30.4.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 112/47

1.1.

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1467/94 του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 1994, για τη διατήρηση, τον χαρακτηρισμό, τη συλλογή και τη χρησιμοποίηση των γενετικών πόρων στη γεωργία δρομολόγησε ένα πενταετές κοινοτικό πρόγραμμα που ολοκληρώθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 1999. Με το πρόγραμμα δράσης ουσιαστικά η Επιτροπή επανέλαβε πρωτοβουλίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το οποίο ήδη κατά τη δεκαετία του 1980 είχε επισημάνει σε πολυάριθμα ψηφίσματά του το πρόβλημα της διείσδυσης γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών και είχε προτείνει κοινοτικές πρωτοβουλίες προκειμένου να αντιμετωπισθεί η εξέλιξη αυτή.

1.2.

Χάρη στο πρόγραμμα δράσης χρηματοδοτήθηκαν 21 σχέδια. Τα περισσότερα από τα σχέδια αυτά αφορούσαν το χαρακτηρισμό γενετικών πόρων, διαθέσιμων εκτός του φυσικού τους περιβάλλοντος (ex situ). Οι συμμετέχοντες ήταν ιδίως τράπεζες γονιδίων, ερευνητικά ιδρύματα και άλλοι χρήστες. Υπό την αιγίδα των ερευνητικών ιδρυμάτων, συμμετείχαν και μη κυβερνητικοί οργανισμοί (ΜΚΟ).

1.3.

Όπως προβλεπόταν στον κανονισμό, το πρόγραμμα δράσης αξιολογήθηκε από ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων. Η σχετική έκθεση αξιολογεί το πρόγραμμα δράσης σε γενικές γραμμές θετικά αλλά συγχρόνως ζητεί τη συνέχιση και ενίσχυση των δράσεων και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις ακόλουθες προτάσεις:

1.4.

Το Μάρτιο 2001, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για ένα νέο κοινοτικό πρόγραμμα την οποία όμως απέσυρε διότι τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και το Συμβούλιο είχαν αντιταχθεί στην χρηματοδότηση εθνικών μέτρων από το ΕΓΤΠΕ-Εγγυήσεις. Όμως, είχαν εκφραστεί υπέρ ενός εντονότερου ρόλου της Επιτροπής στο συντονισμό και την εφαρμογή των νέων προγραμμάτων.

1.5.

Η υπό εξέταση πρόταση κανονισμού προβλέπει ένα κοινοτικό πρόγραμμα δράσης τριετούς διάρκειας. Προτεραιότητα δίνεται στα σχέδια όπου η χρησιμοποίηση γενετικών πόρων εξυπηρετεί τους ακόλουθους σκοπούς:

1.6.

Η εκτέλεση του προγράμματος πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει στοχοθετημένες και συντονισμένες δράσεις καθώς και συνοδευτικά μέτρα.

2.1.

Η ΕΟΚΕ στη γνωμοδότηση (1) της 24ης Απριλίου 2002 για την πρόταση της Επιτροπής [COM(2001) 617 τελικό] που αποσύρθηκε στη συνέχεια, εξέφραζε την ικανοποίησή της και τόνιζε «… ότι η απώλεια γενετικών πόρων στη γεωργία συνεχίζεται ανεμπόδιστα και ότι συνεπώς επιβάλλεται να καταβληθούν προσπάθειες αφενός για τον χαρακτηρισμό, την καταγραφή και τη διατήρηση των γενετικών πόρων και αφετέρου για τη διασφάλιση της αξιοποίησης της γενετικής πολυμορφίας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις».

2.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η διαφύλαξη των γενετικών πόρων αποκτά πρόσθετη σημασία λόγω της προσεχούς διεύρυνσης της ΕΕ σε δέκα νέα κράτη μέλη. Συγκεκριμένα, η μεταβολή στη διαχείριση του τεχνητού τοπίου στις εν λόγω χώρες μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ιδιαίτερη ποικιλομορφία των γενετικών πόρων κατά την γεωργική χρήση στις περιοχές αυτές.

2.3.

Δεν διατίθεται ολοκληρωμένη γνώση για το ποιο γενετικό δυναμικό περιλαμβάνεται στα γνωστά είδη που απειλούνται σε μεγάλο βαθμό από εξαφάνιση. Η δυνατή χρήση ποικίλων και εν μέρει άγνωστων μέχρι σήμερα χαρακτηριστικών αποτελεί τη βάση για την ποικιλόμορφη και προσαρμοσμένη στις τοπικές συνθήκες γεωργική παραγωγή.

2.4.

Υφίσταται έλλειμμα όσον αφορά τη συλλογή του γενετικού δυναμικού στις βάσεις δεδομένων και στην μεταξύ τους δικτύωση. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι απαιτούνται σαφέστεροι κανονισμοί όσον αφορά τη χρήση και την οικονομική αξιοποίηση των δεδομένων που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο του λόγω προγράμματος.

2.5.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της διότι στην υπό εξέταση πρόταση κανονισμού δίνεται βαρύτητα στην διατήρηση των γενετικών πόρων τόσο στο φυσικό περιβάλλον (in situ) όσο και στην εκμετάλλευση. Ειδικότερα, ο κανονισμός συνάδει με το συνολικό σχέδιο δράσης του Οργανισμού Επισιτισμού και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) (2) του 1996. Η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης να υπογραμμισθούν εντονότερα τέτοιου είδους μέτρα.

2.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της διότι οι εργασίες των ΜΚΟ συνεκτιμούνται περισσότερο στο πρόγραμμα.

2.7.

Η ΕΟΚΕ στη γνωμοδότηση της 25ης Απριλίου 2002 ανέφερε τα εξής:«Παράλληλα με αυτή την επιστημονική προσέγγιση κρίνεται τουλάχιστο εξίσου αναγκαίο να διασφαλισθεί η χρήση της πολυμορφίας των γενετικών πόρων στη γεωργία με την προώθηση, στο πλαίσιο του δεύτερου πυλώνα της ΚΓΠ, μεθόδων που να σέβονται το περιβάλλον, όπως η εναλλαγή ποικιλόμορφων καλλιεργειών». Παρόμοια μέτρα θα πρέπει να ληφθούν προκειμένου να συνεχισθεί η εκτροφή φυλών κατοικίδιων ζώων που αρχίζουν να σπανίζουν. Η «διαφύλαξη μέσω της διατροφής» μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό τμήμα μιας νέας συνειδητοποιημένης ποικιλομορφίας στην ευρωπαϊκή διατροφική νοοτροπία.

2.8.

Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι δυνατότητες που παρέχει ο δεύτερος πυλώνας της ΚΓΠ κατά τη στοχοθέτηση της διατήρησης και της χρήσης των γενετικών πόρων, θα πρέπει να γίνουν ακόμη πιο σαφείς και πιο χρήσιμες.

3.1.

Το προτεινόμενο τριετές πρόγραμμα 2004-2006 αναμένεται να χρηματοδοτηθεί με 10 εκατομμύρια ευρώ που προέρχονται από τη θέση 3 του προϋπολογισμού για τον τομέα των εσωτερικών πολιτικών. Η ΕΟΚΕ εύχεται να αναλάβει η Επιτροπή αρκούντως ενεργό ρόλο κατά την εφαρμογή του προγράμματος. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η χρηματοδότηση σε σχέση με την πρόταση της 22ας Νοεμβρίου 2001 (10 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για πέντε έτη) είναι περιορισμένη και ελπίζει ότι θα αυξηθούν οι πιστώσεις το 2005.

3.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Επιτροπή μακροπρόθεσμα οφείλει να στηρίξει και να συντονίσει τις απαραίτητες δραστηριότητες στα σημερινά και στα νέα κράτη μέλη. Σε αυτές δεν περιλαμβάνονται μόνο προγράμματα και σχέδια που χρηματοδοτούνται από το κράτος αλλά και πολυάριθμα δίκτυα ΜΚΟ που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην διατήρηση και την βελτιωμένη χρήση της γενετικής πολυμορφίας στο πλαίσιο της βιώσιμης γεωργίας.

3.3.

Με τον εν λόγω κανονισμό, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα θα συμμορφωθεί εν μέρει με τις υποχρεώσεις της οι οποίες απορρέουν από τις σχετικές διεθνείς συνθήκες των Ηνωμένων Εθνών (Συνολικό σχέδιο δράσης του FAO/GPA και Σύμβαση για τη βιοποικιλότητα/Ρίο 1992). Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η Επιτροπή θα πρέπει πριν από τη λήξη του εν λόγω προγράμματος να υποβάλει εγκαίρως πρόταση για τη συνέχισή του. Επίσης, η Επιτροπή θα πρέπει να προβλέψει τους κατάλληλους ανθρώπινους πόρους για την εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος.

3.4.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το εν λόγω πρόγραμμα κατέχει ιδιαίτερη σημασία λαμβανομένων υπόψη των διαπραγματεύσεων της Κοινότητας στο ΠΟΕ σχετικά με την προστασία των περιφερειακών ονομασιών προέλευσης και των κρατικών ενισχύσεων που δεν στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό. Αποτελεί συμβολή στην υλοποίηση της πολυλειτουργικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας.

3.5.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την ιδιαίτερη σημασία του ανακοινωθέντος από την Επιτροπή κανονισμού εφαρμογής των τροποποιημένων οδηγιών 2002/53-57 και 66/401-401 σχετικά με την εισαγωγή την αγορά των σπόρων προς σπορά. Οι κανονισμοί αυτοί έχουν επιπτώσεις στην πρόσβαση στα λεγόμενα «είδη προς διατήρηση» και «μη εμπορικά είδη». Κατόπιν πρωτοβουλίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εισήχθηκαν ειδικές ρυθμίσεις για την επισήμανση και την εμπορία σπόρων που δεν πληρούσαν τα σχετικά κριτήρια των πιστοποιημένων ειδών. Κατά συνέπεια, δεν μπορούν πλέον να διατίθενται στο εμπόριο. Ο κανονισμός εφαρμογής για τις προαναφερθείσες οδηγίες βρίσκεται σε προπαρασκευαστική φάση από τον Νοέμβριο 2002.

3.6.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να ελεγχθούν οι ρυθμίσεις των εμπορικών κατηγοριών προκειμένου να διασφαλισθεί ότι δεν εμποδίζουν την πρόσβαση στην αγορά των σπάνιων φυτικών και ζωικών προϊόντων.

3.7.

Πρέπει επίσης να διασφαλισθεί ότι όπως προβλέπει το άρθρο 15 της πρότασης κανονισμού, οι ΜΚΟ συμμετέχουν ικανοποιητικά στην επιτροπή για τη διατήρηση, τον χαρακτηρισμό, τη συλλογή και την χρησιμοποίηση των γενετικών πόρων στη γεωργία.

3.8.

Θα πρέπει στο άρθρο 9 παράγραφος 2 της πρότασης κανονισμού, να υπάρξει σαφής αναφορά στους γεωργούς.

3.9.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει δύο εκθέσεις για την λειτουργία της ΚΓΠ που να επιδιώκουν απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα:

3.10.

Αν και δεν έχει ανακοινωθεί πρόγραμμα εργασίας για τον κανονισμό, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τους λεπτομερείς στόχους που προδιαγράφονται στην πρόταση.

4.1.

Η πρόταση κανονισμού της Επιτροπής λαμβάνει υπόψη σε μεγάλο βαθμό τις προτάσεις των κρατών μελών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής όσον αφορά την πρόταση της 22ας Νοεμβρίου 2001. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την νέα πρόταση κανονισμού και αναμένει ότι το πρόγραμμα θα υιοθετηθεί σύντομα, θα εφαρμοστεί, θα αξιολογηθεί και θα συνεχισθεί.