(1)

Η Ρωσική Ομοσπονδία, ο κύριος εξωτερικός προμηθευτής αερίου της Ένωσης, έχει εξαπολύσει στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας, συμβαλλόμενου μέρους της Ενεργειακής Κοινότητας. Η κλιμάκωση της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας από τον Φεβρουάριο του 2022 έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση του εφοδιασμού με αέριο, σε μια εσκεμμένη απόπειρα χρήσης του εφοδιασμού με αέριο ως πολιτικού όπλου. Οι ροές αερίου αγωγών από τη Ρωσία μέσω της Λευκορωσίας έχουν σταματήσει και ο εφοδιασμός με αέριο μέσω της Ουκρανίας μειώνεται σταθερά. Οι συνολικές ροές αερίου από τη Ρωσία είναι πλέον χαμηλότερες από το 30 % του μέσου όρου των ροών αερίου της περιόδου 2016-2021. Η εν λόγω μείωση του εφοδιασμού είχε ως αποτέλεσμα ιστορικά υψηλές και ασταθείς τιμές ενέργειας, γεγονός που συμβάλλει στον πληθωρισμό και προκαλεί κίνδυνο περαιτέρω επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρώπη.

(2)

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή, σε συνέχεια της ανακοίνωσής της της 8ης Μαρτίου 2022 με τίτλο «REPowerEU: Κοινή ευρωπαϊκή δράση για πιο προσιτή οικονομικά, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια», παρουσίασε το σχέδιο REPowerEU στις 18 Μαΐου 2022 με στόχο να τερματιστεί η εξάρτηση της Ένωσης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατόν και το αργότερο έως το 2027. Για να επιτευχθεί ο εν λόγω σκοπός, το σχέδιο REPowerEU καθορίζει μέτρα σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση και προτείνει την επιτάχυνση της ανάπτυξης καθαρής ενέργειας για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων στα νοικοκυριά, τη βιομηχανία και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Περαιτέρω μέτρα από πλευράς εφοδιασμού θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, καλύτερο συντονισμό των αγορών αερίου και τη διευκόλυνση των από κοινού αγορών από ευρωπαίους φορείς εκμετάλλευσης της αγοράς φυσικού αερίου στη διεθνή αγορά φυσικού αερίου, καθώς επίσης τις βέλτιστες δυνατές προσπάθειες για τη διαφύλαξη των ικανοτήτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που δεν βασίζονται σε εφοδιασμό αερίου από εισαγωγές.

(3)

Η Ένωση έχει λάβει περαιτέρω μέτρα ώστε να αυξήσει το επίπεδο ετοιμότητάς της όσον αφορά την αντιμετώπιση διαταραχής του εφοδιασμού με αέριο. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/1032 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1) εκδόθηκε με σκοπό να διασφαλιστεί η πλήρωση των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου για τις ερχόμενες χειμερινές περιόδους.

(4)

Επιπλέον, τον Φεβρουάριο του 2022 και τον Μάιο του 2022, η Επιτροπή διεξήγαγε διεξοδική επανεξέταση όλων των εθνικών σχεδίων έκτακτης ανάγκης, καθώς και εμπεριστατωμένη παρακολούθηση της κατάστασης όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί από την Ένωση από τον Φεβρουάριο του 2022 σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης σταδιακή κατάργηση του ρωσικού αερίου έως το 2027 και να μειωθούν οι κίνδυνοι που απορρέουν από περαιτέρω σοβαρή διαταραχή του εφοδιασμού.

(5)

Ωστόσο, η πρόσφατη κλιμάκωση της διαταραχής του εφοδιασμού με αέριο από τη Ρωσία καταδεικνύει ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να επέλθει πλήρης διακοπή του εφοδιασμού με ρωσικό αέριο στο εγγύς μέλλον, με απότομο και μονομερή τρόπο. Ως εκ τούτου, η Ένωση θα πρέπει να προνοήσει για τον κίνδυνο αυτόν και να προετοιμαστεί, με πνεύμα αλληλεγγύης, για την πιθανότητα πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με αέριο από τη Ρωσία, ανά πάσα στιγμή. Η ανάληψη άμεσης προορατικής δράσης είναι αναγκαία για την πρόληψη περαιτέρω ενεργειών που προκαλούν διαταραχές και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ σε μελλοντικούς κλυδωνισμούς. Η συντονισμένη δράση σε επίπεδο Ένωσης μπορεί να αποτρέψει σοβαρές επιβλαβείς επιπτώσεις στην οικονομία και τους πολίτες οι οποίες οφείλονται σε πιθανή διακοπή του εφοδιασμού με αέριο.

(6)

Το ισχύον νομικό πλαίσιο για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2), δεν αντιμετωπίζει επαρκώς τις διαταραχές εφοδιασμού από σημαντικό προμηθευτή αερίου που διαρκούν περισσότερο από 30 ημέρες. Η έλλειψη νομικού πλαισίου για τέτοιου είδους διαταραχή ενέχει τον κίνδυνο μη συντονισμένης δράσης των κρατών μελών, η οποία απειλεί να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του εφοδιασμού στα γειτονικά κράτη μέλη και μπορεί να επιβαρύνει περαιτέρω τη βιομηχανία και τους καταναλωτές της Ένωσης.

(7)

Στο ψήφισμά του της 7ης Απριλίου 2022 σχετικά με τα συμπεράσματα της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης και 25ης Μαρτίου 2022, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε να παρουσιαστεί σχέδιο για τη συνέχιση της διασφάλισης της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης βραχυπρόθεσμα. Κατά τις συνόδους του στις 31 Μαΐου και στις 23 Ιουνίου 2022, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει επειγόντως προτάσεις για τη βελτίωση της ετοιμότητας έναντι πιθανής σοβαρής διαταραχής του εφοδιασμού, με σκοπό την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού σε προσιτές τιμές. Μετά την εν λόγω πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Επιτροπή διερευνά από κοινού με τους διεθνείς εταίρους της Ένωσης τρόπους για τον περιορισμό των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της σκοπιμότητας θέσπισης προσωρινών ανώτατων ορίων τιμών, κατά περίπτωση. Κατόπιν της εν λόγω πρόσκλησης, η Επιτροπή συνεχίζει επίσης τις εργασίες για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της επίδρασης των τιμών του αερίου σε αυτήν, ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένη να αντέξει μελλοντική αστάθεια των τιμών, να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια σε προσιτές τιμές και να είναι πλήρως προσαρμοσμένη σε ένα ενεργειακό σύστημα απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές, διαφυλάσσοντας παράλληλα την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, διατηρώντας τα κίνητρα για την πράσινη μετάβαση, διαφυλάσσοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού και αποφεύγοντας δυσανάλογες δημοσιονομικές δαπάνες.

(8)

Το άρθρο 122 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνει τη δυνατότητα στο Συμβούλιο να αποφασίζει, βάσει προτάσεως της Επιτροπής και με πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ κρατών μελών, σχετικά με τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κατάστασης, ιδίως εάν ανακύψουν σοβαρές δυσκολίες στον εφοδιασμό με ορισμένα προϊόντα, ιδίως στον τομέα της ενέργειας. Ο κίνδυνος πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με ρωσικό αέριο έως το τέλος του 2022, συνιστά τέτοια κατάσταση.

(9)

Δεδομένου του άμεσου κινδύνου διαταραχής του εφοδιασμού της Ένωσης με αέριο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα τώρα για να μειώσουν τη ζήτησή τους πριν από τη χειμερινή περίοδο 2022-23. Η εν λόγω εθελοντική μείωση της ζήτησης θα συμβάλει ιδίως στην πλήρωση της δυναμικότητας αποθήκευσης, η οποία δεν θα εξαντληθεί έως το τέλος της χειμερινής περιόδου 2022-23 και θα καταστήσει δυνατή για τα κράτη μέλη την αντιμετώπιση πιθανών κυμάτων ψύχους τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2023 θα διευκολύνει δε την πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης, ώστε να εξασφαλιστούν επαρκή επίπεδα ασφάλειας του εφοδιασμού για τη χειμερινή περίοδο 2023-24. Η μείωση της ζήτησης αερίου θα συμβάλει επίσης στη διασφάλιση επαρκούς εφοδιασμού και στη μείωση των τιμών της ενέργειας προς όφελος των καταναλωτών της Ένωσης. Ως εκ τούτου, η λήψη μέτρων σε επίπεδο Ένωσης για τη μείωση της ζήτησης θα ωφελήσει όλα τα κράτη μέλη, καθώς μειώνει τον κίνδυνο σημαντικότερων επιπτώσεων στις οικονομίες τους.

(10)

Ο όγκος της εθελοντικής μείωσης της ζήτησης λαμβάνει υπόψη τους όγκους της ζήτησης αερίου για τους οποίους θα υπήρχε κίνδυνος μη παράδοσης σε περίπτωση πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με ρωσικό αέριο. Η προσπάθεια μείωσης θα πρέπει να είναι η ίδια για όλα τα κράτη μέλη, βάσει σύγκρισης με τη μέση κατανάλωση κάθε κράτους μέλους κατά την τελευταία πενταετία.

(11)

Τα μέτρα εθελοντικής μείωσης της ζήτησης ενδέχεται να μην επαρκούν από μόνα τους για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού και της λειτουργίας της αγοράς. Ως εκ τούτου, προκειμένου να αντιμετωπιστούν άμεσα οι ειδικές προκλήσεις της συνεχιζόμενης και αναμενόμενης σοβαρής επιδείνωσης των ελλείψεων εφοδιασμού με αέριο και να αποφευχθούν οι στρεβλώσεις μεταξύ των κρατών μελών, θα πρέπει να θεσπιστεί ένα νέο μέσο που να εισάγει τη δυνατότητα υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης αερίου για όλα τα κράτη μέλη. Θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία αρκετά νωρίτερα από το φθινόπωρο του 2022. Στο πλαίσιο του εν λόγω μέσου, το Συμβούλιο θα μπορεί, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής, να κηρύξει κατάσταση επιφυλακής στην Ένωση μέσω εκτελεστικής απόφασης. Η ανάθεση εκτελεστικής αρμοδιότητας στο Συμβούλιο λαμβάνει καταλλήλως υπόψη τον πολιτικό χαρακτήρα της απόφασης να ενεργοποιηθεί δεσμευτική πανενωσιακή υποχρέωση μείωσης της ζήτησης καθώς και τις οριζόντιες επιπτώσεις της για τα κράτη μέλη. Πριν από την υποβολή της εν λόγω πρότασης, η Επιτροπή θα πρέπει να διαβουλεύεται με τις σχετικές ομάδες κινδύνου, όπως καθορίζονται στο παράρτημα Ι του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938 («ομάδες κινδύνου»), και τη συντονιστική ομάδα για το φυσικό αέριο («ΣΟΦΑ»), που συστάθηκε με τον εν λόγω κανονισμό. Κατάσταση επιφυλακής στην Ένωση θα πρέπει να κηρύσσεται μόνο σε περίπτωση που τα μέτρα εθελοντικής μείωσης της ζήτησης αποδειχθούν ανεπαρκή για την αντιμετώπιση του κινδύνου σοβαρής έλλειψης εφοδιασμού. Πέντε ή περισσότερες αρμόδιες αρχές κρατών μελών που έχουν κηρύξει κατάσταση εθνικής επιφυλακής δυνάμει του άρθρου 11 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938 θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν από την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση προς το Συμβούλιο για κήρυξη κατάστασης επιφυλακής στην Ένωση.

(12)

Η κατάσταση επιφυλακής στην Ένωση θα πρέπει να λειτουργεί ως επίπεδο κρίσης που αφορά ειδικά την Ένωση, το οποίο θα πρέπει να ενεργοποιεί υποχρεωτική μείωση της ζήτησης, ανεξάρτητα από τα εθνικά επίπεδα κρίσης δυνάμει του άρθρου 11 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938. Μόλις κηρυχθεί κατάσταση επιφυλακής στην Ένωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση αερίου τους εντός προκαθορισμένου χρονικού διαστήματος. Ο όγκος της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης λαμβάνει υπόψη τους όγκους της ζήτησης αερίου που τίθενται σε κίνδυνο στην περίπτωση πλήρους διακοπής του εφοδιασμού της Ένωσης με ρωσικό αέριο και θα πρέπει να λαμβάνει πλήρως υπόψη κάθε μείωση της ζήτησης που έχει ήδη επιτευχθεί. Ο όγκος της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη το επίπεδο πλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης, όπως αυτό αναφέρεται δυνάμει του άρθρου 6δ παράγραφοι 1 και 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, την εξέλιξη της διαφοροποίησης των πηγών αερίου, συμπεριλαμβανομένου του εφοδιασμού με υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ), και την ανάπτυξη της δυνατότητας υποκατάστασης καυσίμων στην Ένωση.

(13)

Οι μειώσεις της ζήτησης που επιτυγχάνουν τα κράτη μέλη πριν από την κήρυξη της κατάστασης επιφυλακής στην Ένωση θα αποτυπώνονται στον όγκο της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης.

(14)

Λόγω των σημαντικών στρεβλώσεων της εσωτερικής αγοράς που είναι πιθανό να προκύψουν εάν τα κράτη μέλη αντιδράσουν με μη συντονισμένο τρόπο σε ενδεχόμενη ή πραγματική περαιτέρω διαταραχή του εφοδιασμού με αέριο από τη Ρωσία, έχει ζωτική σημασία όλα τα κράτη μέλη να μειώσουν τη ζήτηση αερίου με πνεύμα αλληλεγγύης. Επομένως, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιτύχουν τους εθελοντικούς και υποχρεωτικούς στόχους μείωσης. Μολονότι ορισμένα κράτη μέλη μπορεί να εκτίθενται περισσότερο στις επιπτώσεις της διαταραχής του εφοδιασμού με αέριο από τη Ρωσία, όλα τα κράτη μέλη μπορούν να επηρεαστούν αρνητικά και μπορούν να συμβάλουν στον περιορισμό της οικονομικής ζημίας που προκαλείται από την εν λόγω διαταραχή, είτε με την ελευθέρωση πρόσθετων όγκων αερίου αγωγών ή φορτίων ΥΦΑ που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από κράτη μέλη με σημαντικά ελλείμματα αερίου, μέσω της θετικής επίδρασης που ενδέχεται να έχει η μείωση της ζήτησης στις τιμές του αερίου ή με την αποφυγή στρεβλώσεων της αγοράς εξαιτίας μη συντονισμένων και αντικρουόμενων μέτρων μείωσης της ζήτησης. Ως εκ τούτου, ο παρών κανονισμός αποτυπώνει την αρχή της ενεργειακής αλληλεγγύης, η οποία επιβεβαιώθηκε πρόσφατα από το Δικαστήριο ως θεμελιώδης αρχή του ενωσιακού δικαίου (3).

(15)

Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη, λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής ή φυσικής τους κατάστασης, όπως ο μη συγχρονισμός τους με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, ή η απουσία απευθείας διασύνδεσής τους με το διασυνδεδεμένο σύστημα αερίου άλλου κράτους μέλους, δεν είναι σε θέση να ελευθερώσουν σημαντικούς όγκους αερίου αγωγών προς όφελος άλλων κρατών μελών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να δοθεί στα εν λόγω κράτη μέλη η δυνατότητα να επικαλούνται έναν ή περισσότερους λόγους, προκειμένου να περιορίζουν τη συμμόρφωση προς την υποχρέωση μείωσης της ζήτησης. Τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη θα πρέπει να δεσμευθούν να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να άρουν τα ελλείμματα διασύνδεσης το ταχύτερο δυνατόν.

(16)

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) θεσπίζει πλαίσιο συνεργασίας των κρατών μελών και των εκάστοτε συμφεροντούχων, σε περιφερειακό επίπεδο, για την ανάπτυξη καλύτερα συνδεδεμένων ενεργειακών δικτύων με στόχο, ιδίως, τη σύνδεση περιφερειών οι οποίες είναι, επί του παρόντος, απομονωμένες από τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας και την ενίσχυση των υφιστάμενων και την προώθηση νέων διασυνοριακών διασυνδέσεων. Οι διασυνοριακές διασυνδέσεις συμβάλλουν σημαντικά στην ασφάλεια εφοδιασμού. Ενώπιον της σημερινής διαταραχής του εφοδιασμού με αέριο από τη Ρωσία, οι εν λόγω διασυνοριακές διασυνδέσεις διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην εξασφάλιση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και στη διανομή αερίου στα άλλα κράτη μέλη, με πνεύμα αλληλεγγύης. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για βελτίωση της ολοκλήρωσης των δικτύων τους, μεταξύ άλλων εκτιμώντας τη δυνητική αύξηση της νέας δυναμικότητας διασυνοριακών διασυνδέσεων σύμφωνα με τους στόχους του κανονισμού (ΕΕ) 2022/869 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5).

(17)

Προκειμένου να στηριχθεί η προσπάθεια των κρατών μελών για επίτευξη των στόχων του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1032 όσον αφορά την αποθήκευση αερίου, ο όγκος αερίου που χρησιμοποιούν τα κράτη μέλη προς αποθήκευση επιπλέον του ενδιάμεσου στόχου για την 1η Αυγούστου 2022 θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη προκειμένου να καθοριστεί ο όγκος της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης που τους αναλογεί.

(18)

Επιπροσθέτως, για να ληφθεί με ορθό τρόπο υπόψη η μεγάλη εξάρτηση των ζωτικών βιομηχανιών των κρατών μελών από το αέριο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να εξαιρούν την κατανάλωση αερίου στις εν λόγω βιομηχανίες όταν καθορίζεται ο όγκος της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης που τους αναλογεί. Η παρακολούθηση από την Επιτροπή θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι εθνικοί περιορισμοί δεν επιφέρουν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις της εσωτερικής αγοράς. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να μπορούν να περιορίζουν τον όγκο της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης που τους αναλογεί όταν ο εν λόγω περιορισμός είναι αναγκαίος για να μεγιστοποιηθεί ο εφοδιασμός άλλων κρατών μελών με αέριο και όταν μπορούν να παράσχουν αποδεικτικά στοιχεία ότι οι εμπορικές εξαγωγικές δυνατότητες των γραμμών διασύνδεσής τους σε άλλα κράτη μέλη ή η οικεία εγχώρια υποδομή ΥΦΑ χρησιμοποιούνται για τη διοχέτευση αερίου σε άλλα κράτη μέλη στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Η Επιτροπή θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι πληρούνται οι όροι για την εφαρμογή των συγκεκριμένων παρεκκλίσεων.

(19)

Τα κράτη μέλη, όσον αφορά συγκεκριμένες περιστάσεις ζήτησης από διασυνδεδεμένα κράτη μέλη, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να περιορίζουν προσωρινά την υποχρεωτική μείωση της ζήτησης όπου είναι αναγκαίο για να κατοχυρωθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων όπου ένα κράτος μέλος αντιμετωπίζει κρίση ηλεκτρικής ενέργειας, όπως αναφέρεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/941 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6). Θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη η δυναμικότητα αποθήκευσης και το επίπεδο αποθήκευσης πέραν του ενδιάμεσου στόχου, όπως ορίζεται στο παράρτημα Iα του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938.

(20)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να επιλέγουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη της μείωσης της ζήτησης. Κατά τον προσδιορισμό των κατάλληλων μέτρων μείωσης της ζήτησης και την ιεράρχηση των ομάδων πελατών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να κάνουν χρήση των μέτρων που προσδιορίζονται από την Επιτροπή στην ανακοίνωσή της, της 20ής Ιουλίου 2022, με τίτλο «Εξοικονόμηση αερίου για έναν ασφαλή χειμώνα». Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν ιδίως οικονομικά αποδοτικά μέτρα, όπως π.χ. οι πλειστηριασμοί ή τα συστήματα υποβολής προσφορών, με τα οποία μπορούν να παρέχουν κίνητρα για τη μείωση της κατανάλωσης με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Τα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν οικονομικά κίνητρα ή αποζημιώσεις προς τους επηρεαζόμενους συμμετέχοντες στην αγορά.

(21)

Κάθε μέτρο που λαμβάνεται από τα κράτη μέλη για την επίτευξη της μείωσης της ζήτησης πρέπει να συνάδει με το ενωσιακό δίκαιο και ιδίως με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938. Ειδικότερα, τα μέτρα αυτά θα πρέπει να είναι αναγκαία, σαφώς καθορισμένα, διαφανή, αναλογικά, επαληθεύσιμα, να μην εισάγουν διακρίσεις και να μην προκαλούν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού ή της ορθής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς αερίου ούτε να θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο άλλων κρατών μελών ή της Ένωσης. Είναι αναγκαίο να λαμβάνεται υπόψη το συμφέρον των προστατευόμενων πελατών, επίσης σε ό,τι αφορά τον εφοδιασμό κεντρικών συστημάτων θέρμανσης με αέριο σε περίπτωση κρίσης της ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο.

(22)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα μείωσης της ζήτησης εφαρμόζονται με συντονισμένο τρόπο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθιερώσουν τακτική συνεργασία στο πλαίσιο κάθε μίας από τις σχετικές ομάδες κινδύνου. Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να συμφωνήσουν για τα μέτρα συντονισμού που είναι πλέον κατάλληλα για μια συγκεκριμένη περιφέρεια. Η Επιτροπή και η ΣΟΦΑ θα πρέπει να είναι σε θέση να έχουν μια γενική εικόνα των εθνικών μέτρων που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη και να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές για τον συντονισμό των μέτρων εντός των ομάδων κινδύνου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να συντονίζουν τη δράση τους στο πλαίσιο άλλων φορέων.

(23)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα εθνικά σχέδια έκτακτης ανάγκης αντικατοπτρίζουν τα μέτρα εθελοντικής ή υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό, η αρμόδια αρχή κάθε κράτους μέλους θα πρέπει, έως τις 31 Οκτωβρίου 2022, να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την επικαιροποίηση του εθνικού σχεδίου έκτακτης ανάγκης που θεσπίστηκε δυνάμει του άρθρου 8 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938. Λόγω της σύντομης προθεσμίας για την εν λόγω επικαιροποίηση, δεν θα πρέπει να εφαρμοστούν οι διαδικασίες συντονισμού δυνάμει του άρθρου 8 παράγραφοι 6 έως 11 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938. Ωστόσο, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να πραγματοποιήσει διαβουλεύσεις με τα άλλα κράτη μέλη σχετικά με την επικαιροποίηση των εθνικών του σχεδίων έκτακτης ανάγκης. Η Επιτροπή θα πρέπει να συγκαλέσει τις ομάδες κινδύνου, τη ΣΟΦΑ ή άλλους σχετικούς φορείς για να συζητήσουν πιθανά ζητήματα που σχετίζονται με τα μέτρα μείωσης της ζήτησης.

(24)

Η τακτική και αποτελεσματική παρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων έχει ουσιαστική σημασία για την αξιολόγηση της προόδου που σημειώνουν τα κράτη μέλη όσον αφορά την εφαρμογή των εθελοντικών και υποχρεωτικών μέτρων μείωσης της ζήτησης, καθώς και για τη μέτρηση του κοινωνικού και οικονομικού αντικτύπου των εν λόγω μέτρων καθώς και του αντικτύπου τους στην απασχόληση. Η αρμόδια αρχή κάθε κράτους μέλους ή άλλη οντότητα που έχει οριστεί από το κράτος μέλος θα πρέπει να παρακολουθεί τη μείωση της ζήτησης που επιτυγχάνεται στην επικράτειά του και να αναφέρει τακτικά τα αποτελέσματα στην Επιτροπή. Η ΣΟΦΑ θα πρέπει να επικουρεί την Επιτροπή στην παρακολούθηση της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων μείωσης της ζήτησης.

(25)

Για την πρόληψη σημαντικής οικονομικής ζημίας στην Ένωση στο σύνολό της, έχει ζωτική σημασία κάθε κράτος μέλος να μειώσει τη ζήτησή του μετά την κήρυξη κατάστασης επιφυλακής στην Ένωση. Η εν λόγω μείωση θα διασφαλίσει ότι θα υπάρχει επαρκές αέριο για όλους, ακόμη και κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η μείωση της ζήτησης σε ολόκληρη την Ένωση αποτελεί έκφραση της αρχής της αλληλεγγύης, η οποία κατοχυρώνεται στη Συνθήκη. Ως εκ τούτου, είναι δικαιολογημένο η Επιτροπή να εποπτεύει αυστηρά την εφαρμογή των υποχρεωτικών μειώσεων της ζήτησης από τα κράτη μέλη. Σε περίπτωση που η Επιτροπή διαπιστώσει κίνδυνο ότι ένα κράτος μέλος ενδέχεται να μην είναι σε θέση να συμμορφωθεί με την υποχρεωτική μείωση της ζήτησης , θα πρέπει να δύναται να ζητήσει από το εν λόγω κράτος μέλος να υποβάλει σχέδιο που να καθορίζει στρατηγική και μέτρα για την επίτευξη της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης. Το εν λόγω κράτος μέλος θα πρέπει να λάβει δεόντως υπόψη τυχόν παρατηρήσεις και προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με το εν λόγω σχέδιο.

(26)

Δεδομένου ότι η αρχή της αλληλεγγύης παρέχει σε κάθε κράτος μέλος το δικαίωμα να λαμβάνει στήριξη από γειτονικά κράτη μέλη υπό ορισμένες περιστάσεις, τα κράτη μέλη που ζητούν την εν λόγω στήριξη θα πρέπει να ενεργούν και αυτά με πνεύμα αλληλεγγύης όσον αφορά τη μείωση της οικείας εγχώριας ζήτησης αερίου. Ως εκ τούτου, όταν ζητούν την εφαρμογή μέτρου αλληλεγγύης βάσει του άρθρου 13 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν εφαρμόσει όλα τα κατάλληλα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου. Η Επιτροπή θα πρέπει να δύναται να ζητά από το κράτος μέλος που αιτείται μέτρο αλληλεγγύης να υποβάλει σχέδιο με μέτρα για την επίτευξη ενδεχόμενων περαιτέρω μειώσεων της ζήτησης. Το εν λόγω κράτος μέλος θα πρέπει να λάβει δεόντως υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής.

(27)

Η Επιτροπή ενημερώνει τακτικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού.

(28)

Λαμβανομένου υπόψη του επικείμενου κινδύνου για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο λόγω της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει κατεπειγόντως.

(29)

Λόγω του έκτακτου χαρακτήρα των μέτρων που θεσπίζονται στον παρόντα κανονισμό, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμοστεί για ένα έτος από την έναρξη ισχύος του. Έως την 1η Μαΐου 2023, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο σχετικά με τη λειτουργία του και μπορεί, ενδεχομένως, να προτείνει παράταση της περιόδου εφαρμογής του.

(30)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού δεν μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη αυτού του στόχου,