(1)

Σύμφωνα με το άρθρο 13 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε όλες οι γεωργικές εκτάσεις, συμπεριλαμβανομένων των εκτάσεων που δεν χρησιμοποιούνται πλέον για παραγωγικούς σκοπούς, να διατηρούνται σε καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση, και καθορίζουν, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, τα ελάχιστα πρότυπα για γεωργούς και άλλους δικαιούχους για κάθε πρότυπο για την καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση (στο εξής: πρότυπο ΚΓΠΚ) που παρατίθεται στο παράρτημα III του εν λόγω κανονισμού σύμφωνα με τον κύριο στόχο των εν λόγω προτύπων όπως αναφέρεται στο εν λόγω παράρτημα. Τα πρότυπα ΚΓΠΚ εφαρμόζονται από το έτος υποβολής αιτήσεων 2023, με εξαίρεση το πρότυπο ΚΓΠΚ 2, το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί μόνο από το έτος υποβολής αιτήσεων 2024 ή 2025, εφόσον αιτιολογείται δεόντως.

(2)

Στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας και ενίσχυση της ανθεκτικότητας των συστημάτων τροφίμων» (2), η Επιτροπή παρουσίασε τις σοβαρές συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε εκτίναξη των τιμών των βασικών προϊόντων και έχει αντίκτυπο στην προσφορά και τη ζήτηση γεωργικών προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα, η παγκόσμια παραγωγή σίτου απειλείται τόσο από τον κλυδωνισμό της προσφοράς λόγω του μεγέθους του μεριδίου της Ουκρανίας και της Ρωσίας στις αγορές σίτου όσο και από τον κλυδωνισμό όσον αφορά το κόστος των εισροών, ιδίως του φυσικού αερίου, των αζωτούχων λιπασμάτων και του οξυγόνου. Το επίπεδο αβεβαιότητας όσον αφορά την κατάσταση του παγκόσμιου εφοδιασμού τροφίμων είναι υψηλό, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί έγκαιρα η κατάσταση αυτή με τη διατήρηση του εφοδιασμού τροφίμων, θα πρέπει να διατηρηθεί το δυναμικό παραγωγής γεωργικών τροφίμων της Ένωσης και παράλληλα να διασφαλιστεί η μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του εφοδιασμού τροφίμων με τη συνέχιση της μετάβασης στη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων, όπως ορίζεται στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα.

(3)

Τόσο το πρότυπο ΚΓΠΚ 7 «Αμειψισπορά σε αρόσιμη γη, εκτός από καλλιέργειες που καλλιεργούνται κάτω από το νερό» όσο και η πρώτη απαίτηση του προτύπου ΚΓΠΚ 8 «Ελάχιστο ποσοστό των γεωργικών εκτάσεων που διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις ή στοιχεία», που παρατίθενται στο παράρτημα III του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115 και εφαρμόζονται από το έτος υποβολής αιτήσεων 2023, επηρεάζουν τη χρήση αρόσιμης γης για παραγωγικούς σκοπούς. Λόγω του καθορισμού ελάχιστων απαιτήσεων όσον αφορά τη χωροχρονική ποικιλότητα των διαφορετικών καλλιεργειών, με σκοπό τη διατήρηση του εδαφικού δυναμικού και την ενίσχυση της γονιμότητας του εδάφους για την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης παραγωγικότητας, το πρότυπο ΚΓΠΚ 7 ενδέχεται να επηρεάσει τις επιλογές των γεωργών όσον αφορά τις καλλιέργειες. Λόγω της απαίτησης διάθεσης ελάχιστου ποσοστού αρόσιμης γης για μη παραγωγικές εκτάσεις ή στοιχεία με σκοπό τη βελτίωση της βιοποικιλότητας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, η οποία είναι αναγκαία για υγιή και παραγωγικά οικοσυστήματα, σύμφωνα με την πρώτη απαίτηση του προτύπου ΚΓΠΚ 8, οι γεωργοί μπορούν, εκτός από την παρουσία χαρακτηριστικών του τοπίου, να διατηρούν και ορισμένο ποσοστό αρόσιμης γης σε αγρανάπαυση για σκοπούς βιοποικιλότητας.

(4)

Επομένως, δεδομένης της ανάγκης, αφενός, να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα επισιτιστικής ασφάλειας που σχετίζονται με τη διαθεσιμότητα και την οικονομική προσιτότητα των τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο και, αφετέρου, να διατηρηθεί το δυναμικό παραγωγής τροφίμων της Ένωσης, και παράλληλα να επιτευχθούν οι στόχοι της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ, ιδίως της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα, είναι σκόπιμο να επιτραπεί κατ’ εξαίρεση στους γεωργούς η ευελιξία να χρησιμοποιούν τη διαθέσιμη αρόσιμη γη τους για την παραγωγή τροφίμων, μετριάζοντας παράλληλα τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν οι επιλογές αυτές στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Συνεπώς, θα πρέπει να επιτραπεί στα κράτη μέλη να παρεκκλίνουν, για το έτος υποβολής αιτήσεων 2023, από την εφαρμογή του προτύπου ΚΓΠΚ 7 και της πρώτης απαίτησης του προτύπου ΚΓΠΚ 8 που παρατίθενται στο παράρτημα III του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, όπως καθορίζεται από τα ίδια στο στρατηγικό τους σχέδιο για την ΚΓΠ. Λαμβανομένου υπόψη ότι στόχος της παρέκκλισης είναι να συμβάλει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων επισιτιστικής ασφάλειας βραχυπρόθεσμα, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί ότι η αρόσιμη γη που δεν διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις ως αποτέλεσμα της παρέκκλισης από την πρώτη απαίτηση του προτύπου ΚΓΠΚ 8 που παρατίθεται στο παράρτημα III του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, όπως καθορίζεται από τα κράτη μέλη στο στρατηγικό τους σχέδιο για την ΚΓΠ, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια αραβοσίτου και σπόρων σόγιας, δεδομένου ότι οι καλλιέργειες αυτές δεν προορίζονται γενικά για την παραγωγή τροφίμων. Επιπλέον, τα κράτη μέλη που κάνουν χρήση οποιασδήποτε παρέκκλισης από τα πρότυπα ΚΓΠΚ 7 ή 8 θα πρέπει, γενικά, να προωθούν τη χρήση καλλιεργειών για την παραγωγή τροφίμων, καθώς και τη χρήση οικολογικών προγραμμάτων και γεωργοπεριβαλλοντικών και κλιματικών μέτρων που προγραμματίζονται στα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΓΠ, τα οποία έχουν ως στόχο τη βελτίωση της βιοποικιλότητας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τη διατήρηση του εδαφικού δυναμικού.

(5)

Δεδομένης της σημασίας των προαναφερθέντων προτύπων ΚΓΠΚ 7 και 8 για την επίτευξη των στόχων που αφορούν τη διατήρηση του εδαφικού δυναμικού και τη βελτίωση της βιοποικιλότητας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, στο πλαίσιο της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του τομέα, και τη διατήρηση του δυναμικού παραγωγής τροφίμων, η παρέκκλιση περιορίζεται στο έτος υποβολής αιτήσεων 2023, δεν επηρεάζει τους κανόνες που ισχύουν για τα έτη μετά το 2023 και θα πρέπει να περιορίζεται σε ό,τι είναι απολύτως αναγκαίο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας. Ως εκ τούτου, οι άλλες τρεις απαιτήσεις του προτύπου ΚΓΠΚ 8 που παρατίθεται στο παράρτημα III του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης για τη διατήρηση χαρακτηριστικών του τοπίου, εξακολουθούν να ισχύουν για το έτος υποβολής αιτήσεων 2023 ως διασφάλιση για την επίτευξη του κύριου στόχου του προτύπου που αφορά τη βελτίωση της βιοποικιλότητας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.

(6)

Η δυνατότητα παρέκκλισης από την εφαρμογή των εν λόγω προτύπων ΚΓΠΚ, όπως καθορίζεται από τα κράτη μέλη στα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΓΠ, δεν θίγει την υποχρέωση των κρατών μελών, σύμφωνα με το άρθρο 109 παράγραφος 2 στοιχείο α) σημείο i) του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, να περιλαμβάνουν στα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΓΠ την περιγραφή της εφαρμογής και των σχετικών στοιχείων κάθε προτύπου ΚΓΠΚ που παρατίθεται στο παράρτημα III του εν λόγω κανονισμού.

(7)

Δεδομένου ότι τα πρότυπα ΚΓΠΚ αποτελούν μέρος των βασικών προϋποθέσεων των οικολογικών προγραμμάτων και των γεωργοπεριβαλλοντικών, κλιματικών και άλλων δεσμεύσεων διαχείρισης, είναι σκόπιμο να θεσπιστούν κανόνες για την τήρηση των βασικών προϋποθέσεων όταν ένα κράτος μέλος κάνει χρήση των παρεκκλίσεων από την εφαρμογή του προτύπου ΚΓΠΚ 7 ή της πρώτης απαίτησης του προτύπου ΚΓΠΚ 8. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η σταθερότητα των στρατηγικών σχεδίων για την ΚΓΠ και να διασφαλιστεί ο φιλόδοξος χαρακτήρας των παρεμβάσεων που αποτελούν μέρος της πράσινης αρχιτεκτονικής της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) από το 2023, οι βασικές προϋποθέσεις θα πρέπει να παραμείνουν αμετάβλητες ανεξάρτητα από την εφαρμογή της παρέκκλισης. Ειδικότερα, είναι σκόπιμο να διατηρηθεί η υποχρέωση τήρησης των βασικών απαιτήσεων του προτύπου ΚΓΠΚ 7 ή της πρώτης απαίτησης του προτύπου ΚΓΠΚ 8 προκειμένου να λαμβάνεται στήριξη στο πλαίσιο παρεμβάσεων, όπου οι δεσμεύσεις περιλαμβάνουν τις εν λόγω βασικές απαιτήσεις ή βασίζονται σε αυτές.

(8)

Είναι σημαντικό να παρακολουθούνται οι επιπτώσεις των παρεκκλίσεων αυτών στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, καθώς και στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή· τα κράτη μέλη θα πρέπει, συνεπώς, να αξιολογούν και να υποβάλλουν έκθεση στην Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή των εν λόγω παρεκκλίσεων.

(9)

Για να διασφαλιστεί ότι οι παρεκκλίσεις που επιτρέπονται με τον παρόντα κανονισμό είναι αποτελεσματικές για την επίτευξη του σκοπού τους, και δεδομένου ότι οι γεωργοί λαμβάνουν τις αποφάσεις τους όσον αφορά τη σπορά για τη συγκομιδή του 2023 από το καλοκαίρι του 2022, η απόφαση που αφορά τη χρήση των παρεκκλίσεων θα πρέπει να ληφθεί σύντομα. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τις αποφάσεις τους και να τις κοινοποιήσουν στην Επιτροπή εντός 30 ημερών από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού μέσω του συστήματος που βασίζεται στην τεχνολογία των πληροφοριών το οποίο θέτει στη διάθεσή τους η Επιτροπή σύμφωνα με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2017/1185 της Επιτροπής (3). Οι αποφάσεις θα πρέπει να περιληφθούν στα στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ με την πρώτη ευκαιρία, είτε κατά την εκ νέου υποβολή του στρατηγικού σχεδίου για την ΚΓΠ σύμφωνα με το άρθρο 118 παράγραφος 3 δεύτερο εδάφιο του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115 είτε κατά το πρώτο αίτημα τροποποίησης του στρατηγικού σχεδίου για την ΚΓΠ σύμφωνα με το άρθρο 119 του εν λόγω κανονισμού. Δεδομένης της ανάγκης να διασφαλιστεί η έγκαιρη εφαρμογή τους, οι αποφάσεις δεν θα πρέπει να υπόκεινται σε έγκριση από την Επιτροπή.

(10)

Δεδομένου ότι τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν αποφάσεις σε εύθετο χρόνο πριν από τις αποφάσεις των γεωργών για τη σπορά, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(11)

Τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό είναι σύμφωνα με τη γνώμη της επιτροπής κοινής γεωργικής πολιτικής,