Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Συνεργασία και μεταφορά γνώσεων μεταξύ ερευνητικών οργανισμών, βιομηχανίας και ΜΜΕ — μια σημαντική προϋπόθεση για την καινοτομία» (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

2009/C 218/02

Στις 10 Ιουλίου 2008, και σύμφωνα με το άρθρο 29 παράγραφος 2 του Κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να εκπονήσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα:

Το ειδικευμένο τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 3 Φεβρουαρίου 2009 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. WOLF.

Κατά την 451η σύνοδο ολομέλειάς της, της 25ης και 26ης Φεβρουαρίου 2009 (συνεδρίαση της 26ης Φεβρουαρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 158 ψήφους υπέρ και 1 αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση:

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

2.   Εισαγωγή

3.   Κοινοποίηση ερευνητικών δραστηριοτήτων και πορισμάτων

3.1   Επιστημονικές δημοσιεύσεις. Κατά παράδοση, τα επιστημονικά πορίσματα δημοσιεύονται σε έντυπα επιστημονικά περιοδικά ύστερα από αυστηρή διαδικασία αξιολόγησης από ομότιμους («Peer Review»), αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, δημοσιεύονται προκαταρκτικά από ίδια τα ερευνητικά ιδρύματα ως Pre-Prints (προδημοσιεύσεις), ή τεχνικές εκθέσεις. Εκτός αυτού, γίνονται σχετικές αναφορές σε διασκέψεις εμπειρογνωμόνων και δημοσιεύονται στα πρακτικά τους.

3.1.1   Μια νέα διάσταση: το διαδίκτυο. Το διαδίκτυο προσέφερε μια νέα διάσταση στην επικοινωνία και τη διάδοση γνώσεων. Τα περισσότερα επιστημονικά περιοδικά δημοσιεύονται πλέον από τους εκδότες και σε ηλεκτρονική μορφή στο διαδίκτυο.

3.1.2   Βιβλιοθήκες και ζητήματα κόστους. Η πρόσβαση σε έντυπες και ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις πραγματοποιείται στο μεγαλύτερό της μέρος μέσω των βιβλιοθηκών των πανεπιστημίων και των ερευνητικών οργανισμών. Όμως, τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα πρέπει να έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν τις σχετικές δαπάνες (για δημοσιεύσεις και συνδρομές) και αυτό συνιστά σοβαρό πρόβλημα (4).

3.1.3   Ελεύθερη πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις. Ενώ οι δαπάνες για τη διαδικτυακή πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις μέχρι τώρα καλύπτονταν συνήθως είτε από τις βιβλιοθήκες ή τους φορείς τους είτε άμεσα από τους χρήστες, εδώ και αρκετό καιρό επιδιώκεται να καταστεί δυνατή η δωρεάν πρόσβαση για όλους τους χρήστες: «Free Open Access (5)». Για τον σκοπό αυτό, εξετάζονται διάφορα επιχειρηματικά πρότυπα και τρόποι πληρωμής που, σε μερικές περιπτώσεις, έχουν ήδη οδηγήσει σε συγκεκριμένες συμφωνίες. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις εν λόγω προσπάθειες. Όμως, οι συμφωνίες δεν θα είναι όλες οικονομικά ουδέτερες για τον δημόσιο τομέα. Γι’ αυτό, η ΕΟΚΕ συνιστά να επιδιώκονται τόσο μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ όσο και με τρίτα κράτη μορφές συμπεριφοράς που χαρακτηρίζονται από αμοιβαιότητα.

3.1.3.1   Απεριόριστη ελευθερία επιλογής. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να περιορίζεται η ελευθερία των ερευνητικών οργανισμών και των επιστημόνων που εργάζονται σε αυτά να επιλέγουν για τη δημοσίευση των πορισμάτων τους το περιοδικό ή το βήμα που κατά τη γνώμη τους εξυπηρετεί καλύτερα την παγκόσμια διάδοση και αναγνώριση των εν λόγω πορισμάτων.

3.1.4   Ανοιχτή πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα. Πέρα από αυτό, αναπτύχθηκαν ιδέες (6), προκειμένου να καταστεί δυνατή μια γενικευμένη διαδικτυακή «ανοιχτή πρόσβαση» σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, δηλαδή μια πρόσβαση που θα ξεπερνά την ήδη συνηθισμένη σήμερα προαιρετική ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ συνεργατών, αλλά και στα στοιχεία στα οποία βασίστηκαν οι εν λόγω δημοσιεύσεις. Ωστόσο, έτσι προκύπτουν θέματα οργανωτικής, τεχνικής και νομικής φύσεως (όπως η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας και η προστασία δεδομένων), καθώς και θέματα διασφάλισης της ποιότητας και θέματα κινήτρων που πολλές φορές μπορούν να απαντηθούν μόνο ανά επιστημονικό τομέα. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ θεωρεί, βέβαια, σωστό να συνεχιστούν αυτοί οι προβληματισμοί, αλλά και να χαραχτούν τα όρια μιας τέτοιας προσέγγισης. Η ΕΟΚΕ συνιστά ως προς αυτό στην Επιτροπή μια ιδιαίτερα προσεκτική αντιμετώπιση, με τη συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερόμενων ερευνητών.

3.1.5   Το δικαίωμα στο απόρρητο. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη θέση της ότι αυτό δεν πρέπει να σημαίνει την πρόωρη ανοιχτή πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα που συγκεντρώνονται στο πλαίσιο της ερευνητικής διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένων των επονομαζόμενων ανεπεξέργαστων δεδομένων. Οι ερευνητές πρέπει πρώτα να διασαφηνίζουν τις εσφαλμένες μετρήσεις, τα λάθη, τα ερμηνευτικά ζητήματα κλπ., να αξιολογούν τη σημασία τους και να τα επεξεργάζονται στο πλαίσιο μιας εσωτερικής και εμπιστευτικής διαδικασίας διαμόρφωσης απόψεων προτού συμφωνήσουν στην ενδεχόμενη άρση του απορρήτου. Διαφορετικά, μπορεί να παραβιαστούν τα προσωπικά δικαιώματα των επιμέρους ερευνητών, καθώς και οι θεμελιώδεις προϋποθέσεις της επιστημονικής εργασίας και της προστασίας των δεδομένων, ιδίως δε οι ποιοτικές προδιαγραφές και τα δικαιώματα προτεραιότητας των επιστημονικών δημοσιεύσεων.

3.2   Ενημέρωση επιχειρήσεων και ΜΜΕ. Πολλές επιχειρήσεις και ΜΜΕ που ενδιαφέρονται για νέες εξελίξεις δεν είναι επαρκώς ενημερωμένες για τους θησαυρούς γνώσης και τεχνολογίας που υπάρχουν και είναι διαθέσιμοι στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα της ΕΕ και για το πώς πρέπει να γίνονται οι ανάλογες επαφές για να δρομολογηθούν πιθανές συνεργασίες. Επομένως, εδώ υπάρχει ανάγκη ενημέρωσης εκτός του περιορισμένου κύκλου των ειδικών και πέρα από τα μέσα που προαναφέρθηκαν.

3.2.1   Δημοσιεύσεις που απευθύνονται στο ευρύ κοινό. Ασφαλώς υπάρχει επιστημονική βιβλιογραφία για επιστημονικά και τεχνικά θέματα κατανοητή και από μη ειδικούς. Επιπροσθέτως, τα τελευταία χρόνια η Επιτροπή δραστηριοποιήθηκε περισσότερο και με επιτυχία για τη διάδοση των επιστημονικών και τεχνικών πορισμάτων των ερευνητικών προγραμμάτων που ενισχύει, π.χ. μέσω του περιοδικού research*eu  (7) ή της διαδικτυακής πύλης CORDIS  (8). Επίσης, όλο και πιο πολλά πανεπιστήμια και ερευνητικοί οργανισμοί αρχίζουν να παρουσιάζουν στο διαδίκτυο τις δραστηριότητες και τα πορίσματά τους κυρίως με σκοπό τη μεταφορά γνώσεων και την πιθανή συνεργασία (9).

3.2.2   Γραφεία μεταφοράς γνώσεων. Πολλοί ερευνητικοί οργανισμοί έχουν συστήσει εδώ και αρκετό καιρό δικά τους, πολύ χρήσιμα γραφεία μεταφοράς γνώσεων με ειδικά καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό (υπάλληλοι αρμόδιοι σε θέματα μεταφοράς γνώσης  (10)) (11). Ωστόσο, τα γραφεία αυτά δραστηριοποιούνται κυρίως σε περιφερειακό επίπεδο ή σε σχέση με έναν συγκεκριμένο οργανισμό και έτσι η χρησιμοποίησή τους εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά κοπιαστική για όποιον κάνει αναζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

3.2.3   Οργανισμοί υποστήριξης και ειδικοί σύμβουλοι. Επιπλέον, για να αντιμετωπιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο η ανάγκη που περιγράφηκε πιο πάνω, δραστηριοποιούνται, παράλληλα με την Επιτροπή, αρκετοί οργανισμοί και δίκτυα, εν μέρει και σε εμπορική βάση όπως για παράδειγμα, η EARTO, η Association of European Science and Technology Transfer Professionals ή το ProTon (12). Επίσης, η Επιτροπή προσφέρει την υποστήριξή της μέσω της πύλης των ΜΜΕ και του European Enterprise Network (13).

3.2.4   Συστηματική αναζήτηση. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να ικανοποιηθεί επαρκώς το αίτημα της βιομηχανίας και των ΜΜΕ με τα μέσα που αναφέρθηκαν προηγουμένως, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να προσπαθήσει, στο μέτρο του δυνατού σε συνεργασία με μια από τις μεγάλες επιχειρήσεις μηχανών αναζήτησης, να καλύψει συστηματικά αυτήν την ανάγκη μέσω ενός πανευρωπαϊκού (διαδικτυακού) συστήματος αναζήτησης, στο οποίο θα συγκεντρώνονται οι προαναφερθείσες επιμέρους πληροφορίες σε ενιαία και προσπελάσιμη μορφή. Ως πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται μια διαδικασία διαμόρφωσης απόψεων που θα καθορίσει ακριβέστερα τη στοχοθεσία και την έκταση της πρώτης φάσης ενός τέτοιου συστήματος αναζήτησης με σκοπό την απόκτηση εμπειρίας σε διερευνητικό στάδιο.

3.2.5   Ανταλλαγές προσωπικού. Εφόσον η αποτελεσματικότερη μεταφορά γνώσεων πραγματοποιείται μέσω των «εγκεφάλων» που μετακινούνται μεταξύ έρευνας και βιομηχανίας, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει, σε συνάρτηση με αυτό, τη σύσταση που έχει διατυπώσει επανειλημμένα να ενισχυθούν σε γενικές γραμμές περισσότερο τέτοιες ανταλλαγές προσωπικού, μεταξύ άλλων μέσω ενός συστήματος υποτροφιών/εκπαιδευτικών αδειών όπως π.χ. οι υποτροφίες «Μαρία Κιουρί», στο πλαίσιο της εταιρικής συνεργασίας βιομηχανίας – πανεπιστημίων.

4.   Η συνεργασία στα πλαίσια της ανάπτυξης εμπορεύσιμων διαδικασιών και προϊόντων – δίκαιη εξισορρόπηση συμφερόντων

4.1   Διαφορετική εργασιακή νοοτροπία.Λαμβανομένων υπόψη των πολλών σχετικών εγγράφων και συστάσεων που υπάρχουν ήδη και αναφέρθηκαν στην εισαγωγή, το κεφάλαιο αυτό πρέπει να επικεντρωθεί σε ορισμένα επιλεγμένα ερωτήματα και προβλήματα που πηγάζουν κυρίως από τις διαφορές που αναγκαστικά υπάρχουν μεταξύ της έρευνας και της βιομηχανίας ως προς την εργασιακή νοοτροπία και τα συμφέροντα Η ΕΟΚΕ αναφέρθηκε ήδη διεξοδικά σε ορισμένες από αυτές τις διαφορές στην πρώτη της γνωμοδότηση (14) για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας και επανήλθε αργότερα πολλές φορές σε αυτές. Οι σημαντικότερες αφορούν τα εξής:

4.2   Δημοσίευση και εχεμύθεια

4.3   Αναζήτηση και έρευνα – στοχοθετημένη ανάπτυξη. Το προϊόν του ερευνητή αποτελείται από γνώσεις που αποκτώνται μέσω μιας πολύπλοκης διαδικασίας αναζήτησης και διερεύνησης, της οποίας η έκβαση δεν είναι γνωστή. Αντίθετα, η ανάπτυξη προϊόντων περιλαμβάνει έναν στοχοθετημένο και καλά σχεδιασμένο τρόπο δράσης, που αρχίζει μόνον όταν μπορεί να διατυπωθεί ένας συγκεκριμένος στόχος και όταν είναι επαρκώς σαφής η πορεία που θα ακολουθηθεί. Ωστόσο, τα όρια είναι κάποτε ρευστά, υπάρχουν αλληλεπιδράσεις και συνέργειες μεταξύ έρευνας και ανάπτυξης, ενώ δεν είναι καν υποχρεωτικό να ακολουθούν οι διαδικασίες αυτές γραμμική πορεία.

4.4   Διαφορετικά κριτήρια αξιολόγησης. Ο ερευνητής και ο «ερευνητικός οργανισμός του» κρίνεται με βάση την ποιότητα, τον αριθμό και τον αντίκτυπο των δικών του δημοσιεύσεων (17) και πορισμάτων, αλλά κρίνεται, επίσης, όλο και πιο συχνά βάσει του αριθμού των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Αντίθετα, ο διευθυντής κρίνεται πρωτίστως βάσει του εμπορικού κέρδους της «επιχείρησής του», που, με τη σειρά του, εξαρτάται από τον αριθμό, την ποιότητα και την τιμή των προϊόντων που πουλήθηκαν.

4.5   Σύνοψη. Επομένως, οι αντιθέσεις αυτές πρέπει να γεφυρωθούν και να δημιουργηθεί μια δίκαιη εξισορρόπηση συμφερόντων που θα είναι επωφελής και για τους δύο άνισους εταίρους που συνεργάζονται. Για να προσελκυστούν να συμμετάσχουν σε αυτό οι ικανότεροι ερευνητές και οι οργανισμοί τους, πρέπει να δοθούν επαρκή κίνητρα. «Η συνεργασία υπονομεύεται όταν τα δικαιώματά επί της εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων ερευνών μεταβιβάζονται πλήρως στις επιχειρήσεις που δίνουν την εντολή για τη διεξαγωγή τους»  (18). Ο λόγος είναι ότι οι «νέες γνώσεις» (foreground) προκύπτουν εξελικτικά από τις «υφιστάμενες γνώσεις» (background) και, ως εκ τούτου, περιλαμβάνουν από τη φύση τους καθοριστικά στοιχεία των «υφισταμένων γνώσεων», οι οποίες συνιστούν, επομένως, εγγενές τμήμα των νέων γνώσεων. Για τον λόγο αυτό, οι συμφωνίες για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και οι σχετικές διαδικασίες αξιολόγησης πρέπει να χαρακτηρίζονται από ευελιξία και να προσφέρουν περιθώρια διακριτικής ευχέρειας, προκειμένου να μπορούν να ληφθούν υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες και η φύση των δημιουργικών διαδικασιών. Η απουσία αυτών των δύο πτυχών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ακόμα και την άρνηση συνεργασίας μεταξύ επιστήμης και οικονομίας.

4.6   Η διανοητική ιδιοκτησία και η σχετική σύσταση της Επιτροπής. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει, ως εκ τούτου, το γεγονός ότι το Συμβούλιο Ανταγωνισμού έδωσε έμφαση στη συμβατική ελευθερία των συμβαλλομένων και στην απόφασή του της 30ής Μαΐου 2008 διασαφηνίζει τα εξής: «ΚΑΛΕΙ όλα τα πανεπιστήμια και τους λοιπούς δημόσιους ερευνητικούς οργανισμούς να λάβουν δεόντως υπόψη το περιεχόμενο του κώδικα ορθής πρακτικής της Επιτροπής και να τον εφαρμόσουν ανάλογα με τις οικείες ιδιαίτερες συνθήκες τους, και με την κατάλληλη ευελιξία όσον αφορά την έρευνα επί συμβάσει.» Η ΕΟΚΕ επικροτεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι η Επιτροπή διασαφήνισε εντωμεταξύ (19) ότι με τη σύστασή της (20), που αφορά αυτό το θέμα, δεν αποσκοπεί σε καμία περίπτωση να παρέμβει στην ελεύθερη διαμόρφωση των συμβάσεων της έρευνας επί συμβάσει. Αντίθετα, πρέπει να προσφέρεται αρκετή ευελιξία, εάν δεν ισχύουν άλλοι περιορισμοί, όπως π.χ. το πλαίσιο ενίσχυσης για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία ή άλλοι ευρωπαϊκοί ή εθνικοί νόμοι.

4.6.1   Περαιτέρω διασαφήνιση. Θα πρέπει επίσης να διασαφηνιστεί ότι οι εφευρέσεις που καταλήγουν σε διπλώματα ευρεσιτεχνίας δεν μπορούν απλώς να πραγματοποιηθούν με ανάθεση, αλλά συνιστούν μια πρόσθετη δημιουργική επίδοση (21). Η αξιοποίησή τους και τα κέρδη που αποφέρει πρέπει επομένως να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Επίσης, η αναθέτουσα επιχείρηση δεν πρέπει να εμποδίζει την αξιοποίηση της εφεύρεσης ζημιώνοντας έτσι την εθνική οικονομία Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η Επιτροπή θα παρουσιάσει και γι’ αυτό μια διασαφήνιση. Οι συστάσεις της Επιτροπής πρέπει να λειτουργούν υποστηρικτικά, αλλά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να περιορίζουν.

4.7   Κοινοτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Η ΕΟΚΕ παραπέμπει και πάλι στις επανειλημμένες συστάσεις της (βλ. και παράγραφο 4.2) για τη θέσπιση κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας με την ανάλογη προθεσμία προκαταρκτικής δημοσίευσης για τους εφευρέτες, η οποία δεν πρέπει να βλάπτει τον καινοτόμο χαρακτήρα της εφεύρεσης.

4.8   Κανόνες συμμετοχής και νομοθεσία για τις ενισχύσεις. Η ΕΟΚΕ είχε ήδη συστήσει στη γνωμοδότησή της (22) για τους κανόνες συμμετοχής να παραχωρηθεί στους μελλοντικούς συμβαλλομένους μεγαλύτερη ελευθερία ως προς τη διαμόρφωση της σύμβασης, αλλά και ως προς την επιλογή των μέσων. Αυτό αφορά ιδίως τα δικαιώματα πρόσβασης σε νέες γνώσεις και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας ή/και σε υφιστάμενες γνώσεις και δικαιώματα ιδιοκτησίας των συμβαλλομένων. Εδώ τα δικαιώματα δωρεάν πρόσβασης πρέπει, βέβαια, να προσφέρονται ως επιλογή, δεν πρέπει, όμως, να επιβάλλονται ανεξαιρέτως, όπως προτάθηκε για συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ακόμα, η δωρεάν παραχώρηση διανοητικής ιδιοκτησίας εκ μέρους των κρατικών πανεπιστημίων ή ερευνητικών οργανισμών προς τη βιομηχανία ενέχει τον κίνδυνο παραβίασης του ευρωπαϊκού δικαίου για τις ενισχύσεις.

4.9   Συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Οι απόψεις και οι συστάσεις της ΕΟΚΕ που διατυπώνονται στα σημεία 4.6. και 4.8. πρέπει να ισχύουν ιδιαίτερα για τις, κατά τα άλλα, πολύ θετικές συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα στο πεδίο της έρευνας και της ανάπτυξης και για τις ανάλογες κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες.

4.10   Αμοιβή των εργαζομένων για τις εφευρέσεις. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο νόμο για τις εφευρέσεις των εργαζομένων που ισχύει σε ορισμένα κράτη μέλη. Ο νόμος αυτός αφορά το δικαίωμα του εφευρέτη σε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και ανάλογη αμοιβή του για τη χρησιμοποίηση της ευρεσιτεχνίας του, ακόμη και σε περίπτωση που η εφεύρεση έγινε στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων του. Το δικαίωμα αυτό δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καταργηθεί.

5.   Η συνεργασία στο πλαίσιο της ανάπτυξης επιστημονικών υποδομών – διατήρηση των ικανοτήτων

6.   Γνωμοδοτήσεις που έχει υιοθετήσει η ΕΟΚΕ σχετικά με τον τομέα αυτό κατά τατελευταία τρία χρόνια

Στην παρούσα γνωμοδότηση συνεκτιμώνται οι εξής γνωμοδοτήσεις που εκδόθηκαν κατά τα τελευταία τρία χρόνια:

(1)  Βλ. κεφάλαιο 6.

(2)  ΙΝΤ/450 – CESE 40/2009 (δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα)

(3)  Ε(2008) 1329, 10 Απριλίου 2008.

(4)  URL: http://ec.europa.eu/research/science-society/pdf/scientific-publication-study_en.pdf

(5)  Open Access. Opportunities and Challenges — a Handbook (Εγχειρίδιο «Ανοιχτή πρόσβαση: ευκαιρίες και προκλήσεις»). Ευρωπαϊκή Επιτροπή/Γερμανική Επιτροπή της UNESCO, 2008.

(6)  COM(2007) 56 της 14.2.2007. Ε(2008) 1329 της 10.4.2008 — Παράρτημα II.

(7)  http://ec.europa.eu/research/research-eu.

(8)  http://cordis.europa.eu/.

(9)  http://www.ott.csic.es/english/index.html στην Ισπανία ή http://www.technologieallianz.de/ στη Γερμανία

(10)  Ε(2008) 1329 της 10.4.2008, παράρτημα 2, σημείο 7.

(11)  COM(2007) 182 της 4.4.2007.

(12)  http://www.earto.org/, http://www.astp.net/ ή http://www.protoneurope.org/

(13)  EEN: http://www.enterprise-europe-network.ec.europa.eu/services_en.htm και η πύλη ΜΜΕ http://ec.europa.eu/enterprise/sme/index_de.htm

(14)  ΕΕ C 204 της 18.7.2000, σ. 70.

(15)  Ε(2008) 1329 της 10.4.2008, σύσταση αριθ. 4 προς τα κράτη μέλη, και στο παράρτημα I, αριθ. 7 προς τους δημόσιους οργανισμούς.

(16)  Όπως ίσχυε π.χ. παλιότερα στο γερμανικό δίκαιο για τις ευρεσιτεχνίες.

(17)  Και βάσει του κύρους των εκάστοτε περιοδικών όπου έγινε η δημοσίευση!

(18)  ΕΕ C 204 της 18.7.2000, σ. 70.

(19)  Σύσταση της Επιτροπής σχετικά με τη διαχείριση της διανοητικής ιδιοκτησίας στις δραστηριότητες μεταφοράς γνώσης και έναν κώδικα ορθής πρακτικής για τα πανεπιστήμια και τους άλλους δημόσιους ερευνητικούς οργανισμούς ISBN 978-92-79-09850-5. Στην τελευταία παράγραφο του κεφαλαίου 4.6. αναφέρονται τα εξής (δεν υπάρχει στην ελληνική γλώσσα): «Nevertheless, the parties are free to negotiate different agreements, concerning ownership (and/or possible user rights) to the Foreground, as the principles in the Code of Practice only provide a starting point for negotiations. …»

(20)  Ε(2008) 1329 της 10.4.2008, παράρτημα I, σημείο 17.

(21)  Σε αυτό το σκεπτικό βασίζεται και η χορήγηση αποζημίωσης στους εργαζομένους για τις εφευρέσεις, βλ. σημείο 4.10.

(22)  ΕΕ C 309 της 16.12.2006, σ. 35.

(23)  COM(2007) 799 τελικό, Ανακοίνωση της Επιτροπής - Προεμπορικές δημόσιες συμβάσεις: προώθηση της καινοτομίας για την εξασφάλιση βιώσιμων και ποιοτικών δημόσιων υπηρεσιών στην Ευρώπη. Βλ. σχετικά και τη γνωμοδότηση της Η ΕΟΚΕ /399 «Προεμπορικές συμβάσεις» CESE 1658 (2008) (δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη στην Επίσημη Εφημερίδα).

(24)  Στο μέτρο του δυνατού με τη συμμετοχή των ερευνητικών ιδρυμάτων που συμπεριλαμβάνονται στο βήμα EIRO.