4.7.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 167/28

(1)

Από το άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση προκύπτει ότι η Ένωση βασίζεται στην αξία του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Οι αξίες αυτές είναι κοινές στις κοινωνίες των κρατών μελών, οι οποίες χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.

(2)

Το άρθρο 8 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει ότι η Ένωση, σε όλες τις δράσεις της, επιδιώκει να εξαλειφθούν οι ανισότητες και να προαχθεί η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.

(3)

Το άρθρο 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγορεύει κάθε διάκριση, για οιονδήποτε λόγο, όπως λόγω φύλου, φυλής, εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Το άρθρο 23 του Χάρτη κατοχυρώνει το δικαίωμα της ισότητας ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων στην απασχόληση, την εργασία και τις αποδοχές. Το άρθρο 26 του Χάρτη αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες να επωφελούνται μέτρων που θα τους εξασφαλίζουν την αυτονομία, την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή στον κοινοτικό βίο. Επιπλέον, η ισότητα όλων των ανθρώπων έναντι του νόμου κατοχυρώνεται στο άρθρο 20 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(4)

Δυνάμει του άρθρου 19 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Συμβούλιο, αποφασίζοντας ομόφωνα σύμφωνα με ειδική νομοθετική διαδικασία, και μετά την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μπορεί να αναλάβει δράση για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού, με την επιφύλαξη των άλλων διατάξεων των Συνθηκών και εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που παρέχουν στην Ένωση. Δυνάμει του άρθρου 157 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θεσπίζουν μέτρα με τα οποία εξασφαλίζεται η εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της ισότητας αμοιβής για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας.

(5)

Με βάση τις διατάξεις αυτές, έχουν εκδοθεί αρκετές οδηγίες για την απαγόρευση των διακρίσεων στους σχετικούς τομείς.

(6)

Η οδηγία 2000/43/ΕΚ του Συμβουλίου (1) απαγορεύει τις άμεσες και έμμεσες διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, συμπεριλαμβανομένης της παρενόχλησης. Εφαρμόζεται σε όλα τα πρόσωπα, στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων φορέων, όσον αφορά: α) τις συνθήκες πρόσβασης στην απασχόληση, την αυτοαπασχόληση και την εργασία, περιλαμβανομένων των κριτηρίων επιλογής και των όρων πρόσληψης, ανεξάρτητα από τον κλάδο δραστηριότητας και σε όλα τα επίπεδα της επαγγελματικής ιεραρχίας, συμπεριλαμβανομένων των προαγωγών· β) την πρόσβαση σε όλα τα είδη και όλα τα επίπεδα επαγγελματικού προσανατολισμού, επαγγελματικής κατάρτισης, επιμόρφωσης και επαγγελματικού αναπροσανατολισμού, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης πρακτικής επαγγελματικής πείρας· γ) τις εργασιακές συνθήκες και τους όρους απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των απολύσεων και των αμοιβών· δ) την ιδιότητα του μέλους και τη συμμετοχή σε οργάνωση εργαζομένων ή εργοδοτών ή σε οποιαδήποτε οργάνωση τα μέλη της οποίας ασκούν συγκεκριμένο επάγγελμα, συμπεριλαμβανομένων των πλεονεκτημάτων που παρέχονται από τέτοιες οργανώσεις· ε) την κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανόμενης της κοινωνικής ασφάλισης και της υγειονομικής περίθαλψης· στ) τα κοινωνικά πλεονεκτήματα· ζ) την εκπαίδευση· και η) την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες που είναι διαθέσιμα στο κοινό, και στην παροχή αυτών, συμπεριλαμβανόμενης της στέγασης.

(7)

Η οδηγία 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου (2) απαγορεύει τις άμεσες και έμμεσες διακρίσεις, καθώς και την παρενόχληση, λόγω θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού, όσον αφορά την απασχόληση, την εργασία και την επαγγελματική κατάρτιση. Εφαρμόζεται σε όλα τα πρόσωπα, στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων φορέων, όσον αφορά τα στοιχεία α) - δ) που αναφέρονται στην προηγούμενη αιτιολογική σκέψη.

(8)

Η οδηγία 2004/113/ΕΚ του Συμβουλίου (3) απαγορεύει τις άμεσες και έμμεσες διακρίσεις λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένων της παρενόχλησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης, κατά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών.

(9)

Η οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) για την ισότητα των φύλων προβλέπει την απαγόρευση των άμεσων και έμμεσων διακρίσεων λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένης της παρενόχλησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης, σε θέματα πρόσβασης σε απασχόληση, συμπεριλαμβανομένης της προαγωγής, και σε επαγγελματική κατάρτιση, συνθήκες εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής, και επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

(10)

Η οδηγία 2010/41/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) απαγορεύει τις άμεσες και έμμεσες διακρίσεις, καθώς και την παρενόχληση και τη σεξουαλική παρενόχληση, μεταξύ ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα. Το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας καλύπτει όλες τις μορφές διακρίσεων, αλλά γίνεται ειδική αναφορά στην κοινωνική προστασία και στις παροχές μητρότητας.

(11)

Όλες οι προαναφερθείσες οδηγίες (εφεξής «οδηγίες για την ισότητα») έχουν μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο από τα κράτη μέλη. Οι οδηγίες για την ισότητα, με εξαίρεση την οδηγία 2000/78/ΕΚ, προβλέπουν ότι τα κράτη μέλη ορίζουν έναν ή περισσότερους φορείς για την προώθηση, την ανάλυση, την παρακολούθηση και την υποστήριξη της ίσης μεταχείρισης όλων των προσώπων χωρίς διακρίσεις για τους λόγους που καλύπτονται από τις αντίστοιχες οδηγίες (εφεξής «φορείς ισότητας»). Ως εκ τούτου, όλα τα κράτη μέλη έχουν συγκροτήσει φορείς ισότητας.

(12)

Η παρούσα σύσταση εφαρμόζεται στους φορείς ισότητας που έχουν συγκροτηθεί δυνάμει των προαναφερόμενων οδηγιών για την ισότητα.

(13)

Όταν οι οδηγίες για την ισότητα προβλέπουν τη συγκρότηση τέτοιου είδους φορέων ισότητας, απαιτούν από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι οι αρμοδιότητες των φορέων αυτών περιλαμβάνουν την παροχή ανεξάρτητης βοήθειας στα θύματα, τη διεξαγωγή ανεξάρτητων ερευνών όσον αφορά τις διακρίσεις, τη δημοσίευση ανεξάρτητων εκθέσεων και τη διατύπωση συστάσεων για κάθε θέμα που αφορά τέτοιες διακρίσεις.

(14)

Επιπλέον, στις 2 Ιουλίου 2008 η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης των προσώπων ανεξαρτήτως θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού (6). Το πεδίο εφαρμογής της πρότασης καλύπτει: α) την κοινωνική προστασία, περιλαμβανομένων της κοινωνικής ασφάλισης και της υγειονομικής περίθαλψης· β) τα κοινωνικά πλεονεκτήματα· γ) την εκπαίδευση· και δ) την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες που είναι διαθέσιμα στο κοινό, και την παροχή αυτών, συμπεριλαμβανόμενης της στέγασης. Σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να ορίσουν έναν ή περισσότερους φορείς για την ίση μεταχείριση και στους τομείς αυτούς, που ενδέχεται να είναι οι ίδιοι φορείς με εκείνους που έχουν ήδη δημιουργηθεί δυνάμει των οδηγιών για την ισότητα. Μολονότι η πρόταση αυτή δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να ορίσουν φορείς για την ισότητα στους τομείς αυτούς, εφόσον η πείρα δείχνει ότι ο ορισμός τέτοιων φορέων ενισχύει την προστασία από τις διακρίσεις.

(15)

Επιπρόσθετα, οι οδηγίες 2006/54/ΕΚ και 2010/41/ΕΕ απαιτούν από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι τα καθήκοντα των φορέων ισότητας περιλαμβάνουν την ανταλλαγή διαθέσιμων πληροφοριών με αντίστοιχους ευρωπαϊκούς φορείς.

(16)

Σε ορισμένα κράτη μέλη, η εντολή των φορέων ισότητας καλύπτει επίσης τα εγκλήματα μίσους και τη ρητορική μίσους. Αυτό έχει σημασία, ιδίως, όσον αφορά, αφενός, τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της απόφασης-πλαισίου 2008/913/ΔΕΥ (7) του Συμβουλίου για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου, και, αφετέρου, τον καθορισμό ελάχιστων προτύπων για την ποινικοποίηση, τη δίωξη και την τιμωρία της ρατσιστικής ρητορικής και των εγκλημάτων μίσους.

(17)

Εκτός από τις υποχρεώσεις τους δυνάμει των οδηγιών να συγκροτούν φορείς ισότητας, τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν διευρύνει την εντολή των οικείων φορέων ισότητας, ώστε να καλύπτει γενικά το πεδίο εφαρμογής των διακρίσεων λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού στους τομείς της απασχόλησης και της εργασίας, της πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες, της εκπαίδευσης, της κοινωνικής προστασίας και των κοινωνικών πλεονεκτημάτων, καλύπτοντας έτσι το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2000/78/ΕΚ, καθώς και άλλους τομείς.

(18)

Το κείμενο των οδηγιών για την ισότητα αφήνει ευρύ περιθώριο διακριτικής ευχέρειας στα κράτη μέλη σχετικά με τη δομή και τη λειτουργία των φορέων ισότητας. Αυτό οδηγεί σε σημαντικές διαφορές μεταξύ των φορέων ισότητας που συγκροτούνται στα κράτη μέλη, όσον αφορά την εντολή, τις αρμοδιότητες, τις δομές, τους πόρους και την επιχειρησιακή λειτουργία των εν λόγω φορέων. Αυτό, με τη σειρά του, οδηγεί ορισμένες φορές σε μη ικανοποιητική —και διαφορετική από το ένα κράτος μέλος στο άλλο (8)— πρόσβαση στην προστασία για τους πολίτες.

(19)

Ορισμένα κράτη μέλη έχουν ιδρύσει περισσότερους από έναν φορείς ισότητας, γεγονός που απαιτεί τη δημιουργία σαφών μηχανισμών για τον συντονισμό και τη συνεργασία τους.

(20)

Σε ορισμένα κράτη μέλη η εντολή των υφιστάμενων φορέων ισότητας διευρύνθηκε στους πλέον ποικίλους τομείς, χωρίς ανάλογη αύξηση των πόρων. Ορισμένοι φορείς ισότητας αντιμετώπισαν μάλιστα σημαντικές μειώσεις στους προϋπολογισμούς τους, γεγονός που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εξασθένιση των ικανοτήτων τους προς εκτέλεση των καθηκόντων τους (9).

(21)

Έχουν επισημανθεί σε μελέτες (10) περιπτώσεις φορέων ισότητας χωρίς ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα, για παράδειγμα λόγω εξωτερικής πίεσης ή ανεπαρκούς στελέχωσης.

(22)

Στην πράξη, η ανεξαρτησία θα μπορούσε να επηρεαστεί, ιδίως όταν ο φορέας ισότητας συγκροτείται ως μέρος υπουργείου που λαμβάνει οδηγίες απευθείας από την κυβέρνηση.

(23)

Οι φορείς ισότητας δεν θα πρέπει να επικεντρώνονται σε δυσανάλογο βαθμό σε ορισμένα καθήκοντα εις βάρος άλλων (11).

(24)

Οι φορείς ισότητας, προκειμένου να βοηθούν ομάδες ή άτομα που υφίστανται διακρίσεις να κάνουν χρήση των δικαιωμάτων τους, θα πρέπει επίσης να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση του ευρέος κοινού σχετικά με την ύπαρξή τους, τους ισχύοντες κανόνες κατά των διακρίσεων και τους τρόπους επανόρθωσης. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να είναι εύκολη για όλους η πρόσβαση στους φορείς ισότητας, τόσο με φυσική παρουσία όσο και ηλεκτρονικά. Θα πρέπει επίσης να διευκολυνθεί η υποβολή καταγγελιών με εμπιστευτικότητα και απλές διαδικασίες οι οποίες να είναι δωρεάν.

(25)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι φορείς ισότητας λειτουργούν σωστά και με ισοδύναμο τρόπο σε ολόκληρη την Ένωση, κρίνεται σκόπιμο να προταθούν στα κράτη μέλη πρότυπα για τους φορείς ισότητας.

(26)

Η ανάγκη για πρότυπα για τους φορείς ισότητας υπογραμμίστηκε περαιτέρω στην κοινή έκθεση του 2014 για την εφαρμογή των οδηγιών 2000/43/ΕΚ και 2000/78/ΕΚ (12), στην έκθεση του 2015 σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2004/113/ΕΚ (13), καθώς και στην έκθεση αξιολόγησης της Σύστασης του 2014 για τη διαφάνεια των αμοιβών και στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την περίοδο 2017-2019 «Αντιμετώπιση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων» (14). Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο ψήφισμά του του 2015 (15), ζήτησε πρότυπα για τους φορείς ισότητας.

(27)

Πρότυπα για τους φορείς ισότητας και τους θεσμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν ήδη εγκριθεί από τα Ηνωμένα Έθνη (16), το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Φορέων Ισότητας (17) και το Συμβούλιο της Ευρώπης (18).

(28)

Η παρούσα σύσταση απευθύνεται στα κράτη μέλη. Σκοπός της είναι να συμβάλει στη γεφύρωση του χάσματος όσον αφορά τα πρότυπα μεταξύ φορέων ισότητας σε όλη την Ευρώπη.

(29)

Η σύσταση καθορίζει πρότυπα όσον αφορά την εντολή, την ανεξαρτησία, την αποτελεσματικότητα, την προσβασιμότητα και τον συντονισμό των φορέων ισότητας και όσον αφορά την πρόσβαση σ' αυτούς, με σκοπό να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εκτέλεση των καθηκόντων τους.

(30)

Η παρούσα σύσταση βασίζεται στη δέσμευση της Επιτροπής να ενθαρρύνει και να βοηθά τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την ικανότητά τους να επιβάλλουν την ενωσιακή νομοθεσία και να παρέχουν μέσα έννομης προστασίας ώστε να διασφαλίζεται ότι τα άτομα και οι ομάδες που υφίστανται διακρίσεις και προστατεύονται από το δίκαιο της Ενώσεως μπορούν να απολαύουν πλήρως των δικαιωμάτων τους, σύμφωνα με την ανακοίνωση με τίτλο «Δίκαιο της ΕΕ: Καλύτερη εφαρμογή για καλύτερα αποτελέσματα» (19). Οι ανεξάρτητοι φορείς ισότητας διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην αποτελεσματική εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας και στη συνολική και συνεκτική επιβολή της. Οι φορείς ισότητας είναι επίσης πολύτιμα θεσμικά όργανα για τη συνεχή ανάπτυξη ισότιμων δημοκρατικών κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς.

(31)

Στους τομείς που καλύπτονται από την αρμοδιότητα της Ένωσης, τα πρότυπα για τους φορείς ισότητας πρέπει επίσης να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας που κατοχυρώνονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες. Η σύμβαση αυτή εγκρίθηκε εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με την απόφαση 2010/48/ΕΚ (20) του Συμβουλίου, και αποτελεί, ως εκ τούτου, αναπόσπαστο τμήμα της έννομης τάξης της ΕΕ που υπερέχει έναντι του παράγωγου δικαίου της Ένωσης.

(32)

Οι οδηγίες 2000/43/ΕΚ, 2000/78/ΕΚ, 2004/113/ΕΚ και 2006/54/ΕΚ περιλαμβάνουν την υποχρέωση των κρατών μελών να κοινοποιούν κάθε διαθέσιμη πληροφορία σχετικά με την εφαρμογή τους, ώστε να μπορέσει η Επιτροπή να συντάξει έκθεση αξιολόγησης των μέτρων που ελήφθησαν στο πλαίσιο των σχετικών οδηγιών. Η κοινοποίηση θα πραγματοποιείται εντός ορισμένων προκαθορισμένων διαστημάτων (21), προκειμένου να δίνεται στην Επιτροπή η δυνατότητα να εγκρίνει και να δημοσιεύει την έκθεση. Η συμπερίληψη πληροφοριών σχετικά με τη συμμόρφωση των κρατών μελών με την παρούσα σύσταση στην εν λόγω κοινοποίηση θα επιτρέψει την εκτίμηση των επιπτώσεών της.

(33)

Σε ενωσιακό επίπεδο, η παρούσα σύσταση δεν θίγει τις αρχές του εθνικού δικονομικού δικαίου και τις νομικές παραδόσεις των κρατών μελών. Δεν συνεπάγεται επέκταση των αρμοδιοτήτων της Ένωσης όπως αυτές καθορίζονται στις Συνθήκες και στο παράγωγο δίκαιο της Ένωσης,

1)

2)

1)

2)

3)

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

10)

11)

12)

1)

2)

1)

2)

3)

1)

2)

3)

4)

5)

6)

1)

2)

3)

4)