3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/45


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής — Ανακοίνωση σχετικά με Ευρωπαϊκή Λιμενική Πολιτική»

COM(2007) 616 τελικό

(2009/C 27/11)

Στις 18 Οκτωβρίου 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε, σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την:

«Ανακοίνωση της Επιτροπής — Ανακοίνωση σχετικά με Ευρωπαϊκή Λιμενική Πολιτική».

Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 8 Μαΐου 2008 βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Simons.

Κατά την 446 σύνοδο ολομέλειας, της 9ης και 10ης Ιουλίου 2008 (συνεδρίαση της 9ης Ιουλίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 122 ψήφους υπέρ και 5 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση:

1.   Συμπεράσματα

1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη νέα ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη λιμενική πολιτική, η οποία προτείνει κυρίως μέτρα «ήπιας νομοθεσίας». Επίσης, υποστηρίζει τη γενική επικέντρωση του ενδιαφέροντος στη δημιουργία ενός σταθερού επενδυτικού κλίματος, τη βιώσιμη ανάπτυξη των λιμένων, την επίτευξη ενός καλού κοινωνικού κλίματος σε αυτούς και τη συνεπή εφαρμογή των κανόνων της Συνθήκης.

1.2

Το ευρωπαϊκό λιμενικό σκηνικό αποκτά μεγαλύτερη ποικιλομορφία τόσο από την άποψη του αριθμού των λιμένων, όσο και του φάσματος των παρεχόμενων λειτουργιών και υπηρεσιών. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική θα πρέπει να στηρίζει αυτή τη διαδικασία που καθορίζεται από τις ανάγκες τις αγοράς, εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι ευρωπαϊκοί λιμένες μπορούν να αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους.

1.3

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής να αναπτύξει δίκτυο προσανατολισμένο στις σιδηροδρομικές μεταφορές και καλεί επειγόντως τα κράτη μέλη να δώσουν προτεραιότητα, όχι εις βάρος της σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών, στην υλοποίηση μείζονος σημασίας διασυνοριακών προγραμμάτων για την ανάπτυξη σιδηροδρομικών υποδομών που συνδέονται με λιμένες.

1.4

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία που ανέλαβε η Επιτροπή να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την επίλυση των προβλημάτων ασάφειας που συνδέονται με την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για το περιβάλλον στην ανάπτυξη των λιμένων και συνιστά τη δημοσίευσή τους πριν το τέλος του 2008.

1.5

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να λάβει περισσότερα μέτρα για να εξασφαλίσει την απλούστευση των διοικητικών διατυπώσεων στους λιμένες. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση της Επιτροπής να παρουσιάσει έναν Ευρωπαϊκό Χώρο Θαλάσσιων Μεταφορών Χωρίς Εμπόδια το 2008. Η Επιτροπή και, ιδιαιτέρως, τα κράτη μέλη πρέπει να σημειώσουν περαιτέρω πρόοδο σε ό,τι αφορά στον εκσυγχρονισμό των τελωνείων και να δώσουν στο θέμα αυτό υψηλότερη πολιτική προτεραιότητα.

1.6

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη της Επιτροπής ότι η δημιουργία μια συγκρίσιμης κατάστασης μεταξύ λιμένων μπορεί να προαχθεί με την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις και την διαφάνεια των λογαριασμών. Κατά τον ίδιο τρόπο, ο οδηγός που περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση σχετικά με τη χρήση συμβάσεων παραχώρησης και τις τεχνικοναυτιλιακές υπηρεσίες θεωρείται γενικά χρήσιμος και σαφής. Τέλος, η Επιτροπή πρέπει να αναλάβει περαιτέρω πρωτοβουλίες για να εξασφαλίσει τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των λιμένων της ΕΕ και των γειτονικών λιμένων που βρίσκονται σε τρίτες χώρες.

1.7

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την επιδίωξη της Επιτροπής να προάγει και να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των πόλεων και των λιμένων αυτών. Ιδιαιτέρως, καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει για τη διενέργεια μιας κατάλληλης μελέτης με θέμα τον κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο των λιμένων.

1.8

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την απόφαση της Επιτροπής να ενθαρρύνει τους κοινωνικούς εταίρους της Ευρώπης προκειμένου να συστήσουν επιτροπή για έναν ευρωπαϊκό, τομεακό κοινωνικό διάλογο στους λιμένες.

2.   Εισαγωγή

2.1

Την τελευταία δεκαετία, η ΕΟΚΕ συμμετείχε ενεργά στη συζήτηση για την ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική. Με δεδομένο τον ρόλο κλειδί που διαδραματίζουν οι θαλάσσιοι λιμένες για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, την ευημερία και τη συνοχή της ΕΕ, είναι σαφές ότι μια τέτοια κοινή πολιτική ενέχει μεγάλη πρόσθετη αξία.

2.2

Η ΕΟΚΕ εκπόνησε γνωμοδοτήσεις για την «Πράσινη Βίβλο σχετικά με τους θαλάσσιους λιμένες και τις ναυτιλιακές υποδομές» COM(1997) 678 (1) καθώς και για δύο νομοθετικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς υπηρεσιών σε ευρωπαϊκούς θαλάσσιους λιμένες (2). Την 26η Απριλίου 2007, η ΕΟΚΕ υιοθέτησε περαιτέρω γνωμοδότηση πρωτοβουλίας για μια κοινή ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική (3). Λαμβανομένου υπόψη του κλίματος αντιπαράθεσης που χαρακτήρισε τη συζήτηση της οδηγίας για τις λιμενικές υπηρεσίες, η παρούσα γνωμοδότηση επικεντρώνεται στα στοιχεία της ευρωπαϊκής πολιτικής για τους θαλάσσιους λιμένες, επί των οποίων οι ενδιαφερόμενοι φορείς του κλάδου θα μπορούσαν να συναινέσουν.

3.   Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με μία ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική

3.1

Στις 18 Οκτωβρίου 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την ανακοίνωσή της σχετικά με μια ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική. Η ανακοίνωση αυτή είναι το αποτέλεσμα διαβουλεύσεων ετήσιας διάρκειας με τους ενδιαφερόμενους φορείς, οι οποίες συμπεριλάμβαναν δύο διασκέψεις και έξι θεματικές ημερίδες εργασίας. Η ανακοίνωση εμπίπτει στη στρατηγική της Επιτροπής για μια ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική και αποτελεί τμήμα του νέου προγράμματος εργασίας της για τις εμπορευματικές μεταφορές.

3.2

Ο στόχος της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής για τους λιμένες είναι η προαγωγή των επιδόσεων του λιμενικού συστήματος της ΕΕ έτσι ώστε αυτό να είναι έτοιμο να καλύψει τις μελλοντικές ανάγκες της ΕΕ στο χώρο των μεταφορών. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι προκλήσεις αυτές συμπεριλαμβάνουν τη ζήτηση για διεθνείς μεταφορές, την τεχνολογική πρόοδο, το ζήτημα των εκπομπών και της κλιματικής αλλαγής, το διάλογο μεταξύ λιμένων, πόλεων και ενδιαφερομένων πλευρών, καθώς και, τέλος, την τήρηση των κανόνων που ισχύουν σχετικά με τη διαφάνεια, τον ανταγωνισμό αλλά και γενικότερα την κοινοτική νομοθεσία.

3.3

Οι προτάσεις πολιτικής που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση συνίστανται γενικά σε ένα μείγμα ερμηνείας κανόνων της Συνθήκης και ενός σχεδίου δράσης με περαιτέρω μέτρα που κατά το μεγαλύτερο μέρος έχουν τη μορφή μη υποχρεωτικών κανόνων.

3.4

Οι προτάσεις αυτές έχουν ως εξής:

Επιδόσεις των λιμένων και συνδέσεις με την ενδοχώρα.

Επέκταση της δυναμικότητας με σεβασμό προς το περιβάλλον.

Εκσυγχρονισμός.

Ισότιμοι όροι ανταγωνισμού — Σαφήνεια για επενδυτές, φορείς εκμετάλλευσης και χρήστες.

Καθιέρωση οργανωμένου διαλόγου μεταξύ των λιμένων και των πόλεων.

Εργασία σε λιμένες.

4.   Γενικές παρατηρήσεις

4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής, επειδή αναγνωρίζει τη στρατηγική σημασία που έχουν οι θαλάσσιοι λιμένες για το εσωτερικό και το εξωτερικό εμπόριο της Ευρώπης, αλλά και επειδή συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας και της απασχόλησης.

4.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν προτείνει παρεμβατικά μέτρα, αλλά επικεντρώνεται, στο πλαίσιο των κανόνων της Συνθήκης για την ΕΕ, στη διαμόρφωση σταθερού επενδυτικού κλίματος, στην αειφόρο ανάπτυξη των λιμένων και στη δημιουργία καλής κοινωνικής ατμόσφαιρας στους λιμένες.

4.3

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί επίσης με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή χρησιμοποιεί, αφενός, πράξεις μη υποχρεωτικού χαρακτήρα/ενδοτικού δικαίου ως εναλλακτική λύση αντί της νομοθεσίας και, αφετέρου, μια προσέγγιση κατά περίπτωση.

4.4

Η ΕΟΚΕ έχει, εντούτοις, να διατυπώσει αρκετές ειδικές παρατηρήσεις και συστάσεις για τα διάφορα κεφάλαια της ανακοίνωσης της Επιτροπής.

5.   Ειδικές παρατηρήσεις

5.1   Το ευρωπαϊκό πλαίσιο και οι προκλήσεις για το ευρωπαϊκό σύστημα λιμένων

5.1.1

Η ΕΟΚΕ σημειώνει το συμπέρασμα της Επιτροπής ότι η κίνηση εμπορευματοκιβωτίων είναι σήμερα συγκεντρωμένη σε ολιγάριθμους λιμένες της Βορειοδυτικής Ευρώπης. Πρέπει όμως να αναγνωριστεί ότι υπάρχει μια τάση προς τη συμμετοχή όλο και περισσότερων λιμένων στην ευρωπαϊκή αγορά εμπορευματοκιβωτίων αντί για τη διοχέτευση της κίνησης μέσω μερικών μόνο λιμένων. Οι λιμένες διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων που είχαν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη το 2006 ήταν κυρίως μικροί και μεσαίοι λιμένες, διασκορπισμένοι σε διάφορες λιμενικές περιοχές της Ευρώπης. Έτσι, εντείνεται διαρκώς ο ανταγωνισμός μεταξύ λιμενικών περιοχών που απέχουν πολύ η μια από την άλλη (4). Η ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική μπορεί να υποστηρίξει την εξέλιξη αυτή μεριμνώντας ώστε οι ευρωπαϊκοί λιμένες να είναι σε θέση να αναπτύξουν πλήρως το δυναμικό τους κατά τρόπον βιώσιμο.

5.1.2

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει, πέραν του καταλόγου των προκλήσεων που προσδιορίζει η Επιτροπή, τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και της ενοποίησης που χαρακτηρίζουν τον ευρωπαϊκό λιμενικό και ναυτιλιακό τομέα. Τα φαινόμενα αυτά είναι ιδιαίτερα εμφανή στην αγορά των μεταφορών εμπορευματοκιβωτίων, αλλά εμφανίζονται και σε άλλες αγορές όπως τα οχηματαγωγά, οι μεταφορές γενικού φορτίου και οι μεταφορές φορτίων χύδην. Οι ευρωπαϊκοί θαλάσσιοι λιμένες συνεργάζονται με διεθνείς ναυτιλιακούς ομίλους, ενώ έχουν εμφανιστεί και μεγάλοι όμιλοι εκμετάλλευσης τερματικών σταθμών, οι οποίοι παρέχουν σήμερα υπηρεσίες σε διάφορους ευρωπαϊκούς λιμένες. Η πρόκληση για τις λιμενικές αρχές είναι πώς να εξασφαλίσουν τη δέσμευση αυτών των παγκόσμιων φορέων και τη συμμόρφωσή τους με τους αναπτυξιακούς στόχους του λιμένα σύμφωνα με τις σχετικές πολιτικές της Ευρώπης.

5.2   Επιδόσεις των λιμένων και συνδέσεις με την ενδοχώρα

5.2.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η πρώτη επιλογή για την αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης για δυναμικότητα στους λιμένες πρέπει να είναι η βελτιστοποίηση της χρήσης των υφιστάμενων λιμενικών εγκαταστάσεων και διαδρομών πρόσβασης. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί, επίσης, ότι θα πρέπει να διενεργηθεί μια πλήρης κοινωνιακή ανάλυση κόστους-ωφελείας πριν προβλεφθεί η κατασκευή νέων υποδομών. Η ανάλυση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές, καθώς αυτές συνιστούν τους πυλώνες της στρατηγικής της Λισσαβόνας.

5.2.2

Όπως εξηγήθηκε ανωτέρω, οι διεργασίες της αγοράς οδηγούν ήδη προς μία πιο διαφοροποιημένη αντίληψη για τους λιμένες της Ευρώπης Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί, αντίθετα, η αρχή «εκ των κάτω προς τα άνω», σύμφωνα με την οποία οι προτάσεις έργων θα υποδεικνύονται από τον φορέα διαχείρισης του λιμένα, από κοινού με τις περιφερειακές ή τις εθνικές αρχές εάν υπάρχει ανάγκη. Αυτό βεβαίως δεν αναιρεί το γεγονός ότι η ΕΕ θα εξακολουθήσει να τάσσει στόχους και να χαράσσει κατευθυντήριες γραμμές.

5.2.3

Η Επιτροπή μπορεί, ωστόσο, να επωφεληθεί από την ενδιάμεση επανεξέταση του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) το 2010, για να προσπαθήσει να εξαλείψει τα σημεία συμφόρησης στις συνδέσεις των λιμένων με την ενδοχώρα. Αυτό, εντούτοις, θα πρέπει να γίνει βάσει αντικειμενικών κριτηρίων.

5.2.4

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει επίσης την έκκλησή της στην Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης που απομένουν στην ενδοχώρα μέσω των γενικών της προγραμμάτων για την πολιτική μεταφορών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην εσωτερική ναυσιπλοΐα και τις σιδηροδρομικές μεταφορές. Οι τελευταίες εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρό σημείο συμφόρησης που εμποδίζει τη βέλτιστη απόδοση των λιμένων και την ενσωμάτωσή τους στην αλυσίδα εφοδιαστικής. Σε σχέση με αυτό, η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία που ανέλαβε η Επιτροπή να αναπτύξει δίκτυο προσανατολισμένο στις σιδηροδρομικές μεταφορές και καλεί επειγόντως τα κράτη μέλη να δώσουν προτεραιότητα, όχι εις βάρος της σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών, στην υλοποίηση μείζονος σημασίας διασυνοριακών προγραμμάτων για την ανάπτυξη σιδηροδρομικών υποδομών που συνδέονται με λιμένες.

5.3   Επέκταση της δυναμικότητας με σεβασμό προς το περιβάλλον

5.3.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί όλως ιδιαιτέρως την πρωτοβουλία της Επιτροπής να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας στα έργα ανάπτυξης των λιμένων. Αυτό θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προόδου προς την άρση ορισμένων από τις ασάφειες της ισχύουσας ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όπως των οδηγιών για τα άγρια πτηνά και τους οικοτόπους και της οδηγίας-πλαίσιο για τα ύδατα. Δεδομένης της επείγουσας σημασίας αυτού του θέματος, η ΕΟΚΕ συνιστά να δημοσιευθούν αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές πριν από το τέλος του 2008.

5.3.2

Η ΕΟΚΕ καλεί, επίσης, την Επιτροπή να εξετάσει πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση του νομικού καθεστώτος των έργων ανάπτυξης των λιμένων και την απλούστευση της υφιστάμενης νομοθεσίας, όπως αναλύεται λεπτομερέστερα στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της (5).

5.3.3

Επισημαίνοντας σαφώς ότι τα μολυσμένα ιζήματα πρέπει να υπόκεινται σε κατάλληλη επεξεργασία, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επιπλέον ότι οι εκκρεμούσες νομοθετικές προτάσεις που αφορούν τη διαχείριση υδάτινων συστημάτων και ιζημάτων, όπως η οδηγία για τα απόβλητα και η «θυγατρική οδηγία» της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (6), πρέπει να αναγνωρίζουν ότι τα μη μολυσμένα ιζήματα δεν πρέπει να θεωρούνται απόβλητα και δεν χρειάζεται να υπόκεινται στην επεξεργασία των μολυσμένων ιζημάτων, διότι οι εργασίες βυθοκόρησης μη μολυσμένων ιζημάτων δεν εισάγουν ούτε προσθέτουν νέες ρυπογόνες ουσίες σε ένα υδάτινο σύστημα.

5.3.4

Τέλος, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τις προτάσεις της Επιτροπής που αφορούν τη διαθεσιμότητα εγκαταστάσεων παραλαβής αποβλήτων πλοίων στους λιμένες και τη βελτίωση των ατμοσφαιρικών εκπομπών. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι τα οικονομικά κίνητρα μέσω των λιμενικών τελών είναι καλύτερο να αφήνονται στην ευχέρεια κάθε μεμονωμένου φορέα διαχείρισης λιμένα, καθώς τέτοια μέτρα θα επηρέαζαν την οικονομική δομή των λιμένων, η οποία ποικίλει σημαντικά στην Ευρώπη.

5.4   Εκσυγχρονισμός

5.4.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση υποβολής νομοθετικής πρότασης για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Θαλάσσιων Μεταφορών Χωρίς Εμπόδια το 2008 και αναφέρεται στα ειδικά σχόλια που έχει ήδη εκφράσει σε διάφορες προηγούμενες γνωμοδοτήσεις (7).

5.4.2

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει για άλλη μια φορά τη σύστασή της ότι η ΕΕ θα πρέπει να σημειώσει περαιτέρω πρόοδο στον εκσυγχρονισμό των τελωνείων και να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές της για τα τελωνεία, την ασφάλεια στη θάλασσα, τη δημόσια υγεία και την περιβαλλοντική ποιότητα είναι δεόντως συντονισμένες και εναρμονισμένες και δεν μεταβιβάζουν αδικαιολόγητα κρατικές ευθύνες στους λιμένες.

5.4.3

Η ΕΟΚΕ είναι υπέρ της δημιουργίας ενιαίων θυρίδων και της ανάπτυξης των πρωτοβουλιών «ηλεκτρονική ναυτιλία» (e-maritime), «ηλεκτρονικά φορτία» (e-Freight) και «ηλεκτρονικά τελωνεία» (e-Customs). Ταυτόχρονα, πιστεύει ότι οι λύσεις που βασίζονται στις ΤΠΕ θα πρέπει να είναι οικονομικά αποδοτικές και για τους μικρότερους και τους μεσαίους λιμένες.

5.4.4

Τέλος, όσον αφορά τη βελτίωση της απόδοσης, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής να αναπτυχθεί, έως το τέλος του 2009, μια σειρά γενικών ευρωπαϊκών δεικτών, υπό την προϋπόθεση ότι οι δείκτες αυτοί θα σέβονται τα στοιχεία που είναι ευαίσθητα από εμπορικής σκοπιάς. Οι εν λόγω δείκτες, με βάση τους δείκτες που υφίστανται για τις αεροπορικές, ακτοπλοϊκές και συνδυασμένες σιδηροδρομικές μεταφορές, θα αναπτυχθούν αναλόγως για τα στοιχεία που αφορούν τους λιμένες, όπως η απόδοση των λιμενικών εγκαταστάσεων, η συνεργασία μεταξύ λιμένων και η συγκέντρωση και συνεκμετάλλευση των δραστηριοτήτων της ενδοχώρας.

5.5   Ισότιμοι όροι ανταγωνισμού — Σαφήνεια για επενδυτές, φορείς εκμετάλλευσης και χρήστες

5.5.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη της Επιτροπής όσον αφορά τον ρόλο των λιμενικών αρχών και την ποικιλομορφία των συστημάτων διαχείρισης των λιμένων στην Ευρώπη. Προσυπογράφει ιδίως την αναγνώριση ότι τα σημαντικά καθήκοντα των λιμενικών αρχών εκπληρώνονται καλύτερα εάν οι αρχές αυτές διαθέτουν επαρκή βαθμό αυτονομίας και, ειδικότερα, πλήρη χρηματοοικονομική αυτονομία.

5.5.2

Η ΕΟΚΕ επικροτεί, επίσης, την εξαγγελία της Επιτροπής ότι θα εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις το 2008. Ως προς το θέμα αυτό, η ΕΟΚΕ παραπέμπει στις βασικές αρχές, που είχε αναλύσει στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της 26ης Απριλίου 2007, όσον αφορά τη χρήση δημόσιας χρηματοδότησης στους λιμένες.

5.5.3

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει επίσης με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή υιοθέτησε τη σύστασή της να επεκταθούν οι διατάξεις της οδηγίας 2006/111/ΕΚ σχετικά με τη διαφάνεια σε όλους τους εμπορικούς λιμένες, ανεξαρτήτως του ετήσιου κύκλου εργασιών τους.

5.5.4

Στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της, η ΕΟΚΕ ζητούσε καθοδήγηση σχετικά με τη χρήση των διαδικασιών επιλογής, όπως οι δημόσιοι διαγωνισμοί ή άλλα αποδεκτά μέσα, τους όρους για τις συμβάσεις παραχώρησης, τις συμφωνίες μίσθωσης γης κλπ., όπως και σχετικά με το νομικό καθεστώς εκείνων των λιμενικών υπηρεσιών που αποτελούν δημόσια υπηρεσία, π.χ. επειδή εξυπηρετούν τη γενική ασφάλεια των λιμένων.

5.5.5

Η Επιτροπή ανταποκρίθηκε σε αυτό το αίτημα, παρέχοντας στην ανακοίνωσή της για τη λιμενική πολιτική καθοδήγηση σχετικά με τη χρήση των συμβάσεων παραχώρησης και τις τεχνικές ναυτικές υπηρεσίες. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ερμηνεία που δίνει η Επιτροπή στους κανόνες της Συνθήκης και στη νομολογία είναι γενικότερα χρήσιμη και σαφής. Η ΕΟΚΕ τονίζει ωστόσο ότι κοινό χαρακτηριστικό των τεχνικών ναυτικών υπηρεσιών είναι η σχέση τους με την ασφάλεια πλοήγησης, βάσει του οποίου θα πρέπει να ενταχθούν στην κατηγορία των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος.

5.5.6

Μια έξυπνη πολιτική συμβάσεων παραχώρησης θα πρέπει να διασφαλίζει τον ανταγωνισμό στο εσωτερικό των λιμένων, όπως και τις βέλτιστες επιδόσεις και τη δέσμευση των φορέων διαχείρισης των τερματικών σταθμών. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να επανεξετάζει τακτικά την καθοδήγηση που έχει παράσχει σχετικά με τις παραχωρήσεις, ώστε να διασφαλίζει ότι ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στους ανωτέρω στόχους και ότι περιέχει αρκετά κοινά στοιχεία ώστε να εγγυάται ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των λιμενικών αρχών. Αυτό το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένης της τρέχουσας διεργασίας ενοποίησης της αγοράς διακίνησης φορτίου που περιγράφηκε ανωτέρω.

5.5.7

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση της Επιτροπής να βοηθήσει στη διάδοση των ορθών πρακτικών όσον αφορά τη διαφάνεια των λιμενικών τελών. Πιστεύει δε ακράδαντα ότι τα λιμενικά τέλη θα πρέπει να καθορίζονται στο τοπικό επίπεδο του κάθε λιμένα, ώστε να εξυπηρετούν όσο το δυνατόν καλύτερα τις απαιτήσεις των χρηστών και το γενικό συμφέρον του λιμένα.

5.5.8

Τέλος, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή ακολούθησε τη σύστασή της να δώσει προσοχή στις περιπτώσεις αθέμιτου ανταγωνισμού από γειτονικούς λιμένες τρίτων χωρών. Μέσω των πολιτικών της για την προσχώρηση και τις εξωτερικές σχέσεις, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να εντείνει τη δράση της για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων που έχουν πολιτική υποκίνηση, όπως το εμπάργκο της Τουρκίας στα πλοία με κυπριακή σημαία και τα πλοία που προέρχονται από κυπριακούς λιμένες, τα ελληνοτουρκικά προβλήματα στο Αιγαίο και τα προβλήματα διέλευσης των συνόρων Ρωσίας-βαλτικών χωρών.

5.6   Καθιέρωση οργανωμένου διαλόγου μεταξύ των λιμένων και των πόλεων

5.6.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τον στόχο της Επιτροπής να προωθήσει και να βελτιώσει τη συνεργασία μεταξύ των πόλεων και των λιμανιών τους. Η ενσωμάτωση των λιμένων στις πόλεις και στη ζωή των πόλεων, σε συνδυασμό με την αύξηση της συνειδητοποίησης, του ενδιαφέροντος ή ακόμη και της υπερηφάνειας των πολιτών για τις λιμενικές δραστηριότητες, έχουν ζωτική σημασία για τη βιώσιμη ανάπτυξη των λιμένων. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ιδιαίτερα συνέργειες με τους τομείς του τουρισμού, της αναψυχής, της πολιτιστικής κληρονομιάς και του πολιτισμού γενικά.

5.6.2

Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης με έμφαση ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για την άμεση και την έμμεση απασχόληση αλλά και την πρόσθετη αξία που παράγεται από τους ευρωπαϊκούς λιμένες. Για παράδειγμα, έχει την εντύπωση ότι τα στοιχεία για την απασχόληση που χρησιμοποιούνται στην ανακοίνωση υποτιμούν σε μεγάλο βαθμό την τρέχουσα κατάσταση. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να διοργανώσει μια σωστή μελέτη του χώρου αυτού.

5.6.3

Τέλος, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόθεση της Επιτροπής να προβεί σε εκτίμηση των επιπτώσεων των μέτρων ασφαλείας στην προσβασιμότητα των λιμένων και να δώσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον δυνατό τρόπο συμβιβασμού αυτών των δύο.

5.7   Η εργασία στους λιμένες

5.7.1

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη προαγωγής ικανοποιητικών όρων και ασφαλών συνθηκών και περιβάλλοντος απασχόλησης, καθώς και εποικοδομητικών εργασιακών σχέσεων στους λιμένες. Παρατηρεί με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή αποδίδει σημαντική προσοχή σε αυτό το θέμα στην ανακοίνωσή της για τη λιμενική πολιτική.

5.7.2

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την άποψή της ότι η αποτελεσματική λειτουργία των λιμένων εξαρτάται από μια συνιστώσα αξιοπιστίας και ασφάλειας, η οποία, παρά την τεχνολογική πρόοδο, καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό εξηγεί την ανάγκη ειδικευμένου και καλά καταρτισμένου εργατικού δυναμικού στους λιμένες, τόσο στην ξηρά όσο και στα σκάφη. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία και στη διατήρηση αυτών των συνθηκών, ενώ στο ευρωπαϊκό επίπεδο η Επιτροπή θα πρέπει να υποστηρίξει τη συμβολή τους διευκολύνοντας τον κοινωνικό διάλογο.

5.7.3

Η ΕΟΚΕ χαίρει, συνεπώς, για την απόφαση της Επιτροπής να ενθαρρύνει τους κοινωνικούς εταίρους της Ευρώπης προκειμένου να συστήσουν μια ευρωπαϊκή επιτροπή κοινωνικού διαλόγου στον λιμενικό τομέα, κατά την έννοια της απόφασης 98/500/ΕΚ της Επιτροπής.

5.7.4

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόθεση της Επιτροπής να δημιουργήσει ένα αμοιβαία αναγνωρίσιμο πλαίσιο για την κατάρτιση των λιμενεργατών, αλλά προτείνει να γίνει πρώτα σύγκριση των διάφορων υφιστάμενων συστημάτων επαγγελματικής κατάρτισης αυτού του κλάδου. Αυτό θα ήταν χρήσιμο να γίνει στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κοινωνικού διαλόγου.

5.7.5

Τέλος, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι απαιτείται αφενός στενή παρακολούθηση της εφαρμογής των κανόνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στους λιμένες, ανεξαρτήτως αν ανήκουν στην Κοινότητα ή έχουν θεσπισθεί από τον ΔΟΕ, και αφετέρου βελτίωση των στατιστικών για τα ατυχήματα. Μολαταύτα, η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης να αναληφθούν πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα στα πλαίσια των κατάλληλων φόρουμ για την περαιτέρω βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας.

Βρυξέλλες, 9 Ιουλίου 2008.

Ο Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Δημήτρης ΔΗΜΗΤΡΙΆΔΗΣ


(1)  ΕΕ C 407 της 28.12.1998.

(2)  Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για την Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την πρόσβαση στην αγορά λιμενικών υπηρεσιών COM(2001) 35 τελικό, ΕΕ C 48 της 21.2.2001, σ. 122, και COM(2004) 654 τελικό, ΕΕ C 294 της 25.11.2005, σ. 25.

(3)  ΕΕ C 168 της 20.7.2007, σ. 57.

(4)  Σε μακροχρόνια βάση, το μέσο ευρωπαϊκό μερίδιο αγοράς εμπορευματοκιβωτίων σε λιμένες όπως του Αμβούργου και της Χάγης έπεσε από 61 % το 1975 σε 48 % το 2003, ενώ το μερίδιο αγοράς των λιμένων της Μεσογείου διπλασιάστηκε από 18 % το 1975 σε 36 % το 2003. Επιπλέον, το επίπεδο συγκέντρωσης λιμένων στην Ευρώπη για τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων (όπως υπολογίζεται από το δείκτη Gini) μειώνεται σταθερά από το 1990, οδηγώντας έτσι σε μια άνοδο των σημείων εισόδου στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι λιμένες εμπορευματοκιβωτίων με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη το 2006 (με σχετικούς όρους) ήταν κυρίως μεσαίοι και μικροί λιμένες σε διάφορες ευρωπαϊκές περιοχές (Άμστερνταμ, Sines, Rauma, Κωνστάντζα, Kotka, Ταλίν, Bremerhaven, Zeebrugge και Gdynia) — Πηγή: Institute of Transport and Maritime Management Antwerp (ITMMA)/University of Antwerp. Αυτό έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με την κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου το επίπεδο συγκέντρωσης των λιμένων έχει αυξηθεί σημαντικά την ίδια περίοδο. Πηγή: Notteboom, T. (2007), Έκθεση σχετικά με την ευρωπαϊκή βιομηχανία θαλάσσιων λιμένων, η οποία χρησιμοποιεί δεδομένα που παρέχονται από την Eurostat και μεμονωμένους λιμένες).

(5)  Βλέπε κεφάλαιο 4 της γνωμοδότησης ΕΕ C 168 της 20.7.2007, σ. 57, για μια κοινή ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική.

(6)  Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα απόβλητα (COM(2005) 667) και πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος στον τομέα της υδατικής πολιτικής και σχετικά με την τροποποίηση της οδηγίας 2000/60/ΕΚ (COM(2006) 397).

(7)  ΕΕ C 168 της 20.7.2007, σ. 50, γνωμοδότηση με θέμα την ανακοίνωση της Επιτροπής — Προς μια μελλοντική θαλάσσια πολιτική για την Ένωση: ένα ευρωπαϊκό όραμα για τους ωκεανούς και τις θάλασσες COM(2006) 275 τελικό.

ΕΕ C 168 της 20.7.2007, σ. 57, γνωμοδότηση για μια κοινή ευρωπαϊκή λιμενική πολιτική (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας).

ΕΕ C 151 της 17.6.2008, σ. 20, γνωμοδότηση με θέμα οι θαλάσσιες αρτηρίες και η ενσωμάτωσή τους στην αλυσίδα της επιμελητείας (διερευνητική γνωμοδότηση).

ΕΕ C 168 της 20.7.2007, σ. 68, γνωμοδότηση με θέμα την ανακοίνωση της Επιτροπής — Ενδιάμεση ανασκόπηση του προγράμματος για την προώθηση των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων [COM(2003) 155 τελικό] COM(2006) 380 τελικό.