19.8.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 195/9

1)

Στις συνόδους που πραγματοποίησε στις 20 Μαρτίου 2009 και στις 18 και 19 Ιουνίου 2009, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαίωσε την προσήλωσή του στον στόχο της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης και της σωστής λειτουργίας της χρηματοπιστωτικής αγοράς, που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάκαμψη από την παρούσα χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Λόγω του συστημικού χαρακτήρα της κρίσης και της διασυνδεσιμότητας που χαρακτηρίζει το χρηματοπιστωτικό τομέα, έχει αναληφθεί σε κοινοτικό επίπεδο σειρά πρωτοβουλιών για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, τη διαφύλαξη της εσωτερικής αγοράς και την εξασφάλιση της χορήγησης πιστώσεων προς την οικονομία (1).

2)

Οι πρωτοβουλίες αυτές πρέπει να συμπληρωθούν με ενέργειες στο επίπεδο των μεμονωμένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για να διασφαλιστεί ότι είναι σε θέση να αντισταθούν στην παρούσα κρίση και να αποκαταστήσουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους χωρίς να εξαρτώνται από την κρατική στήριξη για να εκπληρώσουν τη δανειοδοτική αποστολή τους σε υγιέστερη βάση. Η Επιτροπή εξετάζει ήδη μια σειρά υποθέσεων κρατικών ενισχύσεων, μετά από παρεμβάσεις των κρατών μελών για να αποφευχθούν προβλήματα ρευστότητας, φερεγγυότητας ή χορήγησης πιστώσεων. Η Επιτροπή εξέδωσε σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες, σε τρεις διαδοχικές ανακοινώσεις, για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των κρατικών ενισχύσεων υπέρ των τραπεζών (2). Στις ανακοινώσεις αυτές αναγνωρίζεται ότι η σοβαρότητα της κρίσης δικαιολογεί τη χορήγηση ενισχύσεων που μπορεί να θεωρηθούν συμβατές βάσει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο β) της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και παρέχεται ένα πλαίσιο για τη συνεπή λήψη από τα κράτη μέλη μέτρων κρατικών εγγυήσεων, ανακεφαλαιοποίησης και αρωγής για απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία. Πρωταρχική επιδίωξη των κανόνων αυτών είναι να εξασφαλιστεί ότι τα μέτρα διάσωσης θα μπορέσουν να επιτύχουν απόλυτα τους στόχους της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και διατήρησης των πιστωτικών ροών, εξασφαλίζοντας συγχρόνως ισότιμους κανόνες ανταγωνισμού μεταξύ των τραπεζών (3) που είναι εγκατεστημένες σε άλλα κράτη μέλη καθώς και μεταξύ των τραπεζών που λαμβάνουν δημόσια στήριξη και εκείνων που δεν επωφελούνται από τέτοια μέτρα, αποφεύγοντας επιζήμιους «αγώνες δρόμου» επιχορηγήσεων, περιορίζοντας τον ηθικό κίνδυνο και εξασφαλίζοντας την ανταγωνιστικότητα και την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών στην κοινότητα και στις διεθνείς αγορές.

3)

Οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων αποτελούν ένα εργαλείο που εξασφαλίζει τη συνεκτικότητα των μέτρων που θεσπίζουν τα κράτη μέλη που έχουν αποφασίσει να αναλάβουν ενέργειες. Ωστόσο, η απόφαση για το κατά πόσο πρέπει να χρησιμοποιηθούν δημόσιοι πόροι, παραδείγματος χάρη για την προστασία των τραπεζών από απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία, εξακολουθεί να επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την παρούσα κρίση χωρίς σημαντικές προσαρμογές ή συμπληρωματικές ενισχύεις. Σε άλλες περιπτώσεις, είναι απαραίτητη κρατική ενίσχυση με τη μορφή εγγυήσεων, ανακεφαλαιοποίησης ή αρωγής για απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία.

4)

Όταν ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα λάβει κρατική ενίσχυση, τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλουν σχέδιο βιωσιμότητας ή σχέδιο ριζικότερης αναδιάρθρωσης, για να επιβεβαιωθεί ή να αποκατασταθεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των μεμονωμένων τραπεζών χωρίς εξάρτηση από κρατική στήριξη. Καθορίστηκαν ήδη κριτήρια για να προσδιοριστούν οι όροι υπό τους οποίους οι τράπεζες πρέπει ενδεχομένως να υποβληθούν σε ουσιαστικότερη αναδιάρθρωση, και όταν απαιτούνται μέτρα να αντιμετωπιστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που προκαλούνται από την ενίσχυση (4). Η παρούσα ανακοίνωση δεν τροποποιεί τα κριτήρια αυτά. Τα συμπληρώνει, για να αυξηθεί η προβλεψιμότητά τους και να εξασφαλιστεί μια συνεκτική προσέγγιση, εξηγώντας πώς η Επιτροπή θα αξιολογεί, τη συμβατότητα των ενισχύσεων αναδιάρθρωσης (5) που χορηγήθηκαν από κράτη μέλη σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στις παρούσες συνθήκες συστημικής κρίσης βάσει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο β) της συνθήκης ΕΚ.

5)

Η τραπεζική ανακοίνωση, η ανακοίνωση περί ανακεφαλαιοποίησης και η ανακοίνωση για τα απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία συνοψίζουν τις βασικές αρχές που έχουν διατυπωθεί στις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις ενισχύσεις διάσωσης και αναδιάρθρωσης προβληματικών επιχειρήσεων (6). Βάσει των αρχών αυτών, η πρώτη και σημαντικότερη απαίτηση είναι η αναδιάρθρωση να οδηγεί στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας της επιχείρησης πιο μακροπρόθεσμα και χωρίς την ενίσχυση του κράτους. Επίσης απαιτούν η ενίσχυση αναδιάρθρωσης να συνοδεύεται, στο μέτρο του δυνατού, από κατάλληλα μέτρα καταμερισμού των βαρών και μέτρα για την ελαχιστοποίηση των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, τα οποία σε πιο μακροπρόθεσμο πλαίσιο θα οδηγούσαν στην ουσιαστική εξασθένιση της διάρθρωσης και της λειτουργίας της σχετικής αγοράς.

6)

Η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς και η ανάπτυξη των τραπεζών σε όλη την Κοινότητα πρέπει να αποτελέσουν το κυριότερο μέλημα κατά την εφαρμογή των αρχών αυτών, και θα πρέπει να αποφευχθεί ο κατακερματισμός και η στεγανοποίηση των αγορών. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες οφείλουν να διεκδικήσουν τη σημαντική θέση που τους εξασφαλίζει στον παγκόσμιο στίβο η ενιαία ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική αγορά, μόλις ξεπεραστεί η παρούσα κρίση. Η Επιτροπή επιβεβαιώνει και πάλι την ανάγκη πρόβλεψης και διαχείρισης των αλλαγών με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο και υπογραμμίζει την ανάγκη συμμόρφωσης με τις εθνικές νομοθετικές διατάξεις για την εφαρμογή των κοινοτικών οδηγιών σχετικά με την ενημέρωση των εργαζομένων και τη διαβούλευση με αυτούς που ισχύουν υπό αυτές τις περιστάσεις (7).

7)

Η παρούσα ανακοίνωση εξηγεί πώς η Επιτροπή θα εξετάζει τις ενισχύσεις για την αναδιάρθρωση των τραπεζών στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης, συνεκτιμώντας ότι είναι απαραίτητο να προσαρμοστεί η πρακτική που εφαρμοζόταν στο παρελθόν λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και την παγκόσμια κλίμακα της κρίσης, τον συστημικό ρόλο του τραπεζικού τομέα για το σύνολο της οικονομίας, και τις πιθανές συστημικές συνέπειες που προκύπτουν λόγω του αριθμού των τραπεζών που πρέπει να υποστούν αναδιάρθρωση μέσα στην ίδια περίοδο.

8)

Η ενότητα 2 αφορά περιπτώσεις στις οποίες το κράτος μέλος έχει την υποχρέωση να κοινοποιήσει σχέδιο αναδιάρθρωσης (9). Οι αρχές στις οποίες στηρίζεται η ενότητα 2 ισχύουν κατ' αναλογία σε περιπτώσεις στις οποίες το κράτος μέλος δεν έχει τυπική υποχρέωση να κοινοποιήσει σχέδιο αναδιάρθρωσης, αλλά είναι εντούτοις υποχρεωμένο να αποδείξει τη βιωσιμότητά (10) της δικαιούχου τράπεζας. Στη δεύτερη περίπτωση, και εκτός εάν υπάρχουν αμφιβολίες, η Επιτροπή θα ζητεί κανονικά λιγότερο αναλυτικές πληροφορίες (11). Σε περίπτωση αμφιβολιών, η Επιτροπή θα ζητεί ιδίως αποδεικτικά στοιχεία με προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων, σύμφωνα με το σημείο 13 , και την πιστοποίηση των αποτελεσμάτων των προσομοιώσεων από την αρμόδια εθνική αρχή. Οι ενότητες 3, 4 και 5 αφορούν μόνο τους δικαιούχους εκείνους που έχουν υποχρέωση υποβολής σχεδίου αναδιάρθρωσης. Η ενότητα 6 αφορά το προσωρινό πεδίο εφαρμογής της παρούσας ανακοίνωσης και αφορά τόσο τα κράτη μέλη που είναι υποχρεωμένα να κοινοποιήσουν σχέδιο αναδιάρθρωσης για τους δικαιούχους ενίσχυσης όσο και τα κράτη μέλη που πρέπει μόνο να αποδείξουν τη βιωσιμότητά των δικαιούχων ενίσχυσης.

9)

Όταν, βάσει προηγούμενων κατευθυντηρίων οδηγιών ή αποφάσεων της Επιτροπής, ένα κράτος μέλος έχει υποχρέωση υποβολής σχεδίου αναδιάρθρωσης (12), το σχέδιο αυτό πρέπει να είναι πλήρες, αναλυτικό και στηρίζεται σε μια συνεκτική προσέγγιση. Θα πρέπει να αποδεικνύει με ποιο τρόπο η τράπεζα θα αποκαταστήσει το συντομότερο δυνατό τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά της χωρίς κρατική στήριξη (13). Η κοινοποίηση κάθε σχεδίου αναδιάρθρωσης πρέπει να περιλαμβάνει σύγκριση με εναλλακτικές επιλογές, όπως διάσπασης ή απορρόφησης από άλλη τράπεζα, έτσι ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στην Επιτροπή να αξιολογήσει (14) κατά πόσο υπάρχουν περισσότερο προσανατολισμένες στις ανάγκες της αγοράς, λιγότερο δαπανηρές ή λιγότερο στρεβλωτικές λύσεις που επιτυγχάνουν τον στόχο της διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Στην περίπτωση που δεν μπορεί να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα της τράπεζας, το σχέδιο αναδιάρθρωσης πρέπει να εκθέτει πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί η κανονική λύση και εκκαθάριση της τράπεζας.

10)

Στο σχέδιο αναδιάρθρωσης πρέπει επίσης να εκτίθενται οι λόγοι για τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζει η τράπεζα και οι αδυναμίες της ίδιας της τράπεζας και να εξηγείται πώς τα προτεινόμενα μέτρα αναδιάρθρωσης θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα διαρθρωτικά προβλήματα της τράπεζας.

11)

Στο σχέδιο πρέπει να παρέχονται πληροφορίες για το επιχειρηματικό μοντέλο του δικαιούχου, και ιδίως σχετικά με την οργανωτική του διάρθρωση, τη χρηματοδότηση (αποδεικνύοντας τη βιωσιμότητα της βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης χρηματοδοτικής διάρθρωσης (15), την εταιρική διακυβέρνηση (αποδεικνύοντας την αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων καθώς και τις απαραίτητες αλλαγές της διοίκησης (16), τη διαχείριση κινδύνου (και ιδίως γνωστοποίηση των απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων και σύσταση συνετών προβλέψεων για αναμενόμενα μη αποδοτικά περιουσιακά στοιχεία), και τη διαχείριση ενεργητικού-παθητικού, τη δημιουργία ταμειακών ροών (που πρέπει να φθάσουν σε επαρκή επίπεδα χωρίς κρατική στήριξη), υποχρεώσεις εκτός ισολογισμού (αποδεικνύοντας τη βιωσιμότητά τους και την εξυγίανσή τους όταν το άνοιγμα της τράπεζας είναι σημαντικό (17), τη μόχλευση, την παρούσα και τη μελλοντική κεφαλαιακή επάρκεια σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις προληπτικής εποπτείας (βάσει συνετής αποτίμησης και σύστασης επαρκών προβλέψεων), και το χαρακτήρα κινήτρου της διάρθρωσης των αντισταθμιστικών πληρωμών (18), (αποδεικνύοντας τον τρόπο με τον οποίο προωθούν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του δικαιούχου).

12)

Η βιωσιμότητα για κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα και κέντρο κερδοφορίας πρέπει να αναλύεται με την απαιτούμενη αναλυτική κατανομή. Η αποκατάσταση της βιωσιμότητας της τράπεζας θα πρέπει κυρίως να αποτελεί απόρροια εσωτερικών μέτρων. Μπορεί να στηρίζεται σε εξωτερικούς παράγοντες όπως οι αυξομειώσεις των τιμών και της ζήτησης, τους οποίους η επιχείρηση δεν μπορεί να επηρεάσει σημαντικά, αλλά μόνο εάν οι παραδοχές που έχουν γίνει σχετικά με την αγορά είναι ευρέως αποδεκτές. Η αναδιάρθρωση συνεπάγεται την παύση δραστηριοτήτων οι οποίες θα παρέμεναν διαρθρωτικά ζημιογόνες σε μεσοπρόθεσμη βάση.

13)

Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα επιτυγχάνεται όταν μια τράπεζα είναι σε θέση να καλύπτει όλα της τα έξοδα, περιλαμβανομένων των αποσβέσεων και των χρηματοοικονομικών επιβαρύνσεων και να εξασφαλίζει επαρκή απόδοση των κεφαλαίων, λαμβάνοντας υπόψη το προφίλ κινδύνου της τράπεζας. Η τράπεζα μετά την αναδιάρθρωσή της πρέπει να είναι σε θέση να ανταγωνίζεται αυτοδύναμα στην αγορά για την άντληση κεφαλαίων σύμφωνα με τις σχετικές κανονιστικές απαιτήσεις. Τα αναμενόμενα αποτελέσματα της σχεδιαζόμενης αναδιάρθρωσης πρέπει να αποδειχθούν με ένα βασικό σενάριο καθώς και με σενάρια προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Για το λόγο αυτό, τα σχέδια αναδιάρθρωσης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη, μεταξύ άλλων, την παρούσα κατάσταση και τις μελλοντικές προοπτικές των χρηματοπιστωτικών αγορών, παρουσιάζοντας τις παραδοχές βάσει του βασικού σεναρίου και του δυσμενέστερου σεναρίου. Η προσομοίωση ακραίων καταστάσεων θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη ένα φάσμα σεναρίων, όπως συνδυασμού ακραίων γεγονότων και μιας παρατεταμένης παγκόσμιας ύφεσης. Οι παραδοχές θα πρέπει να συγκρίνονται με κατάλληλα κριτήρια αναφοράς για το σύνολο του κλάδου, κατάλληλα προσαρμοσμένα ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα νέα στοιχεία της παρούσας κρίσης στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Το σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση των πιθανών αναγκών που προκύπτουν από την προσομοίωση ακραίων καταστάσεων. Η προσομοίωση ακραίων καταστάσεων πρέπει στο βαθμό του δυνατού να στηρίζεται σε κοινές παραμέτρους που έχουν συμφωνηθεί σε κοινοτικό επίπεδο (όπως μεθοδολογία που έχει αναπτυχθεί από την Επιτροπή Ευρωπαϊκών Αρχών Τραπεζικής Εποπτείας) και που έχουν κατά περίπτωση προσαρμοστεί σύμφωνα με τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στις επιμέρους χώρες και στις τράπεζες.

14)

Στην παρούσα κρίση οι κυβερνήσεις έχουν προβεί σε ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών βάσει όρων που έχουν πρωτίστως επιλεγεί για την επίτευξη χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και όχι τόσο για την επίτευξη απόδοσης που θα είχε θεωρηθεί αποδεκτή για ένα ιδιώτη επενδυτή. Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα απαιτεί συνεπώς ότι κάθε κρατική ενίσχυση που λαμβάνεται είτε εξοφλείται μετά την πάροδο ορισμένου χρόνου, όπως προβλέπεται κατά τη χρονική στιγμή χορήγησης της ενίσχυσης, είτε αμείβεται σύμφωνα με τους κανονικούς όρους της αγοράς, εξασφαλίζοντας έτσι ότι παύει να υφίσταται οποιαδήποτε μορφή συμπληρωματικής κρατικής ενίσχυσης. Δεδομένου ότι η συνθήκη δεν λαμβάνει θέση όσον αφορά την ιδιοκτησία των περιουσιακών στοιχείων, οι κανόνες κρατικών ενισχύσεων ισχύουν ανεξάρτητα από το αν η τράπεζα είναι ιδιωτικής ή δημόσιας ιδιοκτησίας.

15)

Ενώ η περίοδος της αναδιάρθρωσης πρέπει να είναι όσο το δυνατό συντομότερη ώστε να αποκατασταθεί γρήγορα η βιωσιμότητα, η Επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη τις παρούσες συνθήκες κρίσης και μπορεί συνεπώς να επιτρέπει την ολοκλήρωση ορισμένων διαρθρωτικών μέτρων εντός μεγαλύτερου χρονικού ορίζοντα από ό,τι συνήθως, ιδίως για να αποφευχθεί η κατάρρευση των αγορών λόγω αναγκαστικών πωλήσεων (19). Ωστόσο, η αναδιάρθρωση πρέπει να εφαρμόζεται όσο το δυνατό ταχύτερα και να μη διαρκεί περισσότερο από πέντε έτη (20) για να είναι αποτελεσματική και να επιτρέπει την αξιόπιστη αποκατάσταση της βιωσιμότητας της αναδιαρθρωμένης τράπεζας.

16)

Αν καταστεί αναγκαία η χορήγηση περαιτέρω ενίσχυσης που δεν είχε αρχικά προβλεφθεί στο κοινοποιηθέν σχέδιο αναδιάρθρωσης κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας, η ενίσχυση αυτή πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μεμονωμένης ex ante κοινοποίησης και κάθε περαιτέρω ενίσχυση αυτού του είδους θα λαμβάνεται υπόψη στην τελική απόφαση Επιτροπής.

17)

Η πώληση μιας προβληματικής τράπεζας σε άλλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας, εάν ο αγοραστής είναι βιώσιμος και ικανός να απορροφήσει τη μεταβίβαση της προβληματικής τράπεζας, και μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης της αγοράς. Μπορεί επίσης να συμβάλει στην εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Για τον σκοπό αυτό, ο αγοραστής θα πρέπει να αποδείξει ότι η νέα ενοποιημένη οντότητα θα είναι βιώσιμη. Στην περίπτωση πώλησης, πρέπει επίσης να τηρηθούν οι απαιτήσεις βιωσιμότητας, ίδιας συνεισφοράς και περιορισμού των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.

18)

Πρέπει εν γένει να εξασφαλίζεται μια διαφανής, αντικειμενική, άνευ όρων και διακρίσεων ανταγωνιστική διαδικασία πώλησης, έτσι ώστε να προσφέρονται ίσες ευκαιρίες σε όλους τους δυνητικούς προσφέροντες (21).

19)

Επιπλέον, με την επιφύλαξη του συστήματος ελέγχου των συγκεντρώσεων που μπορεί να ισχύει, και αναγνωρίζοντας ότι η πώληση μιας προβληματικής τράπεζας σε έναν ανταγωνιστή μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας αλλά και να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού τομέα, στις περιπτώσεις που θα οδηγούσε prima facie σε σημαντική παρεμπόδιση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, η εν λόγω πώληση δεν θα πρέπει να επιτρέπεται εκτός εάν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού αντιμετωπίζονται με κατάλληλα διορθωτικά μέτρα που συνοδεύουν την ενίσχυση.

20)

Η πώληση μιας τράπεζας μπορεί επίσης να περιλαμβάνει κρατική ενίσχυση προς τον αγοραστή και/ή την πωλούμενη δραστηριότητα. (22) Εάν η πώληση οργανώνεται μέσω ανοικτού και άνευ όρων διαγωνισμού και τα περιουσιακά στοιχεία περιέρχονται στην υψηλότερη προσφορά, η τιμή πώλησης θεωρείται ότι είναι η αγοραία τιμή και μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ενίσχυσης προς τον αγοραστή (23). Μια αρνητική τιμή πώλησης (ή οικονομική στήριξη για την αντιστάθμιση μιας τέτοιας αρνητικής τιμής) θα μπορούσε κατ' εξαίρεση να γίνει αποδεκτή ως μη περιλαμβάνουσα κρατική ενίσχυση εάν ο πωλητής θα έπρεπε να υποβληθεί σε υψηλότερες δαπάνες σε περίπτωση εκκαθάρισης (24). Για τον υπολογισμό του κόστους εκκαθάρισης σε τέτοιες συνθήκες, η Επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη μόνο τις υποχρεώσεις εκείνες που θα είχαν αναληφθεί από επενδυτή της οικονομίας της αγοράς. (25) Αυτές αποκλείουν υποχρεώσεις που προέρχονται από κρατική ενίσχυση. (26)

21)

Θα πρέπει πάντοτε να εξετάζεται το ενδεχόμενο μιας κανονικής λύσης και εκκαθάρισης ή θέσης σε πλειστηριασμό μιας προβληματικής τράπεζας, όταν η τράπεζα δεν είναι σε θέση να αποκαταστήσει με αξιόπιστο τρόπο τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά της. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ενθαρρύνουν την έξοδο των μη βιώσιμων φορέων της αγοράς, επιτρέποντας συγχρόνως την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξόδου σε κατάλληλα χρονικά πλαίσια που διασφαλίζουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η τραπεζική ανακοίνωση προβλέπει διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας θα πρέπει να ολοκληρώνεται η κανονική λύση και εκκαθάριση (27). Η απόκτηση των «υγιών» στοιχείων ενεργητικού και υποχρεώσεων μιας τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσχέρειες θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει μια εναλλακτική επιλογή για μια υγιή τράπεζα ως ένας οικονομικά αποδοτικός τρόπος για την επέκταση των καταθέσεων και την δημιουργία σχέσεων με αξιόπιστους δανειολήπτες. Επιπλέον, η δημιουργία μιας αυτόνομης «καλής τράπεζας» από έναν συνδυασμό «υγιών» περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων μιας υφιστάμενης τράπεζας μπορεί επίσης να αποτελεί αποδεκτό τρόπο αποκατάστασης της βιωσιμότητας, υπό την προϋπόθεση ότι η εν λόγω νέα οντότητα δεν είναι σε θέση να στρεβλώσει αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό.

22)

Για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και να αντιμετωπιστεί ο ηθικός κίνδυνος, η ενίσχυση θα πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο ποσό και ο δικαιούχος της ενίσχυσης θα πρέπει να συνεισφέρει ο ίδιος στις δαπάνες αναδιάρθρωσης. Η εταιρεία και οι κάτοχοι του κεφαλαίου θα πρέπει να συμβάλλουν όσο το δυνατό περισσότερο στην αναδιάρθρωση με δικούς τους πόρους. Αυτό είναι απαραίτητο για να εξασφαλιστεί ότι οι τράπεζες που διασώζονται φέρουν επαρκές μερίδιο της ευθύνης για τις συνέπειες της παρελθούσας συμπεριφοράς τους και να δημιουργηθούν τα κατάλληλα κίνητρα για τη μελλοντική συμπεριφορά τους.

23)

Η ενίσχυση αναδιάρθρωσης πρέπει να περιορίζεται στην κάλυψη του κόστους που είναι απαραίτητο για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να χορηγούνται σε μια επιχείρηση δημόσιοι πόροι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και οι οποίες δεν συνδέονται με τη διαδικασία αναδιάρθρωσης. Παραδείγματος χάρη, η αγορά μετοχών σε άλλες εταιρείες ή οι νέες επενδύσεις δεν μπορούν να χρηματοδοτούνται από την κρατική ενίσχυση εκτός εάν αυτό είναι απαραίτητο για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας. (28)

24)

Για να περιοριστεί το ποσό της ενίσχυσης στο ελάχιστο απαραίτητο, οι εταιρείες θα πρέπει πρώτον να χρησιμοποιούν ιδίους πόρους για τη χρηματοδότηση της αναδιάρθρωσης. Η χρηματοδότηση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, την πώληση περιουσιακών στοιχείων. Η κρατική στήριξη πρέπει να χορηγείται υπό όρους που συνεπάγονται κατάλληλο καταμερισμό του κόστους (29). Αυτό σημαίνει ότι το κόστος που συνδέεται με την αναδιάρθρωση δεν βαρύνει μόνο το κράτος αλλά και όσους έχουν επενδύσει στην τράπεζα, με την απορρόφηση των ζημιών με το διαθέσιμο κεφάλαιο και την καταβολή κατάλληλου τιμήματος για τις κρατικές παρεμβάσεις (30). Ωστόσο, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν είναι πρόσφορο να καθορίζονται ex ante όρια σχετικά με τον καταμερισμό του κόστους στο πλαίσιο της παρούσας συστημικής κρίσης, λαμβάνοντας υπόψη τον στόχο της διευκόλυνσης στην πρόσβαση στα ιδιωτικά κεφάλαια και την επάνοδο στις κανονικές συνθήκες της αγοράς.

25)

Κάθε παρέκκλιση από τον κατάλληλο ex ante καταμερισμό των επιβαρύνσεων που ενδέχεται να έχει επιτραπεί κατ' εξαίρεση κατά τη φάση διάσωσης για λόγους διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας θα πρέπει να αντισταθμιστεί με περαιτέρω συνεισφορά σε μεταγενέστερο στάδιο της αναδιάρθρωσης, παραδείγματος χάρη με τη μορφή ρητρών ανάκτησης ή/και ριζικότερης αναδιάρθρωσης όπως με πρόσθετα μέτρα για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού. (31)

26)

Οι τράπεζες πρέπει να είναι σε θέση να αμείβουν το κεφάλαιο, όπως με τη μορφή μερισμάτων ή τοκομεριδίων επί τρεχόντων δανείων μειωμένης εξασφάλισης, από τα κέρδη που αποκομίζουν από τις δραστηριότητές τους. Ωστόσο, οι τράπεζες δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τις κρατικές ενισχύσεις για την αμοιβή των ιδίων κεφαλαίων τους (ίδια κεφάλαια και δάνεια μειωμένης εξασφάλισης) όταν οι δραστηριότητες αυτές δεν παράγουν επαρκή κέρδη. Συνεπώς, υπό συνθήκες αναδιάρθρωσης, η απορρόφηση ζημιών κατά τη διακριτική ευχέρεια της δικαιούχου τράπεζας (για παράδειγμα με την ελευθέρωση αποθεματικών ή τη μείωση των ιδίων κεφαλαίων) προκειμένου να εγγυηθεί την καταβολή μερισμάτων και τοκομεριδίων επί τρεχόντων δανείων μειωμένης εξασφάλισης, δεν συμβιβάζεται κατ' αρχήν με το στόχο του καταμερισμού των βαρών (32). Για το σκοπό αυτό ενδέχεται να απαιτείται εξισορρόπηση με την εξασφάλιση της ικανότητας αναχρηματοδότησης της τράπεζας και κινήτρων εξόδου (33). Για να προωθηθεί η αναχρηματοδότηση από μέρους της δικαιούχου τράπεζας, η Επιτροπή ενδέχεται να κρίνει ευνοϊκά την καταβολή τοκομεριδίων επί νεοεκδοθέντων υβριδικών κεφαλαιακών μέσων με υψηλότερη προτεραιότητα έναντι των τρεχόντων δανείων μειωμένης εξασφάλισης. Σε κάθε περίπτωση, κανονικά δεν θα πρέπει να επιτρέπεται στις τράπεζες να αγοράζουν τις δικές τους μετοχές κατά τη διάρκεια της φάσης αναδιάρθρωσης.

27)

Θα πρέπει να εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης συμπληρωματικής ενίσχυσης κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης εάν αυτό δικαιολογείται για λόγους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Κάθε συμπληρωματική ενίσχυση θα πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο απαραίτητο ποσό για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας.

28)

Ενώ η κρατική ενίσχυση μπορεί να στηρίξει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα σε περιόδους συστημικής κρίσης, με ευρύτερα θετικά δευτερογενή αποτελέσματα, μπορεί επίσης να προκαλέσει στρεβλώσεις του ανταγωνισμού με διαφόρους τρόπους. Όταν οι τράπεζες ανταγωνίζονται μεταξύ τους με βάση την αξία των προϊόντων και των υπηρεσιών τους, εκείνες που συσσωρεύουν υπερβολικούς κινδύνους ή/και στηρίζονται σε μη βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα τελικά χάνουν μερίδια αγοράς και, ενδεχομένως, αναγκάζονται να αποχωρήσουν από την αγορά, ενώ οι αποτελεσματικότεροι ανταγωνιστές αναπτύσσονται ή εισέρχονται στις αγορές αυτές. Οι κρατικές ενισχύσεις παρατείνουν παρελθούσες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που έχουν δημιουργηθεί λόγω της ανάληψης υπερβολικών κινδύνων και της εφαρμογής μη βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων με την τεχνητή στήριξη της αγοραίας ισχύος των δικαιούχων. Με αυτόν τον τρόπο ενδέχεται να προκαλούν ηθικό κίνδυνο για τους δικαιούχους, εξασθενίζοντας συγχρόνως τα κίνητρα των επιχειρήσεων που δεν λαμβάνουν ενισχύσεις σε επίπεδο ανταγωνισμού, επενδύσεων και καινοτομίας. Τέλος, οι κρατικές ενισχύσεις μπορεί να υπονομεύσουν την ενιαία αγορά μετατοπίζοντας ένα αδικαιολόγητο μερίδιο του βάρους της διαρθρωτικής προσαρμογής και των επακόλουθων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων σε άλλα κράτη μέλη, με ταυτόχρονη δημιουργία φραγμών εισόδου και διάβρωση των κινήτρων για την ανάπτυξη διασυνοριακών δραστηριοτήτων.

29)

Η χρηματοπιστωτική σταθερότητα παραμένει ο πρωταρχικός στόχος των ενισχύσεων προς τον χρηματοπιστωτικό τομέα σε μια περίοδο συστημικής κρίσης, αλλά η διασφάλιση της συστημικής σταθερότητας βραχυπρόθεσμα δεν θα πρέπει να προκαλεί μακροπρόθεσμες ζημίες όσον αφορά τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού και τις ανταγωνιστικές αγορές. Σε αυτό το πλαίσιο, τα μέτρα για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού που προκαλούν οι κρατικές ενίσχυσες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, μεταξύ άλλων για τους ακόλουθους λόγους. Πρώτον, οι τράπεζες σε όλη την Κοινότητα επλήγησαν από την κρίση σε πολύ διαφορετικούς βαθμούς και οι κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση τραπεζών που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες μπορεί να αποβούν επιζήμιες για τη θέση τραπεζών που έχουν παραμείνει κατά βάση υγιείς, με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Σε μια κατάσταση χρηματοπιστωτικής, οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης, οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών σε επίπεδο πόρων που διατίθενται για κρατικές παρεμβάσεις καθίστανται ακόμη εντονότερες, και ζημιώνουν τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Δεύτερον, οι εθνικές παρεμβάσεις στην παρούσα κρίση αναπόφευκτα τείνουν να εστιάζονται περισσότερο στις εθνικές αγορές και συνεπώς ενέχουν σοβαρούς κινδύνους να οδηγήσουν σε περιχαράκωση των εθνικών συνόρων και σε κατακερματισμό της ενιαίας αγοράς. Η παρουσία των δικαιούχων ενισχύσεων στην αγορά θα πρέπει να εκτιμηθεί με γνώμονα την εξασφάλιση αποτελεσματικού ανταγωνισμού και την αποφυγή της αύξησης της αγοραίας ισχύος, της δημιουργίας φραγμών εισόδου και της σύστασης αντικινήτρων για την ανάπτυξη διασυνοριακών δραστηριοτήτων, που θα ήταν εις βάρος των συμφερόντων των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και των καταναλωτών. Τρίτον η παρούσα κλίμακα των κρατικών παρεμβάσεων που απαιτούνται για λόγους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και τα πιθανά εμπόδια για τον κανονικό καταμερισμό των επιβαρύνσεων οδηγούν αναπόφευκτα σε ακόμη μεγαλύτερο ηθικό κίνδυνο που θα πρέπει να διορθωθεί κατάλληλα ώστε να αποφευχθούν τα στρεβλά κίνητρα και η επανεμφάνιση στο μέλλον συμπεριφορών που ενέχουν υπερβολικούς κινδύνους, καθώς και για να προετοιμαστεί το έδαφος για την ταχεία επάνοδο σε κανονικές συνθήκες αγοράς χωρίς κρατική στήριξη.

30)

Τα μέτρα για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού θα πρέπει να είναι κατάλληλα προσαρμοσμένα για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων που εντοπίζονται σε αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται η δικαιούχος τράπεζα αφού αποκατασταθεί η βιωσιμότητά της μετά την αναδιάρθρωση, τηρώντας παράλληλα μια κοινή πολιτική και κοινές αρχές. Η Επιτροπή λαμβάνει ως σημείο εκκίνησης για την αξιολόγηση της ανάγκης θέσπισης τέτοιων μέτρων, το μέγεθος, την κλίμακα και την έκταση των δραστηριοτήτων τις οποίες αναμένεται να ασκήσει η οικεία τράπεζα μετά την εφαρμογή ενός αξιόπιστου σχεδίου αναδιάρθρωσης, όπως προβλέπεται στην ενότητα 2. Ανάλογα με τη φύση της στρέβλωσης του ανταγωνισμού, μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια μέσων που αφορούν τις υποχρεώσεις ή/και τα περιουσιακά στοιχεία (34). Η φύση και η μορφή των μέτρων αυτών θα εξαρτηθεί από δύο κριτήρια: πρώτον, από το ύψους της ενίσχυσης και τους όρους και της συνθήκες υπό τις οποίες χορηγήθηκε και, δεύτερον, από τα χαρακτηριστικά της αγοράς ή των αγορών στις οποίες θα δραστηριοποιηθεί η δικαιούχος τράπεζα.

31)

Όσον αφορά το πρώτο κριτήριο, τα μέτρα που περιορίζουν τις στρεβλώσεις ποικίλλουν σημαντικά ανάλογα με το ύψος της ενίσχυσης, καθώς και τον βαθμό καταμερισμού των επιβαρύνσεων και το ύψος της αντιστάθμισης. Σε αυτό το πλαίσιο, το ύψος της κρατικής ενίσχυσης θα αξιολογηθεί τόσο σε απόλυτους όρους (ύψος του κεφαλαίου που λήφθηκε, στοιχείο ενίσχυσης των εγγυήσεων και μέτρων αρωγής για τα απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία) όσο και σε σχέση με τα σταθμισμένα ως προς τον κίνδυνο περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας. Η Επιτροπή θα εκτιμά το συνολικό ποσό της ενίσχυσης που χορηγήθηκε στον δικαιούχο περιλαμβανομένης τυχόν ενίσχυσης διάσωσης. Στο ίδιο πνεύμα, η Επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη το βαθμό της ίδιας συνεισφοράς του δικαιούχου και καταμερισμού των επιβαρύνσεων κατά τη διάρκεια της περιόδου αναδιάρθρωσης. Σε γενικές γραμμές, όσο υψηλότερος είναι ο βαθμός καταμερισμού των επιβαρύνσεων και μεγαλύτερη η ίδια συμμετοχή, τόσο πιο περιορισμένες είναι οι αρνητικές συνέπειες που προκύπτουν από τον ηθικό κίνδυνο. Συνεπώς, μειώνεται η ανάγκη λήψης περαιτέρω μέτρων (35).

32)

Όσον αφορά το δεύτερο κριτήριο, η Επιτροπή θα αναλύει τα πιθανά αποτελέσματα της ενίσχυσης στις αγορές στις οποίες θα δραστηριοποιείται η δικαιούχος τράπεζα μετά την αναδιάρθρωση. Πρώτα απ' όλα, θα εξετάζονται το μέγεθος και η σχετική σπουδαιότητα της τράπεζας στην αγορά ή τις αγορές της, όταν αποκατασταθεί η βιωσιμότητά της. Εάν η αναδιαρθρωμένη τράπεζα έχει περιορισμένη εναπομένουσα παρουσία στην αγορά, είναι λιγότερο πιθανό να απαιτούνται πρόσθετοι περιορισμοί με τη μορφή εκποιήσεων δραστηριοτήτων ή δεσμεύσεων σε επίπεδο συμπεριφοράς. Ο σχεδιασμός των μέτρων θα προσαρμόζεται στα χαρακτηριστικά της αγοράς (36) έτσι ώστε να διασφαλιστεί η διαφύλαξη του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Σε ορισμένους τομείς, οι εκποιήσεις δραστηριοτήτων ενδέχεται να προκαλέσουν ανεπιθύμητα αποτελέσματα και ενδέχεται να μην είναι απαραίτητες για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων, οπότε μπορεί να θεωρηθεί προτιμότερος ο περιορισμός της οργανικής ανάπτυξης έναντι των εκποιήσεων. Σε άλλους τομείς, ιδίως εκείνους που αφορούν εθνικές αγορές με πολύ υψηλούς φραγμούς εισόδου, μπορεί να απαιτούνται εκποιήσεις δραστηριοτήτων για να καταστεί δυνατή η είσοδος ή η επέκταση ανταγωνιστών. Τα μέτρα που περιορίζουν τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού δεν πρέπει να αποτελούν απειλή για τις προοπτικές αποκατάστασης της βιωσιμότητας της τράπεζας.

33)

Τέλος, η Επιτροπή θα εξετάζει προσεκτικά τους πιθανούς κινδύνους υπονόμευσης της εσωτερικής αγοράς από τα μέτρα αναδιάρθρωσης και θα αντιμετωπίζει θετικά τα μέτρα που συμβάλλουν ώστε οι εθνικές αγορές να παραμείνουν ανοικτές και διεκδικήσιμες. Ενώ η ενίσχυση αποσκοπεί στη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας· και της ροής πιστώσεων στην πραγματική οικονομία του κράτους μέλους που χορηγεί την ενίσχυση, όταν η ενίσχυση αυτή παρέχεται επίσης υπό την προϋπόθεση ότι η δικαιούχος τράπεζα θα τηρεί ορισμένους στόχους δανειοδότησης σε κράτη μέλη διαφορετικά από εκείνο που χορηγεί την ενίσχυση, αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μια πρόσθετη θετική συνέπεια της ενίσχυσης. Αυτό συμβαίνει ιδίως όταν οι στόχοι δανειοδότησης είναι σημαντικοί σε σχέση με ένα αξιόπιστο αντιπαράδειγμα, όταν η επίτευξη των στόχων αυτών υπόκειται σε επαρκή έλεγχο (παραδείγματος χάρη, μέσω της συνεργασίας μεταξύ των εποπτικών αρχών της χώρας καταγωγής και της χώρας υποδοχής), όταν τραπεζικό σύστημα της χώρας υποδοχής κυριαρχείται από τράπεζες των οποίων η έδρα βρίσκεται στην αλλοδαπή και αυτές οι δεσμεύσεις δανειοδότησης έχουν συντονιστεί σε κοινοτικό επίπεδο (παραδείγματος χάρη, στο πλαίσιο διαπραγματεύσεων ενίσχυσης της ρευστότητας).

34)

Η κατάλληλη αμοιβή κάθε κρατικής παρέμβασης γενικώς είναι ένας από τους σημαντικότερους τρόπους περιορισμού των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, δεδομένου ότι περιορίζει το ύψος της ενίσχυσης. Όταν η τιμή εισόδου έχει οριστεί σε επίπεδο σημαντικά χαμηλότερο από την αγοραία τιμή για λόγους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, θα πρέπει να διασφαλιστεί η επανεξέταση των όρων της χρηματοπιστωτικής στήριξης στο σχέδιο αναδιάρθρωσης (37) έτσι ώστε να περιοριστεί το στρεβλωτικό αποτέλεσμα της επιδότησης.

35)

Με βάση την αξιολόγησή τους σύμφωνα με τα κριτήρια της παρούσας ενότητας, οι τράπεζες που λαμβάνουν κρατικές ενισχύσεις πρέπει ενδεχομένως να εκχωρήσουν θυγατρικές ή υποκαταστήματα, χαρτοφυλάκια πελατών ή επιχειρηματικές μονάδες, ή να λάβουν άλλα τέτοια μέτρα (38), ιδίως στην εγχώρια αγορά λιανικής του δικαιούχου. Για να μπορούν τα μέτρα αυτά να τονώσουν τον ανταγωνισμό και να συμβάλουν στην προώθηση της εσωτερικής αγοράς, θα πρέπει να διευκολύνουν την είσοδο ανταγωνιστών και την ανάπτυξη διασυνοριακών δραστηριοτήτων (39). Σύμφωνα με την υποχρέωση αποκατάστασης της βιωσιμότητας, η Επιτροπή θα λαμβάνει θετική θέση όσον αφορά τέτοια διαρθρωτικά μέτρα εάν θεσπίζονται χωρίς διακρίσεις μεταξύ των επιχειρήσεων στα διάφορα κράτη μέλη, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη διαφύλαξη της εσωτερικής αγοράς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

36)

Ενδεχομένως να απαιτείται επίσης να τεθεί κάποιο όριο στην επέκταση της τράπεζας σε σχέση με ορισμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες ή γεωγραφικές περιοχές, παραδείγματος χάρη μέσω διορθωτικών μέτρων προσανατολισμένων στην αγορά, όπως ειδικές κεφαλαιακές απαιτήσεις, όταν ο ανταγωνισμός στην αγορά θα εξασθένιζε με άμεσους περιορισμούς επέκτασης ή για τη μείωση του ηθικού κινδύνου. Συγχρόνως, η Επιτροπή θα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ανάγκη αποφυγής της περιχαράκωσης εντός των εθνικών συνόρων και κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς.

37)

Όταν η εξεύρεση αγοραστή των θυγατρικών ή άλλων δραστηριοτήτων ή περιουσιακών στοιχείων φαίνεται αντικειμενικά δύσκολη, η Επιτροπή θα παρατείνει τη χρονική περίοδο για την εφαρμογή των μέτρων αυτών, εάν παρέχεται ένα δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα περιορισμού των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (περιλαμβανομένης της απόσχισης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων). Ωστόσο, η χρονική περίοδος για την εφαρμογή των μέτρων αυτών δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα πέντε έτη.

38)

Κατά την εκτίμηση της έκτασης των διαρθρωτικών μέτρων που απαιτούνται για τη διόρθωση της στρέβλωσης του ανταγωνισμού σε μια δεδομένη υπόθεση, και λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την αρχή της ίσης μεταχείρισης, η Επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη τα μέτρα που προβλέπονται σε υποθέσεις που αφορούν τις ίδιες αγορές ή τμήματα αγορών την ίδια χρονική περίοδο.

39)

Οι κρατικές ενισχύσεις δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται εις βάρος των ανταγωνιστών που δεν τυγχάνουν παρόμοιας κρατικής στήριξης (40).

40)

Με την επιφύλαξη του σημείου 41, οι τράπεζες δεν πρέπει κατ' αρχήν να χρησιμοποιούν τις κρατικές ενισχύσεις για την εξαγορά ανταγωνιζόμενων επιχειρήσεων (41). Ο όρος αυτός θα πρέπει να εφαρμόζεται επί τρία τουλάχιστον έτη και μπορεί να εξακολουθήσει να ισχύει μέχρι την ολοκλήρωση της περιόδου αναδιάρθρωσης ανάλογα με την έκταση, το μέγεθος και τη διάρκεια της ενίσχυσης.

41)

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μετά από κοινοποίηση, η Επιτροπή μπορεί να επιτρέψει εξαγορές όταν αποτελούν μέρος διαδικασίας εξυγίανσης αναγκαίας για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας ή για την εξασφάλιση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Η διαδικασία εξαγοράς πρέπει να τηρεί την αρχή της παροχής ίσων ευκαιριών σε όλους τους δυνητικούς αγοραστές και το αποτέλεσμα πρέπει να εξασφαλίζει συνθήκες αποτελεσματικού ανταγωνισμού στις σχετικές αγορές.

42)

Όταν η επιβολή εκποιήσεων ή/και η απαγόρευση εξαγορών δεν θεωρούνται πρόσφορες, η Επιτροπή δύναται να δεχτεί την επιβολή από το κράτος μέλος μηχανισμού ανάκτησης, παραδείγματος χάρη με τη μορφή εισφοράς επί των αποδεκτών της ενίσχυσης. Με αυτόν τον τρόπο θα καθίσταται δυνατή η ανάκτηση μέρους της ενίσχυσης από την τράπεζα μετά την αποκατάσταση της βιωσιμότητάς της.

43)

Όταν στις τράπεζες που λαμβάνουν κρατική στήριξη επιβάλλονται ορισμένες υποχρεώσεις όσον αφορά τη χορήγηση δανείων προς την πραγματική οικονομία, οι πιστώσεις που χορηγούνται από τις τράπεζες αυτές πρέπει να ανταποκρίνονται στους εμπορικούς όρους της αγοράς (42).

44)

Οι κρατικές ενισχύσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται για την προσφορά όρων (παραδείγματος χάρη όσον αφορά επιτόκια ή εξασφαλίσεις) τους οποίους δεν θα ήταν σε θέση να προσφέρουν οι ανταγωνιστές που δεν λαμβάνουν κρατική ενίσχυση. Ωστόσο, σε περιπτώσεις που οι περιορισμοί στη συμπεριφορά τιμολόγησης μπορεί να μην κρίνονται πρόσφοροι, παραδείγματος χάρη επειδή ενδέχεται να οδηγήσουν σε μείωση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, τα κράτη μέλη μπορούν να προτείνουν άλλα πιο ενδεδειγμένα μέτρα για να διασφαλιστεί ο αποτελεσματικός ανταγωνισμός, όπως μέτρα που διευκολύνουν την είσοδο άλλων φορέων. Στο ίδιο πνεύμα, οι τράπεζες δεν μπορούν να επικαλούνται την κρατική στήριξη ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα κατά την εμπορική προώθηση των χρηματοπιστωτικών προσφορών τους (43). Οι περιορισμοί αυτοί θα πρέπει να διατηρούνται ανάλογα με την έκταση, το μέγεθος και τη διάρκεια της ενίσχυσης επί μια περίοδο που κυμαίνεται μεταξύ τριών ετών και της συνολικής διάρκειας της περιόδου αναδιάρθρωσης. Θα χρησιμεύουν επίσης ως σαφές κίνητρο για την όσο το δυνατό ταχύτερη εξόφληση της οφειλής προς το κράτος.

45)

Η Επιτροπή θα εξετάζει επίσης το βαθμό ανοίγματος της αγοράς και της ικανότητας του τομέα να αντιμετωπίσει τις αδυναμίες των τραπεζών. Στη συνολική αξιολόγησή της η Επιτροπή μπορεί να εξετάζει τις πιθανές δεσμεύσεις του δικαιούχου ή δεσμεύσεις από τα κράτη μέλη σχετικά με τη θέσπιση μέτρων (44) που θα προωθούσαν πιο εύρωστες και ανταγωνιστικές αγορές, παραδείγματος χάρη με τη διευκόλυνση της εισόδου και της εξόδου. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα μπορούσαν, υπό τις κατάλληλες περιστάσεις, να συνοδεύουν άλλα διαρθρωτικά μέτρα ή δεσμεύσεις συμπεριφοράς που θα έπρεπε κανονικά να απαιτηθούν από τον δικαιούχο της ενίσχυσης. Η δέσμευση κράτους μέλους να θεσπίσει μηχανισμούς για την αντιμετώπιση των δυσχερειών τραπεζών σε πρώιμα στάδια μπορεί να αντιμετωπιστεί θετικά από την Επιτροπή ως στοιχείο για την προώθηση πιο εύρωστων και ανταγωνιστικών αγορών.

46)

Για να εξακριβωθεί ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης εφαρμόζεται ορθά, η Επιτροπή ζητά την υποβολή λεπτομερών τακτικών εκθέσεων. Η πρώτη έκθεση θα πρέπει κανονικά να υποβληθεί στην Επιτροπή το αργότερο έξι μήνες μετά την έγκριση του σχεδίου αναδιάρθρωσης.

47)

Μετά την κοινοποίηση του σχεδίου αναδιάρθρωσης, η Επιτροπή πρέπει να αξιολογήσει κατά πόσο το σχέδιο μπορεί να αποκαταστήσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και να περιορίσει κατάλληλα τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Εάν υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες όσον αφορά τη συμμόρφωση του σχεδίου αναδιάρθρωσης με τις σχετικές απαιτήσεις, η Επιτροπή πρέπει να κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας, παρέχοντας σε τρίτα μέρη τη δυνατότητα να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με το μέτρο, εξασφαλίζοντας έτσι μια διαφανή και συνεκτική προσέγγιση τηρώντας τους κανόνες εμπιστευτικότητας που ισχύουν για τις διαδικασίες κρατικών ενισχύσεων (45).

48)

Ωστόσο, η Επιτροπή δεν οφείλει να κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας όταν το σχέδιο αναδιάρθρωσης είναι πλήρες και τα προτεινόμενα μέτρα δεν δημιουργούν περαιτέρω αμφιβολίες στην Επιτροπή όσον αφορά τη συμβατότητα τους κατά την έννοια του άρθρου 4 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου της 22ας Μαρτίου 1999 για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 της συνθήκης ΕΚ (46). Αυτό μπορεί ιδίως να συμβαίνει όταν ένα κράτος μέλος έχει κοινοποιήσει στην Επιτροπή ενίσχυση που συνοδεύεται από σχέδιο αναδιάρθρωσης το οποίο πληροί όλους τους όρους που θέτει η παρούσα ανακοίνωση, προκειμένου να εξασφαλιστεί ασφάλεια δικαίου όσον αφορά την απαραίτητη συνέχεια που θα δοθεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η Επιτροπή μπορεί να εκδώσει τελική απόφαση στην οποία βεβαιώνεται ότι τόσο η ενίσχυση διάσωσης όσο και η ενίσχυση αναδιάρθρωσης είναι συμβατές με το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο β) της συνθήκης.

49)

Η παρούσα ανακοίνωση δικαιολογείται λόγω της τρέχουσας πρωτοφανούς κρίσης του χρηματοπιστωτικού τομέα και θα εφαρμόζεται μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2010. Η Επιτροπή θα ακολουθεί τις κατευθύνσεις που διατυπώνονται στη παρούσα ανακοίνωση όταν εξετάζει περιπτώσεις ενισχύσεων αναδιάρθρωσης που κοινοποιούνται στην Επιτροπή έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2010. Οι μη κοινοποιούμενες ενισχύσεις, θα αξιολογούνται με βάση την ανακοίνωση της Επιτροπής για τον καθορισμό των εφαρμοστέων κανόνων για την αξιολόγηση παράνομης κρατικής ενίσχυσης (47). Η Επιτροπή θα ακολουθεί τις κατευθύνσεις που διατυπώνονται στη παρούσα ανακοίνωση όταν εκτιμά την συμβατότητα των μη κοινοποιούμενων ενισχύσεων που χορηγήθηκαν έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2010.

50)

Έχοντας υπόψη ότι η παρούσα ανακοίνωση βασίζεται στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο β) της συνθήκης, η Επιτροπή δύναται να αναθεωρήσει το περιεχόμενο και τη διάρκειά της σύμφωνα με την εξέλιξη των συνθηκών της αγοράς, την πείρα που αποκτάται κατά την εξέταση υποθέσεων και το πρωταρχικό συμφέρον διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.