[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 20.3.2007

COM(2007) 121 τελικό

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

για τη λειτουργία των συστημάτων έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης (ΣΕΣΑ) του κοινοτικού δικτύου επιδημιολογικής παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών το 2004 και το 2005 (απόφαση 2000/57/ΕΚ)

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

για τη λειτουργία των συστημάτων έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης (ΣΕΣΑ) του κοινοτικού δικτύου επιδημιολογικής παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών το 2004 και το 2005 (απόφαση 2000/57/ΕΚ) (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3

2. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΕΣΑ 3

2.1. Κοινοποιηθέντα περιστατικά το 2004 3

2.2. Ανταπόκριση και παρακολούθηση των κοινοποιηθέντων περιστατικών το 2004 4

2.3. Κοινοποιηθέντα περιστατικά το 2005 5

2.4. Ανταπόκριση και παρακολούθηση των κοινοποιηθέντων περιστατικών το 2005 6

3. ΝΕΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ 7

4. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 8

5. ΑΣΚΗΣΗ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ «ΚΟΙΝΗ ΒΑΣΗ» 9

6. ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΝΟΣΩΝ 9

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 10

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Με την απόφαση 2119/98/ΕΚ[1] δημιουργήθηκε το σύστημα έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης (ΣΕΣΑ) σε συνάρτηση με το κοινοτικό δίκτυο επιδημιολογικής παρακολούθησης και ελέγχου των μεταδοτικών νόσων. Η απόφαση 2000/57/ΕΚ[2] ορίζει ότι το ΣΕΣΑ χρησιμοποιείται αποκλειστικά για περιστατικά που υπάγονται στην κοινοτική αρμοδιότητα, όπως προβλέπεται στο παράρτημα I, και θεσπίζει τις διαδικασίες λειτουργίας του ΣΕΣΑ. Κάθε κράτος μέλος ορίζει το επίσημο σημείο επαφής του φορέα ή/και των αρχών που είναι αρμόδιες για τη λειτουργία του συστήματος έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης και ενημερώνει σχετικά την Επιτροπή και τα άλλα κράτη μέλη (άρθρο 9 της απόφασης 2119/98/ΕΚ). Μετά την κοινοποίηση, η Επιτροπή διαβιβάζει στα σημεία επαφής κωδικό χρήστη και κωδικό πρόσβασης για να έχουν πρόσβαση στο σύστημα, με πλήρη άδεια καταχώρισης και ανάγνωσης μηνυμάτων[3] στο σύστημα.

Το άρθρο 3 παράγραφος 1 της απόφασης 2000/57/ΕΚ ορίζει ότι κάθε χρόνο, το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών υποβάλλουν στην Επιτροπή αναλυτική έκθεση των περιστατικών που κοινοποιήθηκαν στο πλαίσιο του συστήματος έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης. Προβλέπει, επίσης, ότι η Επιτροπή, με βάση τις εκθέσεις, εξετάζει σε ετήσια έκθεση τη λειτουργία του συστήματος έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης και προτείνει ενδεχομένως αλλαγές (άρθρο 3 παράγραφος 2).

Η παρούσα έκθεση εξετάζει τη λειτουργία του ΣΕΣΑ το 2004 και το 2005. Εξάγει συμπεράσματα από τις εκθέσεις που υπέβαλαν τα κράτη μέλη και την εμπειρία που αποκτήθηκε από τη λειτουργία του ΣΕΣΑ κατά την εν λόγω περίοδο.

2. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΕΣΑ

3. Κοινοποιηθέντα περιστατικά το 2004

Το 2004 κοινοποιήθηκαν συνολικά 105 περιστατικά μέσω του ΣΕΣΑ. Τα δοκιμαστικά μηνύματα που κυκλοφόρησαν για έλεγχο της λειτουργίας του συστήματος και τα υπηρεσιακά μηνύματα δεν συμπεριελήφθησαν στην ανάλυση.

Από τα 105 μηνύματα, τα 30 ήταν ενημερωτικά, τα 32 ήταν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 1[4] , τα 18 ήταν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 2 και τα 3 ήταν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 3· 22 μηνύματα αφορούσαν λήψη μέτρων για ανταπόκριση σε συγκεκριμένες καταστάσεις (σκοπούμενα μέτρα, εγκεκριμένα μέτρα και συντονισμός μέτρων). Η γεωγραφική προέλευση των περιστατικών για τα οποία κινήθηκε ο μηχανισμός κοινοποίησης έχει ως εξής: 12 στη Γαλλία, 11 στο Βιετνάμ, 7 στις Κάτω Χώρες, 6 στην Κίνα, 5 στην Ιταλία και στη Γερμανία, 4 στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ισπανία, 3 στην Αυστρία, στο Βέλγιο και στην Αίγυπτο, 2 στη Φινλανδία, στη Νορβηγία, στην Ταϊλάνδη και στις ΗΠΑ και 1 στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στη Λιθουανία, στη Σουηδία, στην Πορτογαλία, στην Πολωνία, στη Λετονία, στην Ουγγαρία, στην Ισλανδία, στην Τουρκία, στη Βραζιλία, στο Μαρόκο, στη Σενεγάλη, στη Σαουδική Αραβία, στην Ιαπωνία, στο Ισραήλ, στη Δομινικανή Δημοκρατία, στον Καναδά και στην Ινδονησία. Δύο μηνύματα αφορούσαν περιστατικά που συνέβησαν σε περισσότερες από μία χώρες της Ασίας. Τέσσερα εμπίπτουν στην κατηγορία μηνυμάτων «εκτός καταλόγου», τρία στην κατηγορία «δεν εφαρμόζεται» και δύο στην κατηγορία «άγνωστο».

Όσον αφορά την κατανομή των περιστατικών ανά ασθένεια ή σύνδρομο, 21 περιστατικά συνδέονταν με γρίπη, 8 με τη νόσο των λεγεωναρίων, 6 με την παραλλαγή της νόσου Creutzfeldt Jacob (vCJD) και τη σαλμονέλωση, 5 με οξεία διάρροια, 4 με φυματίωση και μηνιγγίτιδα, 3 με χολέρα και ηπατίτιδα, 2 με άνθρακα, εγκεφαλίτιδα, ελονοσία, λύσσα, αιμορραγικό πυρετό, δάγγειο πυρετό, ιλαρά και πυρετό, 1 με διφθερίτιδα, σιγκέλωση και παρωτίτιδα. Εικοσιτέσσερα μηνύματα ενέπιπταν στην κατηγορία ασθενειών «εκτός καταλόγου» και δύο στην κατηγορία «δεν εφαρμόζεται». Η κατανομή των μηνυμάτων ανά παθογόνο παράγοντα αντικατοπτρίζει την κατανομή ανά ασθένεια ή σύνδρομο. Συνολικά δημοσιεύθηκαν 157 σχόλια σχετικά με την παρακολούθηση των κοινοποιηθέντων περιστατικών.

4. Ανταπόκριση και παρακολούθηση των κοινοποιηθέντων περιστατικών το 2004

Λίγα μόνο περιστατικά που κοινοποιήθηκαν το 2004 οδήγησαν σε λήψη ειδικών μέτρων σε κοινοτικό επίπεδο. Τα περισσότερα περιστατικά ελέγχθηκαν με την εφαρμογή μέτρων δημόσιας υγείας σε εθνικό επίπεδο. Για εννέα περιστατικά χρειάστηκε πιο περίπλοκη ανταπόκριση με συντονισμό των μέτρων και διενέργεια επαφών μεταξύ των υγειονομικών αρχών στα κράτη μέλη. Τα περιστατικά αυτά είχαν την κατάλληλη παρακολούθηση, ενώ τα περισσότερα σχόλια που διαβιβάστηκαν μέσω του ΣΕΣΑ αφορούσαν αυτά ακριβώς τα περιστατικά (126 επί συνόλου 157 σχολίων, δηλ. 82,2%). Σε ελάχιστες περιπτώσεις τα κοινοποιηθέντα περιστατικά «τερματίστηκαν» με επίσημο μήνυμα.

Στις παραγράφους που ακολουθούν παρουσιάζεται σύνοψη των 9 αυτών περιστατικών.

5. Η Ιταλία και η Γερμανία ανέφεραν δύο εστίες νόσου των λεγεωναρίων. Οι δύο αυτές εστίες παρουσιάστηκαν σε κρουαζιερόπλοια και απαιτήθηκαν επείγουσες επαφές μεταξύ των υγειονομικών υπηρεσιών για να αναζητηθούν όλα τα άτομα που είχαν εκτεθεί στην πηγή της μόλυνσης και για να ειδοποιηθεί η υγειονομική υπηρεσία στα κράτη μέλη ώστε να ληφθούν εγκαίρως μέτρα στους λιμένες προορισμού.

6. Έξι μηνύματα και 55 σχόλια (35% του συνόλου των σχολίων) κυκλοφόρησαν μετά την κοινοποίηση των πρώτων ανθρώπινων κρουσμάτων του υψηλής παθογονικότητας ιού της γρίπης των πτηνών A/H5N1 στο Βιετνάμ. Με αυτό το περιστατικό έγινε γνωστή η ταχεία εξάπλωση της επιδημίας της γρίπης των πτηνών στην Ασία. Η τακτική κυκλοφορία μηνυμάτων μέσω του ΣΕΣΑ και η οργάνωση συχνών τηλεδιασκέψεων σε στενή συνεργασία με την ΠΟΥ κατέστησε δυνατή την τακτική ενημέρωση των κρατών μελών και της Επιτροπής για την εξέλιξη της κατάστασης και για τα μέτρα που ελήφθησαν σε εθνικό επίπεδο, ενώ ενίσχυσε το συντονισμό της ανταπόκρισης σε κοινοτικό επίπεδο.

7. Η Ιρλανδία και η Γαλλία κοινοποίησαν, αντίστοιχα, δύο περιστατικά που αφορούσαν μόλυνση από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Το πρώτο αφορούσε τη μόλυνση ιρλανδού πολίτη στην περιοχή Algarve (Πορτογαλία) και αποτέλεσε αντικείμενο προσεκτικής παρακολούθησης από την Ιρλανδία και την Πορτογαλία με συντονισμό της Επιτροπής. Το δεύτερο περιστατικό αφορούσε ορισμένα κρούσματα μόλυνσης ζώων-δεικτών από τον ιό του Δυτικού Νείλου στο Sainte Marie de la Mer (Νότια Γαλλία). Τα δύο αυτά περιστατικά κοινοποιήθηκαν κανονικά μέσω του συστήματος και τα οικεία κράτη μέλη έλαβαν μέτρα για να ενισχύσουν την παρακολούθηση και να ενεργοποιήσουν τα σχέδια έκτακτης ανάγκης σε εθνικό επίπεδο ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος μολύνσεων του ανθρώπου από τον ιό του Δυτικού Νείλου, συμπεριλαμβανομένης της μετάδοσης του ιού με μεταγγίσεις αίματος.

8. Τον Αύγουστο, η Γαλλία κοινοποίησε ένα περιστατικό που αφορούσε ένα λυσσασμένο σκύλο που είχε εισαχθεί παράνομα στην ΕΕ. Ο σκύλος σε άλλες περιπτώσεις δάγκωσε και σε άλλες ήρθε σε στενή επαφή με αρκετά άτομα, μεταξύ των οποίων και παιδιά, σε διάφορες τουριστικές περιοχές της Γαλλίας. Για τη συγκεκριμένη περίπτωση, οι πληροφορίες που διαβίβασε η Γαλλία μέσω του ΣΕΣΑ ήταν πολύτιμες για την αναλυτική ενημέρωση των υγειονομικών αρχών στα κράτη μέλη προκειμένου να λάβουν κάθε μέτρο για την αναζήτηση και τον εμβολιασμό όλων των ατόμων που ήρθαν σε επαφή με το σκύλο.

9. Τον Αύγουστο, η Γερμανία κοινοποίησε συρροή κρουσμάτων ηπατίτιδας Α σε τουριστικό θέρετρο της Αιγύπτου. Στην εστία αυτή σημειώθηκαν 274 επιβεβαιωμένα κρούσματα σε άτομα από 7 κράτη μέλη και από την Ελβετία. Το περιστατικό αυτό έφερε στην πρώτη γραμμή το ζήτημα των ενδεχόμενων κινδύνων για τους πολίτες της ΕΕ όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό, ιδίως σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές, και το ζήτημα της χρησιμοποίησης των ενδεχόμενων πληροφοριών που θα μπορούσαν να διαδίδονται μέσω των ταξιδιωτικών πρακτορείων στην ΕΕ.

10. Τον Οκτώβριο του 2004 στο αεροδρόμιο Zaventem των Βρυξελλών κατασχέθηκαν δύο αρπακτικά πτηνά κρυμμένα στη χειραποσκευή ενός επιβάτη που προέρχονταν από την Ταϊλάνδη και ήταν μολυσμένα με τον υψηλής παθογονικότητας ιό της γρίπης των πτηνών A/H5N1. Aφού επιβεβαιώθηκε η μόλυνση, οι υγειονομικές αρχές του Βελγίου έστειλαν προειδοποιητικό μήνυμα μέσω του ΣΕΣΑ, ώστε τα κράτη μέλη να μπορέσουν να εφαρμόσουν μέτρα για τον εντοπισμό των επιβατών που ταξίδεψαν με την ίδια πτήση και είχαν, ενδεχομένως, εκτεθεί στον ιό. Στο πλαίσιο της παρακολούθησης αυτού του περιστατικού απεστάλησαν 22 σχόλια από 11 κράτη μέλη. Έγινε δυνατός ο εντοπισμός αρκετών επιβατών αλλά δεν εκδηλώθηκαν κρούσματα γρίπης A/H5N1.

11. Στις 5 Ιουλίου 2003 η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανέφερε τη διακοπή της τελευταίας ανθρώπινης αλυσίδας μετάδοσης του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (Severe Acute Respiratory Syndrome - SARS). Εν τούτοις, από τον Ιούλιο του 2003 το SARS επανεμφανίστηκε τέσσερις φορές. Τρία περιστατικά αποδόθηκαν σε παραβάσεις ως προς τη βιοασφάλεια στα εργαστήρια (Σιγκαπούρη, Ταϊπέι και Πεκίνο) και ένα (Guangzhou, Κίνα) συνδεόταν με έκθεση σε πηγές προερχόμενες από ζώα και από το περιβάλλον. Το 2004, οι υπηρεσίες της Επιτροπής κοινοποίησαν τα περιστατικά που συνδέονταν με το SARS μέσω του συστήματος ΣΕΣΑ και τα μέτρα προετοιμασίας και ανταπόκρισης σε ενδεχόμενη επανεμφάνιση του SARS ενισχύθηκαν σε κοινοτικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων θεμάτων που αφορούν τη βιοασφάλεια στα εργαστήρια.

12. Κοινοποιηθέντα περιστατικά το 2005

Το 2005 κοινοποιήθηκαν συνολικά 103 περιστατικά μέσω του ΣΕΣΑ. Από τα 103 μηνύματα, τα 36 ήταν ενημερωτικά, τα 49 ήταν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 1 και τα 7 ήταν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 2. Το 2005 δεν κοινοποιήθηκαν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 3. Έντεκα μηνύματα αφορούσαν λήψη μέτρων για ανταπόκριση σε συγκεκριμένες καταστάσεις (σκοπούμενα μέτρα, εγκεκριμένα μέτρα και συντονισμός μέτρων). Η γεωγραφική προέλευση των περιστατικών για τα οποία κινήθηκε ο μηχανισμός κοινοποίησης έχει ως εξής: 12 στη Γαλλία, 5 στην Ισπανία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Σουηδία, 4 στη Γερμανία και στη Δανία, 3 στη Λιθουανία, στις Κάτω Χώρες και στην Πορτογαλία, 2 στην Εσθονία, στην Ελλάδα, στην Πολωνία, στη Φινλανδία, στη Νορβηγία, στην Τουρκία, στην Αγκόλα και στη Ρωσική Ομοσπονδία, 1 στην Ιρλανδία, στην Ιταλία, στη Λετονία, στην Τσεχική Δημοκρατία, στη Ρουμανία, στην Κροατία, στη Νιγηρία, στις Κομόρες Νήσους, στην Ινδία, στη Μποτσουάνα, στον Καναδά, στη Δημοκρατία του Κονγκό, στο Βιετνάμ, στις ΗΠΑ, στην Ουκρανία, στην Αίγυπτο και στην Κούβα. Έξι μηνύματα αφορούσαν περισσότερες από μία χώρες στην Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένων κρατών μελών), ενώ είκοσι ενέπιπταν στην κατηγορία «δεν εφαρμόζεται».

Όσον αφορά την κατανομή των περιστατικών ανά ασθένεια ή σύνδρομο, 15 περιστατικά συνδέονταν με σαλμονέλωση, 13 με γρίπη, 10 με οξεία διάρροια, 5 με τη νόσο των λεγεωναρίων και με ιλαρά, 4 με παραλλαγή της νόσου Creutzfeldt Jacob (vCJD), 3 με χολέρα, μηνιγγίτιδα και πυρετό, 2 με αιμορραγικό πυρετό, αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο, ελονοσία, σιγκέλωση και λύσσα και 1 με άνθρακα, ηπατίτιδα, τροφική δηλητηρίαση, μαλεοειδές, σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, ερυθρά, πανώλη, εγκεφαλίτιδα, διφθερίτιδα και αλλαντίαση. Δεκαεπτά μηνύματα ενέπιπταν στην κατηγορία «δεν εφαρμόζεται» και πέντε στην κατηγορία «εκτός καταλόγου». Όπως και το 2004, η κατανομή των μηνυμάτων ανά παθογόνο παράγοντα αντικατοπτρίζει την κατανομή ανά ασθένεια ή σύνδρομο. Συνολικά δημοσιεύθηκαν 131 σχόλια σχετικά με την παρακολούθηση των κοινοποιηθέντων περιστατικών. ΄Οπως και το 2004, τα κοινοποιηθέντα περιστατικά «τερματίστηκαν» με επίσημο μήνυμα σε ελάχιστες περιπτώσεις.

13. Ανταπόκριση και παρακολούθηση των κοινοποιηθέντων περιστατικών το 2005

Τα μέτρα που έλαβαν τα κράτη μέλη σε εθνικό επίπεδο ήταν επαρκή για τον έλεγχο της εξάπλωσης της πλειονότητας των περιστατικών. Εν τούτοις, για έξι περιστατικά απαιτήθηκε συντονισμένη ανταπόκριση με επαφές μεταξύ των υγειονομικών αρχών στα κράτη μέλη. Τέσσερα από αυτά συνδέονταν με την εξάπλωση της απειλής της γρίπης των πτηνών στην περιοχή της Ευρώπης (Ρουμανία, Ρωσία, Ουκρανία και Τουρκία).

14. Ο υψηλής παθογονικότητας ιός της γρίπης των πτηνών A/H5N1 εισήλθε στη Ρωσία τον Αύγουστο του 2005. Τα περιστατικά, καθώς επίσης και οι τρεις πρόσθετες εστίες γρίπης των πτηνών στη Ρουμανία, στην Τουρκία και στην Ουκρανία, κοινοποιήθηκαν κανονικά από την Επιτροπή στα κράτη μέλη. Η ανταλλαγή των πληροφοριών μέσω μηνυμάτων και τηλεφωνικών διασκέψεων ενθάρρυνε μια συγκεκριμένη προσπάθεια συντονισμού και λήψης μέτρων για να ενισχυθεί η ετοιμότητα αντίδρασης στη δυνητική αύξηση των σταδίων προειδοποίησης για την πανδημία. Τα κράτη μέλη ενημερώνονταν τακτικά μέσω του ΣΕΣΑ για τα μέτρα που λαμβάνονταν σε εθνικό επίπεδο και έγινε δυνατό να υπάρξει συνεκτική ανταπόκριση σε κοινοτικό επίπεδο (κυρίως παρακολούθηση της κατάστασης, εφαρμογή ενεργητικής παρακολούθησης, συμβουλές στους πολίτες της ΕΕ που ταξίδευαν προς και από πληγείσες περιοχές, ενδυνάμωση των συνεργειών με τις κτηνιατρικές υπηρεσίες, ολοκλήρωση σχεδίων αντιμετώπισης πανδημίας).

15. Το Μάρτιο του 2005, μια ευρεία εστία αιμορραγικού πυρετού Marburg κατέστησε αναγκαία τη χορήγηση τεχνικής βοήθειας στο προσωπικό ορισμένων ευρωπαϊκών μη κυβερνητικών οργανώσεων στην Αγκόλα. Στο πλαίσιο της εστίας αυτής σημειώθηκε ο θάνατος ενός πολίτη της ΕΕ στη Λουάντα· άλλα μέλη του προσωπικού των ΜΚΟ που είχαν έρθει σε επαφή με ασθενείς ή με μολυσμένα άτομα τέθηκαν σε απομόνωση (καραντίνα) ή μεταφέρθηκαν στις αντίστοιχες χώρες προέλευσης (κυρίως στην Ιταλία και στην Πορτογαλία). Οι πληροφορίες που παρασχέθηκαν μέσω του ΣΕΣΑ κατέστησαν δυνατό το συντονισμό μιας ταχείας ανταπόκρισης για τη λήψη μέτρων σε εθνικό επίπεδο ώστε να προετοιμαστούν ειδικές μονάδες απομόνωσης στα νοσοκομεία (επίπεδο βιοασφάλειας 4), να τεθούν σε απομόνωση τα άτομα που είχαν έρθει σε επαφή με ασθενείς και να αποσταλούν ή να μεταφερθούν διαμέσου της ΕΕ τα δείγματα για εργαστηριακή διάγνωση.

16. Στις 13 Aπριλίου 2005, η Επιτροπή κυκλοφόρησε ένα μήνυμα ΣΕΣΑ για ένα περιστατικό που συνδεόταν με τη λανθασμένη διανομή των δειγμάτων του ζωντανού ιού της γρίπης A/H2N2 για διενέργεια δοκιμών ελέγχου ποιότητας (μελέτη ικανότητας). Ο συγκεκριμένος ιός A/H2N2 ήταν παρόμοιος με το στέλεχος A/H2N2 που είχε πλήξει τον άνθρωπο την περίοδο 1957-58, στις αρχές της επονομαζόμενης πανδημίας ασιατικής γρίπης. Ο Σύλλογος Αμερικανών Παθολόγων (College of American Pathologists) είχε αποστείλει φιαλίδια που περιείχαν το ζωντανό ιό σε περισσότερα από 3.700 εργαστήρια σε 18 χώρες από τον Οκτώβριο του 2004 έως τις αρχές Απριλίου 2005. Στην ΕΕ το στέλεχος είχε διανεμηθεί στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Επιτροπή ενημέρωσε τα σημεία επαφής του ΣΕΣΑ στα οικεία κράτη μέλη για το περιστατικό και σύντομα ξεκίνησαν οι επιχειρησιακές διαδικασίες καταστροφής του ιού σε εθνικό επίπεδο. Όλα τα δείγματα που είχαν παραληφθεί έχουν καταστραφεί, ενώ δεν παρατηρήθηκε κανένα σύμπτωμα γρίπης μεταξύ των ατόμων που συμμετείχαν στο χειρισμό και την επεξεργασία των δειγμάτων.

17. ΝΕΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ

Από την ημερομηνία προσχώρησης, το Μάιο του 2004, τα 10 νέα κράτη μέλη είχαν πλήρη πρόσβαση στο σύστημα ΣΕΣΑ το οποίο και χρησιμοποίησαν ενεργητικά, τόσο για την κοινοποίηση νέων περιστατικών όσο και για την παρακολούθηση, υποβάλλοντας σχόλια για περιστατικά που είχαν αναφερθεί από άλλα κράτη μέλη ή από την Επιτροπή. Έξι νέα κράτη μέλη το 2004 (Eσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Σλοβενία) και έξι το 2005 (Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Σλοβενία) δημοσίευσαν, συνολικά, 7 και 10 μηνύματα αντίστοιχα το 2004 και το 2005. Από τα 7 μηνύματα που δημοσιεύτηκαν το 2004, τα 3 ήταν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 1, τα 2 ήταν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 2 και τα 2 ήταν μηνύματα σχετικά με μέτρα που ελήφθησαν για να δοθεί ανταπόκριση σε συγκεκριμένες επιδημιολογικές καταστάσεις (σκοπούμενα μέτρα). Όσον αφορά τη φύση των περιστατικών τα οποία οδήγησαν σε κοινοποίηση το 2004, 3 περιστατικά συνδέονταν με εστίες οξείας διάρροιας, ενώ από 1 μήνυμα αφορούσε κοινοποίηση για τον ιό του δάγγειου πυρετού, τη νόσο των λεγεωναρίων, τη σιγκέλωση και τον ιό του Δυτικού Νείλου. Από τα 10 μηνύματα που κυκλοφόρησαν το 2005, τα 8 ήταν μηνύματα επιπέδου ενεργοποίησης 1 και τα 2 ήταν μηνύματα σχετικά με μέτρα που σχεδιάζονται για να δοθεί ανταπόκριση σε συγκεκριμένα περιστατικά. Περιστατικά που συνδέονταν με εστίες γρίπης των πτηνών, οξεία διάρροια και σαλμονέλωση κοινοποιήθηκαν δύο φορές, ενώ υπήρξε από μία κοινοποίηση για τον ιό της επιδημικής εγκεφαλίτιδας, για ελονοσία, τροφική δηλητηρίαση και χολέρα.

Μια πρόσφατη ανάλυση που πραγματοποίησε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (EΚΠΕΝ)[5], για την περίοδο από τον Ιούνιο έως το Δεκέμβριο του 2005, δείχνει ότι το ποσό των απειλών για τις οποίες υποβλήθηκε κοινοποίηση μέσω του ΣΕΣΑ είναι συγκρίσιμο μεταξύ νέων και παλαιών κρατών μελών (ύστερα από προσαρμογή του πληθυσμού), γεγονός που δείχνει ότι τα νέα κράτη μέλη έχουν ενταχθεί επαρκώς στο σύστημα έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης της ΕΕ για τις μεταδοτικές ασθένειες.

18. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Η παλαιότερη εφαρμογή HSSCD που είχε αναπτυχθεί το 1991 δεν πληρούσε πλέον τις απαιτήσεις τόσο ως προς τις ανάγκες των χρηστών όσο και από την άποψη της ασφάλειας. Επιπροσθέτως, όπως παρατήρησαν και τα κράτη μέλη, η υπερφόρτωση μηνυμάτων στο πλαίσιο ιδιαίτερα σημαντικών περιστατικών όπως το SARS, δημιούργησε μερικά προβλήματα και εμπόδια για τη χρήση του συστήματος. Για τους λόγους αυτούς αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί μια πλήρης τεχνολογική και εργονομική αναμόρφωση της εφαρμογής με σκοπό να ικανοποιούνται οι ανάγκες των χρηστών. Η νέα εφαρμογή τέθηκε σε λειτουργία στις 17 Μαΐου 2004 και τα κράτη μέλη εξέφρασαν την ικανοποίησή τους σε πολλές περιστάσεις. Εν τούτοις, με βάση και τα διδάγματα που αποκομίστηκαν από την πρόσφατη άσκηση «κοινή βάση», κρίνεται αναγκαίο να πραγματοποιηθούν μερικές βελτιώσεις όπως μια λειτουργία βοήθειας για την έγκαιρη και αποτελεσματική άντληση πληροφοριών· οι βελτιώσεις αυτές βρίσκονται ήδη υπό εξέταση.

Στην τρέχουσα εφαρμογή έχει βελτιωθεί η δυνατότητα επέκτασης του μεγέθους των συνημμένων στα μηνύματα, όπως επίσης η δυνατότητα καταχώρισης και ανάγνωσης του συνόλου των σχολίων απευθείας κάτω από το κείμενο του μηνύματος. Προστέθηκαν επίσης κάποια χαρακτηριστικά «απλής αναζήτησης» στη σελίδα του καταλόγου απειλών για την υγεία, μέσω των οποίων μπορεί να επιλέγεται σήμανση ανάλογα με τη σπουδαιότητα (περιεχόμενο μηνύματος, σύνδρομο/ασθένεια, παθογόνος παράγοντας, λόγος κοινοποίησης και χώρα στην οποία παρουσιάστηκε το περιστατικό). Μετά την ανακατασκευή του πυρήνα της εφαρμογής προστέθηκε μια λειτουργία ημερολογίου ώστε να δημιουργηθεί ατζέντα των συνεδριάσεων και να διευκολυνθεί η ανταλλαγή εγγράφων εργασίας μεταξύ των χρηστών χωρίς επιβάρυνση των κεντρικών μηνυμάτων. Για να αποφευχθεί αυτός ο κίνδυνος, ιδίως στη διάρκεια σχετικών περιστατικών, προστέθηκε ένα τμήμα «παρακολούθησης» που επιτρέπει στους συντελεστές να προσθέτουν περαιτέρω πληροφορίες για ένα περιστατικό χωρίς την αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στους χρήστες. Το Μάιο του 2005 τέθηκε επίσης σε λειτουργία ένα νέο σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων (επιλεκτική αποστολή μηνυμάτων) που θα δώσει στους συντελεστές τη δυνατότητα να αποστέλλουν μηνύματα σε επιλεγμένους αποδέκτες. Αυτά τα επιλεκτικά μηνύματα κοινοποιούνται πάντα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η λειτουργία αναζήτησης βελτιώθηκε και έχει την ίδια διάταξη με την κεντρική σελίδα του καταλόγου απειλών για την υγεία. Έγιναν μερικές εργονομικές και πρακτικές αλλαγές που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να επεξεργάζονται ένα μέρος των στοιχείων που τα αφορούν. Για να διευκολυνθεί η διοικητική συντήρηση προστέθηκε λεπτομερής κατάλογος των χρηστών με μορφή κατάλληλη για εκτύπωση. Δημιουργήθηκε ειδικό τμήμα για τα έγγραφα αναφοράς (νομικά κείμενα, έγγραφα τεχνικής καθοδήγησης, διαδικασίες λειτουργίας).

Ενεργοποιήθηκε μια λειτουργία ανταλλαγής μηνυμάτων SMS με σκοπό να διαβιβάζεται στους χρήστες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κοινοποίηση με SMS ταυτόχρονα με τη δημοσίευση ενός επείγοντος μηνύματος (επιπέδου 2 και 3) στο σύστημα.

Tα επίπεδα χρηστών επεκτάθηκαν για να δοθεί πρόσβαση στο ΕΚΠΕΝ και στην ΠΟΥ· στην τελευταία, ύστερα από συμφωνία των κρατών μελών, δόθηκε πρόσβαση μόνο για ανάγνωση και για επιλεγμένα μηνύματα απειλών. Τέλος, προστέθηκαν και άλλες βελτιώσεις της ασφάλειας.

19. ΑΣΚΗΣΗ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ «ΚΟΙΝΗ ΒΑΣΗ»

Η άσκηση «κοινή βάση» πραγματοποιήθηκε από τη βρετανική υπηρεσία προστασίας της υγείας (Health Protection Agency - HPA) ως άσκηση κέντρου ελέγχου διάρκειας δύο ημερών, στις 23 και 24 Noεμβρίου 2005. Ήταν η δεύτερη από δύο ασκήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ανατέθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αξιολόγηση της ικανότητας και των δυνατοτήτων των κρατών μελών να ανταποκριθούν στην περίπτωση κρίσης στον τομέα της υγείας - στη συγκεκριμένη περίπτωση, μιας πανδημίας γρίπης. Για την άσκηση, το ΣΕΣΑ ήταν διαθέσιμο στα 25 κράτη μέλη και στη Νορβηγία, στην Ισλανδία και στην Ελβετία.

Το ΣΕΣΑ χρησιμοποιήθηκε εντατικά στη διάρκεια της άσκησης (437 μηνύματα και 3672 απαντήσεις) για την επικοινωνία μεταξύ όλων των συντελεστών. Δεν σημειώθηκε κατάρρευση του συστήματος. Εν τούτοις, λόγω της φύσης της προσομοίωσης σημειώθηκε σημαντική υπερφόρτωση και επιβάρυνση του συστήματος. Στα πρώτα στάδια, το ΣΕΣΑ είχε ικανοποιητική απόδοση· κατά την εξέλιξη της άσκησης, όμως, σύντομα οι χρήστες καταιγίστηκαν από τεράστιο αριθμό μηνυμάτων. Τα κράτη μέλη παρατήρησαν ότι διατέθηκε υπερβολικός χρόνος και υπερβολικοί πόροι για τον εντοπισμό των σχετικών πληροφοριών, γεγονός που υπερέβαινε τις δυνατότητες ορισμένων, με δεδομένους τους περιορισμένους διαθέσιμους πόρους. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν προβλήματα ως προς την έγκαιρη και αποτελεσματική άντληση πληροφοριών. Λόγω του ότι το ΣΕΣΑ ήταν το μοναδικό διαθέσιμο σύστημα ταυτόχρονης ευρωπαϊκής επικοινωνίας, οι συντελεστές το χρησιμοποίησαν για ανταλλαγή πληροφοριών κάθε είδους, παρ’ ότι το σύστημα έχει αναπτυχθεί μόνο για την επίσημη κοινοποίηση των μέτρων και το συντονισμό τους σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία.

20. ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΝΟΣΩΝ

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (EΚΠΕΝ) ιδρύθηκε επίσημα το Μάιο του 2005 αλλά είχε αρχίσει να αναπτύσσει δραστηριότητα από το Μάρτιο του 2005. Δεδομένου ότι η μεταβίβαση της λειτουργίας του ΣΕΣΑ στο ΕΚΠΕΝ προβλέπεται στον ιδρυτικό κανονισμό του τελευταίου, το ΕΚΠΕΝ άρχισε σύντομα να εμπλέκεται σε όλες τις δραστηριότητες που συνδέονται με το ΣΕΣΑ.

Tο ΕΚΠΕΝ είναι συνδεδεμένο με το ΣΕΣΑ από τον Απρίλιο του 2005. Το ΕΚΠΕΝ συμμετείχε στη συνεδρίαση που ακολούθησε την ίδρυση του ΣΕΣΑ και συνέβαλε στις συζητήσεις, σε στενή συνεργασία με την Επιτροπή.

Το ΕΚΠΕΝ έχει εφαρμόσει την εντολή του για παρακολούθηση των απειλών χρησιμοποιώντας τα μηνύματα του ΣΕΣΑ ως πηγή πληροφοριών για τις απειλές στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με ενεργητική αναζήτηση πρόσθετων επίσημων και ανεπίσημων πηγών. Οι πληροφορίες για τις απειλές συγκεντρώνονται σε εβδομαδιαίες εκθέσεις που κοινοποιούνται στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη.

21. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Aπό την ανάλυση των δραστηριοτήτων του ΣΕΣΑ φαίνεται ότι το σύστημα χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα από τα κράτη μέλη και ότι θεωρείται κατάλληλο εργαλείο για την ταχεία κοινοποίηση πληροφοριών για το συντονισμό των μέτρων και τη διαχείριση των κινδύνων σε κοινοτικό επίπεδο. Ο συνολικός αριθμός των κοινοποιήσεων που κυκλοφόρησαν μέσω του ΣΕΣΑ το 2004 και το 2005 διπλασιάστηκε σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση. Τα νέα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν αποτελεσματικά το ΣΕΣΑ, αναπτύσσοντας δραστηριότητα ανάλογη με εκείνη των παλαιών κρατών μελών.

Όλα τα περιστατικά για τα οποία απαιτήθηκε πιο περίπλοκη ανταπόκριση και συντονισμός μέτρων, τα οποία αναφέρονται αναλυτικά στην παράγραφο 2.2 για το 2004 (δύο περιστατικά νόσου των λεγεωναρίων σε κρουαζιερόπλοια, ιός A/H5N1 στο Βιετνάμ, δύο περιστατικά ιού του Δυτικού Νείλου, περιστατικό του λυσσασμένου σκύλου που εισήχθη παράνομα στη Γαλλία, εστία ηπατίτιδας Α σε αιγυπτιακό τουριστικό θέρετρο, περιστατικό του ιού A/H5N1 σε αρπακτικά πτηνά και τα τέσσερα περιστατικά που συνδέονται με το SARS) και στην παράγραφο 2.4 για το 2005 (περιστατικά του ιού A/H5N1 στην περιοχή της Ευρώπης, εστία αιμορραγικού πυρετού Marburg στην Αγκόλα, και το περιστατικό του ιού A/H2N2) κοινοποιήθηκαν χωρίς καθυστέρηση, παρουσιάζοντας σαφή βελτίωση μετά το 2003. Αυτά τα σχετικά περιστατικά (όπως συνέβη για το SARS το 2003) αποτέλεσαν σημαντική δοκιμή της χρησιμότητας του ΣΕΣΑ. Το σύστημα εκπλήρωσε το θεσμικό του ρόλο με την έγκαιρη κυκλοφορία των μηνυμάτων μεταξύ των σημείων επαφής του ΣΕΣΑ στα κράτη μέλη, με την παροχή κοινών θέσεων μεταξύ των εθνικών αρχών δημόσιας υγείας και με τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών, καθώς και επιστημονικών συμβουλών, για ειδικά θέματα.

Εν τούτοις, ιδίως η ανάλυση των «ενημερωτικών» μηνυμάτων και των μηνυμάτων «επιπέδου 1» έδειξε ότι ορισμένα μηνύματα επικεντρώνονταν σε θέματα εκτίμησης της επικινδυνότητας και ότι μεγάλο μέρος τους αφορούσαν ερωτήσεις ως προς τον εντοπισμό, σε άλλα κράτη μέλη, περιστατικών παρόμοιων με εκείνα που έχουν κοινοποιηθεί. Στο θέμα αυτό, η μελλοντική παροχή βοήθειας από το ΕΚΠΕΝ στην Επιτροπή για τη λειτουργία του ΣΕΣΑ (άρθρο 8 του κανονισμού 851/2004)[6] αναμένεται να βελτιώσει την κατάσταση, με επίκεντρο τη χρησιμοποίηση του ΣΕΣΑ σύμφωνα με τις αποφάσεις 2119/98/EΚ και 2000/57/EΚ.

Η εφαρμογή των νέων λειτουργιών στη σελίδα του καταλόγου απειλών κατέστησε δυνατό τον καλύτερο προσδιορισμό των κριτηρίων που θεωρούνται κατάλληλα από τα κράτη μέλη για την υποβολή εκθέσεων καθώς και τον καλύτερο ορισμό των συνδρόμων και των ασθενειών, των παθογόνων παραγόντων και της γεωγραφικής προέλευσης των περιστατικών. Εν τούτοις, ο σταθερά υψηλός αριθμός μηνυμάτων στις κατηγορίες «δεν εφαρμόζεται», «άγνωστο» και «εκτός καταλόγου» υποδεικνύει ότι οι κατάλογοι αυτοί πρέπει να επικαιροποιηθούν και να οριστούν με καλύτερο τρόπο.

Η νέα εφαρμογή που αναπτύχθηκε για το ΣΕΣΑ έγινε δεκτή με ικανοποίηση από τα κράτη μέλη και οδήγησε σε πραγματική βελτίωση των επιδόσεων κατά τη χρησιμοποίηση του συστήματος. Επιπροσθέτως, η έγκαιρη κοινοποίηση των σχετικών περιστατικών βελτιώθηκε σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση.

Ορισμένα κράτη μέλη δεν παρείχαν τις ετήσιες αναλυτικές εκθέσεις για τη λειτουργία του ΣΕΣΑ (άρθρο 3 της απόφασης 2000/57/EΚ). Τα κράτη μέλη προτείνουν η ετήσια ανάλυση της λειτουργίας του ΣΕΣΑ να επικεντρώνεται στα περιστατικά (όπως εκείνα που αναφέρονται στις παραγράφους 2.2 και 2.4 για το 2004 και το 2005) τα οποία οδήγησαν σε σημαντική ανταπόκριση ως προς τη λήψη ή το σχεδιασμό μέτρων δημόσιας υγείας και σε συντονισμό μέτρων σε επίπεδο ΕΕ.

[1] ΕΕ L 268 της 03.10.1998, σ. 1.

[2] ΕΕ L 21 της 26.01.2000, σ. 32.

[3] Η Βουλγαρία, η Ρουμανία και οι χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία) συμμετέχουν στο δίκτυο ΣΕΣΑ.

[4] Τα επίπεδα ενεργοποίησης ορίζονται στο παράρτημα ΙΙ της απόφασης 2000/57/EΚ.

[5] ΕΕ L 142 της 30.04.2004, σ. 1.

[6] ΕΕ L 142 της 30.04.2004, σ. 1.