Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την εφαρμογή των διαφόρων συστημάτων αερισμού οχημάτων μεταφοράς ζώων για οδικές διαδρομές διαρκείας άνω των οκτώ ωρών /* COM/2001/0197 τελικό */
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή των διαφόρων συστημάτων αερισμού οχημάτων μεταφοράς ζώων για οδικές διαδρομές διαρκείας άνω των οκτώ ωρών 1. ιστορικο Το κεφάλαιο VII του παραρτήματος της οδηγίας αριθ. 91/628/ΕΟΚ [1] του Συμβουλίου ορίζει ότι οι χρόνοι διαδρομής για κατοικίδια μόνοπλα, βοοειδή, αιγοπρόβατα και χοίρους δεν υπερβαίνουν τις οκτώ ώρες. Όμως, ο μέγιστος αυτός χρόνος διαδρομής είναι δυνατόν να παραταθεί εφόσον συντρέχουν ειδικές συνθήκες, βασικά σχετιζόμενες με το όχημα που πραγματοποιεί τη μεταφορά. [1] Οδηγία αριθ. 91/628/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 1991, για την προστασία των ζώων κατά την μεταφορά και για την τροποποίηση των οδηγιών αριθ. 90/425/ΕΟΚ και 91/496/ΕΟΚ (ΕΕ L 340, της 11.12.1991, σ. 17), όπως αυτή τροποποιήθηκε τελευταία από την οδηγία αριθ. 95/29/EΚ (ΕΕ L 148, της 30.6.1995, σ. 52 - 63). Με βάση τις διατάξεις του άρθρου 13 παράγραφος 1 της οδηγίας αριθ. 91/628/ΕΟΚ εκδόθηκε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 411/98 του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 1998, σχετικά με συμπληρωματικούς κανόνες προστασίας των ζώων οι οποίοι ισχύουν για οδικά οχήματα που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά ζώων σε ταξίδια με διάρκεια άνω των οκτώ ωρών [2]. [2] ΕΕ L 52 της 21.2.1998, σ. 8. Το άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 411/98 προβλέπει ότι, με βάση τη γνώμη της Κτηνιατρικής επιστημονικής επιτροπής, η Επιτροπή θα εκπονήσει και θα υποβάλει στο Συμβούλιο έκθεση με θέμα την εφαρμογή του υπόψη κανονισμού και ειδικότερα την εφαρμογή των διαφόρων συστημάτων αερισμού. Στο πλαίσιο αυτό ζητήθηκε από την Επιστημονική επιτροπή για την υγεία και της συνθήκες διαβίωσης των ζώων της Γενικής διεύθυνσης για την υγεία και την προστασία του καταναλωτή να εξετάσει το θέμα. Στις 8 Δεκεμβρίου 1999 εκδόθηκε γνώμη όσον αφορά τα 'Πρότυπα για το μικροκλίμα στο εσωτερικό οδικών οχημάτων μεταφοράς ζώων'. Τα συμπεράσματα της γνώμης υπογραμμίζουν την ανάγκη να αναλάβει η Επιτροπή ενέργειες προκειμένου να επιτευχθεί περαιτέρω βελτίωση όσον αφορά το θέμα της καλής διαβίωσης μεταφερόμενων ζώων. Το Δεκεμβρίου 2000 η Επιτροπή εξέδωσε έκθεση [3] με αντικείμενο την εμπειρία που έχει αποκτηθεί από τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή της οδηγίας αριθ. 91/628/ΕΟΚ όσον αφορά την προστασία ζώων κατά τη διάρκεια της μεταφοράς. Στην εν λόγω έκθεση η Επιτροπή ανελάμβανε να προωθήσει προς το Συμβούλιο τη συνημμένη πρόταση. [3] Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εμπειρία που έχει αποκτηθεί από τα κράτη μέλη αφότου τέθηκε σε εφαρμογή η οδηγία αριθ. 95/29/ΕΚ του Συμβουλίου, τροποποιητική της οδηγίας αριθ. 91/628/ΕΟΚ σχετικά με τη προστασία ζώων κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, έγγραφο COM(2000) 809 τελικό. 2. κυριο συμπερασμα στη γνωμη τησ επιστημονικησ επιτροπησ Η καταπόνηση λόγω θερμοκρασιακών συνθηκών αναγνωρίζεται ως ένας από τους κυριότερους λόγους για την υποβάθμιση της καλής διαβίωσης και της υγείας των μεταφερόμενων ζώων. Κατά τη μεταφορά σε μεγάλες αποστάσεις, τα ζώα ενδέχεται να διέλθουν μέσω διάφορων κλιματικών ζωνών εντός σχετικά μικρού χρονικού διαστήματος. Επιπλέον, η παρουσία ζώων σε κλειστά ή μερικώς κλειστά εμπορευματοκιβώτια επί αρκετές ώρες μεταβάλλει τη θερμοκρασία, την υγρασία και το επίπεδο ορισμένων αερίων (π.χ. CO2) στο άμεσο περιβάλλον τους. Κατόπιν τούτου, προκειμένου να εξασφαλίζεται για τα ζώα ικανοποιητικό περιβάλλον, είναι αναγκαίο να υπάρχουν στα οχήματα ευπροσάρμοστα συστήματα αερισμού. Για κάθε τύπο ζώου υπάρχει συγκεκριμένη περιοχή αποδεκτών θερμοκρασιών εντός των οποίων δεν είναι αναγκαίο να επέρχονται μείζονες προσαρμογές. Οι περιοχές αυτές εκτίθενται στον πίνακα 1 και έχουν καθοριστεί με την ανάλυση των επιστημονικών δεδομένων που διαθέτει η Επιστημονική επιτροπή. Ο πίνακας 1 δεν προβλέπει δεδομένα για κατοικίδια μόνοπλα. Τα διαθέσιμα δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι οι υφιστάμενες διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 411/98 στον υπόψη τομέα δεν επαρκούν ώστε να εξασφαλίζεται ικανοποιητικού επιπέδου προστασία για τα μεταφερόμενα ζώα. Η υψηλή υγρασία αποτελεί πρόβλημα για την καλή διαβίωση ζώων σε περιπτώσεις που η θερμοκρασία είναι επίσης υψηλή. Κατά τη μεταφορά η υγρασία παράγεται από τα ίδια τα ζώα αλλά και από την εξάτμιση ούρων, περιττωμάτων και νερού πλυσίματος. Κατόπιν τούτου, ο πίνακας 1 παρέχει τις μέγιστες θερμοκρασίες που αντιστοιχούν σε υψηλή υγρασία. Eάν δεν υφίσταται σύστημα εξαναγκασμένου αερισμού, η θερμοκρασία καθορίζεται με τις ρυθμίσεις των ανοιγμάτων του εμπορευματοκιβωτίου και την ταχύτητα του κινούμενου οχήματος. Όταν το όχημα σταθμεύει υπό συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας, ο έλεγχος θερμοκρασίας είναι ιδιαίτερα περιορισμένος. Ο εξαναγκασμένος αερισμός είναι το σύστημα κατά το οποίο εισάγεται αέρας με μηχανικά μέσα όπως ανεμιστήρες, που παρέχουν καθορισμένη ποσότητα νωπού αέρα ανάλογα με τη δυναμικότητα και τη ρύθμιση των συσκευών. Το κύριο πλεονέκτημα του εξαναγκασμένου αερισμού είναι η ελεγχόμενη παροχή αέρα ανεξάρτητα από τη ταχύτητα του οχήματος. Ο συντελεστής αερισμού ο οποίος συνιστάται συνήθως υπό συνθήκες διαβίωσης που απαντώνται κατά τη διάρκεια του θέρους κυμαίνεται μεταξύ 63 και 106 m3/h/100 kg ζώντος βάρους. Οι συντελεστές αερισμού δεν πρέπει ποτέ να είναι χαμηλότεροι από 10 m3/h/100 kg ζώντος βάρους υπό συνθήκες ψύχους. Στη γνώμη της η Επιστημονική επιτροπή συνιστά ότι, όποιο και αν είναι το χρησιμοποιούμενο σύστημα αερισμού, πρέπει να είναι ικανό να διατηρεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες διαδρομής τη θερμοκρασία και την υγρασία στο όχημα εντός περιοχής αποδεκτών θερμοκρασιών και υγρασιών του πίνακα 1. Επίσης η Επιστημονική επιτροπή προτείνει να είναι τα συστήματα αερισμού ικανά να λειτουργούν ανεξάρτητα από τον κινητήρα του οχήματος. Η Επιστημονική επιτροπή συνιστά να διαθέτουν όλα τα οχήματα σύστημα παρακολούθησης και προειδοποίησης όσον αφορά τη θερμοκρασία και την υγρασία καθώς και μέσα καταγραφής των παραμέτρων αυτών. Το σύστημα παρακολούθησης θα επιτρέπει στον οδηγό να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα προκειμένου να αντιμετωπίζονται επικίνδυνες καταστάσεις. Το σύστημα καταγραφής θα διευκολύνει τις αρμόδιες αρχές στην επαλήθευση της συμμόρφωσης. 3. κυριο συμπερασμα οσον αφορα τον αερισμο, στην εκθεση τησ επιτροπησ Κατά κύριο λόγο η μεταφορά ζώων στην Ευρώπη λαμβάνει χώρα από τη βόρειο Ευρώπη προς την νότιο Ευρώπη για όλα σχεδόν τα είδη εκτροφής (άλογα, βοοειδή, πρόβατα, χοίροι). Στην κοινοτική έκθεση η απουσία επαρκούς αερισμού στα οχήματα που χρησιμοποιούνται σε μεταφορές μακρών αποστάσεων θεωρείται σοβαρό πρόβλημα. Όπως έδειξαν παλαιότερα συμβάντα, η έκθεση κατά το θέρος ζώων σε θερμοκρασίες άνω της κανονικής αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους παράγοντες ταλαιπωρίας και μερικές φορές θνησιμότητας κατά τη διάρκεια μακρών διαδρομών. Κρίσιμο στοιχείο για τη διασφάλιση της καλής διαβίωσης των ζώων κατά τη διάρκεια της μεταφοράς είναι ο αποτελεσματικός αερισμός καθώς και το επαρκές πότισμα και οι ενδεικνυόμενες πυκνότητες φόρτωσης. Προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα ακραίων κλιματικών συνθηκών στις οποίες εκτίθενται ζώα κατά τη διάρκεια μακρών διαδρομών, το συμπέρασμα της έκθεσης είναι ότι πρέπει να απαιτείται να είναι εξοπλισμένα τα φορτηγά αυτοκίνητα με σύστημα για την παρακολούθηση της θερμοκρασίας και της υγρασίας εντός του διαμερίσματος στο οποίο μεταφέρονται ζώα. Επίσης η έκθεση υπογραμμίζει ότι η μεταφορά αλόγων αποτελεί αντικείμενο σοβαρού και επείγοντος ενδιαφέροντος από την άποψη της προστασίας ζώων. Η Επιτροπή θεωρεί ως προτεραιότητα την ανάγκη ανάληψης περαιτέρω πρωτοβουλιών για τη βελτίωση της κατάστασης όσον αφορά τα άλογα. Κατόπιν τούτου, η πρόταση της Επιτροπής περιλαμβάνει σειρά αποδεκτών θερμοκρασιών προς εφαρμογή για κατοικίδια μόνοπλα, έστω και εάν η επιστημονική γνωμοδότηση δεν καλύπτει τα άλογα. 4. κοινωνικοοικομικες επιπτωσεισ Για την αξιολόγηση των ενδεχόμενων επιπτώσεων από άποψη κόστους στον οικείο κλάδο μεταφορών ζητήθηκε η άποψη διάφορων πηγών. Ενώ είναι δυνατή η εκτίμηση του επιπρόσθετου κόστους είναι δυσχερέστερη η αποτίμηση των οικονομικών ωφελημάτων που προκύπτουν με την εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων. Πρέπει να υπενθυμιστεί ότι, αν και η πρόταση δεν αιτιολογείται οικονομικά, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αναβάθμιση των συστημάτων αερισμού στα φορτηγά αυτοκίνητα που χρησιμοποιούνται για μακρές διαδρομές θα έχει ως αποτέλεσμα και οικονομικά οφέλη με τη βελτίωση της κατάστασης των ζώων και τη μείωση του ποσοστού θνησιμότητας. Όντως, επαφές με εμπειρογνώμονες στον τομέα αυτό έχουν δείξει ότι οι μεταφορικές εταιρίες που χρησιμοποιούν οχήματα εξοπλισμένα με συστήματα εξαναγκασμένου αερισμού είναι ικανοποιημένες λόγω των οικονομικών ωφελημάτων (ειδικά τα περισσότερα για ζώα προς σφαγή χάνουν λιγότερο βάρος μέχρι την άφιξη). 4.1. Συνολικό εκτιμώμενο επιπρόσθετο κόστος Ο υπολογισμός που ακολουθεί βασίζεται στο μηχανικό εξοπλισμό ενός φορτηγού οχήματος 20 τόνων ωφέλιμου φορτίου με ελάχιστη ονομαστική ικανότητα παροχής αέρα 12 000 κυβικά μέτρα ανά ώρα (δηλαδή 60 m3/h/KN ή περίπου 100 kg ωφέλιμου φορτίου). Το εκτιμώμενο συνολικό επιπρόσθετο κόστος ανά όχημα αν ακολουθηθεί η πρόταση της Επιτροπής κυμαίνεται μεταξύ 6100 ευρώ και 7930 ευρώ, περιλαμβανόμενων των συσκευών αερισμού και επιτήρησης. Το επιπρόσθετο αυτό κόστος πρέπει να ληφθεί υπόψη σε σχέση με το κόστος ενός φορτηγού οχήματος για τη μεταφορά ζώων. Για ωφέλιμο φορτίο 20 τόνων, το συνολικό κόστος ενός πλήρους οχήματος (ρυμουλκό και ρυμουλκούμενο) κυμαίνεται μεταξύ 165.000 ευρώ και 190.000 ευρώ. Τα κόστη αερισμού και επιτήρησης αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεταξύ 3,21% (6100/190.000) και 4,8% (7930/165.000) της συνολικής αξίας του φορτηγού αυτοκινήτου. 5. η προταση Η πρόταση της Επιτροπής διαλαμβάνει τα ακόλουθα σημεία: -υποχρεωτική μελέτη, κατασκευή και συντήρηση συστημάτων αερισμού για οχήματα διεπόμενα από τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 411/98, με σκοπό να τηρείται πάντοτε η περιοχή αποδεκτών θερμοκρασιών που αναφέρεται στη γνώμη της επιστημονικής επιτροπής. -υποχρεωτικά συστήματα επιτήρησης, προειδοποίησης και καταγραφής για θερμοκρασία και υγρασία, για όλα τα οδικά οχήματα που μεταφέρουν ζώα σε διαδρομές με διάρκεια άνω των οκτώ ωρών. πινακας 1 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>