17.11.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 286/12

1.1

Τον Ιούλιο του 2002, με την υιοθέτηση νέου προσανατολισμού υπέρ της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), η Επιτροπή ενέταξε τις επιχειρήσεις στη στρατηγική της για την βιώσιμη ανάπτυξη. Πράγματι, η ΕΚΕ συνιστά μία μικροοικονομική διάσταση της μακροοικονομικής έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή όρισε την εταιρική κοινωνική ευθύνη ως «την έννοια σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες ενσωματώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και στις επαφές τους με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη». Μετά από διάφορες εργασίες, η Επιτροπή θα υποβάλει νέα ανακοίνωση με θέμα «Στρατηγική για την προώθηση και την ανάπτυξη της ΕΚΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

1.2

Με την οδηγία 2003/51/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 2003 (1), τροποποιήθηκε η 4η οδηγία του 1978 σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς και η 7η οδηγία του 1983 σχετικά με τους ενοποιημένους λογαριασμούς, στις οποίες εισήχθη η ακόλουθη παράγραφος: «Στο βαθμό που απαιτείται για την κατανόηση της εξέλιξης της εταιρείας, των επιδόσεών της ή της θέσης της, η ανάλυση αυτή περιλαμβάνει τόσο χρηματοοικονομικούς όσο και, όπου ενδείκνυται, μη χρηματοοικονομικούς βασικούς δείκτες επιδόσεων που έχουν σχέση με το συγκεκριμένο τομέα δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με περιβαλλοντικά και εργασιακά θέματα».

1.3

Η χρηστή διαχείριση των επιχειρήσεων, σύμφωνα με τις σχετικές αρχές του ΟΟΣΑ, και οι κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις αποκτούν σημασία στους επιχειρηματικούς κύκλους. Κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις σημαίνει διαχείριση ενός χαρτοφυλακίου κινητών αξιών όχι μόνο σύμφωνα με την οικονομική απόδοση αλλά και βάσει κριτηρίων που αφορούν την κοινωνία και το περιβάλλον.

1.4

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποδίδει μεγάλη σημασία στην ΕΚΕ, προκειμένου να καταστεί προωθητική δύναμη που θα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο μιας παγκόσμιας στρατηγικής για την βιώσιμη ανάπτυξη. Στο τελικό συμπέρασμα της σχετικής γνωμοδότησής της (2), η ΕΟΚΕ δήλωνε ότι η ΕΚΕ αποτελεί γι' αυτήν βασικό θέμα και ότι σκοπεύει να συνοδεύσει προσεκτικά και να παρακολουθήσει ενεργά την ανάπτυξή του. Η γνωμοδότηση αυτή εκφράζει την άποψη ότι η κοινωνικά υπεύθυνη συμπεριφορά οφείλει να στηρίζεται στην ουσιαστική και δυναμική εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων (νομοθεσία και συλλογικές συμφωνίες) και να συνοδεύεται από εθελοντικές δεσμεύσεις που υπερβαίνουν τους κανόνες. Η γνωμοδότηση αυτή εξέταζε το ενδεχόμενο κατάρτισης μιας ειδικής ΕΚΕ για το ιδιαίτερο περιβάλλον της ΕΕ.

1.5

Σε όλα τα κράτη μέλη της διευρυμένης Ένωσης διεξάγονται σήμερα συζητήσεις σχετικά με την ΕΚΕ, παρότι οι σχετικές νομοθεσίες και πρακτικές παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Οι προσπάθειες ευαισθητοποίησης στα νέα κράτη μέλη πρέπει να συνεχιστούν. Αυτός είναι ο λόγος έκδοσης της παρούσας γνωμοδότησης πρωτοβουλίας, ταυτόχρονα με την έκδοση νέας ανακοίνωσης που εγγράφεται στη συνέχεια του Πράσινου Βιβλίου και των εργασιών του πολυμερούς φόρουμ των ενδιαφερομένων μερών σχετικά με την ΕΚΕ.

1.6

Το πολυμερές ευρωπαϊκό φόρουμ για την ΕΚΕ συγκέντρωσε, μεταξύ Οκτωβρίου 2002 και Ιουνίου 2004, είκοσι περίπου οργανώσεις που εκπροσωπούν τους εργοδότες, τα δίκτυα επιχειρήσεων, τους εργαζομένους, την κοινωνία των πολιτών που εκπροσωπεί τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη, σε μια πρώτη απόπειρα κοινωνικού ή εργασιακού διαλόγου (3). Η μέθοδος, που στηρίζεται, μεταξύ άλλων, στην εξεύρεση συναινέσεων για την προώθηση της διαφάνειας και της σύγκλισης μηχανισμών, απέβλεπε στην επίτευξη κοινής διάγνωσης όσον αφορά τα στοιχεία που διευκολύνουν και τα στοιχεία που παρεμποδίζουν την ΕΚΕ και, ει δυνατόν, κοινών συστάσεων για το μέλλον. Πέρα από μια ανάλυση των φραγμών που παρεμποδίζουν την προώθηση της ΕΚΕ και των παραγόντων που την αναπτύσσουν, το φόρουμ εντόπισε σαφώς ορισμένα κίνητρα που θα ήταν επιθυμητά για την ευαισθητοποίηση και την κατάρτιση των διαφόρων παραγόντων και συνέστησε να θεμελιωθεί η αξιολόγηση στις κύριες διεθνείς πράξεις τις οποίες έχουν ήδη προσυπογράψει όλα τα κράτη μέλη.

1.7

Το σχέδιο συνταγματικής συνθήκης, στο άρθρο Ι.3, υπενθυμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζεται για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης, η οποία θα στηρίζεται στην «άκρως ανταγωνιστική κοινωνική οικονομία της αγοράς, με στόχο την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική πρόοδο». Η ΕΚΕ συνιστά έναν από τους μηχανισμούς που αποσκοπούν στη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ των τριών πυλώνων της Στρατηγικής της Λισσαβόνας: οικονομία και ανάπτυξη, απασχόληση και ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο, περιβάλλον. Αποτελεί, λοιπόν, μέσον ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής και περαιτέρω συνέχιση της πορείας προς την κοινωνία της γνώσης. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθεί η οικονομική αποτελεσματικότητα της Ενώσεως και η ανταγωνιστικότητα (4) των επιχειρήσεών της.

1.8

Η αύξηση των διεθνών συναλλαγών αποτελεί γεγονός για τις επιχειρήσεις όλων των μεγεθών, ακόμα και εάν οι πολυεθνικές νέμονται την μερίδα του λέοντος. Ροές αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων μετακινούνται από τη μία χώρα στην άλλη στο εσωτερικό της αυτής ομάδας επιχειρήσεων. Πρόκειται για παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και όχι μόνο για διεθνοποίηση των συναλλαγών. Με τον αυξανόμενο ρόλο τους οι επιχειρήσεις αναλαμβάνουν όλο και περισσότερο κοινωνική ευθύνη πέρα από τα σύνορα των κρατών.

1.9

Στα πλαίσια αυτά, η ανάπτυξη προβληματισμού στην κλίμακα αποκλειστικά της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς δεν είναι πλέον επαρκής. Για πολλές επιχειρήσεις, το κατάλληλο πλαίσιο αναφοράς είναι πλέον η παγκόσμια αγορά, εντός της οποίας αναπτύσσονται διάφορες πρακτικές αναφερόμενες, ρητά ή σιωπηρά, σε διάφορες εκδοχές της ΕΚΕ. Η καθεμιά από τις εκδοχές αυτές, παρότι προβάλλονται ως καθολικές, αποτελεί την έκφραση μιας συγκεκριμένης θεώρησης της ηθικής, της κοινωνίας, του κοινωνικού, του εργασιακού και του περιβάλλοντος.

2.1.1

Στην εποχή μας, υπάρχει μια παγκόσμια συνειδητοποίηση, σύμφωνα με την οποία τα δικαιώματα του ανθρώπου, η αξιοπρέπεια στην εργασία, και το μέλλον του πλανήτη θεωρούνται ως δεοντολογικές απαιτήσεις για την οικονομική δραστηριότητα. Οι αξίες αυτές ισχύουν σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο.

2.1.2

Οι διεθνείς συμβάσεις, κανόνες και αρχές που αναφέρονται στο διεθνές επίπεδο, αποτελούνται από την Διακήρυξη της ΔΟΕ σχετικά με τις διεθνείς επιχειρήσεις, την Διακήρυξη της ΔΟΕ σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα, τις κατευθυντήριες αρχές του ΟΟΣΑ προς τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, καθώς και την Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ.

2.1.3

Στα βασικά αυτά κείμενα πρέπει να προστεθούν οι κατευθυντήριες αρχές των Ηνωμένων Εθνών για την προστασία του καταναλωτή και οι κανόνες για την ασφάλεια και ποιότητα των προϊόντων διατροφής του Codex alimentarius. Για θέματα περιβάλλοντος και χρηστής διακυβέρνησης, πρέπει επίσης να αναφερθούν οι συμβάσεις που έγιναν δεκτές στα νέα μέτρα για το ΣΓΠ + (6).

2.1.4

Η διεθνής κοινότητα έχει δεσμευτεί να επιτύχει τους στόχους της χιλιετίας έως το 2015. Το σχέδιο δράσης που υιοθετήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ περιλαμβάνει την ΕΚΕ ως μηχανισμό για μια παγκοσμιοποίηση πιο δίκαια και με λιγότερους αποκλεισμούς. Πρόκειται για μια πιεστική έκκληση προς τις παντός είδους επιχειρήσεις και τους χρηματοδότες τους, προκειμένου να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη.

2.1.5

Στην έκθεσή της «Για μια πιο δίκαια παγκοσμιοποίηση»  (7), η συντακτική ομάδα τονίζει ότι, προκειμένου να είναι αξιόπιστες οι εθελοντικές πρωτοβουλίες, πρέπει να συνοδεύονται από μέριμνα για διαφάνεια και βούληση λογοδοσίας, πράγμα που προϋποθέτει την ύπαρξη αποτελεσματικών συστημάτων για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, την ενημέρωση του κοινού και τον έλεγχο.

2.1.6

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης να επικυρώσουν όλες τις συμβάσεις της ΔΟΕ που τα αφορούν και να τις μεταφέρουν στην εθνική τους νομοθεσία.

2.2.1

Στο διεθνές αυτό σύνολο αναφορών, το Συμβούλιο της Ευρώπης προσέθεσε την ευρωπαϊκή σύμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (ΕΣΑΔ — Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) και τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη. Τα κράτη μέλη της Ένωσης υιοθέτησαν δικό τους σύνολο κανόνων, γνωστό ως κοινοτικό κεκτημένο. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στο Λουξεμβούργου είναι οι θεματοφύλακες του εν λόγω κοινοτικού συνόλου κανόνων. Ο Χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που υιοθετήθηκε στη Νίκαια το 2000, σηματοδοτεί ένα νέο στάδιο, καθώς καταργεί τη διάκριση μεταξύ πολιτικών δικαιωμάτων και δικαιωμάτων των πολιτών, αφενός, και οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, αφετέρου. Το πολυμερές φόρουμ ανανέωσε τα θεμέλια της προσέγγισης ΕΚΕ σε ολόκληρο το εν λόγω σύνολο κανόνων.

2.2.2

Η επιχείρηση συνιστά αναπόσπαστο μέρος του κοινωνικού συνόλου και όχι απλώς συνιστώσα του οικονομικού συστήματος. Πρώτη της λειτουργία είναι η παραγωγή αγαθών και η παροχή υπηρεσιών που δημιουργούν με τον τρόπο αυτό απασχόληση και συμβάλλουν στη διανομή των εισοδημάτων και στην καταβολή των φόρων. Δηλαδή, αποτελεί συνιστώσα της ανθρώπινης κοινωνίας. Εδώ και πολύ καιρό, οι οικονομικές επιδόσεις της επιχείρησης μετρώνται με τη βοήθεια εργαλείων διαχείρισης και λογιστικών μέσων τα οποία, επειδή μπορούν να τελειοποιηθούν, αποτελούν αντικείμενο περιοδικών προσαρμογών.

2.2.3

Το ευρωπαϊκό πρότυπο μιας κοινωνικής οικονομίας της αγοράς δεν θεωρεί την επιχείρηση απλώς ως εταιρία κεφαλαίων ή ως σύμπλεγμα συμβάσεων, αλλά επίσης, και μάλιστα κυρίως, ως κοινότητα που θα έπρεπε να αποτελεί το χώρο του κοινωνικού διαλόγου. Η εταιρία κεφαλαίων υφίσταται αποκλειστικά βάσει των μετόχων της. Η επιχείρηση οιασδήποτε μορφής συνιστά στοιχείο της ανθρώπινης κοινωνίας και όχι απλώς έναν από τους κρίκους του οικονομικού συστήματος.

2.2.4

Το πρότυπο που λαμβάνει υπόψη τα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders) παρουσιάζει πραγματικό ενδιαφέρον σε σύγκριση με το πρότυπο που προσανατολίζεται αποκλειστικά στο αποτέλεσμα που επιτυγχάνουν οι μέτοχοι (shareholders). Μια επιχείρηση θα διαχειρίζεται καλύτερα την ευθύνη της εάν μεριμνά για τις προσδοκίες των διαφόρων ομάδων ενδιαφερομένων μερών.

2.2.5

Το Πράσινο Βιβλίο «Προώθηση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για την εταιρική κοινωνική ευθύνη» δηλώνει: «Η εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι ουσιαστικά μια έννοια με την οποία οι εταιρίες αποφασίζουν οικειοθελώς να συμβάλλουν για μια καλύτερη κοινωνία και ένα καθαρότερο περιβάλλον». Η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ για το Πράσινο αυτό Βιβλίο, καθώς και η γνωμοδότησή της με θέμα «Η κοινωνική διάσταση της παγκοσμιοποίησης — Η συμβολή των πολιτικών της ΕΕ για να υπάρξουν οφέλη για όλους», επιβεβαιώνουν: «η κοινωνικά υπεύθυνη συμπεριφορά συνεπάγεται τη συνεπή εφαρμογή εκ μέρους των επιχειρήσεων των υφιστάμενων κοινωνικών κανόνων και την επιδίωξη της δημιουργίας πνεύματος εταιρικής σχέσης με τους σχετικούς ενδιαφερόμενους».

2.2.6

Η Ένωση πρέπει να ενισχύσει την εικόνα της ευρωπαϊκής επιχείρησης. Θα μπορούσε να ενθαρρύνει τον διάλογο και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των φορέων και την ανταλλαγή εμπειριών από την άποψη των μηχανισμών μέτρησης της ΕΚΕ, ούτως ώστε οι πρακτικές της ΕΚΕ να συνεχίσουν να προωθούν την καινοτομία και να επεκτείνονται σε διάφορες κατηγορίες επιχειρήσεων.

2.3.1

Το σύνολο των κανόνων αναλύεται με τη μορφή συγκεκριμένων μηχανισμών που έχουν θεσπιστεί από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς (μηχανισμοί οι περισσότεροι των οποίων προέρχονται από χώρες στις οποίες ισχύει το εθιμικό δίκαιο): στοιχεία αναφοράς και μέθοδοι εφαρμογής των εν λόγω στοιχείων αναφοράς. Οι μηχανισμοί αυτοί παρέχουν διάφορες ερμηνείες των κανόνων, που συνδέονται με το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο των εμπνευστών τους. Οι εμπνευστές αυτοί είναι ενώσεις επιχειρήσεων, δημόσιες υπηρεσίες τυποποίησης, γραφεία συμβούλων, οργανισμοί αξιολόγησης, πανεπιστήμια, ενώσεις πολιτών, δημόσιες αρχές. Οι μηχανισμοί αυτοί είναι πολλοί, κατά την πλειονότητά τους ιδιωτικοί, συχνά ανταγωνιστικοί μεταξύ τους και ενίοτε μεταξύ τους ασύμβατοι.

2.3.2

Ορισμένα από αυτά τα στοιχεία αναφοράς διαδίδονται δημοσίως, είτε είναι διεθνούς κλίμακας –όπως ISO 9000, ISO 14000, SA 8000, AA 1000, GRI- είτε ευρωπαϊκής εμβέλειας -EMAS, SME Key, Eurosif, εργασιακός απολογισμός (10)- ή και για εθνική χρήση -νόμοι, διατάγματα και συστάσεις.

2.3.3

Οι φορείς -ειδικευμένοι αναλυτές που εργάζονται για διαχειριστές κεφαλαίων και οργανισμοί κοινωνικής και περιβαλλοντικής αξιολόγησης- ασχολούνται με το διεθνές σύνολο κανόνων. Οι εν λόγω φορείς αναλύουν τις αρχές (τις αξίες) του συνόλου κανόνων σε πιο συγκεκριμένα κριτήρια. Στη συνέχεια, προβαίνουν σε μέτρηση -ποιοτική και ποσοτική- της αντιστοιχίας προς τα κριτήρια, μέσω ουσιωδών, κατάλληλων, κατανοητών και συγκρίσιμων δεικτών.

2.3.4

Οι φορείς αυτοί έχουν την ευθύνη να καταστήσουν αξιόπιστη για τους επενδυτές και τους καταναλωτές την αξιολόγηση των μη χρηματοοικονομικών κινδύνων, γεγονός που τείνει να αναδείξει την ΕΚΕ σε παράγοντα ανταγωνιστικής διαφοροποίησης εντός της αγοράς. Η αξιοπιστία των ίδιων των φορέων πρέπει να εξασφαλίζεται με αυτορρύθμιση του επαγγέλματος. Η δημιουργία του προτύπου CSRR-QS 1.0 αποτελεί απόδειξη της βούλησης για μια τέτοια κατεύθυνση.

2.3.5

Το παγκόσμιο σύμφωνο που προώθησε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ είναι ένας από τους εθελοντικούς μηχανισμούς που έχουν προσυπογράψει περίπου δύο χιλιάδες επιχειρήσεις στον κόσμο.

2.3.6

Οι κατευθυντήριες γραμμές της GRI (Παγκόσμια Πρωτοβουλία Αναφοράς) χρησιμοποιούνται συχνά από ένα διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό πολυεθνικών. Ο διεθνής οργανισμός τυποποίησης -ISO- ξεκινά το 2005 μια ειδική εργασία σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για την κοινωνική ευθύνη (11) (ISO 26000).

2.3.7

Το 2003, στους κόλπους κλαδικών επιτροπών για τον κοινωνικό διάλογο, ευρέθησαν κοινά σημεία για την ΕΚΕ μεταξύ κοινωνικών εταίρων (12). Αποφασίσθηκαν οι ακόλουθες κοινές πρωτοβουλίες: ένας κώδικας για την ΕΚΕ στον ξενοδοχειακό κλάδο, μια κοινή δήλωση για την ΕΚΕ στο εμπόριο, ένας κώδικας συμπεριφοράς στη βιομηχανία ζάχαρης, καθώς και στην κλωστοϋφαντουργία, τα δερμάτινα είδη και την ένδυση και, πιο πρόσφατα, στον τραπεζικό τομέα.

2.3.8

Πρέπει, ακόμη, να προστεθούν οι κώδικες συμπεριφοράς και χάρτες επιχειρήσεων, που άλλοτε αποφασίζονται μονομερώς από τη διεύθυνση, άλλοτε καταρτίζονται μετά από διαβούλευση με διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη, ενδεχομένως με διαπραγματεύσεις με τους εκπροσώπους του προσωπικού. Ορισμένοι, ωστόσο, αποδεικνύεται ότι δεν υπερβαίνουν τους κανόνες της ΔΟΕ.

2.3.9

Άλλοι μηχανισμοί δεν κοινοποιούνται. Πράγματι, η συγκεκριμένη μεθοδολογία ενός οργανισμού αξιολόγησης -οι δείκτες που επιλέγει για να μετρά το βαθμό τήρησης του κάθε κριτηρίου- αποτελούν την «εργαλειομηχανή» της οικονομικής δραστηριότητας του οργανισμού, ο οποίος βρίσκεται σε ανταγωνιστική θέση με τους ομολόγους του οργανισμούς.

2.3.10

Οι μηχανισμοί ενδέχεται να προορίζονται για χρήση από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, βάσει εθελοντικής δέσμευσης, ή για χρήση από τους κοινωνικά υπεύθυνους επενδυτές. Μπορούν, επίσης, να απευθύνονται στους τελικούς καταναλωτές. Τα σήματα «δεοντολογικού» εμπορίου ή περιβαλλοντικής ποιότητας διαφωτίζουν τους πελάτες στις επιλογές τους. Οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης, για παράδειγμα οι δεοντολογικές επισημάνσεις, συνέβαλαν στη συλλογική συνειδητοποίηση. Με τον τρόπο αυτό άρχισε η υπεύθυνη κατανάλωση. Όσον αφορά τα συστήματα επισήμανσης, ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες φορές δυσκολίες για τη θέσπιση ομοιογενών και έγκυρων κριτηρίων που να εξασφαλίζουν επαρκή πιστοποίηση και να παρέχουν πραγματικά αξιόπιστη πληροφόρηση.

3.1.1

Οι μηχανισμοί μέτρησης της ΕΚΕ πρέπει να ανταποκρίνονται σε απαιτήσεις που αφορούν τη συνοχή, την καταλληλότητα και την αξιοπιστία. Τα χαρακτηριστικά αυτά και η μεταξύ τους διάρθρωση πρέπει να αξιολογούνται με βάση μια προσέγγιση που θα σέβεται τη διαφορετικότητα, στηριζόμενη παράλληλα σε καθολικές αξίες και αντιτάξιμες αρχές.

3.2.1

Οι μηχανισμοί πρέπει να είναι συνεκτικοί προς το διεθνές σύνολο αναφορών.

3.2.2

Πρέπει, επίσης, να εναρμονίζονται προς το ευρωπαϊκό σύνολο κανόνων και το κοινοτικό κεκτημένο.

3.2.3

Από τις επιχειρήσεις, απαιτείται πάντοτε η εφαρμογή της τοπικής νομοθεσίας. Η προστιθέμενη αξία, όμως, που προσφέρει η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων δεν είναι η ίδια ανάλογα με το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο (χώρες βιομηχανοποιημένες από παλιά, νεοεμφανιζόμενες χώρες, φτωχές χώρες).

3.2.4

Στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, μια μεγάλη επιχείρηση μπορεί να οδηγηθεί να υποκαταστήσει τις ελλείψεις των δημοσίων αρχών, αναλαμβάνοντας την υγεία, τη στέγαση και την εκπαίδευση των υπαλλήλων της, ή ακόμη και των οικογενειών τους. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι μηχανισμοί της ΕΚΕ μπορούν να είναι χρήσιμοι προκειμένου να αποδειχθεί σαφώς ότι οι δράσεις στις οποίες προβαίνουν με δική τους πρωτοβουλία οι επιχειρήσεις είναι αποτελεσματικές και προς το συμφέρον όλων των ενδιαφερομένων.

3.3.1

Το ίδιο κριτήριο μπορεί να μετρηθεί με βάση διάφορους δείκτες. Για παράδειγμα, η «μη ύπαρξη διακρίσεων ανάλογα με το φύλο» μπορεί να μετρηθεί με βάση το ποσοστό γυναικών στο διοικητικό συμβούλιο ή στο διευθυντικό επίπεδο, την αναλογία μεταξύ μισθών ανδρών και γυναικών ή τον αριθμό ωρών κατάρτισης που παρακολουθούν αντίστοιχα οι μεν και οι δε κλπ. Σε σχέση με το κριτήριο «δημιουργία θέσεων απασχόλησης», σε περίπτωση μετεγκατάστασης της παραγωγής, ο δείκτης έχει μερική μόνο ισχύ εάν τεθεί στην προοπτική μιας μόνο σφαιρικής ενότητας· ένας γενικός δείκτης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις απολύσεις στη χώρα αναχώρησης και τις προσλήψεις στη χώρα άφιξης.

3.3.2

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να αποδίδεται στο σημαντικό περιβάλλον του υπό μέτρηση στοιχείου. Για παράδειγμα, ο μέσος μισθός των υπαλλήλων μιας επιχείρησης δεν θα αποτελεί κατάλληλο δείκτη για την κοινωνική της πολιτική εάν η ίδια επιχείρηση επιβάλλει στις εργολήπτριες επιχειρήσεις με τις οποίες συνεργάζεται τέτοιους όρους ώστε αυτές να μην έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς μισθούς στους δικούς τους εργαζομένους.

3.3.3

Δεδομένου ότι η ΕΚΕ αποτελεί δέσμευση πέραν της νομοθεσίας, η ανομοιογένεια των εθνικών νομοθεσιών ενδέχεται να οδηγήσει σε στρεβλωτικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, μια επιχείρηση που προξενεί μέτρια ρύπανση, θα βαθμολογηθεί θετικά σε μια χώρα όπου η νομοθεσία σχετικά με τα απόβλητα είναι ανύπαρκτη, ενώ ένα αντίστοιχο εργοστάσιο, σε μια χώρα με αυστηρή νομοθεσία, θα βαθμολογηθεί αρνητικά. Επομένως, απαιτείται να λαμβάνονται ως κατώτατο όριο οι κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί κανόνες του κοινοτικού κεκτημένου, συνεχίζοντας όμως τη βελτίωσή τους.

3.4.1

Ο δείκτης θα πρέπει να παρέχει δυνατότητα σύγκρισης στο χρόνο και το χώρο:

3.4.2

Δεν υπάρχει λόγος να επιζητείται η σώρευση όλων των δεδομένων. Για παράδειγμα, η προσθήκη των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχει ένα νόημα, δεδομένου ότι οι συνέπειές τους τοποθετούνται σε παγκόσμια κλίμακα· δεν συμβαίνει το ίδιο, όμως, με την κατανάλωση ύδατος, οι συνέπειες της οποίας μετρώνται σε συνάρτηση με τους τοπικούς πόρους.

3.4.3

Ο δείκτης πρέπει να συνοδεύεται από «έντυπο ποιότητας», όπου θα αναφέρεται, κυρίως, ποιοι φορείς θεσπίζουν τα στοιχεία και σύμφωνα με ποιες μεθόδους.

3.4.4

Η κατάληξη του διαβήματος που έχει ένα κόστος για την επιχείρηση συνίσταται σε μία μορφή αναγνώρισης (απόδοση σήματος, πιστοποίηση, κλπ). Αυτή γίνεται με την παρέμβαση ενός τρίτου, αρμόδιου και ανεξάρτητου. Οι ενδιαφερόμενοι επαγγελματικοί κύκλοι καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο τόσο ως προς το διάβημα όσο και ως προς τα αποτελέσματα.

4.1.1

Η πρακτική των ετήσιων εκθέσεων τείνει να γενικευθεί στις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτό ανταποκρίνεται στα αιτήματα για διαφάνεια ως προς τη στρατηγική της επιχείρησης, μεταξύ άλλων και για τις πρακτικές ΕΚΕ. Η ποιότητα της πληροφόρησης, όμως, παραμένει πολύ άνιση. Πρέπει συνεπώς να βελτιωθεί.

4.1.2

Οι ΜΜΕ και οι εταιρείες που δεν είναι εισαγμένες στο χρηματιστήριο σπανίως περιλαμβάνονται στις μελέτες σχετικά με την ποιότητα της πληροφόρησης, οι οποίες επικεντρώνονται στις μεγάλες επιχειρήσεις. Εντούτοις, εκείνες που έχουν λάβει πιστοποίηση EMAS ή ISO 14001 έχουν την υποχρέωση να υποβάλλουν σε τακτά διαστήματα μια περιβαλλοντική δήλωση. Το κόστος της πιστοποίησης εμποδίζει πολλές ΜΜΕ να προβούν στο διάβημα αυτό, πόσω μάλλον που πρόκειται για έλεγχο σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή, που χρειάζεται περιοδική επαναξιολόγηση.

4.1.3

Οι πληροφορίες που μπορεί κανείς να ζητήσει από τις ΜΜΕ δεν μπορεί να είναι ήδη από την αρχή της αυτής εντάσεως με τις πληροφορίες που ζητούνται από τις μεγάλες επιχειρήσεις, λόγω ελλείψεως χρηματοοικονομικών και ανθρώπινων μέσων. Ωστόσο, οι ΜΜΕ πρέπει να ενθαρρυνθούν ώστε να ενημερώνουν τους συνεταίρους τους για τις υπεύθυνες πρακτικές τους, είτε είναι ταπεινές, είτε σημαντικές, σε ένα πλαίσιο προόδου.

4.1.4

Υπάρχουν, επίσης, δίκτυα που αποτελούνται από ιδιωτικούς, δημόσιους, ή παραδημόσιους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης και της πανεπιστημιακής έρευνας, οι οποίοι παρέχουν ενημέρωση σχετικά με την ΕΚΕ και εξασφαλίζουν την προώθησή της σε κλίμακα εθνική, ευρωπαϊκή — κυρίως ο CSR Europe και το Ίδρυμα του Δουβλίνου -, ή παγκόσμια -κυρίως ο WBCSD και η τράπεζα δεδομένων της ΔΟΕ. Καλό θα ήταν να ενισχυθούν για την διάδοση των αποτελεσμάτων των εργασιών τους, ενημερώνοντας με διαφάνεια, τους χρήστες για τις διαφορές των φορέων και των μεθόδων.

4.1.5

Στη σχολική εκπαίδευση, σε ορισμένα κράτη μέλη εισάγονται παιδαγωγικές καινοτομίες που αποβλέπουν στην ευαισθητοποίηση των καταναλωτών. Καλό θα ήταν το διεθνές σύνολο κανόνων να αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της εκπαιδεύσεως των νέων ευρωπαίων.

4.2.1

Πρέπει να συμβιβάζεται το ενιαίο των αρχών και ο σεβασμός της ποικιλίας.

4.2.1.1

Ενιαίο: πρέπει, όταν η περίπτωση προσφέρεται, να μπορούν να συνδυάζονται πολλοί δείκτες, προκειμένου να παρέχεται συνολική άποψη της πολιτικής της εξεταζόμενης επιχείρησης.

4.2.1.2

Ποικιλία: πρέπει οι δείκτες να λαμβάνουν υπόψη την κοινωνικοοικονομική, νομοθετική, και πολιτισμική πραγματικότητα καθώς και τον τύπο και το μέγεθος της επιχείρησης των διαφόρων γεωγραφικών περιοχών και των διαφόρων επαγγελματικών κλάδων.

4.2.2

Θα ήταν σκόπιμο οι δείκτες να διευκολύνουν τις συγκρίσεις (benchmark), τόσο από γεωγραφική όσο και από κλαδική άποψη: μεταξύ των διαφόρων μονάδων της ίδιας επιχείρησης ή του ίδιου ομίλου, μεταξύ των μονάδων του ιδίου κλάδου δραστηριότητας, μεταξύ των μονάδων της ίδιας γεωγραφικής περιοχής.

4.2.3

Θα ήταν χρήσιμο να προβλεφθούν ορισμένοι ειδικοί μηχανισμοί: οι δείκτες δεν μπορεί να είναι ακριβώς οι ίδιοι στη βιομηχανία και στις υπηρεσίες. Με βάση τις ίδιες έννοιες, οι συγκεκριμένοι δείκτες πρέπει να προσαρμόζονται αντιστοίχως· για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και για τους κοινούς προμηθευτές αγαθών και υπηρεσιών· για τις δραστηριότητες οικονομικού και μη οικονομικού χαρακτήρα· για τους πολυεθνικούς ομίλους και για τις ΜΜΕ· ανάλογα με τον κλάδο δραστηριότητας.

4.2.4

Στους μεγάλους κλάδους της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, η κλαδική συνοχή απαιτεί τα κλαδικά στοιχεία αναφοράς και οι αντίστοιχοι μηχανισμοί να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των κλαδικών ομοσπονδιών σε ευρωπαϊκό ή σε άλλα ενδεδειγμένα επίπεδα εργοδοτών και εργαζομένων. Η αύξηση του αριθμού συμφωνιών-πλαίσιο μεταξύ διεθνών συνδικαλιστικών ομοσπονδιών και πολυεθνικών εταιριών διανοίγει προοπτικές στο πεδίο αυτό. Θα ήταν καλό τα εν λόγω κριτήρια και δείκτες να καταρτιστούν από κοινού από τους εταίρους του κλαδικού κοινωνικού διαλόγου, δίχως να αγνοείται η ενδεχόμενη συμβολή άλλων ενδιαφερομένων μερών.

4.3.1

Οι μηχανισμοί της ΕΚΕ πρόκειται να χρησιμοποιούνται από όλο και περισσότερους φορείς. Ήδη, οι μη χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι, όπως ο κίνδυνος φήμης, ο κίνδυνος συνοχής (κακή κοινωνική ατμόσφαιρα στο εσωτερικό της επιχείρησης), ο κίνδυνος κατάχρησης (διαφθορά, αδίκημα χρησιμοποίησης εμπιστευτικών πληροφοριών, απάτη, αθέμιτος ανταγωνισμός, παραποίηση) αποκτούν σημασία. Οι επενδυτές, ιδιαίτερα δε ορισμένοι διαχειριστές ταμείων αποταμίευσης μισθωτών, «δεοντολογικών» κεφαλαίων ή ISR (επενδύσεων που δεν αποφέρουν έσοδα), λαμβάνουν υπόψη αυτούς τους μη χρηματοοικονομικούς κινδύνους, οι οποίοι αναδεικνύονται σε κριτήρια της αγοράς.

4.3.2

Οι πιστώσεις για εξαγωγές που χορηγούν οι τράπεζες, οι ασφαλίσεις πιστώσεων που χορηγούν ειδικευμένες εταιρίες, θα έπρεπε να λαμβάνουν υπόψη στην διαβάθμισή τους («rating»), περισσότερο απ' ό,τι σήμερα, την πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης του εκάστοτε κράτους και τη στρατηγική ΕΚΕ των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο εν λόγω κράτος.

4.3.3

Σε περίπτωση που οι πρακτικές ΕΚΕ συνεπάγονται αισθητή μείωση των κινδύνων για μια επιχείρηση, αυτό θα ήταν σκόπιμο να λαμβάνεται υπόψη στα τιμολόγια του τραπεζικού και ασφαλιστικού συστήματος.

4.3.4

Κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται ο απλός κανόνας του μειοδοτούντος ως προς τις τιμές. Θα ήταν χρήσιμο να συμπεριληφθούν στους κανόνες της πρόσκλησης για υποβολή προσφορών και κριτήρια περισσότερο ποιοτικά, όπως η πρακτική ΕΚΕ, όπως ακριβώς πρόκειται να πράξει η Ένωση στην κατηγορία ΣΓΠ + στο σύστημα των εμπορικών προτιμήσεων.

4.3.5

Πράγματι, η Ένωση, στις διμερείς συμφωνίες της, ενσωματώνει στις κατευθυντήριες αρχές του ΟΟΣΑ και άλλα στοιχεία αναφοράς, όπως για παράδειγμα στη συμφωνία σύνδεσης ΕΕ-Χιλής, και έχει τη βούληση να συμβάλει στην προώθηση της τήρησης των θεμελιωδών κανόνων στις εμπορικές της σχέσεις με τις νεοεμφανιζόμενες χώρες, όπως τη Βραζιλία, την Ινδία και την Κίνα. Πρέπει να εγγράφει συστηματικά στην ημερήσια διάταξη του διατλαντικού διαλόγου το ζήτημα της σύγκλισης ως προς την ΕΚΕ και να ακολουθήσει την προσέγγιση αυτή στο διάλογο ΕΕ-Καναδά.

4.3.6

Η πιο συχνή χρήση των μηχανισμών προϋποθέτει την ενίσχυση των μηχανισμών του ΟΟΣΑ, και κυρίως της ποιότητας των εθνικών σημείων επαφής όλων των κρατών μελών του ΟΟΣΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ενθαρρύνει άλλες χώρες, που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ, να υιοθετήσουν τις κατευθυντήριες αρχές του οργανισμού αυτού. Οι δημόσιες αρχές όλων των κρατών μελών του ΟΟΣΑ διαδραματίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για την αποτελεσματικότητα του συστήματος παρακολούθησης.

4.4.1

Οι κατευθυντήριες γραμμές της παγκόσμιας πρωτοβουλίας αναφοράς (Global Reporting Initiative — GRI) είναι ένα αναγνωρισμένο ιδιωτικό σύστημα αναφοράς που επιδέχεται βελτιώσεως. Στα πλαίσια της αναθεωρήσεως 2005 /2006 οι ευρωπαϊκοί φορείς θα ήταν σκόπιμο να συμμετέχουν ενεργώς στις εργασίες του οργανισμού αυτού, προκειμένου να καταστούν καταλληλότερα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο οι μέθοδοι και τα κριτήριά του.

4.4.2.

Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) αποφάσισε τον Ιούνιο του 2004 να εκπονήσει κατευθυντήριες γραμμές για την κοινωνική ευθύνη (guidance on social responsibility). Εντούτοις, οι κατευθυντήριες γραμμές του ISO 26000, σε αντίθεση με τα πρότυπα ISO 9000 (διαχείριση της ποιότητας) και ISO 14000 (περιβαλλοντική διαχείριση), δεν θα αποτελέσουν γενικό πρότυπο συστήματος διαχείρισης και δεν θα μπορούν να πιστοποιούνται. Την προεδρία και τη γραμματεία της ομάδας εργασίας θα αναλάβουν από κοινού μια αναδυόμενη χώρα, η Βραζιλία, και μια από παλιά εκβιομηχανισμένη χώρα, η Σουηδία. Οι εργασίες θα ξεκινήσουν το Μάρτιο του 2005 και προβλέπεται να διαρκέσουν τρία χρόνια και να δημοσιευτεί ο οδηγός στις αρχές του 2008. Η ΕΟΚΕ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην πρωτοβουλία αυτή.

4.4.3.

Η ΕΟΚΕ προτείνει τη δημιουργία θυρίδας ενημέρωσης για τις πρακτικές ΕΚΕ των μεγάλων επιχειρήσεων, που θα βασίζονται στα δεδομένα που θα προέρχονται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Τα φαινόμενα θα προέρχονται από ιδία δήλωση και, στην παρούσα κατάσταση των πραγμάτων, δεν θα επαληθεύονται από τα συμμετέχοντα ενδιαφερόμενα μέρη. Θα ήταν σκόπιμο να πραγματοποιηθεί η εργασία προσεγγίσεως μεταξύ των δηλώσεων των επιχειρήσεων και των αξιολογήσεων των συμμετεχόντων από ένα θεσμικό παρατηρητή. Αυτό το έργο ποιοτικής ανάλυσης θα μπορούσε να ανατεθεί σε έναν οργανισμό όπως το Ίδρυμα του Δουβλίνου. Η ΕΟΚΕ προτείνει να συζητηθεί το θέμα αυτό στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης των Αλλαγών (EMCC).

5.1.1

Οι εθελοντικές δεσμεύσεις της επιχείρησης πρέπει να δηλώνονται δημόσια και η αποτελεσματικότητά τους πρέπει να μπορεί πάντοτε να εξακριβωθεί. Για παράδειγμα, μια επιχείρηση που δηλώνει την πρόθεσή της να παρέχει πρόσβαση στην απασχόληση των ατόμων με ειδικές ανάγκες, οφείλει να δημοσιεύει το ποσοστό προσλήψεων και την προσαρμογή των αντίστοιχων θέσεων εργασίας. Η συγκεκριμένη και όσο το δυνατό πιο πλήρης ενημέρωση επιτρέπει να εξακριβωθεί εάν η επιχείρηση σέβεται τις δεσμεύσεις της. Δεδομένου ότι η ευθύνη μετράται σύμφωνα με τις πράξεις και όχι με τα λόγια, η επιχείρηση πρέπει να είναι διαφανής.

5.2.1.1

Η λογοδοσία συνίσταται στο να εκτίθεται, σε έγγραφο που δημοσιοποιείται, ο τρόπος κατά τον οποίο η επιχείρηση αντιμετωπίζει την οικονομική, περιβαλλοντική και την κοινωνική επίδραση των δραστηριοτήτων της. Με την ενέργεια αυτή, η επιχείρηση παραδέχεται ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη νομιμοποιούνται να της θέτουν ερωτήματα.

5.2.1.2

Από τις απαρχές των εταιριών κεφαλαίου, το διοικητικό συμβούλιο λογοδοτεί έναντι της γενικής συνέλευσης των μετόχων. Εδώ και εξίσου μεγάλο χρονικό διάστημα, η πληροφόρηση απαιτείται από τις δημόσιες αρχές, τουλάχιστον με στόχο τις φορολογικές και κοινωνικές εισφορές. Σε πολλές από τις ευρωπαϊκές χώρες, εδώ και πολλές δεκαετίες, παρέχεται επίσης επιμέρους πληροφόρηση στους εργαζομένους. Συνεπώς, η καινοτομία συνίσταται στο γεγονός ότι η πληροφόρηση είναι πληρέστερη και απευθύνεται πλέον στο σύνολο των συστατικών φορέων της κοινωνίας των πολιτών.

5.2.1.3

Επομένως, μια σφαιρική λογοδοσία ανταποκρίνεται στα ρητά ή σιωπηρά ερωτήματα των ενδιαφερομένων μερών. Συνιστά εργαλείο διαλόγου και ενδέχεται να περιλαμβάνει συστήματα αμφίδρομης διαβούλευσης ή συνεννόησης. Με βάση την λεπτομερή ανάλυση των δεικτών, η ετήσια έκθεση παρουσιάζει τη συνολική επίδοση της επιχείρησης, δηλαδή την ικανότητά της να συνδυάζει τους περιορισμούς που αφορούν τα οικονομικά αποτελέσματα, την κοινωνική αποτελεσματικότητα και την επίδραση επί του περιβάλλοντος. Αναγγέλλει τους στόχους, τις προθεσμίες και τα μέσα που χρησιμοποιούνται. Πρόκειται για μια διαδικασία συνολικής προόδου.

5.2.2.1

Εντελώς διαφορετική, αλλά εξίσου παρούσα σήμερα στις σχέσεις με το ευρύ κοινό, είναι μια επικοινωνιακή δράση που αποσκοπεί στη διάδοση πληροφοριών που επιδιώκουν να προβάλουν την επιχείρηση, να δημιουργήσουν μια θετική εικόνα της επιχείρησης στο κοινό.

5.2.2.2

Προς το σκοπό αυτόν, η διεύθυνση επικοινωνίας της επιχείρησης επιλέγει να προβάλει τις δεσμεύσεις της και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνει από την άποψη των ορθών πρακτικών. Η ανακοίνωση μπορεί να προβαίνει σε συγκρίσεις με άλλες επιχειρήσεις προκειμένου να γνωστοποιεί τα πλεονεκτήματά της και να αξιοποιεί την επίτευξη σημάτων ποιότητας. Δεν πρέπει να υποκαθιστά τη λογοδοσία.

5.3.1

Συμβαίνει συχνά να διαπιστώνονται παρεκτροπές όσον αφορά την ενημέρωση, είτε αυτή είναι χρηματοοικονομική (ψευδής ισολογισμός) είτε μη χρηματοοικονομική (παραπλανητική διαφήμιση). Οι πρακτικές αυτές τιμωρούνται από το νόμο.

5.3.2

Η καλή ποιότητα της ενημέρωσης απαιτεί οργάνωση, που προϋποθέτει τη συμμετοχή της γενικής διεύθυνσης, η οποία αναλαμβάνει π.χ. τα ακόλουθα καθήκοντα: διαμεσολάβηση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, εσωτερική καθοδήγηση με τη σύσταση δικτύου ανταποκριτών, συλλογή και διάδοση των ορθών πρακτικών εντός του ομίλου, λογοδοσία, καθώς και τον καθορισμό διαδικασίας εσωτερικής συλλογής στοιχείων που περιλαμβάνει: διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τη συλλογή, αντιπαραβολή με τους εκπροσώπους των εργαζομένων, ελέγχους της συνεκτικότητας, επικύρωση από την αρμόδια ομάδα.

5.3.3

Πράγματι, τα ενδιαφερόμενα μέρη δεν είναι τα ίδια ανάλογα με τον κλάδο παραγωγής, τη χώρα, την περιοχή. Πρέπει να καταρτίζεται όσο το δυνατόν πληρέστερος κατάλογος των μερών αυτών. Τόσο πιο αξιόπιστη θα είναι η επιχείρηση έναντι των μέσων ενημέρωσης και της κοινωνίας των πολιτών, όσο περισσότερο θα έχει επιδιώξει και επιτύχει τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών στη χάραξη της στρατηγικής της σχετικά με την ΕΚΕ.

5.3.4

Τα ενδιαφερόμενα μέρη ή/και τρίτοι που χαίρουν εμπιστοσύνης, συμμετέχουν, εάν προκύψει η δυνατότητα, στη διαδικασία συλλογής στοιχείων και κατάρτισης εκθέσεων. Όταν δεν υφίστανται τέτοιοι φορείς, οι κώδικες συμπεριφοράς πρέπει τουλάχιστον να διαθέτουν επιτροπή παρακολούθησης. Όταν δεν υπάρχουν συνδικαλιστικές οργανώσεις, θα έπρεπε να αναγνωρίζονται ως κατάλληλοι εταίροι για την παρακολούθηση αυτήν οι επιτροπές υγιεινής και ασφάλειας στον τόπο εργασίας και οι τοπικές ενώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Άλλο παράδειγμα: για την ασφάλεια των τροφίμων, θα πρέπει να παρεμβαίνουν τα ερευνητικά ινστιτούτα και οι ενώσεις καταναλωτών. Οι διανομείς αγαθών και οι πάροχοι υπηρεσιών θα πρέπει να επιδιώξουν τη συμμετοχή των εκπροσώπων των καταναλωτών και των χρηστών κατά την κατάστρωση της στρατηγικής τους για την αειφόρο ανάπτυξη.

5.4.1

Η εθελοντική δέσμευση και ο ελεγχόμενος διάλογος με τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένα. Η εθελοντική δέσμευση δεν είναι παρά ένα μέσον που αποβλέπει σε έναν στόχο, ο οποίος παραμένει η δημιουργία οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής αξίας και επίδοσης. Άρα, η επιχείρηση έχει τη βούληση να «πράξει» και, επομένως, να «γνωστοποιήσει».

5.4.2

Κατά συνέπεια, η επιχείρηση δεσμεύεται εθελοντικά να λαμβάνει υπόψη τις προσδοκίες και τα συμφέροντα των ενδιαφερομένων μερών και να ενισχύει τη διαφάνεια των σχετικών ενεργειών της. Η αποδοχή του διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα μέρη προϋποθέτει ότι η επιχείρηση διατηρεί τον έλεγχο εκείνων για τα οποία δεσμεύεται. Λόγω της πληθώρας προσδοκιών και συμφερόντων, η επιχείρηση μπορεί να προβαίνει σε ιεράρχηση, σε συνάρτηση με αντικειμενικά στοιχεία αναφοράς και με την δική της στρατηγική.

5.4.3

Τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη δικαιούνται όλα να εκφράζουν τις προσδοκίες τους, δεν διαθέτουν όλα όμως την ίδια νομιμότητα. Έτσι, μπορεί να λεχθεί ότι τα εσωτερικά ενδιαφερόμενα μέρη διαθέτουν συχνά μεγαλύτερη νομιμότητα από εκείνη των πιο μακρινών ενδιαφερομένων μερών. Και όλα τα θεμιτά αιτήματα δεν μπορούν να λαμβάνονται υπόψη από την επιχείρηση, τα μέσα της οποίας είναι περιορισμένα. Η διαιτησία μεταξύ των διαφόρων αιτημάτων μπορεί να γίνεται με διαπραγμάτευση και διαβούλευση, εξαρτάται όμως τελικά από την απόφαση της επιχείρησης.

5.4.4

Ο διάλογος αυτός είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τα ενδιαφερόμενα μέρη που συμμετέχουν στην αλυσίδα της προστιθέμενης αξίας. Ο εντολέας οφείλει να βοηθά τους προμηθευτές και τις εργολήπτριες επιχειρήσεις με τις οποίες συνεργάζεται προκειμένου να βελτιώνουν τις κοινωνικά υπεύθυνες πρακτικές τους. Πρέπει να αποφεύγεται να επιβάλλονται στους εταίρους παράδοξες απαιτήσεις, όπως για παράδειγμα εάν τους επιβάλλονται υψηλά κοινωνικά πρότυπα με ανεπαρκείς τιμές αγοράς. Αντίθετα, οι εντολείς πρέπει να υποστηρίζουν τις εργολήπτριες επιχειρήσεις στη διαδικασία προόδου.

5.4.5

Η στρατηγική της εθελοντικής επιχείρησης απαιτεί κοινωνικό διάλογο σχετικά με την ΕΚΕ. Η ενεργός συμμετοχή των εκπροσώπων των εργαζομένων της επιχείρησης αφορά τρεις φάσεις: οικοδόμηση της ειδικής στρατηγικής της επιχείρησης με συνυπολογισμό των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης, διαμόρφωση των κατάλληλων μέσων για την τήρηση της στρατηγικής αυτής και ανεξάρτητος έλεγχος της πραγματικής εφαρμογής των μέτρων σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης.

5.4.6

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η εθελοντική ή/και βάσει διαπραγματεύσεων αντιμετώπιση των προκλήσεων της ΕΚΕ σε όλες τις πολυεθνικές που διαθέτουν ευρωπαϊκή επιτροπή επιχείρησης αποτελεί αποφασιστικό στάδιο. Επιπλέον, παρέχει τη δυνατότητα να συμμετάσχουν και τα νέα κράτη μέλη στη δυναμική αυτήν. Οι ευρωπαϊκές επιτροπές επιχείρησης θα έπρεπε να διαδραματίσουν ένα ρόλο στην ενσωμάτωση της ΕΚΕ στην πολιτική της επιχείρησης. Συνιστούν το κατ' εξοχήν βήμα των εσωτερικών ενδιαφερομένων μερών, παρότι βέβαια μια συνεκτική πολιτική ΕΚΕ οφείλει να λαμβάνει υπόψη και τα εξωτερικά ενδιαφερόμενα μέρη, και ειδικότερα το σύνολο της κοινότητας εργαζομένων (προσωρινοί εργαζόμενοι, υπάλληλοι των εργοληπτριών επιχειρήσεων που εργάζονται στην επιχείρηση, τεχνίτες ή άλλοι ανεξάρτητοι επαγγελματίες που εργάζονται για την επιχείρηση) και όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος από το σύνολο της αλυσίδας της προστιθέμενης αξίας (εργολήπτριες επιχειρήσεις, προμηθευτές).