Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Αρχές και κατευθυντήριες γραμμές για την κοινοτική πολιτική στον οπτικοακουστικό τομέα στην ψηφιακή εποχή"

(2001/C 14/22)

Στις 22 Δεκεμβρίου 1999, και σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την παραπάνω ανακοίνωση.

Το τμήμα μεταφορών, ενέργειας, υποδομών, κοινωνίας των πληροφοριών στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των εργασιών της ΟΚΕ επεξεργάστηκε τη γνωμοδότησή του στις 8 Σεπτεμβρίου 2000. Εισηγητής ήταν ο κ. Morgan, αλλά μετά την παραίτηση του τελευταίου το τμήμα όρισε στη θέση του, στις 18 Οκτωβρίου την κα. Carroll.

Κατά την 376η σύνοδο ολομέλειάς της, που πραγματοποιήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2000, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε, με 75 ψήφους υπέρ, 4 ψήφους κατά και 6 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Με την ανακοίνωσή της σχετικά με τις "αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές για την κοινοτική πολιτική στον οπτικοακουστικό τομέα στην ψηφιακή εποχή" η Επιτροπή στοχεύει στην πληροφόρηση των ενδιαφερομένων μερών για τη στρατηγική που προτίθεται να ακολουθήσει την προσεχή πενταετία.

1.2. Η ανακοίνωση είναι επίκαιρη διότι οι ψηφιακές τεχνολογίες επιφέρουν σημαντικότατες αλλαγές στον οπτικοακουστικό τομέα. Σύμφωνα με την Επιτροπή: "Η κανονιστική πολιτική στον τομέα αυτό αποσκοπεί στη διασφάλιση ορισμένων δημόσιων συμφερόντων, όπως η πολιτιστική και γλωσσική ποικιλομορφία, η προστασία των ανηλίκων και η προστασία των καταναλωτών. Αυτά δεν αμφισβητούνται από την τεχνολογική εξέλιξη. Ωστόσο, ύστερα από την ευρύτατη διαβούλευση που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να είναι αναγκαίες οι νέες κανονιστικές προσεγγίσεις και τεχνικές για το μέλλον"(1).

1.3. Η ΟΚΕ προσυπογράφει τις ρυθμιστικές αρχές που υιοθετήθηκαν από την Επιτροπή. Επιπλέον, αναγνωρίζει τις προκλήσεις για τις αρχές που αντιπροσωπεύει η πολυκαναλική ψηφιακή τηλεόραση και η απεριόριστη πρόσβαση στον κόσμο των ιστοσελίδων του Διαδικτύου.

1.4. Η πολιτική της Κοινότητας σήμερα βασίζεται σε ξεχωριστές προσεγγίσεις όσον αφορά τη ρύθμιση της υποδομής και του περιεχομένου μετάδοσης. Οι κύριες υποδομές που καλύπτονται στην ανακοίνωση είναι το Διαδίκτυο σε ένα περιβάλλον τεχνολογίας πληροφοριών, η οπτικοακουστική μετάδοση μέσω του Διαδικτύου, η οπτικοακουστική μετάδοση σε τηλεοράσεις, και η Διαδικτυακή μετάδοση σε τηλεοράσεις. Σε γενικές γραμμές, οι συμβατικές οπτικοακουστικές ταινίες και τα τηλεοπτικά προγράμματα που προβλέπονται για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση μπορούν να ρυθμιστούν προς το δημόσιο συμφέρον και να ελέγχονται από τους γονείς. Το Διαδίκτυο είναι πιο δύσκολο να ελεγχθεί, μολονότι η λήψη του από τις τηλεοράσεις μπορεί να ελεγχθεί με απλό τρόπο. Στο Διαδύκτυο, αυτό που θα αποτελούσε ένα βήμα προόδου θα ήταν μια πιο εμφανής κατηγοριοποίηση των ιστοσελίδων. Οι λεπτομερείς παρατηρήσεις σχετικά με τη ρυθμιστική πολιτική εκτίθενται παρακάτω στη παρούσα γνωμοδότηση στο πλαίσιο των προτάσεων της Επιτροπής. Οι παρατηρήσεις ανά κεφάλαιο είναι οι εξής:

2. Κεφάλαιο 1: Ο οπτικοακουστικός τομέας - γιατί είναι σημαντικός;

2.1. Στην ανακοίνωση δηλώνεται ότι ο τομέας είναι σημαντικός λόγω δυο παραγόντων:

- της οικονομικής μεγέθυνσης και της απασχόλησης

- του κοινωνικού, πολιτιστικού και εκπαιδευτικού αντίκτυπου του οπτικοακουστικού τομέα.

2.2. Ωστόσο, στην ανακοίνωση δεν δίδεται η ίδια έμφαση στους δύο αυτούς παράγοντες: "Ενώ οι οικονομικές πτυχές και το δυναμικό δημιουργίας θέσεων εργασίας του τομέα ... αποτελούν σαφώς σημαντικά στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την εκπόνηση της κοινοτικής πολιτικής, ο κοινωνικός και πολιτιστικός ρόλος των οπτικοακουστικών μέσων είναι εκείνος που διαμορφώνει την αφετηρία της χάραξης πολιτικής".

2.3. Η ΟΚΕ προσυπογράφει την άποψη για τα οπτικοακουστικά μέσα όπως εκφράστηκε από την Επιτροπή: "Τα οπτικοακουστικά μέσα διαδραματίζουν κύριο ρόλο στη λειτουργία των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών. Χωρίς την ελεύθερη ροή πληροφοριών, οι κοινωνίες αυτές δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Επιπλέον, τα οπτικοακουστικά μέσα διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην ανάπτυξη και μετάδοση κοινωνικών αξιών. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στο ότι επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το ποια γεγονότα και ποιες εικόνες του κόσμου συναντάμε, αλλά και στο ότι παρέχουν έννοιες και κατηγορίες - πολιτικές, κοινωνικές, εθνικές, γεωγραφικές, ψυχολογικές κ.λπ. - τις οποίες χρησιμοποιούμε για να καταστήσουμε τα γεγονότα και τις εικόνες αυτές κατανοητά. Επομένως, συμβάλλουν στο να καθορίσουμε όχι μόνο αυτό που βλέπουμε από τον κόσμο, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο τον βλέπουμε".

2.4. Η προοπτική αυτή οδηγεί την Επιτροπή στο συμπέρασμα ότι η οπτικοακουστική βιομηχανία δεν μοιάζει με τις άλλες, δεν παράγει απλώς αγαθά και υπηρεσίες για την αγορά. Η δεοντολογία της είναι πολιτιστική και όχι εμπορική. Οπωσδήποτε, δεν πρόκειται για την δεοντολογία του Ηοllywood, του Bollywood, ή ακόμα του Pinewood, η οποία έχει εμφανή στόχο την ικανοποίηση των αναγκών της αγοράς για ψυχαγωγία. Ως εκ τούτου, εφόσον προσυπογράφει τις αρχές της εθνικής και πολιτιστικής ποικιλομορφίας, και αναγνωρίζει τον "παραδειγματικό" ρόλο που αποδίδεται στην πολιτική του οπτικοακουστικού τομέα στην Ευρώπη, η ΟΚΕ πιστεύει ότι το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου το οποίο επισημαίνει η Επιτροπή θα συνεχίσει να υφίσταται, όσο η "αγορά" θεωρείται δευτερεύουσα προτεραιότητα.

2.5. Κατά συνέπεια, η ΟΚΕ προτείνει η κοινοτική πολιτική να επιδιώκει , εκτός από τους κοινωνικούς, πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς στόχους, και τους δυο ακόλουθους εμπορικούς στόχους:

- βαθμιαία υποκατάσταση των εισαγωγών στις αγορές της ΕΕ

- υιοθέτηση εξαγωγικών στρατηγικών που θα στοχεύουν στη διείσδυση στις διεθνείς αγορές.

Οι δυο αυτοί στόχοι θα επιτρέψουν να μειωθεί το σημερινό έλλειμμα που υπάρχει στις συναλλαγές στον οπτικοακουστικό τομέα. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να προωθηθούν μέτρα όπως, π.χ., φορολογικές μειώσεις υπέρ των επενδύσεων στον οπτικοακουστικό τομέα και, ιδιαίτερα, κίνητρα στις ΜΜΕ για επενδύσεις στον τομέα.

2.6. Η υποκατάσταση των εισαγωγών μπορεί να επιτευχθεί με δύο τρόπους. Είναι σαφές ότι υφίσταται η δυνατότητα προώθησης των συμπαραγωγών από τα κράτη μέλη και χρήσης των ταμείων της ΕΕ για την υποστήριξη της εν λόγω προσπάθειας. Όσον αφορά τη διανομή σε περισσότερες χώρες, κρίνεται ότι οι επιτυχείς παραγωγές, μεταγλωττισμένες, θα γίνουν αποδεκτές στα άλλα κράτη μέλη δεδομένου ότι διαπνέονται από τις ίδιες κοινές ευρωπαϊκές πολιτιστικές αξίες. Στόχος του προγράμματος Media II είναι η διευκόλυνση της εν λόγω διανομής. Υπό τις συνθήκες αυτές, η πολιτιστική πολυμορφία συνιστά θετικό πλεονέκτημα.

2.7. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι η στρατηγική υποκατάστασης των εισαγωγών μπορεί, αφενός, να προωθήσει την πολιτιστική και γλωσσική κληρονομιά της Ευρώπης και, αφετέρου, να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη στον τομέα της παραγωγής. Η μόνη ανησυχία αφορά το γεγονός ότι η υπερβολική αύξηση των τηλεοπτικών σταθμών που παρατηρείται μπορεί να αποτελέσει σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα στην ανάπτυξη της παραγωγής της ΕΕ.

2.8. Η εξαγωγική στρατηγική της Επιτροπής, όπως αυτή περιγράφεται στην ανακοίνωση, είναι στην ουσία ανύπαρκτη. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα σοβαρό κενό στον τρόπο σκέψης της Επιτροπής. Αυτό που χρειάζεται είναι μία στρατηγική παραγωγής παγκόσμιων ψυχαγωγικών προϊόντων στις γλώσσες των διεθνών αγορών. Οι επιτυχείς οργανισμοί του τομέα πωλούν τα προϊόντα τους στη γλώσσα των οι καταναλωτών. Μία σημαντική δυνατότητα που παρέχεται, και η οποία δεν αναφέρεται, είναι "η αξιοποίηση των γλωσσικών βιομηχανιών των διαφόρων κοινοτικών χωρών" για την παραγωγή προϊόντων που θα απευθύνονται προς την παγκόσμια πολιτιστική διασπορά που ομιλεί τις γλώσσες αυτές.

2.9. Πάντως, πρέπει να αντιμετωπιστούν οι ειδικές ανάγκες του οπτικοακουστικού τομέα σε χώρες στις οποίες ο οπτικοακουστικός τομέας έχει περιορισμένη παραγωγική ικανότητα του καθώς και οι ανάγκες μικρών γλωσσικών και γεωγραφικών περιοχών. Δεδομένου ότι η πολυγλωσσία είναι ο βασικός πλούτος της Ευρώπης, θα πρέπει να προωθηθεί με ψηφιακά συστήματα που θα αναπτυχθούν χάρη στην τεχνολογική πρόοδο (π.χ., DVD με υπότιτλους σε ένα φάσμα γλωσσών).

2.10. Η πολιτική ανταγωνισμού μπορεί να χρησιμεύσει ως κατάλληλο και αποτελεσματικό μέσο για να διασφαλισθεί η κυριαρχία στην αγορά, τόσο από την άποψη της συγκέντρωσης της ιδιοκτησίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης όσο και από την άποψη της διατήρησης της πολυφωνίας.

2.10.1. Η ΟΚΕ προτείνει να εξετάσει η Επιτροπή τα πλεονεκτήματα από την εφαρμογή, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μιας ενιαίας δέσμης κανόνων ανταγωνισμού παρομοίων εκείνων που ισχύουν στις ΗΠΑ οι οποίοι δεν επιτρέπουν σε ένα οργανισμό να λειτουργεί σε διάφορα επίπεδα του οπτικοακουστικού τομέα (δημιουργία, παραγωγή, διανομή και μετάδοση).

2.10.2. Προκειμένου να επιτευχθεί η νομική βεβαιότητα που ζητούν οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί του οπτικοακουστικού τομέα, η ΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να καταρτίσει "κατευθυντήριες γραμμές για την ενίσχυση του οπτικοακουστικού τομέα" οι οποίες, σύμφωνα με τους κανόνες της συνθήκης όσον αφορά τον πολιτισμό, θα επέτρεπαν την χορήγηση ενίσχυσης με βάση ένα φάσμα παραγόντων που θα στηρίζονται σε ένα σύστημα σημείων με διάφορα κριτήρια όπως, π.χ., ένα δεδομένο πόσό για κάθε εισιτήριο που πωλείται ή ένα ποσοστό στην περίπτωση ταινιών που πωλούνται στα τηλεοπτικά κανάλια.

3. Κεφάλαιο 2: Στόχοι και μέσα της κοινοτικής πολιτικής στον οπτικοακουστικό τομέα

3.1. Η ΟΚΕ αναγνωρίζει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί χάρη στις κοινοτικές πρωτοβουλίες στον οπτικοακουστικό τομέα:

- η οδηγία για την τηλεόραση χωρίς σύνορα(2) η οποία δημιούργησε το αναγκαίο για την πραγματοποίηση διασυνοριακών μεταδόσεων πλαίσιο

- τα προγράμματα Media I και Media II(3) τα οποία παρέχουν σημαντική υποστήριξη προς τη βιομηχανία. Η εστίαση του Media II στον τομέα της διανομής συμβάλλει σημαντικά στην προώθηση της διανομής εθνικών οπτικοακουστικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές

- η τεχνολογική καινοτομία μέσω της καθιέρωσης προτύπων μεταδόσεων η οποία υπήρξε τόσο σημαντική για τα ψηφιακά μέσα όσο και η καθιέρωση προτύπων GSM για την κινητή τηλεφωνία

- το πρόγραμμα Ιnfo 2000 το οποίο είναι επίσης σημαντικό.

3.2. Η ΟΚΕ συμφωνεί ότι η ψηφιακή τηλεόραση θα απαιτήσει νέες πρωτοβουλίες γύρω από αυτούς τους άξονες και ευελπιστεί ότι το 5ο πρόγραμμα - πλαίσιο θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη του οπτικοακουστικού τομέα στην ΕΕ. Θα πρέπει να επισημανθεί ιδιαίτερα το πρόγραμμα "Εύχρηστη κοινωνία των πληροφοριών" καθώς και οι δύο βασικές δράσεις - "Περιεχόμενα και εργαλεία πολυμέσων" και "Συστήματα και υπηρεσίες για τον πολίτη".

3.3. Εξάλλου, η ΟΚΕ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό το συντονισμό και τη μεγαλύτερη συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες στον οπτικοακουστικό τομέα και, ιδιαίτερα με το Αudiovisual Eureka(4).

4. Κεφάλαιο 3: Αρχές για τη ρύθμιση του οπτικοακουστικού τομέα στην ψηφιακή εποχή

4.1. Η ΟΚΕ συγχαίρει την Επιτροπή τόσο όσον αφορά το πεδίο δράσεως όσο και την αποτελεσματικότητα της πρόσφατης διαδικασίας διαβούλευσης της και επικροτεί τις πέντε γενικές αρχές για ρυθμιστική δράση όσον αφορά την υποδομή των επικοινωνιών.

4.2. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την ιδέα ότι, η αρχή της αναλογικότητας όπως εφαρμόζεται επί του οπτικοακουστικού περιεχομένου, "απαιτεί ο βαθμός της κανονιστικής παρέμβασης να μην είναι μεγαλύτερος από ό,τι είναι αναγκαίο για να επιτευχθεί ο εν λόγω στόχος" και ότι, ως εκ τούτου, "η Επιτροπή μπορεί να διαχειριστεί με το βέλτιστο τρόπο τις αλλαγές που πραγματοποιούνται με τη χρησιμοποίηση των υφιστάμενων μέσων και αρχών της και, εφόσον κρίνεται κατάλληλο, μέσω της προώθησης πρωτοβουλιών για την αυτορρύθμιση".

4.2.1. Ενόψει της εξέλιξης της ψηφιακής τεχνολογίας, η ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία του οπτικοακουστικού τομέα πρέπει να προσαρμόζεται γρήγορα προκειμένου να επιτυγχάνεται η κατάλληλη ισορροπία μεταξύ της εφαρμογής των ισχυόντων βασικών κριτηρίων και της συνεχούς τεχνολογικής εξέλιξης.

4.3. Η ΟΚΕ έχει ήδη συμβάλει στην επίτευξη συναίνεσης όσον αφορά το διαχωρισμό της ρύθμισης του οπτικοακουστικού περιεχομένου και της υποδομής των επικοινωνιών. Συνεπώς, η ΟΚΕ εγκρίνει τα συμπεράσματα που εκτίθενται στο κεφάλαιο 3, τμήμα 2, της ανακοίνωσης.

4.4. Η ΟΚΕ συμφωνεί ότι "η ψηφιακή επανάσταση δεν αμφισβητεί την ανάγκη η οπτικοακουστική πολιτική να προσδιορίζει συναφή γενικά συμφέροντα και, εφόσον χρειάζεται, να τα προστατεύει μέσω της κανονιστικής διαδικασίας", και ότι "οι τεχνολογικές εξελίξεις απαιτούν τη συνεχή αξιολόγηση των μέσων και των μεθόδων που χρησιμοποιούνται". Το Διαδίκτυο αποτελεί μια τέτοια περίπτωση.

4.4.1. Η ΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η ψηφιακή εποχή δεν πρέπει να συνοδευτεί από την μη εφαρμογή στόχων δημοσίου συμφέροντος όπως, π.χ., η ελευθερία έκφρασης και απόψεων, η πολυφωνία, η πολιτιστική και γλωσσική ποικιλομορφία, η προστασία των ανηλίκων, ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η προστασία των καταναλωτών, δεδομένου ότι είναι πεπεισμένη ότι η προστασία και η ενίσχυσή τους αποτελεί βασική λειτουργία της δημοκρατίας.

4.5. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι οι ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές εκπληρώνουν ένα αριθμό πολιτιστικών, κοινωνικών, και δημοκρατικών λειτουργιών από τις οποίες όλοι αποκομίζουν όφελος και, για το λόγο αυτό, διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο όσον αφορά την διασφάλιση της δημοκρατίας, της πολυφωνίας, της κοινωνικής συνοχής, και της πολιτιστικής και γλωσσικής ποικιλομορφίας.

4.5.1. Η μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων που προσφέρουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στο νέο τεχνολογικό περιβάλλον εντείνει τη σημασία της γενικότερης λειτουργίας των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών που έχουν υποχρεώσεις δημοσίας υπηρεσίας.

4.5.2. Η ΟΚΕ κρίνει ότι η ικανότητα των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών να προσφέρουν στο κοινό προγράμματα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, τα οποία ανταποκρίνονται στις προτιμήσεις της πλειοψηφίας του πληθυσμού, πρέπει να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί περαιτέρω. Τούτο περιλαμβάνει, επίσης, την διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων στην ψηφιακή εποχή.

4.6. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη της Επιτροπής για αυτορρύθμιση και ιδίως την προειδοποίηση με την ανάγκη να αποτραπεί ο κίνδυνος να καθορίσουν τους "κανόνες του παιχνιδιού" οι μείζονες εγκαθιδρυμένοι οργανισμοί.

4.6.1. Η ΟΚΕ πιστεύει ότι:

- η αυτορρύθμιση μπορεί να αντικαταστήσει αποτελεσματικά τους συνήθεις κανόνες στην ψηφιακή εποχή

- τα συμφέροντα τρίτων, ιδίως των καταναλωτών, πρέπει να ληφθούν υπόψη εάν προβλεφθεί αυτορρύθμιση των νέων υπηρεσιών που προσφέρουνται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

4.7. Η ΟΚΕ επιθυμεί να δώσει έμφαση στην αρχή ότι οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να είναι ανεξάρτητες από κυβερνήσεις και τηλεοπτικούς οργανισμούς. Συνιστά την δημιουργία ενός "ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού βήματος" στο οποίο θα μπορούσαν να συμμετάσχουν η βιομηχανία και ενδιαφερόμενα μέρη όπως, π.χ., επαγγελματίες του τομέα, οργανισμοί ταξινόμησης προγραμμάτων περιεχομένου του Διαδικτύου και υπολογιστών και εξειδικευμένες οργανώσεις καταναλωτών, προκειμένου εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο θα ήταν δυνατόν να διασαφηνισθούν οι μέθοδοι αξιολόγησης και ταξινόμησης του περιεχομένου οπτικοακουστικών μέσων και πολυμέσων (κινηματογράφος, τηλεόραση, Διαδίκτυο, βιντεοπαιχνίδια και διανομή μέσω του Διαδικτύου).

4.8. Η ΟΚΕ εκφράζει σε γενικές γραμμές ικανοποίηση για τη δήλωση της Επιτροπής για τις γενικές αρχές ευρωπαϊκού δικαίου που εφαρμόζονται στον οπτικοακουστικό τομέα.

5. Κεφάλαιο 4: Δράση στον κανονιστικό τομέα

5.1. Η ΟΚΕ σε γενικές γραμμές εκφράζει ικανοποίηση για την πρόταση της Επιτροπής για δράση και συμφωνεί με αυτήν.

5.2. Πιο συγκεκριμένα, η ΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής, η οποία θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2000, για ανεξάρτητη μελέτη όσον αφορά τον αντίκτυπο των διατάξεων της οδηγίας για την τηλεόραση χωρίς σύνορα σχετικά με την προώθηση των ευρωπαϊκών έργων. Η Επιτροπή δήλωσε ότι μια τέτοια μελέτη θα δώσει "την ευκαιρία για τη γενική εξέταση των κανονιστικών και υποστηρικτικών μέσων για την προαγωγή της πολιτιστικής και γλωσσικής ποικιλομορφίας όσον αφορά τον οπτικοακουστικό τομέα". Η ΟΚΕ κρίνει ότι πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια ώστε, παρόμοια προϊόντα, ανεξάρτητα από την πολιτιστική ή γλωσσική τους αξία, να καταστούν ελκυστικά προκειμένου να μπορούν να διατίθενται ανταγωνιστικά διεθνώς. Για το σκοπό αυτό, η δράση της Επιτροπής πρέπει να εστιάζεται στα ακόλουθα:

- στην προώθηση της πολυγλωσσίας και της ευρωπαϊκής πολιτιστικής πολυφωνίας

- στη ζήτηση προϊόντων υψηλής ποιότητας τα οποία χρησιμοποιούν νέες μορφές έκφρασης

- στην ανάγκη για συμβατών προτύπων και μορφοτύπων για την διευκόλυνση της ανταλλαγής δεδομένων

- στην εισαγωγή μηχανισμών υποστήριξης για τη δημιουργία ευρωπαϊκών δικτύων και προϊόντων

- στην ανάγκη για κατάρτιση στον τομέα των πολυμέσων που να συνδυάζει την τεχνογνωσία και τη γνώση σχετικά με το περιεχόμενο

- στη στήριξη της διάδοσης και της προώθησης

ΟΚΕ προβλέπει ότι η τεχνολογική ανάπτυξη θα επιτρέψει σταδιακά την παραγωγή πολυγλωσσικών οπτικοακουστικών έργων(5), η οποία θα διευκολύνει την επίτευξη των πολιτιστικών στόχων.

5.3. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την προσέγγιση της Επιτροπής ως προς την πρόσβαση στο οπτικοακουστικό περιεχόμενο και κατανοεί την ανησυχία της όσον αφορά τον κίνδυνο του κοινωνικού και πολιτιστικού αποκλεισμού. Πιο συγκεκριμένα, η ΟΚΕ συμφωνεί με τη δήλωση της Επιτροπής ότι "Η πρόσβαση στο περιεχόμενο ενδέχεται επίσης να θέσει θέματα πρόσβασης: όπου ενδέχεται να υπάρχει κίνδυνος κοινωνικού αποκλεισμού (που έχει ως αποτέλεσμα μια κοινωνία της πληροφορίας 'εχόντων' και 'μη εχόντων'), οι καταναλωτές πρέπει να έχουν πρόσβαση στο εν λόγω περιεχόμενο σε προσιτή τιμή".

5.3.1. Η ΟΚΕ τονίζει, άλλη μια φορά, την αρχή ότι στην κοινωνία των πληροφοριών πρέπει να διασφαλίζεται η πρόσβαση όλων των καταναλωτών στα δίκτυα και το περιεχόμενο σύμφωνα με τα κριτήρια της καθολικής υπηρεσίας, της μη εισαγωγής διακρίσεων, και της διαφάνειας. Ορισμένες ειδικές τεχνικές πτυχές αναφορικά με την πρόσβαση των καταναλωτών στο περιεχόμενο όπως, π.χ., ηλεκτρονικοί οδηγοί προγραμμάτων και πρόσβαση υπό όρους, καθώς και όλα τα τεχνικά συστήματα τα οποία παρεμβάλλονται μεταξύ του τηλεοπτικού οργανισμού και της επιλογής του περιεχομένου, απαιτούν ειδικά πρότυπα προκειμένου να προστατευθεί το δικαίωμα επιλογής του καταναλωτή.

5.3.2. Για τη διασφάλιση της πρόσβασης στο περιεχόμενο απαιτείται, στην πράξη, διασφάλιση της πρόσβασης στις ψηφιακές υποδομές και διαθεσιμότητα πληροφοριών και ψυχαγωγίας στο πλαίσιο των εν λόγω υποδομών.

5.3.3. Σύμφωνα με την πολιτική περιεχομένου, η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση και η μετατροπή των επίγειων ραδιοτηλεοπτικών συστημάτων πρέπει να αποτελούν θέματα δημοσίου συμφέροντος. Συνέπεια της αρχής αυτής είναι η ανάγκη να διασφαλισθεί στις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές δημοσίας υπηρεσίας διαθέσιμο εύρος ζώνης για δωρεάν ψηφιακές εκπομπές.

5.3.4. Η Επιτροπή αναγνωρίζει σαφώς ότι μία από τις τεχνολογικές πτυχές για τις οποίες επικρατεί αβεβαιότητα είναι το ζήτημα της τελικής μορφής που θα λάβουν οι υποδομές ψηφιακής διανομής ενώ αβεβαιότητα επικρατεί και σχετικά με τον καθορισμό του περιεχομένου που θα μεταδίδεται δωρεάν.

5.3.5. Η ΟΚΕ θα υποστηρίξει την ανάπτυξη κανονιστικών ρυθμίσεων που θα διασφαλίζουν την δωρεάν διάθεση των ενημερωτικών και ψυχαγωγικών εκπομπών της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στο ψηφιακό περιβάλλον. Ειδικότερα, πρέπει να τονισθεί ότι οι ενημερωτικού περιεχομένου εκπομπές, όπως τα εθνικά νέα, αποτελούν παράγοντα αποφασιστικής σημασίας για την απρόσκοπτη λειτουργία της δημοκρατίας.

5.3.6. Όσον αφορά τις εκπομπές ψυχαγωγικού περιεχομένου υψηλής ποιότητας, το ζήτημα της καθιέρωσης προσιτών τιμών δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί μέσω ρυθμίσεων. Οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί καταβάλλουν σημαντικά ποσά για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων μετάδοσης των εν λόγω εκπομπών και, κατά συνέπεια, θα πρέπει να είναι αυτοί που θα καθορίζουν τις τιμές που θεωρούν ότι είναι αναγκαίες για να διασφαλισθεί η τηλεθέαση που απαιτείται για να διασφαλισθεί η αναγκαία απόδοση των επενδύσεων που πραγματοποιούν.

5.4. Η ΟΚΕ συμφωνεί όσον αφορά τη σημασία που αποδίδει η Επιτροπή στην προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και στην καταπολέμηση της πειρατείας και αναμένει την έγκριση της οδηγίας για την πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα.

5.5. Η ΟΚΕ συμφωνεί με τα συμπεράσματα της Επιτροπής που σχετίζονται με την προστασία των ανηλίκων. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι η προστασία των ανηλίκων γίνεται όλο και πιο δύσκολη στην ψηφιακή εποχή και, για το λόγο αυτό, πρέπει να υιοθετηθεί μια αυστηρότερη προσέγγιση όσον αφορά τα πρότυπα και μηχανισμούς. Για παράδειγμα:

α) θα μπορούσαν να τοποθετηθούν στις τηλεοπτικές συσκευές και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές μηχανισμοί προστασίας των παιδιών ώστε να διασφαλίζεται το υψηλότερο δυνατό επίπεδο προστασίας. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα αφαίρεσης ή περιορισμού της χρήσης των μηχανισμών προστασίας ανάλογα με τις προσωπικές ανάγκες κάθε ατόμου

β) η πληροφόρηση για την παιδική/ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα συστήματα προστασίας και αξιολόγησης πρέπει να διατίθενται στις σελίδες του Διαδικτύου, σε φυλλάδια και μπροσούρες σε σημεία πώλησης

γ) η αξιολόγηση προγραμμάτων και περιεχομένου θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική

δ) θα πρέπει να γίνεται χρήση ονομάτων τομέα, με στόχο την επέκταση του συστήματος αξιολόγησης ταινιών στο Διαδίκτυο

ε) θα μπορούσαν να αναληφθούν ενεργές και δυναμικές πρωτοβουλίες για την κατάρτιση ποιοτικών και ελκυστικών προγραμμάτων όπως, παραδείγματος χάρη, το γερμανικό "Παιδικό Κανάλι".

5.6. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση της Επιτροπής για μελέτη νέων τεχνικών διαφήμισης με απώτερο σκοπό την πιθανή μελλοντική αξιολόγηση των διατάξεων που περιλαμβάνονται στην οδηγία για την τηλεόραση χωρίς σύνορα. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι πρέπει να διασφαλισθεί ένας σαφής διαχωρισμός μεταξύ διαφήμισης και λοιπού περιεχομένου και ότι οι καταναλωτές πρέπει να αντιλαμβάνονται ότι μεταδίδονται διαφημίσεις.

6. Κεφάλαιο 5: Αρχές ανάπτυξης κοινοτικών μέσων υποστήριξης

6.1. Η ΟΚΕ συμφωνεί σε γενικές γραμμές με τις προτεινόμενες αρχές οι οποίες πρέπει να καθοδηγούν τη δράση της Κοινότητας όσον αφορά τα μέσα υποστήριξης.

6.2. Ωστόσο, η ΟΚΕ δεν θα θεωρούσε περιττή τη διασαφήνιση εκ μέρους της Επιτροπής της πρότασής της για προβληματισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με το πως θα ενισχυθεί η συμπληρωματικότητα των ποικίλων μηχανισμών υποστήριξης με σκοπό την ανάπτυξη μιας συνεκτικής προσέγγισης. Μήπως η πρόταση αυτή σημαίνει την επιβολή ελέγχου στα εθνικά μέτρα υποστήριξης; Η ΟΚΕ θεωρεί ότι η πρόταση της Επιτροπής για ανάπτυξη μιας συνεκτικής των μηχανισμών υποστήριξης δεν θα πρέπει να θέσει σε κίνδυνο επιτυχή εθνικά μέτρα στήριξης.

6.3. Η ΟΚΕ εγκρίνει την πρόταση της Επιτροπής για επιδίωξη προστιθέμενης αξίας σε κοινοτικό επίπεδο στον οπτικοακουστικό τομέα μέσω "καλύτερης συνέργιας μεταξύ των διαφόρων μέσων που στοχεύουν στην προώθηση περιεχομένου για την κοινωνία της πληροφορίας".

7. Κεφάλαιο 6: Δράση στον τομέα των μηχανισμών υποστήριξης

7.1. Η ΟΚΕ υποστηρίζει το στόχο της Επιτροπής σύμφωνα με τον οποίο η κοινωνική και γλωσσική ποικιλομορφία της Ευρώπης πρέπει να αυξηθεί και να αποτελέσει συστατικό στοιχείο της ανάπτυξης της κοινωνίας των πληροφοριών. Παράλληλα, η ΟΚΕ προειδοποιεί ότι μια πολιτική που επικεντρώνεται αποκλειστικά στην κοινωνική και γλωσσική ποικιλομορφία δεν έχει πιθανότητες να ικανοποιήσει τον συμπληρωματικό στόχο να αποκτήσει η Ευρώπη ένα μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς οπτικοακουστικής ψυχαγωγίας.

7.2. Η ΟΚΕ έχει ήδη δώσει την έγκρισή της για την πρωτοβουλία Media Plus(6).

7.3. Η ΟΚΕ προσδοκά να καταρτίσει τη γνωμοδότησή της για την πρωτοβουλία eEurope.

7.4. Οι δράσεις στα πλαίσια του 5ου προγράμματος πλαίσιο μπορούν να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη του οπτικοακουστικού τομέα στην ΕΕ (βλ. σημείο 3.2).

7.5. Η ΟΚΕ ενθαρρύνει την Επιτροπή να εμμείνει στην πρότασή της για ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των κρατών μελών.

8. Κεφάλαιο 7: Η εξωτερική διάσταση της κοινοτικής πολιτικής στον οπτικοακουστικό τομέα

8.1. Η ΟΚΕ παρακινεί την Επιτροπή να ενθαρρύνει μια μεγαλύτερη ελευθέρωση των συναλλαγών σε υπηρεσίες του οπτικοακουστικού τομέα στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και της Γενικής Συμφωνίας Εμπορίου και Υπηρεσιών ούτως ώστε τα ευρωπαϊκά προϊόντα να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στις αγορές εκτός ΕΕ.

9. Συμπέρασμα

9.1. Η ΟΚΕ:

- υποστηρίζει γενικά την ανακοίνωση της Επιτροπής διότι θεωρεί ότι αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση του προσδιορισμού της κατάλληλης, για την ψηφιακή εποχή, οπτικοακουστικής πολιτικής

- αναγνωρίζει τη σημασία του οπτικοακουστικού τομέα, ο οποίος αποτελεί σημαντική πηγή δημιουργίας θέσεων απασχόλησης, τόσο για την προώθηση της δημοκρατίας και τη διασφάλιση της ελευθερίας έκφρασης και της πολυφωνίας όσο και για την προστασία και την προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας στην Ευρώπη·

- αναμένει τα αποτελέσματα των μελετών και των άλλων δράσεων που προτείνει η Επιτροπή προκειμένου να προβεί στην αξιολόγησή τους.

- θεωρεί ότι η ανάγκη διασφάλισης της συνεκτικότητας μεταξύ των πολιτικών της ΕΚ στους τομείς του πολιτισμού, του οπτικοακουστικού τομέα και του ανταγωνισμού θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές που αποσκοπούν στη διασφάλιση της πολιτιστικής πολυμορφίας μέσω της αξιοποίησης των εθνικών συστημάτων των κρατών μελών για την αξιοποίηση των εθνικών δυνατοτήτων παραγωγής·

- πιστεύει ότι οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί θα πρέπει να συνεχίσουν να επωφελούνται από τις τεχνολογικές προόδους που συντελούνται κατά την εκτέλεση της αποστολής τους, προκειμένου να διασφαλισθεί η απρόσκοπτη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, η πολυφωνία, η κοινωνική συνοχή και η πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία.

Βρυξέλλες, 19 Οκτωβρίου 2000.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) Βλέπε τη γνωμοδότηση της ΟΚΕ της 22ας Σεπτεμβρίου 1999 για την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για τη συμμετοχή της Κοινότητας στο Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο, ΕΕ C 329 της 17.11.1999 και τη γνωμοδότηση της ΟΚΕ της 29ης Απριλίου 1998 για την Πράσινη βίβλο σύγκλισης, ΕΕ C 214 της 10.7.1998.

(2) COM(95) 86 τελικό: γνωμοδότηση της ΟΚΕ της 13ης Σεπτεμβρίου 1995 για την "Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη συνέχιση των δραστηριοτήτων τηλεοπτικών μεταδόσεων", ΕΕ C 301 της 13.11.1995.

(3) Βλέπε τη γνωμοδότηση της ΟΚΕ για την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα Media II (1996-2000), ΕΕ C 256 της 2.10.1995.

(4) To Αudiovisual Eureka είναι ένας διακυβερνητικός πανευρωπαϊκός οργανισμός που δημιουργήθηκε το 1989 με σκοπό την προώθηση της ευρωπαϊκής οπτικοακουστικής βιομηχανίας. Συμμετέχουν σ' αυτόν 35 χώρες (τα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης υπό καθεστώς συνδεδεμένου μέλους).

(5) Βλέπε, επίσης, MLIS-Multilingual Information Society: www.hltcentral.org/hlt/mlis/.

(6) COM(1999) 658 τελικό: γνωμοδότηση της ΟΚΕ της 27ης Απριλίου 2000 σχετικά με την Πρότασηαπόφασης του Συμβουλίου για την εφαρμογή ενός προγράμματος υποστήριξης της ανάπτυξης, διανομής και προώθησης των ευρωπαϊκών οπτικοακουστικών έργων (Media - PLUS - Ανάπτυξη, διανομή και προώθηση) (2001 - 2005), ΕΕ C 168 της 16.7.2000.