—

με την έννοια πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, εννοεί την συντονισμένη δράση της Ένωσης, των κρατών μελών και των τοπικών και περιφερειακών αρχών, η οποία βασίζεται στην εταιρική σχέση και στοχεύει στην χάραξη και υλοποίηση των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έννοια αυτή συνεπάγεται την αμοιβαία ευθύνη των επιμέρους επιπέδων διακυβέρνησης, ενώ στηρίζεται σε όλες τις πηγές δημοκρατικής νομιμότητας και στην αντιπροσωπευτικότητα των ενδιαφερόμενων παραγόντων.

—

συνιστά κάθε σημαντική στρατηγική κοινοτική μεταρρύθμιση να συνδυάζεται με ένα εδαφικό σχέδιο δράσης, το οποίο θα αποτελεί αντικείμενο συντονισμού μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών, θα προβλέπει πολιτικούς μηχανισμούς για την ενθάρρυνση της αποδοχής, της πραγμάτωσης και της αξιολόγησης των υλοποιούμενων πολιτικών και θα διαθέτει ένα σχέδιο αποκεντρωμένης επικοινωνίας·

—

συνιστά να θεσπισθούν κατάλληλα εργαλεία στήριξης της συμμετοχικής διαδικασίας, ιδίως στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας, της κοινωνικής ατζέντας, της στρατηγικής του Γκέτεμποργκ και της ανάπτυξης μηχανισμών όπως η «Τοπική ατζέντα 21», οι οποίοι είναι συμμετοχικοί και ολοκληρωμένοι μηχανισμοί που διαμορφώνουν μακροπρόθεσμα στρατηγικά σχέδια·

—

συνιστά να παγιωθεί η πρακτική της εταιρικής σχέσης τόσο στην κάθετη έκφανσή της μεταξύ «εδαφικών αρχών — εθνικής κυβέρνησης και Ευρωπαϊκής Ένωσης» όσο και στην οριζόντια έκφανσή της, «εδαφικές αρχές — κοινωνία των πολιτών», και ιδίως στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου·

—

καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να μεταρρυθμίσουν την ανοικτή μέθοδο συντονισμού ώστε να διευρυνθεί η βάση των συμμετεχόντων, αναπτύσσοντας, από κοινού με τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές, δείκτες συμμετοχικής διακυβέρνησης και εδαφικούς δείκτες·

—

συνιστά να συστηματοποιηθεί η ανάλυση του εδαφικού αντικτύπου χάρη στη συμμετοχή, στα αρχικά στάδια της λήψης πολιτικών αποφάσεων, των διάφορων ενδιαφερομένων παραγόντων, έτσι ώστε γίνουν αντιληπτές οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες των κοινοτικών νομοθετικών και μη νομοθετικών προτάσεων στις περιφέρειες·

—

δεσμεύεται να υποβάλει προτάσεις για τη στήριξη της προσφυγής στην πειραματική εφαρμογή σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για ορισμένους τομείς παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η στρατηγική για την ανάπτυξη και την απασχόληση, η κοινωνική ατζέντα, η πολιτική ένταξης, η πολιτική για την καινοτομία, η πολιτική συνοχής, η βιώσιμη ανάπτυξη ή η πολιτική άμυνα·

—

συνιστά να θεσπισθούν ευρωπαϊκά εδαφικά σύμφωνα, δυνάμει των οποίων θα μπορούν να συνεργάζονται, σε εθελοντική βάση, τα διάφορα αρμόδια επίπεδα διακυβέρνησης για την προσαρμογή της υλοποίησης των μεγάλων πολιτικών στόχων και προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη βάση της εταιρικής σχέσης με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, και καλεί τις εδαφικές αρχές που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε μια τέτοια διαδικασία, να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους, στο πλαίσιο της διαβούλευσης που έχει ξεκινήσει σχετικά με την εφαρμογή της λευκής βίβλου.

Εισηγητές

ο κ. Luc Van den Brande (BE/PPE), Μέλος του κοινοβουλίου της Φλάνδρας, Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

ο κ. Michel Delebarre (FR/PSE), Δήμαρχος της Δουνκέρκης, Α' Αντιπρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

1.

2.

3.

4.

5.

—

στην εδραίωση της παγκοσμιοποίησης και στην ανάδειξη ενός πολυπολικού κόσμου, ο οποίος καθορίζει τις προκλήσεις στις οποίες καλείται να ανταποκριθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση·

—

στην συνέχιση της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, που καταργεί τα σύνορα, ενώνει τις αγορές και φέρνει τους πολίτες πιο κοντά μεταξύ τους, χωρίς να τίθενται σε αμφισβήτηση ο σεβασμός της εκάστοτε εθνικής κυριαρχίας και η διατήρηση της ταυτότητας.

—

ο κίνδυνος της ομοιομορφοποίησης των κοινωνιών μας: πρέπει να προωθήσουμε την πολυμορφία·

—

ο κίνδυνος αύξησης των ανισοτήτων στο εσωτερικό των κρατών μελών και μεταξύ αυτών: πρέπει να προασπισθούμε την αλληλεγγύη.

—

Η έκθεση του Ειδικού Ευρωβαρόμετρου αριθ. 307 σχετικά με τον ρόλο και τον αντίκτυπο των περιφερειακών και τοπικών αρχών στην Ευρώπη, η οποία δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2009, αναδεικνύει το γεγονός ότι η από κοινού διακυβέρνηση φαίνεται να είναι κάτι φυσικό για τους Ευρωπαίους. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, η οποία διενεργήθηκε σε 27 000 ευρωπαίους πολίτες στα 27 κράτη μέλη το φθινόπωρο του 2008, δείχνουν ότι οι πολίτες θεωρούν πως οι εθνικοί πολιτικοί εκπρόσωποι, οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι περιφερειακοί και τοπικοί πολιτικοί εκπρόσωποι μπορούν, σε ίσες αναλογίες, να προασπιστούν τα συμφέροντά τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο (το 29 % εμπιστεύεται τους εθνικούς πολιτικούς εκπροσώπους του, το 26 % τους βουλευτές του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το 21 % τους περιφερειακούς και τοπικούς εκπροσώπους του).

—

Η έρευνα επιβεβαιώνει την προσδοκία των πολιτών για μια Ευρώπη καλύτερα συντονισμένη με την καθημερινή τους πραγματικότητα, η οποία θα στηρίζεται στη δράση των περιφερειακών και τοπικών αιρετών εκπροσώπων τους. Πράγματι, το 59 % των ερωτηθέντων εκτιμά ότι οι περιφερειακές και τοπικές αρχές δεν λαμβάνονται επαρκώς υπόψη στην ευρωπαϊκή διαδικασία.

—

Η έρευνα καταδεικνύει την προσήλωση των πολιτών στην τοπική και περιφερειακή δημοκρατία, όπως φαίνεται από το ποσοστό εμπιστοσύνης των ερωτηθέντων προς τους τοπικούς και περιφερειακούς εκπροσώπους (50 %) σε σύγκριση με το ποσοστό εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση της χώρας τους (34 %) και την Ευρωπαϊκή Ένωση (47 %).

—

Τέλος, η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου τάσσεται υπέρ της θέσπισης αποκεντρωμένων στρατηγικών επικοινωνίας: 26 % των Ευρωπαίων θεωρούν ότι οι τοπικοί και περιφερειακοί αιρετοί εκπρόσωποί τους είναι καλύτερα σε θέση να τους εξηγήσουν τον αντίκτυπο των ευρωπαϊκών πολιτικών στη ζωή τους (28 % για τους εθνικούς πολιτικούς εκπροσώπους και 21 % για τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου).

—

να δρομολογήσει μια διαδικασία διαβούλευσης με στόχο την εκπόνηση ενός χάρτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, ο οποίος θα θεσπίσει τις αρχές και τις διαδικασίες για μια κοινή αντίληψη της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης, η οποία σέβεται την αρχή της επικουρικότητας, στηρίζεται στην τοπική και περιφερειακή διακυβέρνηση και στη διαδικασία αποκέντρωσης στα κράτη μέλη, στις υποψήφιες χώρες και στα γειτονικά κράτη και εγγυάται την πολιτική βούληση σεβασμού της αυτονομίας των περιφερειακών και των τοπικών αρχών και της συμμετοχής τους στην ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων·

—

να ενθαρρύνει την πολυεπίπεδη προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, και να συνεργασθεί για τον σκοπό αυτόν με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων για την προώθηση και τη διάδοση των ορθών πρακτικών που αναπτύσσονται σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (11).

—

να παρέμβει στον κοινοτικό διάλογο και στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις για να προασπισθεί έναν φιλόδοξο κοινοτικό προϋπολογισμό, ο οποίος θα διαθέτει τα αναγκαία μέσα για την πρόβλεψη των αποκρίσεων στις παγκόσμιες προκλήσεις και την υλοποίηση των ολοκληρωμένων και συντονισμένων στρατηγικών, και ο οποίος θα αποτελέσει βάση και μοχλό για τη σύναψη εταιρικών σχέσεων μεταξύ των διαφορετικών δημόσιων επιπέδων·

—

κάθε σημαντική στρατηγική κοινοτική μεταρρύθμιση να συνδυάζεται με ένα εδαφικό σχέδιο δράσης, το οποίο θα αποτελεί αντικείμενο συντονισμού μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών, θα προβλέπει πολιτικούς μηχανισμούς για την ενθάρρυνση της αποδοχής, της πραγμάτωσης και της αξιολόγησης των υλοποιούμενων πολιτικών και θα διαθέτει ένα σχέδιο αποκεντρωμένης επικοινωνίας. Το μέτρο αυτό θα επιτρέψει την αναστροφή της παρούσας διαδικασίας, η οποία περιορίζει πολύ συχνά τις περιφερειακές και τοπικές αρχές στα τελικά στάδια, μετά από τη φάση χάραξης της κοινοτικής δράσης·

—

στα σύμφωνα σταθερότητας και ανάπτυξης που εκπονούνται από τα κράτη μέλη, καθώς και στην αξιολόγησή τους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να λαμβάνεται πλήρως υπόψη η ποσοτική και ποιοτική διάσταση των περιφερειακών και τοπικών οικονομικών και, επιπλέον, να συμμετέχουν περισσότερο οι εδαφικές αρχές στη διαδικασία ελέγχου των δημόσιων δαπανών.

—

να εδραιώσει, σύμφωνα με τη δήλωση αποστολής της, το καθεστώς της ως πολιτικής συνέλευσης, την συμμετοχή της, από τα αρχικά στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, στη χάραξη των ευρωπαϊκών στρατηγικών και της κοινοτικής νομοθεσίας, την παρακολούθηση της αρχής της επικουρικότητας σύμφωνα με το πνεύμα και το γράμμα της Συνθήκης της Λισσαβώνας, την αξιολόγηση του τοπικού αντικτύπου των κοινοτικών πολιτικών, και τον ρόλο της στην προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας στην Ευρώπη·

—

να αναπτύξει για τον σκοπό αυτόν τις θεσμικές σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την προοπτική της αναθεώρησης της συμφωνίας συνεργασίας της, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο του πολιτικού προγράμματος της επόμενης κοινοβουλευτικής περιόδου και, τέλος, με το Συμβούλιο της Ένωσης με στόχο την προσέγγιση της διακυβερνητικής δυναμικής με την πολιτική δράση των αιρετών περιφερειακών και τοπικών εκπροσώπων για τη χάραξη και την υλοποίηση των ευρωπαϊκών αποφάσεων·

—

να συνεχίσει τη δράση της για την προσέγγιση με τα εθνικά κοινοβούλια και τις περιφερειακές νομοθετικές συνελεύσεις, ιδίως στο πλαίσιο της διαδικασίας παρακολούθησης της επικουρικότητας.

—

να συμμετέχει συστηματικά στα επίσημα ή άτυπα Συμβούλια που είναι αφιερωμένα σε κοινοτικές πολιτικές που υπάγονται στους τομείς υποχρεωτικής γνωμοδότησης της Επιτροπής των Περιφερειών ή που αφορούν ειδικότερα τις περιφερειακές και τοπικές αρχές στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους·

—

να έχει πρόσβαση στα έγγραφα του Συμβουλίου, όπως και τα λοιπά ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα που συμμετέχουν στην επεξεργασία της κοινοτικής νομοθεσίας·

—

να θεσπίσουν, όταν δεν υπάρχει δυνατότητα επίσημης εκπροσώπησης στο Συμβούλιο ή στις προπαρασκευαστικές επιτροπές του, διαδικασίες εσωτερικής διαβούλευσης και συντονισμού με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και να τους παρέχουν ηλεκτρονική πρόσβαση στο σύστημα παρακολούθησης των κρατών μελών για τις νομοθετικές προτάσεις της ΕΕ που τελούν υπό κατάρτιση, ούτως ώστε αφενός να λαμβάνονται υπόψη οι αρμοδιότητές τους στο πλαίσιο της χάραξης της εθνικής θέσης και αφετέρου να τους παρέχεται η δυνατότητα να συμμετέχουν στον έλεγχο της αρχής της επικουρικότητας·

—

να ενισχύσουν και να συμπληρώσουν τους υφιστάμενους μηχανισμούς διαμόρφωσης της εθνικής θέσης και επίσημης εκπροσώπησης στο Συμβούλιο, προκειμένου να τους καταστήσουν απόλυτα συμβατούς με την κατανομή των αρμοδιοτήτων, έτσι όπως αυτή θεσπίζεται στην εκάστοτε εθνική συνταγματική τάξη.

—

να ενισχύσει την πολιτική και θεσμική συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου να ενθαρρύνει τη συνεκτίμηση των προβληματισμών των πολιτών κατά τη χάραξη και την υλοποίηση της κοινοτικής δράσης·

—

να στηρίξει την πειραματική πρωτοβουλία «Erasmus για εκλεγμένους τοπικούς εκπροσώπους», να συνεργασθεί για τον σκοπό αυτό με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εννοιολογική και λειτουργική ανάπτυξή της και να ενθαρρύνει τη θέσπιση προγραμμάτων κατάρτισης και ανταλλαγής εμπειριών και ορθών πρακτικών που απευθύνονται στους αιρετούς τοπικούς και περιφερειακούς εκπροσώπους·

—

τα συμβούλια αιρετών μελών των τοπικών και περιφερειακών αρχών να αφιερώσουν ειδικές συνόδους στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και στις ευρωπαϊκές πολιτικές και να καλέσουν στις συζητήσεις αυτές τους εκπροσώπους των διάφορων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων που συμμετέχουν στην από κοινού διακυβέρνηση.

—

Το Σύμφωνο των Δημάρχων είναι μια πολιτική πρωτοβουλία που στοχεύει στη συγκέντρωση των δημάρχων των πόλεων της Ευρώπης γύρω από έναν κοινό στόχο μείωσης των εκπομπών CO2 έως το 2020: μείωση κατά 20 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, βελτίωση κατά 20 % της ενεργειακής απόδοσης και προσφυγή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά ποσοστό 20 % της κατανάλωσης ενέργειας.

—

Οι πόλεις και οι περιφέρειες ευθύνονται για περισσότερο από το ήμισυ των αερίων θερμοκηπίου που παράγονται από τη χρήση ενέργειας στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ήταν, επομένως, καθοριστικής σημασίας η δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου για την ανάληψη ευθυνών από τους δήμους, τις περιφέρειες και τα κράτη μέλη στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

—

Υπογράφοντας το Σύμφωνο, οι δήμαρχοι δεσμεύονται εθελοντικά να υλοποιήσουν ένα σχέδιο δράσης για τη βιώσιμη ενέργεια στην κοινότητά τους. Το Σύμφωνο επιτρέπει τη δικτύωση των πρωτοποριακών εμπειριών, τη διευκόλυνση της ανταλλαγής ορθών πρακτικών και την αύξηση της ευαισθητοποίησης των πολιτών και των τοπικών κοινωνικοοικονομικών παραγόντων σχετικά με τη βιώσιμη κατανάλωση ενέργειας.

—

Η Επιτροπή των Περιφερειών, μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κινητοποιείται για την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας αυτής και προτείνει την επέκτασή της στις περιφερειακές αρχές. Πράγματι, τα σχέδια δράσης των δήμων πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο των περιφερειακών και εθνικών σχεδίων δράσης.

—

Για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του Συμφώνου των Δημάρχων, είναι επίσης απαραίτητο, μετά την επιτόπια πολιτική κινητοποίηση, να ακολουθήσουν συγκεκριμένες αποκρίσεις από πλευράς ευρωπαϊκής πολιτικής και χρηματοδότησης: οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές που επιθυμούν να επενδύσουν σε προγράμματα ενεργειακής απόδοσης και προώθησης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρέπει να έχουν εύκολη πρόσβαση στα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

—

Προκειμένου να προσδώσει εδαφική διάσταση στην ανανεωμένη ευρωμεσογειακή σχέση και να διασφαλίσει την περιφερειακή και τοπική πολιτική εκπροσώπηση στους κόλπους της, η Επιτροπή των Περιφερειών αποφάσισε να συστήσει την Ευρωμεσογειακή Περιφερειακή και Τοπική Συνέλευση (ARLEM).

—

Οι αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων των χωρών της ευρωμεσογειακής εταιρικής σχέσης, οι οποίοι συναντήθηκαν στο Παρίσι, στις 13 Ιουλίου 2008, επικύρωσαν την πολιτική πρωτοβουλία της Επιτροπής των Περιφερειών. Πράγματι, στόχος της ARLEM είναι να συμπληρωθεί η εν λόγω εταιρική σχέση με μια περιφερειακή και τοπική διάσταση, ώστε να διασφαλίζεται η κατάλληλη εκπροσώπηση των περιφερειακών και τοπικών αρχών και η ενεργός συμμετοχή τους στη διακυβέρνηση. Παρέχει τη δυνατότητα στις εδαφικές αρχές να παραγάγουν συγκεκριμένα αποτελέσματα και να καταστήσουν την εταιρική σχέση απτή πραγματικότητα για τους πολίτες.

—

Η ARLEM απαρτίζεται από ίσο αριθμό περιφερειακών και τοπικών εκπροσώπων από την ΕΕ και από τους μεσογειακούς εταίρους της και επιθυμεί να αναγνωρισθεί ως συμβουλευτική συνέλευση της νέας διοίκησης της Ένωσης για τη Μεσόγειο. Θα επικεντρωθεί επίσης στη συμμετοχή των εδαφικών αρχών σε συγκεκριμένα σχέδια σε μεγάλο αριθμό τομέων όπως η ανάπτυξη των επιχειρήσεων, το περιβάλλον, η ενέργεια, οι μεταφορές, η εκπαίδευση, ο πολιτισμός, η μετανάστευση, η υγεία, η αποκεντρωμένη συνεργασία. Διευκολύνοντας την ανταλλαγή ορθών πρακτικών, ενθαρρύνει την εδαφική συνεργασία και προσφέρει νέους διαύλους διαλόγου.

—

να αξιολογήσει τις εμπειρίες των εδαφικών αρχών στο πλαίσιο των προηγούμενων διευρύνσεων, λαμβάνοντας υπόψη τη δραστηριότητα των ομάδων εργασίας της σχετικά με τα δυτικά Βαλκάνια, την Τουρκία και την Κροατία καθώς και τη δραστηριότητα της συμβουλευτικής επιτροπής ίσης εκπροσώπησης για την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας·

—

να αναπτύξει το πολιτικό και λειτουργικό δυναμικό των εδαφικών συνελεύσεων για την υποστήριξη της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας· επιμένει, ως προς αυτό, στη σημασία της διοργανικής συνεργασίας και του συντονισμού με τους άλλους υφιστάμενους μηχανισμούς·

—

να ενεργοποιήσει, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το «κέντρο αποκεντρωμένης συνεργασίας», με τη μορφή μιας διαδικτυακής πύλης για την οργάνωση, με ηλεκτρονικά μέσα, της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των ευρωπαϊκών εδαφικών αρχών που δραστηριοποιούνται σε θέματα αναπτυξιακής συνεργασίας, ώστε να διευκολύνεται η αντιστοίχιση μεταξύ των σχεδίων των ευρωπαϊκών εδαφικών αρχών και των αναπτυσσόμενων χωρών (19)·

—

να ενισχύσει τη θεσμική θέση της ως οργάνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρμόδιου για την ανάπτυξη της τοπικής και περιφερειακής δημοκρατίας στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης κατά τις αποστολές παρατήρησης εκλογών στην Ευρώπη και σε τρίτες χώρες και να ενισχύσει τη συνεργασία της για τον σκοπό αυτό με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

—

να εξετάσει το ενδεχόμενο υιοθέτησης ενός εθελοντικού πολιτικού χάρτη συμμετοχής των εδαφικών αρχών στη διαδικασία διεύρυνσης, ο οποίος θα αποτελέσει κοινό σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας σε συνάρτηση με τις ανάγκες των εδαφικών αρχών, και για την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας και της θεσμικής και διοικητικής ικανότητας των περιφερειακών και τοπικών δομών των υποψήφιων και δυνητικά υποψήφιων χωρών (20).

—

Κάθε χρόνο η Επιτροπή των Περιφερειών και η ΓΔ REGIO της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οργανώνουν στις Βρυξέλλες τις «ευρωπαϊκές ημέρες περιφερειών και δήμων». Στο πλαίσιο μιας διοργανικής εταιρικής σχέσης διευρυμένης προς την προεδρία της Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η εκδήλωση συγκεντρώνει περισσότερους από 7 000 συμμετέχοντες και σχεδόν 250 εταίρους. Οι επίσημοι εταίροι «των ευρωπαϊκών ημερών περιφερειών και δήμων» είναι, αφενός, οι περιφέρειες και τα γραφεία συνδέσμου που διατηρούν στις Βρυξέλλες και, αφετέρου, πολυάριθμοι τοπικοί εταίροι, όπως π.χ. κατά τόπους ενώσεις ή ερευνητικά ιδρύματα. Οι εταίροι είναι οι κύριοι διοργανωτές των πολυάριθμων σεμιναρίων και εργαστηρίων, καθώς και σημαντικού μέρους του όλου προγράμματος των «ευρωπαϊκών ημερών περιφερειών και δήμων».

—

Γύρω από ένα θέμα που συνδέεται με την κοινοτική ατζέντα και τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες των περιφερειακών και τοπικών αρχών, εκδηλώσεις, σεμινάρια, εργαστήρια, δραστηριότητες για τα μέσα ενημέρωσης και εκθέσεις συγκεντρώνουν, εκτός από εθνικούς, περιφερειακούς και τοπικούς ευρωπαίους πολιτικούς, εμπειρογνώμονες, και εκπροσώπους των κοινωνικοοικονομικών χώρων, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, των χρηματοοικονομικών οργανισμών και της κοινωνίας των πολιτών.

—

Το γεγονός στις Βρυξέλλες συνοδεύεται από εκδηλώσεις στους δήμους και στις περιφέρειες εταίρους διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτό τις ανταλλαγές εμπειριών, τη διασύνδεση των δικτύων και την αντιπαράθεση ιδεών και εμπειρογνωμοσύνης (21).

—

να αναπτύξει μια εντατική διαδικασία συνεργασίας με τα κατάλληλα δίκτυα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, τα οποία προωθούν τη διασύνδεση και τη διαδραστικότητα στην ευρωπαϊκή κοινωνία μεταξύ του πολιτικού, του οικονομικού, του συνεταιριστικού και του πολιτιστικού κόσμου, και να ενημερώνει για τις ορθές πρακτικές συμμετοχής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·

—

να συμβάλει στην υλοποίηση μιας πραγματικής πολιτικής αποκεντρωμένης επικοινωνίας, της οποίας η εμβέλεια αναγνωρίσθηκε στην κοινή δήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Σύμπραξη για την επικοινωνιακή προβολή των ευρωπαϊκών θεμάτων» (23), η οποία βασίζεται στην πολιτική δέσμευση των θεσμικών παραγόντων για διαρκή προώθηση του ευρωπαϊκού διαλόγου στους ευρωπαϊκούς δήμους και τις περιφέρειες και για λογοδοσία σχετικά με τις αποφάσεις που λαμβάνονται σε κοινοτικό επίπεδο·

—

να εκπονήσει ένα σχέδιο δράσης, το οποίο θα διαφοροποιεί τα εργαλεία επικοινωνίας ανάλογα με τους ταχθέντες στόχους και τους οικείους πολιτικούς τομείς, έτσι ώστε η επικοινωνία σχετικά με τη στρατηγική και οι κοινές πολιτικές να είναι συνεπείς με τα αποτελέσματά τους για τους πολίτες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, και να υποβάλει κατάλληλες συστάσεις στη διοργανική ομάδα πληροφόρησης (ΔΟΠ) (24)·

—

να προτείνει μεθόδους και εργαλεία που μπορούν να αξιοποιηθούν σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για τη μείωση του ελλείμματος επικοινωνίας, να ενθαρρύνει την αυξημένη κάλυψη από τα τοπικά και περιφερειακά μέσα ενημέρωσης του αντικτύπου των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην καθημερινή ζωή των πολιτών και να ενισχύσει τις δυνατότητες επικοινωνίας, ενημέρωσης και διαμεσολάβησης σχετικά με την Ευρώπη χρησιμοποιώντας τα νέα εργαλεία επικοινωνίας, και ιδίως το εργαλείο του Παγκόσμιου Ιστού 2.0.

—

να θεσπισθούν κατάλληλα εργαλεία στήριξης της συμμετοχικής διαδικασίας, ιδίως στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβώνας, της κοινωνικής ατζέντας, της στρατηγικής του Γκέτεμποργκ και της ανάπτυξης μηχανισμών όπως η «Τοπική ατζέντα 21», οι οποίοι είναι συμμετοχικοί και ολοκληρωμένοι μηχανισμοί που διαμορφώνουν μακροπρόθεσμα στρατηγικά σχέδια (25)·

—

να εξεταστούν οι προοπτικές συνεργασίας, αφ' ης στιγμής τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Λισσαβώνας, μεταξύ της ιδίας, των τοπικών και περιφερειακών αρχών και των λοιπών θεσμικών οργάνων της ΕΕ για την ανάπτυξη του μέσου της Πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών με στόχο την προώθηση ενός όσο το δυνατόν περισσότερο αυθεντικού ευρωπαϊκού πολιτικού διαλόγου και, συνεπώς, την ενίσχυση της νομιμότητας του συστήματος πολυεπίπεδης διακυβέρνησης της ΕΕ·

—

να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή αγωγή του πολίτη με αξιοποίηση των αρμοδιοτήτων των περιφερειακών και τοπικών αρχών·

—

να λαμβάνει υπόψη νέες παραμέτρους κατά την αξιολόγηση της γνώμης των ευρωπαίων πολιτών (Ευρωβαρόμετρο), οι οποίες θα εκφράζουν την πραγματική συμμετοχή των περιφερειακών και τοπικών αρχών στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην υλοποίηση των κοινών στρατηγικών και πολιτικών·

—

τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν μια ηλεκτρονική διακυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς για τις περιφέρειες και τους δήμους, και τους δήμους και τις περιφέρειες να δρομολογήσουν, μέσω της επικοινωνιακής πολιτικής και του συστήματος ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που διαθέτουν, την ευαισθητοποίηση απέναντι στα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις προκλήσεις της για τους πολίτες·

—

τα κοινοτικά θεσμικά όργανα να θεσπίσουν μια στρατηγική επικοινωνίας ανάλογη με του Παγκόσμιου Ιστού 2.0 και να χρησιμοποιούν τις νέες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, You tube///EU tube.

—

Εδώ και είκοσι χρόνια, η πολιτική συνοχής καταδεικνύει συνεχώς την προστιθέμενη αξία της και, χάρη στην ανάπτυξη συγκεκριμένων σχεδίων, αναδείχθηκε σε έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης για τον πολίτη. Με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε: ενώ είχε δημιουργηθεί ως συνοδευτική πολιτική για τη δρομολόγηση της κοινής αγοράς, προκειμένου να διασφαλισθεί η ανάπτυξη των πιο αδύναμων περιφερειών, επέτρεψε τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών διαφορών που προκάλεσαν οι διαδοχικές διευρύνσεις της Ένωσης και έγινε σημαντικό εργαλείο για τη στήριξη της στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση σε όλα τα εδάφη της Ένωσης. Πρόσφατα, κλήθηκε να υποστηρίξει το ευρωπαϊκό σχέδιο ανάκαμψης της οικονομίας.

—

Η ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής, η οποία αντιπροσωπεύει επί του παρόντος το ένα τρίτο του κοινοτικού προϋπολογισμού, εμφανίζει ένα πραγματικό αποτέλεσμα μόχλευσης για τη χρηματοδότηση και τη διοργανική σύμπραξη, το οποίο ενισχύεται από τη χρήση των συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και των χρηματοδοτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Το αποτέλεσμα μόχλευσης της ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής εκφράζεται επίσης στην ικανότητά της να διευκολύνει τη συνέργεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεταξύ των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών στρατηγικών προτεραιοτήτων ανάπτυξης.

—

Προκειμένου να οριστεί μια πιο ευρεία έννοια της εδαφικής συνοχής, που θα λαμβάνει υπόψη τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές (παγκοσμιοποίηση, κλιματική αλλαγή, ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, μετανάστευση κλπ.), οι συγκεκριμένοι στόχοι στους οποίους αφιερώνονται ευρωπαϊκά κονδύλια θα πρέπει να προσδιορίζονται κατά τρόπο ευέλικτο, σε συνάρτηση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εκάστοτε εδάφους και σύμφωνα με μια στρατηγική ενδογενούς ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας.

—

να προγραμματίσει και να δρομολογήσει πρωτοβουλίες για τη διάδοση των ορθών πρακτικών σε θέματα εταιρικής σχέσης, οι οποίες συνδέονται με τον καθορισμό των τοπικών, περιφερειακών, εθνικών και υπερεθνικών πολιτικών προτεραιοτήτων στα κράτη μέλη, και να υποστηρίξει όλες τις πρωτοβουλίες που θα δρομολογήσουν τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εφαρμογή της αρχής της εταιρικής σχέσης με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, όχι μόνον στη φάση της εκτέλεσης των πολιτικών, αλλά επίσης –και κυρίως– κατά την επεξεργασία τους·

—

να προτείνει διοργανικούς μηχανισμούς, οι οποίοι θα ενισχύσουν τον πολιτικό και στρατηγικό χαρακτήρα της αξιολόγησης της ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής, εντάσσοντας τις εκθέσεις που εκπονούνται σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο ανάλυσης και πρόβλεψης·

—

να παγιωθεί η πρακτική της εταιρικής σχέσης τόσο στην κάθετη έκφανσή της μεταξύ «εδαφικών αρχών — εθνικής κυβέρνησης και Ευρωπαϊκής Ένωσης» όσο και στην οριζόντια έκφανσή της «εδαφικές αρχές — κοινωνία των πολιτών», και ιδίως στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου, με εξασφάλιση της συμμετοχής των πολιτών μέσω των οργάνων που έχουν συσταθεί προς τον σκοπό αυτό από τις διάφορες ενδιαφερόμενες δημόσιες διοικήσεις, ιδίως δε εκείνες που, από άποψη γεωγραφικής εγγύτητας και εφαρμογής της αρχής της επικουρικότητας, βρίσκονται πιο κοντά στους πολίτες. Μέσα από τη συμμετοχή αυτή, οι διάφορες κοινωνικές δομές θα μπορούν να παρουσιάζουν τις αξιολογήσεις, τις απόψεις και τις προτάσεις τους σχετικά με τις διάφορες πτυχές των κοινοτικών δημόσιων πρωτοβουλιών·

—

να απλοποιηθούν και να εξορθολογιστούν οι διοικητικές διαδικασίες, προκειμένου να θεσπισθεί ένα νομικό, διοικητικό και χρηματοοικονομικό πλαίσιο που θα ευνοεί την καινοτόμο δραστηριότητα και να αναπτυχθούν νέα εργαλεία για τη διευκόλυνση της περιφερειακής καινοτομίας και την ενίσχυση των μεθόδων χρηματοδότησης (κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου, «επιχειρηματικοί άγγελοι», μικροπιστώσεις κλπ.)·

—

να ενισχυθεί η διοικητική ικανότητα των εδαφικών αρχών, προκειμένου να διασφαλισθεί ικανή διαχείριση των σχεδίων και να αυξηθούν οι ανταλλαγές ορθών πρακτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε θέματα εδαφικής διακυβέρνησης·

—

να εξετάσει κατά περίπτωση προσαρμογές στις κοινοτικές πολιτικές προς την κατεύθυνση μιας ενισχυμένης εταιρικής σχέσης·

—

να διευκολύνει τον συντονισμό μεταξύ των παρεμβάσεων των διαρθρωτικών ταμείων, των τομεακών προγραμμάτων και των προγραμμάτων υπέρ της αγροτικής ανάπτυξης·

—

να αξιολογήσει τις προόδους σε θέματα απλούστευσης και αποκέντρωσης της διαχείρισης των διαρθρωτικών ταμείων κατά την περίοδο 2007-2013, μεριμνώντας ειδικότερα για την αναλογικότητα του διοικητικού φόρτου σε συνάρτηση με το είδος και το μέγεθος της παρέμβασης, καθώς και για τα αποτελέσματά τους στους δήμους και τις περιφέρειες.

—

Το 2006 η Επιτροπή των Περιφερειών θέσπισε μια πλατφόρμα παρακολούθησης της στρατηγικής της Λισσαβώνας, η οποία περιλαμβάνει σήμερα περισσότερες από εκατό περιφέρειες και δήμους από 26 κράτη μέλη. Αυτό το δίκτυο ανταλλαγών και αξιολόγησης παρακολουθεί τη συμμετοχή του περιφερειακού και τοπικού επιπέδου στη διαχείριση της στρατηγικής της Λισσαβώνας και τη διάρθρωσή της με την πολιτική συνοχής.

—

Στην έκθεση παρακολούθησης με τίτλο «Επίτευξη των στόχων της στρατηγικής της Λισσαβώνας μέσω της συντονισμένης και ολοκληρωμένης χάραξης των εδαφικών πολιτικών», η πλατφόρμα υπογραμμίζει ότι επιβάλλεται όλες οι αρμόδιες βαθμίδες διακυβέρνησης να ενισχύσουν τον συγχρονισμό και τον συντονισμό της πολιτικής ατζέντας τους και να θεσπίσουν ένα ευρύτερο φάσμα νομικών μέσων.

—

Ειδικότερα, κατά την Ευρωπαϊκή Διάσκεψη κορυφής των Περιφερειών και των Δήμων, που πραγματοποιήθηκε στην Πράγα, στις 5 και 6 Μαρτίου 2009, η Επιτροπή των Περιφερειών δρομολόγησε μια διαδικασία διαβούλευσης σχετικά με τη μελλοντική στρατηγική για την ανάπτυξη και την απασχόληση, με στόχο την επίτευξη της συμμετοχής των περιφερειακών και τοπικών αρχών στα αρχικά στάδια της χάραξής της (www.lisbon.cor.europa.eu).

—

Για τη βελτίωση του πλαισίου συνθηκών για τις επιχειρήσεις, και ιδίως για τις ΜΜΕ, η Επιτροπή των Περιφερειών προτίθεται να θεσπίσει ένα καινοτόμο βραβείο διάκρισης των πλέον επιχειρηματικών περιφερειών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το διακριτικό σήμα «ευρωπαϊκή επιχειρηματική περιφέρεια», που θα απονέμεται κάθε χρόνο, θα αποτελέσει κίνητρο για τις περιφέρειες, ώστε να επεξεργασθούν έναν στρατηγικό προγραμματισμό μακροπρόθεσμα βιώσιμων οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, που να απολαμβάνουν της ευρείας στήριξης του πληθυσμού και των ενδιαφερόμενων τοπικών φορέων.

—

Με τον τρόπο αυτό, η Επιτροπή των Περιφερειών επιθυμεί να δώσει πρόσθετη ώθηση στη δρομολόγηση της νέας, μετά τη Λισσαβώνα, στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση, γενικεύοντας ταυτόχρονα τις δέκα αρχές της «Small Business Act» της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

—

να αναπτύξει έναν προβληματισμό για μια ανοικτή μέθοδο συντονισμού με εδαφική διάσταση και να εντοπίσει τους τομείς κοινοτικής παρέμβασης στους οποίους η ανοικτή μέθοδος συντονισμού θα ήταν καταλληλότερη για τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, εξετάζοντας ειδικότερα την πολιτική μετανάστευσης και ένταξης, την καινοτομία και την εκπαίδευση·

—

να παρουσιάσει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τον Μάρτιο του 2010, τα αποτελέσματα της διαβούλευσης με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές σχετικά με το μέλλον της στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

—

από τα κράτη μέλη να υποστηρίξουν την ανοικτή μέθοδο συντονισμού μέσω περιφερειακών ή τοπικών σχεδίων δράσης και, αντιστρόφως, να μεριμνήσουν ώστε η ανοικτή μέθοδος συντονισμού να διευκολύνει τη συνεκτίμηση των περιφερειακών και των τοπικών σχεδίων στα εθνικά σχέδια και να αποτελέσει αντικείμενο γραπτών πολυεπίπεδων συμφωνιών· και ζητεί, κατά συνέπεια, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναγνωρίσει την ύπαρξη περιφερειακών και τοπικών σημείων επαφής στο πλαίσιο της παρακολούθησης της ανοικτής μεθόδου συντονισμού·

—

να μεταρρυθμίσουν την ανοικτή μέθοδο συντονισμού ώστε να διευρυνθεί η βάση των συμμετεχόντων, αναπτύσσοντας, από κοινού με τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές, δείκτες συμμετοχικής διακυβέρνησης και εδαφικούς δείκτες  (29)·

—

να προσδιορίσουν, σε στενή συνεργασία με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, τα εμπόδια για την υλοποίηση της ενιαίας αγοράς τα οποία αντιμετωπίζουν επί του παρόντος οι περιφέρειες, οι δήμοι και οι κοινότητες, καθώς και τις κατάλληλες λύσεις για την προσαρμογή της ενιαίας αγοράς στο σημερινό οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο·

—

να μεριμνήσουν για την δέουσα συμμετοχή των τοπικών και των περιφερειακών φορέων στην αναθεώρηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας μετά από το 2010.

—

Η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής για την ΕΕ είναι ένα από τα σπάνια παραδείγματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μιας απόπειρας κοινής προσέγγισης περισσότερων τομεακών πολιτικών βάσει μιας εδαφικής τυπολογίας. Η διαδικασία που ξεκίνησε με την πράσινη βίβλο του 2006, και συνεχίσθηκε με τη γαλάζια βίβλο, κατέδειξε την έντονη δραστηριοποίηση των ενδιαφερόμενων περιφερειακών και τοπικών παραγόντων, προκειμένου να καταλήξουν σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης των θαλάσσιων λεκανών: μεταφορές, περιβάλλον, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οικονομική ανάπτυξη είναι ορισμένοι από τους τομείς που αφορά η πολιτική που γεννήθηκε από τη φιλοδοξία οριζόντιας ολοκλήρωσης των απαιτήσεων που συνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη και με την ασφάλεια των θαλασσών μας, οι οποίες αναγνωρίσθηκαν τελικά ως θεμελιώδεις φυσικοί και οικονομικοί πόροι για την Ευρώπη.

—

Η φιλοδοξία αυτή πρέπει να συνοδεύεται από κατάλληλους μηχανισμούς ώστε να ενισχύεται η τάση συσπείρωσης που ευνοείται από ένα ολοκληρωμένο πολιτικό όραμα για τις θάλασσες. Ως προς αυτό, η Επιτροπή των Περιφερειών θεωρεί αναγκαία την αναθεώρηση του χρηματοδοτικού μηχανισμού της ΕΕ προς ένα ενιαίο απλουστευμένο σύστημα για όλα ή τα περισσότερα θαλάσσια ζητήματα στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού ταμείου για τις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές και τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας για τη θάλασσα με τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών και των ενδιαφερόμενων φορέων, ώστε να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός που θα συμβάλλει στην συγκέντρωση της διαθέσιμης εμπειρογνωμοσύνης και στην ανταλλαγή ορθών πρακτικών.

—

διαβούλευση στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας, και ιδίως με την Επιτροπή των Περιφερειών, ως θεσμικό εκπρόσωπο των περιφερειακών και τοπικών αρχών·

—

μηχανισμοί τομεακής διαβούλευσης, οι οποίοι λαμβάνουν υπόψη τις ειδικές συνθήκες παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα διάφορα πεδία δράσης της·

—

θέσπιση ενός συνεκτικού πλαισίου διαβούλευσης με ελάχιστους κανόνες διαβούλευσης·

—

διαρθρωμένος διάλογος με τις οργανώσεις των εδαφικών αρχών.

—

να αναπτύξει τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις ευρωπαϊκές και εθνικές οργανώσεις των εδαφικών αρχών στο πλαίσιο του διαρθρωμένου διαλόγου στη φάση προετοιμασίας του προγράμματος νομοθετικών εργασιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής·

—

να συνεργάζεται με τα λοιπά θεσμικά όργανα της ΕΕ για την αποτελεσματική αξιολόγηση του αντικτύπου των δραστηριοτήτων της ΕΤΠ, προκειμένου, αφενός, να ενισχυθεί ο ρόλος της ως συμβουλευτικού οργάνου στα πλαίσια των συνθηκών και, αφετέρου, να αναδειχθεί η προστιθέμενη αξία που προσδίδει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ.

—

να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη συνέχεια που δίδεται στις πολιτικές συστάσεις της Επιτροπής των Περιφερειών, με τη μορφή προφορικών και γραπτών ερωτήσεων.

—

Στόχος της αρχής της επικουρικότητας είναι να διασφαλίζεται ότι, στους τομείς μη αποκλειστικής αρμοδιότητας της Κοινότητας, οι αποφάσεις λαμβάνονται στο καταλληλότερο επίπεδο. Επομένως, στους εν λόγω τομείς, πρέπει να διενεργούνται έλεγχοι, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι η κοινοτική δράση δικαιολογείται με βάση τις διαθέσιμες εναλλακτικές δυνατότητες σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο.

—

Το δίκτυο παρακολούθησης της επικουρικότητας, το οποίο συστάθηκε από την Επιτροπή των Περιφερειών και περιλαμβάνει σήμερα 96 μέλη (περιφερειακές και τοπικές αρχές, εθνικά και περιφερειακά κοινοβούλια, ενώσεις εδαφικών αρχών), διεξάγει επιγραμμικές διαβουλεύσεις μέσω του δικτυακού τόπου του. Οι στόχοι του είναι οι εξής:

—

Οργάνωση διαβουλεύσεων με τους εταίρους του δικτύου σχετικά με έγγραφα και προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες συμβάλλουν στην ανάλυση της εφαρμογής των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας και στην αξιολόγηση του αντικτύπου των προτεινόμενων μέτρων. Με τον τρόπο αυτό, το δίκτυο διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των περιφερειακών και τοπικών αρχών και της Επιτροπής των Περιφερειών σε σχέση με την ευρωπαϊκή νομοθετική διαδικασία·

—

Λειτουργία ως κέντρο παροχής πληροφοριών, το οποίο επιτρέπει στις περιφερειακές και τοπικές αρχές να αποκτήσουν ταχύτερη πρόσβαση στις πληροφορίες που τις ενδιαφέρουν σε σχέση με την ΕΕ και τους παρέχει έναν πρόσθετο δίαυλο για να ακουσθεί η φωνή τους·

—

Παροχή συνδρομής στην Επιτροπή των Περιφερειών ώστε να διευρύνει τη βάση διαβούλευσής της παρέχοντάς της πρόσβαση στις πολιτικές και διοικητικές δομές των περιφερειών και των δήμων της Ευρώπης και θέτοντας τους πόρους αυτούς στη διάθεση των εισηγητών της·

—

Συμμετοχή των μελών του δικτύου παρακολούθησης της επικουρικότητας στις μελλοντικές μελέτες εδαφικού αντικτύπου των προτάσεων της Επιτροπής, και τούτο σε πρώιμο στάδιο της προ-νομοθετικής διαδικασίας.

—

να ενισχύσει τη συμμετοχή της στη διαδικασία παρακολούθησης του σχεδίου δράσης για τη βελτίωση της νομοθεσίας και να αναπτύξει περαιτέρω την εσωτερική πολιτική διαδικασία της και τις διαβουλεύσεις της, μέσα από διαδραστικές πλατφόρμες, προκειμένου να λαμβάνει αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τη συνεκτίμηση της τοπικής και περιφερειακής διάστασης στην υπό επεξεργασία νομοθεσία·

—

να εδραιώσει τις θεσμικές σχέσεις της με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθ' όλη τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας·

—

να αναπτύξει τρόπους λειτουργίας σε συνεργασία με τα εθνικά κοινοβούλια και τις περιφερειακές νομοθετικές συνελεύσεις, προκειμένου να προβάλλει τη θέση των περιφερειακών και τοπικών αρχών όλων των κρατών μελών, τόσο στην εκ των προτέρων φάση όσο και στο πλαίσιο του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης (33).

—

να συμβάλει στις εργασίες της ομάδας υψηλού επιπέδου ανεξάρτητων ενδιαφερομένων μερών σχετικά με τη μείωση του διοικητικού φόρτου, να διατυπώσει τη γνώμη της σχετικά με τις προτάσεις που θα υποβάλει η ομάδα, και να εξετάσει στο εξής τη σύσταση μιας ομάδας υψηλού επιπέδου των εδαφικών αρχών·

—

να συνοδευθεί η διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση της νομοθεσίας, η οποία έχει συναφθεί μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από ένα πρωτόκολλο συμφωνίας με την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την εφαρμογή ορισμένων μηχανισμών αξιολόγησης και διαβούλευσης, και ειδικότερα:

—

να συνεχίσει τις προσπάθειες απλούστευσης του κανονιστικού περιβάλλοντος, ιδίως στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, και να θεσπίσει ένα περιφερειακό σκέλος στα εθνικά σχέδια δράσης για την απλούστευση της νομοθεσίας·

—

να εξασφαλίσει ευχερή πρόσβαση των περιφερειακών και τοπικών αρχών στην επιτροπολογία και στις ομάδες εμπειρογνωμόνων που είναι επιφορτισμένες να υλοποιήσουν το σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της νομοθεσίας (34)  (35).

—

να θεσπίσουν έναν μηχανισμό διαβούλευσης με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, με σκοπό τη διευκόλυνση της μεταφοράς της ευρωπαϊκής νομοθεσίας·

—

να εξασφαλίσουν ότι, κατά την μεταφορά και την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, θα τηρείται η ισχύουσα στο εκάστοτε κράτος κατανομή των αρμοδιοτήτων·

—

να συνεχίσουν, στα πλαίσια του Συμβουλίου της Ευρώπης, τις εργασίες σχετικά με το σχέδιο Χάρτη της Περιφερειακής Δημοκρατίας.

—

να ενισχύσει τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της υλοποίησης της συμφωνίας συνεργασίας της, προκειμένου να διαβιβάζει αιτιολογημένες γνωμοδοτήσεις των περιφερειακών και τοπικών αρχών σχετικά με την ανάλυση αντικτύπου των προτάσεων της Επιτροπής σε πρώιμο στάδιο της νομοθετικής διαδικασίας·

—

να θεσπίσει, με τη στήριξη της επιτροπής ανάλυσης αντικτύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μια «ομάδα υψηλού επιπέδου» με τεχνικό χαρακτήρα επιφορτισμένη με την αξιολόγηση του εδαφικού αντικτύπου των σημαντικών κοινοτικών πολιτικών με σκοπό τη λήψη μέτρων για τη βελτίωση της νομοθεσίας, την απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και την αύξηση της αποδοχής των κοινοτικών πολιτικών από τους πολίτες·

—

να συστηματοποιηθεί η ανάλυση του εδαφικού αντικτύπου χάρη στη συμμετοχή, στα αρχικά στάδια της λήψης πολιτικών αποφάσεων, των διάφορων ενδιαφερομένων παραγόντων, έτσι ώστε γίνουν αντιληπτές οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες των κοινοτικών νομοθετικών και μη νομοθετικών προτάσεων στις περιφέρειες·

—

να ενισχυθούν οι μηχανισμοί αξιολόγησης του εδαφικού αντικτύπου όταν προτείνονται ουσιαστικές τροποποιήσεις στις αρχικές προτάσεις κατά τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας·

—

να καταστούν πιο ελαστικές οι προϋποθέσεις της εκ των υστέρων αξιολόγησης, ούτως ώστε ο τοπικός και περιφερειακός αντίκτυπος ορισμένων οδηγιών, καθώς και η μεταφορά και εφαρμογή σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο των ευρωπαϊκών νομοθετικών πράξεων, να εξετάζονται και να συνεκτιμώνται στην έκθεση αξιολόγησης αντίκτυπου της Επιτροπής·

—

να αντικατοπτρίζουν οι ευρωπαϊκές και εθνικές στατιστικές την πολυμορφία της εδαφικής πραγματικότητας, προκειμένου να γίνεται καλύτερα κατανοητός ο αντίκτυπος των πολιτικών στις περιφέρειες·

—

να ενσωματώνουν οι διάφοροι πίνακες αποτελεσμάτων της, για τη μέτρηση της προόδου ορισμένων βασικών πολιτικών ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τη μεταβλητή της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, προκειμένου να αξιολογηθεί ο πραγματικός αντίκτυπος της κοινοτικής παρέμβασης, και υπογραμμίζει σχετικά την αναγκαιότητα ενίσχυσης της περιφερειακής και τοπικής διάστασης του πίνακα αποτελεσμάτων της εσωτερικής αγοράς.

—

Ο ΕΟΕΣ είναι ένα νέο κοινοτικό νομικό εργαλείο (κανονισμός 1082/2006), με στόχο τη σταθεροποίηση της εδαφικής συνεργασίας μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης και σε διασυνοριακό επίπεδο, το οποίο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την ενίσχυση της πολιτικής εδαφικής συνοχής. Η δημιουργία περίπου τριάντα ΕΟΕΣ βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ευρώπη, ενώ έχουν ήδη θεσπισθεί έξι.

—

Η διάσταση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης βρίσκεται στο επίκεντρο της δρομολόγησης, της θέσπισης και της διαχείρισης ενός ΕΟΕΣ. Πράγματι, ο ΕΟΕΣ επιτρέπει τη συμμετοχή, σύμφωνα με μια μεταβλητή θεσμική γεωμετρία, των δημόσιων αρχών βάσει των επιπέδων αρμοδιότητάς τους και την προώθηση μιας διευρυμένης εταιρικής σχέσης με τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Σύμφωνα με τις πρώτες εμπειρίες, οι τομείς εφαρμογής του ΕΟΕΣ ποικίλλουν: από την υγεία έως την πολιτική άμυνα, από την οικονομική ανάπτυξη έως την προστασία και την προώθηση των φυσικών πόρων, από την κατάρτιση έως την πολιτική έρευνας και καινοτομίας κ.λπ.

—

Η Επιτροπή των Περιφερειών εργάζεται σε συντονισμό με τις εδαφικές αρχές, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη για τη βελτιστοποίηση των δυνατοτήτων του συγκεκριμένου εργαλείου και τη διευκόλυνση της δημιουργίας ενός δημόσιου χώρου επικοινωνίας, ενημέρωσης, ανάλυσης, έρευνας και δικτύωσης εμπειρογνωμοσύνης.

—

Στόχος της στρατηγικής για την περιοχή της Βαλτικής είναι η ανανέωση της συνεργασίας στη θαλάσσια αυτή λεκάνη για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης της περιοχής, τη στήριξη της βιώσιμης οικονομικής της ανάπτυξης, την αύξηση της προσπελασιμότητάς της και τη βελτίωση του επιπέδου ασφάλειάς της. Αυτή η ολοκληρωμένη συμμετοχική στρατηγική, η οποία τελεί υπό επεξεργασία, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της υλοποίησης των πολυτομεακών πολιτικών, οι οποίες ενεργοποιούνται από περισσότερους παράγοντες και επικεντρώνονται σε μια ευρωπαϊκή μακροπεριφέρεια. Σκοπός της είναι να ενοποιήσει τις διάφορες γραμμές προγραμματισμού και χρηματοδότησης, σε ευρωπαϊκό, εθνικό και υποεθνικό επίπεδο, με τη δυνατότητα επίτευξης αποτελεσμάτων μόχλευσης στα προγράμματα της πολιτικής συνοχής ως πλαίσιο αναφοράς.

—

Η διακυβέρνηση θα καθορίσει τον βαθμό επιτυχίας της στρατηγικής αυτής. Πράγματι, η ανάπτυξή της απαιτεί μια πολυεπίπεδη προσέγγιση, με ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ του ευρωπαϊκού, του εθνικού, του περιφερειακού και του τοπικού επιπέδου καθώς και σε διασυνοριακό επίπεδο και μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα (36).

—

να αξιολογήσει τη συνάφεια στρατηγικών μακροπεριφερειακής ανάπτυξης υπό το πρίσμα της συμμετοχής των περιφερειακών και τοπικών αρχών στη φάση χάραξης, επεξεργασίας, υλοποίησης, επικοινωνίας με τους πολίτες και αξιολόγησης, καθώς και στα αντίστοιχα σχέδια δράσης τους, και να διεκδικήσει στην περίπτωση αυτή τη διάθεση επαρκών κονδυλίων στον κοινοτικό προϋπολογισμό για πόρους και κατάλληλους μηχανισμούς χρηματοδότησης·

—

να συνεργασθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τα λοιπά εμπλεκόμενα θεσμικά όργανα για μια ισχυρή δράση επικοινωνίας και επιχειρησιακής στήριξης για τη θέσπιση νέων ΕΟΕΣ καθώς και για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών στο πλαίσιο των ΕΟΕΣ που έχουν συσταθεί·

—

να συμβάλει στην προοπτική της ενδεχόμενης αναθεώρησης του κανονισμού 1082/2006 για τον ευρωπαϊκό όμιλο εδαφικής συνεργασίας (ΕΟΕΣ), βάσει των εμπειριών της ομάδας εμπειρογνωμόνων της (37), ιδίως για τη μεγαλύτερη ενσωμάτωση των κοινωνικοοικονομικών εταίρων, τη διευκόλυνση της υλοποίησης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, την αύξηση της ευελιξίας των διαδικασιών εγκατάστασης, την αναφορά στα βασικά ευρωπαϊκά νομοθετικά κείμενα που αφορούν ιδιαίτερα τη διασυνοριακή διάσταση (π.χ. διασυνοριακή υγεία), την πρόβλεψη μέτρων παροχής κινήτρων, συμπεριλαμβανομένων νομικών, οικονομικών και χρηματοοικονομικών κινήτρων, είτε σε ευρωπαϊκό είτε σε εθνικό επίπεδο, και την προώθηση του συγκεκριμένου εργαλείου στην κοινοτική έννομη τάξη στην Ευρώπη·

—

να διατεθούν συμπληρωματικοί πόροι στα τρία σκέλη της εδαφικής συνεργασίας, λόγω της αναμφισβήτητης συμβολής της στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης·

—

από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναφέρει στην επόμενη έκθεσή της σχετικά με την αξιολόγηση/αναθεώρηση του κανονισμού ΕΟΕΣ τις εναλλακτικές δυνατότητες που εξετάζει για την πλήρη αξιοποίηση του νομικού αυτού εργαλείου·

—

από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από τα κράτη μέλη να ενισχύσουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με το συγκεκριμένο εργαλείο εντατικοποιώντας σημαντικά την εσωτερική ενημέρωση στις γενικές διευθύνσεις και στα υπουργεία και αναδεικνύοντας την προστιθέμενη αξία του·

—

από τα κράτη μέλη, να συνεργάζονται έντιμα με τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές κατά τις διαδικασίες θέσπισης νέων ΕΟΕΣ, ώστε να εξελίσσονται και να ολοκληρώνονται γοργά και με πλήρη τήρηση του γράμματος και του πνεύματος του κανονισμού 1082/2006.

—

να υποβάλει προτάσεις για τη στήριξη της προσφυγής στην πειραματική εφαρμογή σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για ορισμένους τομείς παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η στρατηγική για την ανάπτυξη και την απασχόληση, η κοινωνική ατζέντα, η πολιτική ένταξης, η πολιτική για την καινοτομία, η πολιτική συνοχής, η βιώσιμη ανάπτυξη ή η πολιτική άμυνα·

—

να αναπτύξει μεθόδους δράσης για τη συχνότερη χρήση της μεθόδου ελεγχόμενης πειραματικής εφαρμογής, ώστε να μελετηθούν οι συνέπειες των σημαντικών μεταρρυθμίσεων των κοινών πολιτικών, και ειδικότερα της κοινής γεωργικής πολιτικής·

—

να προασπισθεί την προοπτική σύναψης στοχοθετημένων συμβάσεων, όπως αυτές που προβλέφθηκαν το 2001, προτείνοντας την προσαρμογή των πολιτικών και νομικών διαδικασιών εφαρμογής τους, κυρίως με τη χρήση τριμερών μέσων ευέλικτων και διαφοροποιημένων· κατά τη διαδικασία αυτή θα πρέπει να γίνονται απόλυτα σεβαστές η θεσμική και η διαδικαστική αυτονομία των κρατών μελών, όχι μόνον ως προς τη μεταφορά, αλλά κυρίως ως προς την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου·

—

να θεσπισθούν ευρωπαϊκά εδαφικά σύμφωνα, δυνάμει των οποίων θα μπορούν να συνεργάζονται, σε εθελοντική βάση, τα διάφορα αρμόδια επίπεδα διακυβέρνησης για την προσαρμογή της υλοποίησης των μεγάλων πολιτικών στόχων και προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη βάση της εταιρικής σχέσης με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές (38)·

—

να προβλεφθεί ότι τα ευρωπαϊκά εδαφικά σύμφωνα θα περιλαμβάνουν τη δέσμευση ενός οργάνου ή οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη δέσμευση των εθνικών αρχών και μίας ή περισσότερων εδαφικών αρχών, τον προσδιορισμό των ευρωπαϊκών πολιτικών στόχων που πρέπει να επιτευχθούν, την παρουσίασή τους με τη μορφή συγκεκριμένων επιτευγμάτων στο συγκεκριμένο έδαφος, ένα σύστημα παρακολούθησης και, τέλος, τον καθορισμό μιας δομής προϋπολογισμού, η οποία θα συγκεντρώνει τις εισφορές των διάφορων μερών που είναι αναγκαίες για την υλοποίησή τους·

—

να προσανατολισθεί ο προβληματισμός σχετικά με το θέμα της χρηματοδότησης των ευρωπαϊκών εδαφικών συμφώνων προς τις συνέργειες που μπορούν να επιτευχθούν, αφενός, για το ευρωπαϊκό επίπεδο, μεταξύ των υφιστάμενων κονδυλίων του προϋπολογισμού στους οικείους τομείς και των διαρθρωτικών ταμείων και, αφετέρου, για το τοπικό, το περιφερειακό και το εθνικό επίπεδο, μεταξύ των διαθέσιμων κονδυλίων του προϋπολογισμού· και τούτο, χωρίς να θεσπισθεί πρόσθετος χρηματοδοτικός μηχανισμός κοινοτικής περιφερειακής πολιτικής και χωρίς να ζητηθούν πρόσθετα χρηματοδοτικά μέσα για τον σκοπό αυτό·

—

τις εδαφικές αρχές που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε μια τέτοια διαδικασία, να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους, στο πλαίσιο της διαβούλευσης που έχει ξεκινήσει σχετικά με την εφαρμογή της λευκής βίβλου.

Comité des régions de l'Union européenne

Cellule de prospective

Bureau VMA 0635

Rue Belliard/Belliardstraat 101

1040 Bruxelles/Brussel

BELGIQUE/BELGIË