ πρέπει να έχει επίσημα επιφορτιστεί με την παροχή και εντολή ΥΓΟΣ, οι υποχρεώσεις της οποίας πρέπει να καθορίζονται σαφώς· β) οι παράμετροι βάσει των οποίων υπολογίζεται η αντιστάθμιση πρέπει να έχουν προσδιοριστεί προηγουμένως αντικειμενικά και με διαφάνεια, με σκοπό να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να περιλαμβάνει η αντιστάθμιση αυτή ένα οικονομικό πλεονέκτημα ικανό να ευνοήσει τη δικαιούχο επιχείρηση έναντι των ανταγωνιστριών της· γ) η αντιστάθμιση δεν μπορεί να υπερβαίνει το μέτρο του αναγκαίου για την κάλυψη του συνόλου ή μέρους των δαπανών που πραγματοποιούνται για την εκπλήρωση υποχρεώσεως παροχής της ΥΓΟΣ, λαμβανομένων υπόψη των σχετικών εσόδων και ενός ευλόγου κέρδους για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων αυτών, και δ) όταν ο δικαιούχος δεν επιλέγεται σύμφωνα με διαδικασία δημόσιου διαγωνισμού, το επίπεδο της χορηγούμενης αντιστάθμισης πρέπει να καθορίζεται βάσει ανάλυσης των δαπανών στις οποίες θα προέβαινε μια μέση επιχείρηση με χρηστή διαχείριση προκειμένου να εκπληρώσει τις εν λόγω υποχρεώσεις, λαμβάνοντας υπόψη τα σχετικά έσοδα και ένα εύλογο κέρδος.

22.

Σε δύο αποφάσεις (23) που αφορούν μέτρα που έλαβαν περιφερειακές αρχές για τη χορήγηση (επιδοτούμενης) παραχώρησης δημόσιας υπηρεσίας (24) σε ιδιωτικούς φορείς για τη χρήση βασικών ευρυζωνικών δικτύων σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα κοινοποιηθέντα καθεστώτα ενισχύσεων ήταν σύμφωνα με τα τέσσερα κριτήρια που θεσπίζονται στην απόφαση Altmark, και κατά συνέπεια δεν ενέπιπταν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 87 παράγραφος 1 (25). Ειδικότερα, σε δύο περιπτώσεις, ο υπερθεματιστής επελέγη με βάση το χαμηλότερο ποσό ζητούμενης ενίσχυσης και το χορηγηθέν ποσό της αντιστάθμισης θεσπίστηκε βάσει προκαθορισμένων και διαφανών κριτηρίων. Εξάλλου, η Επιτροπή δεν εντόπισε αποδείξεις ή κίνδυνο υπεραντιστάθμισης.

23.

Αντιθέτως, η Επιτροπή απεφάνθη ότι η έννοια μιας ΥΓΟΣ και η παρεπόμενη εξάρτηση από τη νομολογία Altmark δεν μπορούσε να γίνει δεκτή όταν ο πάροχος δεν είχε ούτε σαφή εντολή ούτε είχε αναλάβει καμία υποχρέωση να παρέχει ευρυζωνική πρόσβαση και να συνδέει όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές αλλά προσανατολιζόταν κυρίως προς τη σύνδεση επιχειρήσεων (26).

24.

Εξάλλου, σύμφωνα με τη νομολογία, παρά το γεγονός ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν ευρεία διακριτική ευχέρεια όσον αφορά τον ορισμό αυτού που θεωρούν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, ο ορισμός των υπηρεσιών ή των καθηκόντων αυτών από ένα κράτος μέλος μπορεί να αμφισβητηθεί από την Επιτροπή σε περίπτωση προδήλου σφάλματος (27). Δηλαδή, αν και ο καθορισμός της φύσης και του πεδίου εφαρμογής της αποστολής μιας ΥΓΟΣ εμπίπτει στην αρμοδιότητα και τη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών, η αρμοδιότητα αυτή ούτε είναι απεριόριστη ούτε μπορεί να ασκείται αυθαίρετα (28). Ειδικότερα, προκειμένου να θεωρηθεί μια δραστηριότητα ως ΥΓΟΣ, θα πρέπει να προβάλλει ειδικά χαρακτηριστικά σε σύγκριση με τις συνήθεις οικονομικές δραστηριότητες (29). Σχετικά με το θέμα αυτό, η Επιτροπή θα θεωρεί ότι η δημιουργία μιας παράλληλης ανταγωνιστικής και δημόσια χρηματοδοτούμενης ευρυζωνικής υποδομής δεν θα πρέπει να θεωρείται ΥΓΟΣ κατά την έννοια του άρθρου 86 της Συνθήκης (30). Όταν όμως μπορεί να αποδειχθεί ότι οι ιδιώτες επενδυτές ίσως δεν είναι σε θέση να παράσχουν στο εγγύς μέλλον (31) επαρκή ευρυζωνική κάλυψη σε όλους τους πολίτες ή χρήστες αφήνοντας έτσι σημαντικό τμήμα του πληθυσμού χωρίς σύνδεση, η αντιστάθμιση δημόσιας υπηρεσίας μπορεί να χορηγηθεί σε επιχείρηση στην οποία έχει ανατεθεί η λειτουργία μιας ΥΓΟΣ, υπό τον όρο ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζονται στις παραγράφους (25) έως (29). Θα πρέπει σε πρώτη φάση να τονιστεί ότι οι εκτιμήσεις που εκτίθενται στις παραγράφους αυτές βασίζονται στις ιδιομορφίες του τομέα ευρυζωνικής σύνδεσης και αντικατοπτρίζουν την πείρα που έχει αποκτηθεί μέχρι στιγμής από την Επιτροπή από την πρακτική λήψης αποφάσεων στον τομέα. Συνεπώς, οι προϋποθέσεις που ορίζονται στις παραγράφους αυτές, αν και δεν είναι εξαντλητικές, είναι ωστόσο ενδεικτικές της προσέγγισης της Επιτροπής κατά την κατά περίπτωση αξιολόγηση του κατά πόσον οι συγκεκριμένες δραστηριότητες μπορούν να χαρακτηριστούν ως ΥΓΟΣ και κατά πόσον η χορηγούμενη κρατική χρηματοδότηση είναι συμβατή με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της Συνθήκης.

25.

Όσον αφορά τον ορισμό του πεδίου εφαρμογής της αποστολής μιας ΥΓΟΣ για τον σκοπό της εξασφάλισης ευρείας χρήσης ευρυζωνικής υποδομής, ζητείται από τα κράτη μέλη να περιγράψουν τους λόγους για τους οποίους θεωρούν ότι η συγκεκριμένη υπηρεσία, λόγω της ειδικής της φύσης, θα πρέπει να θεωρείται ΥΓΟΣ και να διακρίνεται από άλλες οικονομικές δραστηριότητες (32). Θα πρέπει εξάλλου να εξασφαλίσουν ότι η αποστολή της ΥΓΟΣ πληροί ορισμένα ελάχιστα κριτήρια κοινά σε κάθε αποστολή ΥΓΟΣ και να αποδείξουν ότι αυτά τα κριτήρια όντως πληρούνται στη συγκεκριμένη περίπτωση.

26.

Στα κριτήρια αυτά περιλαμβάνονται τουλάχιστον, α) η ύπαρξη πράξης της δημόσιας αρχής με την οποία ανατίθεται στους εν λόγω φορείς η αποστολή ΥΓΟΣ, και β) ο καθολικός και υποχρεωτικός χαρακτήρας της αποστολής (33). Έτσι, όταν εκτιμούν κατά πόσον ο ορισμός μιας ΥΓΟΣ για την ανάπτυξη ευρυζωνικών συνδέσεων δεν εγείρει έρεισμα προδήλου σφάλματος, τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι η ευρυζωνική υποδομή που χρησιμοποιείται πρέπει να παρέχει καθολική δυνατότητα σύνδεσης σε όλους τους χρήστες σε συγκεκριμένη περιοχή, εξίσου για ιδιώτες και επιχειρήσεις. Εξάλλου, ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της αποστολής ΥΓΟΣ συνεπάγεται ότι ο πάροχος του δικτύου που χρησιμοποιείται δεν θα έχει τη δυνατότητα να αρνηθεί την πρόσβαση στην υποδομή ενεργώντας μεροληπτικά (για παράδειγμα, επειδή πιθανόν δεν είναι οικονομικά συμφέρον να παρέχει υπηρεσίες πρόσβασης σε συγκεκριμένη περιοχή).

27.

Δεδομένου του επιπέδου του ανταγωνισμού που έχει επιτευχθεί από την ελευθέρωση του τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Κοινότητα, και ειδικότερα του ανταγωνισμού που υφίσταται σήμερα στη λιανική αγορά ευρυζωνικών συνδέσεων, θα πρέπει να υπάρχει διαθέσιμο για όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς ένα κρατικά χρηματοδοτούμενο δίκτυο στο πλαίσιο της ΥΓΟΣ. Συνεπώς, η αναγνώριση της αποστολής μιας ΥΓΟΣ για την ανάπτυξη ευρυζωνικών συνδέσεων θα πρέπει να στηρίζεται στην παροχή υποδομής παθητικής, ουδέτερης (34) και ανοικτής πρόσβασης. Αυτό το δίκτυο θα παρέχει στους αιτούντες πρόσβαση κάθε δυνατή μορφή πρόσβασης σε δίκτυο και θα καθιστά δυνατό τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό σε επίπεδο λιανικής, εξασφαλίζοντας την παροχή ανταγωνιστικών και οικονομικά προσιτών υπηρεσιών στους τελικούς χρήστες (35). Ως εκ τούτου, η αποστολή ΥΓΟΣ θα πρέπει να καλύπτει μόνο την ανάπτυξη ευρυζωνικού δικτύου που θα εξασφαλίζει καθολική δυνατότητα σύνδεση και την παροχή των σχετικών υπηρεσιών πρόσβασης χονδρικής, χωρίς να περιλαμβάνει λιανικές υπηρεσίες επικοινωνίας (36). Σε περίπτωση που ο πάροχος της αποστολής ΥΓΟΣ είναι ταυτόχρονα κάθετα ολοκληρωμένος φορέας ευρυζωνικών συνδέσεων, θα πρέπει να τεθούν επαρκείς διασφαλίσεις ώστε να αποφευχθούν συγκρούσεις συμφερόντων, αδικαιολόγητες διακρίσεις και κάθε άλλο κρυφό έμμεσο πλεονέκτημα (37).

28.

Δεδομένου ότι υπάρχει πλήρης ελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, εξυπακούεται ότι μια ΥΓΟΣ για την ανάπτυξη ευρυζωνικών συνδέσεων δεν μπορεί να βασιστεί στη χορήγηση αποκλειστικού ή ειδικού δικαιώματος στον πάροχο της ΥΓΟΣ κατά την έννοια του άρθρου 86 παράγραφος 1.

29.

Συμμορφούμενος προς την αποστολή καθολικής κάλυψης, ένας πάροχος ΥΓΟΣ μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιήσει δίκτυο υποδομής όχι μόνο σε μη συμφέρουσες οικονομικά περιοχές αλλά και σε οικονομικά συμφέρουσες, δηλαδή σε περιοχές στις οποίες άλλοι φορείς μπορεί να έχουν ήδη χρησιμοποιήσει δική τους υποδομή δικτύου ή να σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν στο εγγύς μέλλον. Εντούτοις, στην περίπτωση αυτή κάθε χορηγούμενη αντιστάθμιση θα πρέπει να καλύπτει μόνο το κόστος της επέκτασης της υποδομής σε περιοχές που δεν είναι οικονομικά συμφέρουσες (38). Σε περίπτωση που μια ΥΓΟΣ για την ανάπτυξη ευρυζωνικού δικτύου δεν στηρίζεται στη χρησιμοποίηση υποδομής κρατικής ιδιοκτησίας, θα πρέπει να τίθενται σε εφαρμογή επαρκείς μηχανισμοί επανεξέτασης και επανάκτησης ώστε να αποφεύγεται αδικαιολόγητο πλεονέκτημα για τον πάροχο της ΥΓΟΣ με τη διατήρηση της κυριότητας του δικτύου που είχε χρηματοδοτηθεί από δημόσια κονδύλια μετά την παραχώρηση της ΥΓΟΣ. Τέλος, η αντιστάθμιση της ΥΓΟΣ θα πρέπει καταρχήν να χορηγείται με ανοικτή, διαφανή, αμερόληπτη διαδικασία διαγωνισμού, η οποία θα απαιτεί από όλους τους υποψήφιους φορείς να ορίζουν κατά τρόπο διαφανή τις οικονομικά συμφέρουσες και μη συμφέρουσες περιοχές, να υπολογίζουν τα αναμενόμενα έσοδα και να ζητούν το αντίστοιχο ποσό αντιστάθμισης που θεωρούν αυστηρά αναγκαίο, αποφεύγοντας κάθε κίνδυνο υπεραντιστάθμισης. Ένας διαγωνισμός που οργανώνεται υπό αυτούς τους όρους θα πρέπει να εγγυάται την εκπλήρωση του τέταρτου κριτηρίου που ορίζεται στην υπόθεση Altmark (βλ. παράγραφο 21.).

30.

Στην περίπτωση που δεν πληρούνται τα τέσσερα κριτήρια Altmark, και εφόσον πληρούνται τα γενικά κριτήρια όσον αφορά την εφαρμογή του άρθρου 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης, η αντιστάθμιση δημόσιας υπηρεσίας για την ανάπτυξη ευρυζωνικής υποδομής θα συνιστά κρατική ενίσχυση και θα υπάγεται στα άρθρα 73, 86, 87 και 88 της Συνθήκης. Στην περίπτωση αυτή, μπορεί να θεωρηθεί ότι οι κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας που χορηγούνται σε ορισμένες επιχειρήσεις επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος [βλ. παραγράφους 25.-29. ανωτέρω] είναι συμβατή με την κοινή αγορά και απαλλάσσεται από την απαίτηση κοινοποίησης του άρθρου 88 παράγραφος 3 της Συνθήκης. Και τούτο εφόσον πληρούνται οι απαιτήσεις που ορίζονται στην απόφαση της Επιτροπής της 28ης Νοεμβρίου 2005«για την εφαρμογή του άρθρου 86 παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας που χορηγούνται σε ορισμένες επιχειρήσεις επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος» (39).

31.

Όταν η Επιτροπή διαπιστώσει ότι ένα κοινοποιηθέν μέτρο συνιστά ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης, η αξιολόγηση του συμβιβάσιμου του μέτρου βασίζεται απευθείας στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) (40).

32.

Οι περιοχές που καλύπτονται από σχέδιο χορήγησης κρατικής ενίσχυσης για ευρυζωνικά δίκτυα μπορεί να είναι επίσης ενισχυόμενες περιοχές κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχεία α) και γ), και κατά την έννοια των κατευθυντηρίων γραμμών για τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα (41). Στην περίπτωση αυτή, η ενίσχυση προς ευρυζωνικά δίκτυα μπορεί επίσης να χαρακτηριστεί ενίσχυση για αρχική επένδυση κατά την έννοια των κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα. Ωστόσο, σε πολλές από τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν μέχρι σήμερα από την Επιτροπή υπήρχαν και άλλες περιοχές που αποτελούσαν στόχο των κοινοποιηθέντων μέτρων και δεν ήταν «ενισχυόμενες», και κατά συνέπεια η αξιολόγηση της Επιτροπής δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί βάσει των κατευθυντηρίων γραμμών για τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα (42).

33.

Σε περίπτωση που ένα μέτρο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των κατευθυντηρίων γραμμών για τις περιφερειακές ενισχύσεις («ΚΓΠΕ»), και εφόσον προβλέπεται η χορήγηση ατομικών ενισχύσεων ad hoc σε μεμονωμένη επιχείρηση, ή ενισχύσεων που περιορίζονται σε ένα μόνο τομέα δραστηριότητας, εναπόκειται στο κράτος μέλος να αποδείξει ότι πληρούνται οι όροι των ΚΓΠΕ. Στους όρους αυτούς περιλαμβάνεται ειδικότερα ο όρος ότι το εν λόγω σχέδιο συμβάλλει σε μια συνεκτική περιφερειακή αναπτυξιακή στρατηγική και ότι, όσον αφορά τον χαρακτήρα και το μέγεθός του, δεν θα προκαλέσει αθέμιτες νοθεύσεις του ανταγωνισμού.

34.

Όταν αξιολογεί κατά πόσο ένα μέτρο ενίσχυσης συμβιβάζεται με την κοινή αγορά, η Επιτροπή σταθμίζει τον θετικό αντίκτυπο του μέτρου για την επίτευξη ενός στόχου κοινού συμφέροντος έναντι των ενδεχόμενων αρνητικών παρενεργειών, όπως νοθεύσεων του εμπορίου και ανταγωνισμού.

35.

Κατά την εφαρμογή αυτού του κριτηρίου εξισορρόπησης, η Επιτροπή θα αξιολογεί τα ακόλουθα ερωτήματα:

36.

Τα επιμέρους στάδια του κριτηρίου εξισορρόπησης στον τομέα των ευρυζωνικών συνδέσεων εκτίθενται αναλυτικότερα στα τμήματα 2.3.2. και 2.3.3.

37.

Όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή, η ευρεία και οικονομικά προσιτή πρόσβαση στις ευρυζωνικές συνδέσεις έχει μεγάλη σημασία λόγω της ικανότητάς της να επιταχύνει τη συμβολή των τεχνολογιών αυτών στην ανάπτυξη και την καινοτομία σε όλους τους τομείς της οικονομίας, καθώς και στην κοινωνική και εδαφική συνοχή.

38.

Η οικονομική διάσταση της παροχής ευρυζωνικής σύνδεσης είναι τέτοια που η αγορά δεν θα τη θεωρεί πάντοτε αποδοτική για την πραγματοποίηση επενδύσεων. Λόγω των οικονομικών παραμέτρων της πυκνότητας, η ανάπτυξη και εγκατάσταση ευρυζωνικών δικτύων είναι γενικά πιο αποδοτική εκεί όπου η δυνητική ζήτηση είναι υψηλότερη και συγκεντρωμένη, δηλαδή σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Εξαιτίας των υψηλών πάγιων εξόδων, το κόστος ανά μονάδα διογκώνεται σημαντικά παράλληλα με τη μείωση της πληθυσμιακής πυκνότητας. Κατά συνέπεια, τα ευρυζωνικά δίκτυα έχουν την τάση να καλύπτουν επικερδώς μέρος μόνο του πληθυσμού. Ομοίως, σε ορισμένες περιοχές, η δημιουργία δικτύου είναι ενδεχομένως αποδοτική μόνο για ένα πάροχο, και όχι για δύο ή περισσότερους.

39.

Σε περίπτωση που η αγορά δεν παρέχει επαρκή ευρυζωνική κάλυψη ή οι συνθήκες πρόσβασης δεν είναι ικανοποιητικές, οι κρατικές ενισχύσεις μπορούν να διαδραματίσουν χρήσιμο ρόλο. Συγκεκριμένα, οι κρατικές ενισχύσεις στον τομέα των ευρυζωνικών συνδέσεων μπορεί να διορθώσουν μια αδυναμία της αγοράς, δηλαδή καταστάσεις κατά τις οποίες μεμονωμένοι επενδυτές δεν επενδύουν, έστω και αν αυτό θα ήταν αποδοτικό από ευρύτερη οικονομική σκοπιά, δηλαδή λόγω των θετικών δευτερογενών αποτελεσμάτων. Εναλλακτικά, οι κρατικές ενισχύσεις για τις ευρυζωνικές συνδέσεις μπορούν επίσης να εκληφθούν ως μέσο επίτευξης στόχων ισότητας, δηλαδή ως μέσο για να βελτιωθεί η πρόσβαση σε ένα ουσιώδες μέσο επικοινωνίας και συμμετοχής στην κοινωνία, καθώς επίσης και ελευθερίας της έκφρασης προς όλους τους φορείς της κοινωνίας, βελτιώνοντας έτσι την κοινωνική και εδαφική συνοχή.

40.

Είναι σκόπιμο να προβούμε εξαρχής σε μια θεμελιώδη διάκριση μεταξύ των ειδών των περιοχών που αποτελούν ενδεχομένως στόχο, ανάλογα με το επίπεδο της ήδη διαθέσιμης ευρυζωνικής συνδετικότητας. Η Επιτροπή προβαίνει σταθερά σε διάκριση μεταξύ των περιοχών στις οποίες δεν υφίσταται ευρυζωνική υποδομή ή είναι απίθανο να αναπτυχθεί στο άμεσο μέλλον (λευκές περιοχές), των περιοχών στις οποίες δραστηριοποιείται μόνον ένας φορέας ευρυζωνικού δικτύου (γκρίζες περιοχές) και των περιοχών στις οποίες δραστηριοποιούνται τουλάχιστον δύο ή περισσότεροι πάροχοι ευρυζωνικών δικτύων (μαύρες περιοχές). (44)

41.

Κατ’ αρχήν, η Επιτροπή ανέκαθεν θεωρούσε ότι η στήριξη για την ανάπτυξη ευρυζωνικών δικτύων σε αγροτικές και υποεξυπηρετούμενες λευκές περιοχές συνάδει με τις υφιστάμενες κοινοτικές πολιτικές, δεδομένου ότι προωθεί την εδαφική κοινωνική και οικονομική συνοχή και αντιμετωπίζει αδυναμίες της αγοράς. Σχεδόν σε όλες τις αποφάσεις της στον τομέα αυτό, η Επιτροπή επισημαίνει ότι τα ευρυζωνικά δίκτυα έχουν την τάση να καλύπτουν αποδοτικά μέρος μόνο του πληθυσμού, και για τον λόγο αυτό, είναι αναγκαία η κρατική στήριξη για την επίτευξη πλήρους κάλυψης.

42.

Η Επιτροπή αποδέχεται το γεγονός ότι, με τη χορήγηση χρηματοδοτικής στήριξης για την παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών σε περιοχές στις οποίες δεν υπάρχει σήμερα ευρυζωνική σύνδεση ούτε υπάρχουν σχετικά σχέδια από ιδιώτες επενδυτές να επεκτείνουν αυτή την υποδομή στο εγγύς μέλλον, τα κράτη μέλη επιδιώκουν βάσιμους στόχους συνοχής και οικονομικής ανάπτυξης και, κατά συνέπεια, η παρέμβασή τους συνάδει πιθανότατα με το κοινό συμφέρον (45). Ο όρος «εγγύς μέλλον» πρέπει να νοείται ως περίοδος τριών ετών. Σχετικά, επενδύσεις που σχεδιάζονται από ιδιώτες επενδυτές θα πρέπει να εγγυώνται ότι εντός της τριετίας θα έχει πραγματοποιηθεί τουλάχιστον σημαντική πρόοδος ως προς την κάλυψη, ενώ η ολοκλήρωση της σχεδιαζόμενης επένδυσης θα προβλέπεται εντός ευλόγου χρονικού πλαισίου (ανάλογα με τις ιδιομορφίες κάθε έργου και κάθε περιοχής). Οι δημόσιες αρχές μπορεί να απαιτήσουν επιχειρησιακό σχέδιο συνοδευόμενο από λεπτομερές χρονοδιάγραμμα του σχεδίου ανάπτυξης, καθώς και αποδείξεις επαρκούς χρηματοδότησης ή άλλου τύπου στοιχεία που θα αποδεικνύουν την αξιοπιστία και τον εύλογο χαρακτήρα της σχεδιαζόμενης επένδυσης από τους ιδιωτικούς φορείς του δικτύου.

43.

Όταν σε μια δεδομένη γεωγραφική ζώνη δραστηριοποιούνται τουλάχιστον δύο πάροχοι ευρυζωνικών δικτύων και οι ευρυζωνικές υπηρεσίες παρέχονται με ανταγωνιστικούς όρους (ανταγωνισμός στον τομέα του εξοπλισμού) δεν υπάρχει αδυναμία της αγοράς. Ως εκ τούτου, είναι πολύ περιορισμένες οι πιθανότητες να επιφέρει περισσότερα οφέλη η κρατική παρέμβαση. Αντιθέτως, η κρατική στήριξη για τη χρηματοδότηση της εγκατάστασης ενός πρόσθετου ευρυζωνικού δικτύου θα οδηγήσει, κατ’ αρχήν, σε μια αποδεκτή νόθευση του ανταγωνισμού, καθώς και σε παραγκωνισμό των ιδιωτών επενδυτών. Ως εκ τούτου, εφόσον δεν καταδεικνύεται σαφώς η αδυναμία της αγοράς, η Επιτροπή θα τηρεί αρνητική στάση έναντι μέτρων για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης πρόσθετης ευρυζωνικής υποδομής σε «μαύρες ζώνες». (46)

44.

Η ύπαρξη ενός φορέα εκμετάλλευσης δικτύου σε μια συγκεκριμένη περιοχή δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη ότι δεν υφίσταται αδυναμία αγοράς ή πρόβλημα συνοχής. Η μονοπωλιακή παροχή ενδέχεται να επηρεάσει την ποιότητα των υπηρεσιών ή την τιμή στην οποία παρέχονται οι υπηρεσίες προς τους πολίτες. Εξάλλου, σε περιοχές στις οποίες δραστηριοποιείται μόνο ένας φορέας εκμετάλλευσης δικτύου, οι επιδοτήσεις για την κατασκευή εναλλακτικού δικτύου μπορούν, εξ ορισμού, να νοθεύσουν τη δυναμική της αγοράς. Συνεπώς η κρατική στήριξη για την εγκατάσταση ευρυζωνικών δικτύων σε «γκρίζες» περιοχές απαιτεί λεπτομερέστερη ανάλυση και προσεκτική αξιολόγηση της συμβατότητας.

45.

Μολονότι είναι πιθανό στη ζώνη που αποτελεί στόχο της κρατικής παρέμβασης να δραστηριοποιείται ένας φορέας εκμετάλλευσης δικτύου, ορισμένες κατηγορίες χρηστών μπορεί να μην εξυπηρετούνται ακόμη ικανοποιητικά, με την έννοια ότι είτε μερικές ευρυζωνικές υπηρεσίες τις οποίες ζητούν οι χρήστες δεν ήταν διαθέσιμες είτε, ελλείψει ρυθμιζόμενων τιμολογίων χονδρικής για την πρόσβαση, οι λιανικές τιμές δεν ήταν οικονομικά προσιτές σε σύγκριση με την παροχή ανάλογων υπηρεσιών σε άλλες πιο ανταγωνιστικές περιοχές ή περιφέρειες της χώρας (47). Αν, επιπροσθέτως, είναι περιορισμένες οι προοπτικές της δημιουργίας εναλλακτικής υποδομής από τρίτους, η χρηματοδότηση μιας εναλλακτικής υποδομής θα μπορούσε να θεωρηθεί ενδεδειγμένο μέτρο. Αυτό θα μπορούσε να διορθώσει την απουσία ανταγωνισμού στον τομέα των υποδομών και κατά συνέπεια να μειώσει τα προβλήματα που ανακύπτουν από την εκ των πραγμάτων μονοπωλιακή θέση του εγκατεστημένου φορέα. (48) Ωστόσο, η χορήγηση ενισχύσεων υπό τις συνθήκες αυτές υπόκειται σε ορισμένους όρους τους οποίους θα πρέπει να πληροί το συγκεκριμένο κράτος μέλος.

46.

Συνεπώς, η Επιτροπή μπορεί, υπό ορισμένους όρους, να κρίνει ότι συμβιβάζονται με την κοινή αγορά μέτρα ενίσχυσης που αφορούν περιοχές στις οποίες η παροχή ευρυζωνικής υποδομής εξακολουθεί να είναι εκ των πραγμάτων μονοπωλιακή με την προϋπόθεση ότι (i) δεν παρέχονται οικονομικά προσιτές ή επαρκείς υπηρεσίες που να ικανοποιούν τις ανάγκες των πολιτών ή των επαγγελματικών χρηστών και (ii) δεν υπάρχουν διαθέσιμα μέτρα που να νοθεύουν λιγότερο τον ανταγωνισμό (συμπεριλαμβανομένης της εκ των προτέρων κανονιστικής ρύθμισης) για την επίτευξη των ιδίων στόχων. Για να διαπιστώσει τα προαναφερθέντα, η Επιτροπή αξιολογεί ειδικότερα αν:

47.

Όταν η ευρυζωνική κάλυψη κρίνεται ανεπαρκής, η κρατική παρέμβαση ενδέχεται να είναι αναγκαία. Το πρώτο ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι αν η κρατική ενίσχυση αποτελεί ενδεδειγμένο μέσο πολιτικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος ή αν υπάρχουν άλλα, πιο πρόσφορα μέσα.

48.

Από την άποψη αυτή, η Επιτροπή σε προηγούμενες αποφάσεις της επεσήμανε ότι, παρά το γεγονός ότι η εκ των προτέρων ρύθμιση έχει διευκολύνει σε πολλές περιπτώσεις την εγκατάσταση ευρυζωνικών δικτύων σε αστικές και πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές, δεν μπορεί να αποτελεί επαρκές μέτρο που θα επιτρέπει την παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών, ιδίως σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές όπου η εγγενής αποδοτικότητα της επένδυσης είναι χαμηλή (49).

49.

Ομοίως, μέτρα που αφορούν τη ζήτηση υπέρ των ευρυζωνικών συνδέσεων (όπως εγγυήσεις για τους τελικούς χρήστες), μολονότι μπορεί να συμβάλουν θετικά στη διείσδυση των ευρυζωνικών συνδέσεων και θα πρέπει να προωθούνται ως εναλλακτικά ή συμπληρωματικά προς άλλα δημόσια μέσα, δεν μπορούν πάντοτε να επιλύσουν την έλλειψη παροχής ευρυζωνικών υπηρεσιών (50). Ως εκ τούτου, στις περιπτώσεις αυτές δεν υπάρχει ενδεχομένως άλλη λύση από τη χορήγηση κρατικής χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση της έλλειψης ευρυζωνικής συνδετικότητας.

50.

Όσον αφορά τα κίνητρα που εμπεριέχει το μέτρο, είναι ανάγκη να εξεταστεί κατά πόσο η συγκεκριμένη επένδυση για τη δημιουργία ευρυζωνικών δικτύων δεν θα είχε αναληφθεί στο ίδιο χρονοδιάγραμμα χωρίς κρατική ενίσχυση.

51.

Κατά την αξιολόγηση του αναλογικού χαρακτήρα των κοινοποιηθέντων μέτρων σε «λευκές» ή «γκρίζες» περιοχές, μέσω της πρακτικής της λήψης αποφάσεων, η Επιτροπή επεσήμανε ορισμένους αναγκαίους όρους για την ελαχιστοποίηση των κρατικών ενισχύσεων και των δυνητικών νοθεύσεων του ανταγωνισμού. Η απουσία οποιουδήποτε από τους ακόλουθους όρους α) έως η) απαιτεί εμπεριστατωμένη αξιολόγηση (51) και πιθανότατα θα οδηγούσε σε αρνητικό συμπέρασμα σχετικά με το συμβιβάσιμο της ενίσχυσης με την κοινή αγορά.

52.

Σήμερα ορισμένα κράτη μέλη στρέφουν την προσοχή τους στην ενίσχυση ευρυζωνικών δικτύων που μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες σε πολύ υψηλές ταχύτητες, καθώς και στη στήριξη πληθώρας προηγμένων ψηφιακών υπηρεσιών. Τα δίκτυα αυτά βασίζονται κυρίως σε οπτικές ίνες ή είναι προηγμένα αναβαθμισμένα καλωδιακά δίκτυα προοριζόμενα να αντικαταστήσουν πλήρως ή σε μεγάλο βαθμό τα υφιστάμενα ευρυζωνικά δίκτυα χαλκού ή τα τρέχοντα καλωδιακά δίκτυα.

53.

Τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς είναι ενσύρματα δίκτυα που αποτελούνται στο σύνολό τους ή εν μέρει από οπτικά στοιχεία και είναι ικανά να παρέχουν ευρυζωνικές υπηρεσίες πρόσβασης με βελτιωμένα χαρακτηριστικά (όπως υψηλότερη απόδοση) σε σύγκριση με τις υπηρεσίες που παρέχουν τα υφιστάμενα δίκτυα χαλκού (60).

54.

Γενικά, τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς θα διαθέτουν στο μέλλον την ταχύτητα και την ικανότητα να παρέχουν περιεχόμενο υψηλής ευκρίνειας, να στηρίζουν κατ’ αίτηση εφαρμογές που απαιτούν μεγάλο εύρος ζώνης, και επίσης να παρέχουν στις επιχειρήσεις προσιτές οικονομικά συμμετρικές ευρυζωνικές συνδέσεις οι οποίες σήμερα διατίθενται μόνο στις μεγάλες επιχειρήσεις. Γενικά, τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς θα συμβάλουν στη βελτίωση όλων των πτυχών της ευρυζωνικής τεχνολογίας και των ευρυζωνικών υπηρεσιών.

55.

Η Επιτροπή έχει ήδη ασχοληθεί με ορισμένες κοινοποιήσεις κρατικών ενισχύσεων που περιλάμβαναν ενίσχυση για την ανάπτυξη δικτύων με βάση τις οπτικές ίνες. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούσαν είτε την κατασκευή ενός περιφερειακού «κεντρικού» δικτύου πρόσβασης νέας γενιάς (61) ή την παροχή συνδετικότητας μέσω οπτικών ινών μόνο για περιορισμένο αριθμό επαγγελματιών χρηστών (62).

56.

Όπως και με την ανάπτυξη των βασικών ευρυζωνικών δικτύων της αποκαλούμενης «πρώτης γενιάς», οι κρατικές, δημοτικές και περιφερειακές αρχές αιτιολογούν τη στήριξή τους για ταχεία ανάπτυξη δικτύων με οπτικές ίνες αποδίδοντάς την σε αδυναμία της αγοράς ή σε στόχο συνοχής. Αν για την ανάπτυξη βασικής ευρυζωνικής υποδομής τα παραδείγματα κρατικής παρέμβασης αφορούσαν κυρίως αγροτικές κοινότητες/περιοχές (χαμηλή πυκνότητα, υψηλό κεφαλαιουχικό κόστος) ή μη ανεπτυγμένες από οικονομική άποψη περιοχές (περιορισμένη ικανότητα πληρωμής υπηρεσιών), στην προκειμένη περίπτωση η οικονομική διάσταση του μοντέλου των δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς θεωρείται ότι αποθαρρύνει τη χρήση δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς, όχι μόνο σε αραιοκατοικημένες περιοχές αλλά και σε ορισμένες αστικές ζώνες. Ειδικότερα, το κυριότερο θέμα που επηρεάζει την ταχεία και ευρεία χρήση των δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς, είναι, όπως φαίνεται, το κόστος και σε μικρότερο βαθμό η πληθυσμιακή πυκνότητα (63).

57.

Όσον αφορά τις δημόσιες αρχές, μπορεί έτσι να εξασφαλιστεί η άμεση παρέμβαση ώστε να διασφαλίζεται ότι οι περιοχές τις οποίες οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύου θεωρούν μη αποδοτικές θα εξακολουθήσουν να επωφελούνται από τα σημαντικά θετικά αποτελέσματα που μπορεί να επιφέρουν τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς στην οικονομία και δεν θα υποστούν ένα νέο ψηφιακό «χάσμα πρόσβασης νέας γενιάς». Συνεπώς, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να ενισχύσουν την ανάπτυξη δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς σε περιοχές όπου οι επενδύσεις των υφιστάμενων φορέων εκμετάλλευσης ευρυζωνικών δικτύων σε παρόμοια δίκτυα θα απαιτούσαν πολλά χρόνια διότι είναι λιγότερο ελκυστικές από οικονομική άποψη σε σχέση με ορισμένες μείζονες αστικές ζώνες. Για να αποκτήσουν συνδετικότητα δικτύου πρόσβασης νέας γενιάς, ή για να εξασφαλίσουν τη σύνδεση νωρίτερα από το αναμενόμενο, τα κράτη μέλη μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αποφασίσουν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις ή να χορηγήσουν χρηματοδοτική στήριξη σε ιδιώτες φορείς εκμετάλλευσης, ώστε να διασφαλίσουν την ταχύτερη δυνατή προώθηση της εγκατάστασης, καθώς και άλλων οικονομικών παραμέτρων.

58.

Κάθε κρατική παρέμβαση που επιδιώκει τη στήριξη της παροχής ή της επιτάχυνσης της ανάπτυξης δικτύου πρόσβασης νέας γενιάς πρέπει να συμβιβάζεται με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

59.

Τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν διάφορους βαθμούς παρέμβασης στην αγορά για να ενισχύσουν ή να επιταχύνουν την ανάπτυξη δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκτιμήσεις που εκτίθενται στα τμήματα 2.2.1 και 2.2.2 ανωτέρω (εφαρμογή της αρχής του ιδιώτη επενδυτή σε οικονομία αγοράς, αντιστάθμιση δημόσιας υπηρεσίας και κριτήρια Altmark), ισχύουν, τηρουμένων των αναλογιών, και για τις κρατικές παρεμβάσεις στον τομέα της ανάπτυξης δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς. Ανάλογα με τον χαρακτήρα και τις επιπτώσεις της επιλεγείσας παρέμβασης, μπορεί να εξασφαλίζεται διαφορετική αναλυτική προσέγγιση βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.

60.

Σε περιοχές στις οποίες ιδιώτες επενδυτές αναμένεται να αναπτύξουν στο μέλλον δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς, τα κράτη μέλη μπορεί να αποφασίσουν να υιοθετήσουν σειρά μέτρων για την επιτάχυνση του επενδυτικού κύκλου και να ενθαρρύνουν έτσι τους επενδυτές να προωθήσουν τα επενδυτικά τους σχέδια. Τα μέτρα αυτά δεν πρέπει κατ’ ανάγκη να περιλαμβάνουν κρατικές ενισχύσεις κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1. Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος τους κόστους εγκατάστασης δικτύων με βάση τις οπτικές ίνες συνίσταται σε έργα υποδομής (παραδείγματος χάρη εκσκαφή, τοποθέτηση καλωδίων, καλωδιώσεις εντός των κτηρίων, κτλ.), τα κράτη μέλη μπορεί να αποφασίσουν, σύμφωνα, παραδείγματος χάρη, με το κανονιστικό πλαίσιο της Κοινότητας για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, να διευκολύνουν τη διαδικασία απόκτησης δικαιωμάτων, να απαιτήσουν από τους φορείς εκμετάλλευσης δικτύου να συντονίσουν τα έργα υποδομής και/ή να μοιραστούν μέρος της υποδομής τους (64). Στο ίδιο πνεύμα, τα κράτη μέλη μπορεί να ορίσουν ότι σε κάθε νέα κατασκευή (περιλαμβανομένων των νέων δικτύων υδροδότησης, ενέργειας, μεταφορών ή αποχέτευσης) και/ή κτήριο θα πρέπει να υπάρχουν συνδέσεις με βάση τις ίνες.

61.

Επίσης, οι δημόσιες αρχές μπορεί να αποφασίσουν να αναλάβουν ορισμένες εργασίες πολιτικού μηχανικού (όπως π.χ. εκσκαφή σε δημόσια ιδιοκτησία, κατασκευή αγωγών, κτλ.) ώστε να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί η εγκατάσταση των ιδίων στοιχείων δικτύου από τους σχετικούς φορείς. Ωστόσο, οι εργασίες αυτές δεν θα πρέπει να αφορούν μόνον ένα συγκεκριμένο βιομηχανικό κλάδο ή τομέα, αλλά θα πρέπει καταρχήν να είναι ανοικτές σε όλους τους δυνητικούς χρήστες και όχι μόνο στους φορείς εκμετάλλευσης ηλεκτρονικών επικοινωνιών (δηλ. και στις υπηρεσίες ηλεκτρισμού, αερίου, υδροδότησης κτλ.). Με την προϋπόθεση ότι οι κρατικές παρεμβάσεις αποσκοπούν στη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων για την ανάπτυξη από τους φορείς κοινής ωφέλειας της δικής τους υποδομής χωρίς την άσκηση διακρίσεων υπέρ ενός συγκεκριμένου τομέα ή επιχείρησης (μειώνοντας κυρίως το κεφαλαιουχικό κόστος τους), δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 87 παράγραφος 1.

62.

Ανάλογα μέτρα μπορεί επίσης να υιοθετήσουν οι εθνικές κανονιστικές αρχές ώστε να παρέχουν ίση και άνευ διακρίσεων πρόσβαση στους πυλώνες ή από κοινού χρήση των αγωγών που ανήκουν στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας ή σε υφιστάμενους φορείς εκμετάλλευσης δικτύου.

63.

Όπως φανερώνει η πρακτική λήψης αποφάσεων της Επιτροπής στον τομέα των βασικών ευρυζωνικών συνδέσεων, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι κρατικές ενισχύσεις για την κατασκευή ευρυζωνικών δικτύων χορηγούνται από τοπικές ή περιφερειακές αρχές που αποσκοπούν είτε στην αποκατάσταση της έλλειψης ευρυζωνικής συνδετικότητας της περιφέρειας ή στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της περιφέρειας μέσω της περαιτέρω βελτίωσης της υφιστάμενης ευρυζωνικής κάλυψης και συνδετικότητας δικτύου. Για την επίτευξη των δύο αυτών στόχων, μέχρι σήμερα οι δημόσιες αρχές είτε ανέθεταν μέσω διαγωνισμού την κατασκευή και τη διαχείριση ευρυζωνικών υποδομών κρατικής ιδιοκτησίας ή χρηματοδοτούσαν την κατασκευή ιδιωτικών ευρυζωνικών δικτύων (65).

64.

Αν οι δημόσιες παρεμβάσεις συνιστούν κρατική ενίσχυση σύμφωνα με το άρθρο 87 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ, πρέπει να κοινοποιούνται στην Επιτροπή, η οποία θα αξιολογεί το συμβιβάσιμο με την κοινή αγορά σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που εκτίθενται στα τμήματα 3.3 και 3.4 (66).

65.

Όπως προαναφέρθηκε στην παράγραφο 40, η Επιτροπή αξιολογεί το συμβιβάσιμο των κρατικών ενισχύσεων για την ανάπτυξη παραδοσιακών ευρυζωνικών συνδέσεων προβαίνοντας σε διάκριση μεταξύ «λευκών», «γκρίζων» και «μαύρων» περιοχών. Εκτιμά ότι η διάκριση αυτή παραμένει σημαντική για την αξιολόγηση του συμβιβάσιμου των κρατικών ενισχύσεων υπέρ των δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς με το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ), αλλά ότι απαιτείται ένας ακριβέστερος ορισμός που να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς.

66.

Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς αναμένεται να εκτοπίσουν τα υφιστάμενα βασικά ευρυζωνικά δίκτυα. Στο μέτρο που τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς συνεπάγονται διαφορετική αρχιτεκτονική δικτύου, παρέχοντας ευρυζωνικές υπηρεσίες σημαντικά καλύτερης ποιότητας από τις σημερινές, ενώ επίσης συνεπάγονται την παροχή υπηρεσιών που δεν θα μπορούσαν να υποστηριχθούν από τα τρέχοντα ευρυζωνικά δίκτυα, είναι πιθανό να ανακύψουν στο μέλλον αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των περιοχών που θα καλύπτονται και εκείνων που δεν θα καλύπτονται από τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς (67).

67.

Επί του παρόντος, ορισμένα προηγμένα βασικά ευρυζωνικά δίκτυα (για παράδειγμα το ADSL 2+ (68) μπορούν, μέχρις ενός σημείου, να στηρίξουν και ορισμένα από τα είδη ευρυζωνικών υπηρεσιών οι οποίες στο εγγύς μέλλον ενδέχεται να παρέχονται από δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς (όπως ένα βασικό τριπλό πακέτο υπηρεσιών). Ωστόσο, και με την επιφύλαξη της επιβολής εκ των προτέρων ρύθμισης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι μπορεί να εμφανισθούν νέα προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν θα είναι δυνατό να υποκατασταθούν ούτε από πλευράς ζήτησης ούτε από πλευράς προσφοράς και θα απαιτούν ευρυζωνικές ταχύτητες που θα υπερβαίνουν τα υψηλότερα φυσικά όρια της βασικής ευρυζωνικής υποδομής.

68.

Συνεπώς, για την αξιολόγηση των κρατικών ενισχύσεων προς τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς, θα πρέπει να θεωρείται περιοχή «λευκής πρόσβασης νέας γενιάς» (69) η περιοχή στην οποία δεν υπάρχουν σήμερα ανάλογα δίκτυα ούτε υπάρχει στο εγγύς μέλλον πιθανότητα να δημιουργηθούν δίκτυα και να τεθούν σε πλήρη λειτουργία από ιδιώτες επενδυτές. Στην περίπτωση αυτή, ο όρος «στο εγγύς μέλλον» θα πρέπει να αντιστοιχεί σε περίοδο τριών ετών (70). Οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, για την αντιμετώπιση θεμάτων κοινωνικής συνοχής, περιφερειακής ανάπτυξης ή αδυναμίας της αγοράς όταν μπορεί να καταδειχθεί ότι οι ιδιώτες επενδυτές δεν έχουν την πρόθεση να εγκαταστήσουν δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς κατά τα προσεχή 3 έτη. Οι επενδύσεις που σχεδιάζονται από ιδιώτες επενδυτές θα πρέπει να εγγυώνται ότι εντός της τριετίας θα έχει πραγματοποιηθεί τουλάχιστον σημαντική πρόοδος ως προς την κάλυψη, ενώ η ολοκλήρωση της σχεδιαζόμενης επένδυσης θα προβλέπεται εντός ευλόγου χρονικού πλαισίου (ανάλογα με τις ιδιομορφίες κάθε περιοχής και κάθε έργου). Δεν κρίνεται ενδεδειγμένος ο καθορισμός μεγαλύτερου χρονικού ορίου διότι μπορεί να υπάρξει ο κίνδυνος βλάβης των συμφερόντων των υποεξυπηρετούμενων περιοχών σε σχέση με άλλα τμήματα της χώρας που εξυπηρετούνται ικανοποιητικά από αυτά τα προηγμένα ευρυζωνικά δίκτυα. Οι δημόσιες αρχές μπορεί να απαιτήσουν επιχειρησιακό σχέδιο συνοδευόμενο από λεπτομερές χρονοδιάγραμμα του σχεδίου ανάπτυξης, καθώς και αποδείξεις επαρκούς χρηματοδότησης ή άλλου τύπου στοιχεία που θα αποδεικνύουν την αξιοπιστία και τον εύλογο χαρακτήρα της σχεδιαζόμενης επένδυσης από τους ιδιωτικούς φορείς του δικτύου.

69.

Υπό το αυτό πρίσμα, μια περιοχή θα πρέπει να θεωρείται «γκρίζα περιοχή πρόσβασης νέας γενιάς» όταν υπάρχει ήδη ή θα αναπτυχθεί κατά τα προσεχή πέντε έτη ένα μόνο δίκτυο πρόσβασης νέας γενιάς και κανένας φορέας εκμετάλλευσης δεν σχεδιάζει την ανάπτυξη δικτύου πρόσβασης νέας γενιάς κατά τα προσεχή τρία έτη (71). Όταν αξιολογείται κατά πόσο άλλοι επενδυτές υπηρεσιών δικτύου θα μπορούσαν να αναπτύξουν πρόσθετα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς σε μια συγκεκριμένη περιοχή, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τυχόν υφιστάμενα κανονιστικά ή νομοθετικά μέτρα που έχουν ενδεχομένως μειώσει τους φραγμούς εγκατάστασης ανάλογων δικτύων (πρόσβαση σε αγωγούς, κοινή χρήση υποδομής κτλ.).

70.

Αν σε μια συγκεκριμένη περιοχή υπάρχουν ή πρόκειται κατά τα προσεχή τρία έτη να αναπτυχθούν περισσότερα του ενός δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς, η περιοχή θα πρέπει κατ’αρχήν να θεωρείται «μαύρη περιοχή πρόσβασης νέας γενιάς» (72).

71.

Όπως προαναφέρθηκε στις παραγράφους (66) και (67), μολονότι τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς είναι από ποιοτική άποψη πολύ πιο προηγμένα από τα υφιστάμενα παραδοσιακά ευρυζωνικά δίκτυα χαλκού, κατά την αξιολόγηση του συμβιβάσιμου μιας κρατικής ενίσχυσης για την ανάπτυξη δικτύου πρόσβασης νέας γενιάς με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, η Επιτροπή θα εξετάζει και τις επιπτώσεις κάθε ενίσχυσης στα υφιστάμενα ευρυζωνικά δίκτυα λόγω του βαθμού υποκατάστασης που φαίνεται να υπάρχει σήμερα όσον αφορά τις ευρυζωνικές υπηρεσίες που παρέχονται από τα ευρυζωνικά δίκτυα και τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς. Εξάλλου, κατά την αξιολόγηση του συμβιβάσιμου των κρατικών ενισχύσεων με τα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς, η Επιτροπή θα εφαρμόζει επίσης το κριτήριο εξισορρόπησης [βλ. παράγραφο (34)]. Ειδικότερα κατά την αξιολόγηση του αναλογικού χαρακτήρα ενός κοινοποιηθέντος μέτρου, η Επιτροπή θα εξετάζει αν πληρούνται οι όροι που αναφέρονται στην παράγραφο (50) (λεπτομερής χαρτογράφηση και ανάλυση κάλυψης, διαδικασία ανοικτού διαγωνισμού, πλέον συμφέρουσα προσφορά, τεχνολογική ουδετερότητα, χρήση υφιστάμενης υποδομής, εντεταλμένη χονδρική ανοικτή πρόσβαση, κριτήρια αξιολόγησης και μηχανισμός ανάκτησης). Ωστόσο, τα ακόλουθα σημεία έχουν ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της αξιολόγησης των δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς.

72.

Όπως ισχύει με τις βασικές ευρυζωνικές υπηρεσίες, βάσει ορισμένων όρων που θα πρέπει να πληρούν τα κράτη μέλη (βλ. παραγράφους (50) και (70), η Επιτροπή θα θεωρεί ότι συμβιβάζονται με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις της Συνθήκης μέτρα που στηρίζουν την ανάπτυξη δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς σε περιοχές στις οποίες δεν υπάρχει σήμερα ευρυζωνική υποδομή ή σε περιοχές στις οποίες η ανάπτυξη δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς κρίνεται μη αποδοτική από τους υφιστάμενους φορείς εκμετάλλευσης ευρυζωνικών δικτύων.

73.

Σε λευκές περιοχές πρόσβασης νέας γενιάς όπου υπάρχει ήδη ένα βασικό ευρυζωνικό δίκτυο (παραδοσιακά γκρίζα περιοχή), για να λάβει ενίσχυση για την κατασκευή δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος πρέπει να αποδείξει (i) ότι οι ευρυζωνικές υπηρεσίες που παρέχουν τα εν λόγω δίκτυα δεν είναι επαρκείς για την ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών και των επαγγελματιών χρηστών στη συγκεκριμένη περιοχή (συνεκτιμώντας και μια πιθανή μελλοντική αναβάθμισή τους), και ότι (ii) δεν υπάρχουν λιγότερο νοθευτικά μέσα (περιλαμβανομένης της εκ των προτέρων ρύθμισης) για την επίτευξη των δεδηλωμένων στόχων.

74.

Σε περιοχές στις οποίες ιδιώτης επενδυτής έχει ήδη εγκαταστήσει δίκτυο πρόσβασης νέας γενιάς ή θα μπορούσε να το εγκαταστήσει κατά τα προσεχή τρία έτη (βλ. επίσης παράγραφο (67)) και δεν υπάρχουν σχέδια από οποιονδήποτε ιδιώτη επενδυτή για την εγκατάσταση δεύτερου δικτύου πρόσβασης νέας γενιάς κατά τα προσεχή τρία έτη, η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργήσει διεξοδικότερη ανάλυση για να διαπιστώσει αν η κρατική παρέμβαση μπορεί να θεωρηθεί συμβιβάσιμη με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Στην πραγματικότητα, η κρατική παρέμβαση στις περιοχές αυτές εμπεριέχει τον κίνδυνο αποκλεισμού των υφιστάμενων επενδυτών και νόθευσης του ανταγωνισμού.

75.

Για να μπορέσει η Επιτροπή να διαπιστώσει το συμβιβάσιμο μιας ενίσχυσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποδείξουν, πρώτον, ότι το υφιστάμενο ή το σχεδιαζόμενο δίκτυο πρόσβασης νέας γενιάς δεν είναι ή δεν θα είναι επαρκές για την ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών και των επαγγελματιών χρηστών στις εξεταζόμενες περιοχές, και, δεύτερον, ότι δεν υπάρχουν λιγότερο νοθευτικά μέσα (περιλαμβανομένης της εκ των προτέρων ρύθμισης) για την επίτευξη των δεδηλωμένων στόχων. Στο πλαίσιο της διεξοδικής της αξιολόγησης, η Επιτροπή θα αξιολογεί ειδικότερα κατά πόσο:

76.

Σε περιοχές στις οποίες υπάρχουν ήδη περισσότερα από ένα δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς ή στις οποίες ιδιώτες επενδυτές βρίσκονται ενδεχομένως στη διαδικασία ανάπτυξης ανταγωνιστικού δικτύου πρόσβασης νέας γενιάς, η Επιτροπή θα θεωρεί ότι η κρατική στήριξη για ένα πρόσθετο ανταγωνιστικό δίκτυο πρόσβασης νέας γενιάς χρηματοδοτούμενο από το κράτος ενδέχεται να νοθεύσει σημαντικά τον ανταγωνισμό και δεν συμβιβάζεται με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

77.

Η Επιτροπή εκτιμά ότι οι παραδοσιακές μαύρες περιοχές, δηλαδή οι περιοχές στις οποίες οι τρέχουσες ευρυζωνικές περιοχές παρέχονται από ανταγωνιστικές ευρυζωνικές υποδομές (xDSL και καλωδιακά δίκτυα), είναι περιοχές στις οποίες θα πρέπει να παρέχονται στους υφιστάμενους φορείς εκμετάλλευσης δικτύου τα κίνητρα για αναβάθμιση των σημερινών παραδοσιακών ευρυζωνικών δικτύων σε υψηλής ταχύτητας δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς στα οποία θα μπορούσαν να μεταφερθούν οι υφιστάμενοι πελάτες τους. Στις περιοχές αυτές δεν θα πρέπει κατ’ αρχήν να απαιτείται περαιτέρω κρατική παρέμβαση.

78.

Ωστόσο, ένα κράτος μέλος μπορεί να αντικρούσει το επιχείρημα αυτό αποδεικνύοντας ότι οι υπάρχοντες φορείς εκμετάλλευσης βασικών ευρυζωνικών συνδέσεων δεν σχεδιάζουν επενδύσεις σε δίκτυα πρόσβασης νέας γενιάς κατά τα προσεχή τρία έτη, αποδεικνύοντας για παράδειγμα ότι το ιστορικό μοντέλο επενδύσεων που επέλεγαν κατά τα τελευταία έτη οι υφιστάμενοι επενδυτές δικτύου για την αναβάθμιση των ευρυζωνικών υποδομών τους δεν ήταν ικανοποιητικό ώστε να παράσχουν υψηλότερες ταχύτητες ανταποκρινόμενοι στα αιτήματα των χρηστών. Στην περίπτωση αυτή, η κρατική στήριξη για την ανάπτυξη δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς θα υπόκειται στην διεξοδική ανάλυση της παραγράφου (74) και στην εκπλήρωση σειράς όρων που θα αναπτυχθούν αναλυτικότερα στο τμήμα 3.4.5.

79.

Όπως ισχύει και με την πολιτική που ακολουθείται για την ανάπτυξη βασικών ευρυζωνικών δικτύων, οι κρατικές ενισχύσεις υπέρ της ανάπτυξης δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς ενδέχεται να συνιστούν ενδεδειγμένο και αιτιολογημένο μέσο με την προϋπόθεση ότι πληρούνται ορισμένες θεμελιώδεις προϋποθέσεις. Με εξαίρεση τις λευκές περιοχές πρόσβασης νέας γενιάς οι οποίες είναι επίσης λευκές περιοχές όσον αφορά τη βασική ευρυζωνική σύνδεση (όπου δεν απαιτούνται πρόσθετες προδιαγραφές), η Επιτροπή εκτιμά ότι, πέραν των διασφαλίσεων που περιλαμβάνονται στο τμήμα 2.3.3 και ειδικότερα στην παράγραφο (51) (λεπτομερής χαρτογράφηση και ανάλυση/κάλυψη αγοράς, διαδικασία ανοικτού διαγωνισμού, πλέον συμφέρουσα προσφορά, τεχνολογική ουδετερότητα, χρήση υφιστάμενης υποδομής, εντολή χονδρικής ανοικτής πρόσβασης, κριτήρια αξιολόγησης και μηχανισμός ανάκτησης), πρέπει επίσης να πληρούνται οι ακόλουθοι όροι:

80.

Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές τίθενται σε ισχύ από την ημέρα δημοσίευσής τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

81.

Η Επιτροπή θα εφαρμόσει τις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές σε όλα τα κοινοποιούμενα μέτρα ενίσχυσης για τα οποία καλείται να λάβει απόφαση μετά τη δημοσίευση των κατευθυντηρίων γραμμών στην Επίσημη Εφημερίδα, ακόμη και για έργα τα οποία κοινοποιήθηκαν πριν από την ημερομηνία αυτή.

82.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής για τον καθορισμό των εφαρμοστέων κανόνων για την αξιολόγηση παράνομης κρατικής ενίσχυσης (74), η Επιτροπή θα εφαρμόζει τις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές στην περίπτωση μη κοινοποιούμενης ενίσχυσης που χορηγείται μετά τη δημοσίευσή τους.

83.

Το αργότερο 3 έτη από τη δημοσίευσή τους, η Επιτροπή θα επανεξετάσει τις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές βάσει των μελλοντικών σημαντικών εξελίξεων της αγοράς, της τεχνολογίας και του κανονιστικού πλαισίου.