17.9.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 253/6

(1)

Την 21η Μαρτίου 2016, η BDEW υπέβαλε αίτημα με ηλεκτρονική επιστολή προς την Επιτροπή, δυνάμει του άρθρου 35 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ (εφεξής «το αίτημα»).

(2)

Το αίτημα που υποβλήθηκε από την BDEW, μια ένωση που εκπροσωπεί εταιρείες στον τομέα της γερμανικής ενέργειας και των υδάτων, οι οποίες θεωρούνται αναθέτοντες φορείς κατά την έννοια του άρθρου 4 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, αφορά τις ακόλουθες δραστηριότητες, όπως περιγράφονται στο αίτημα:

(3)

Το αίτημα συνοδεύεται από γνωμοδότηση της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Συμπράξεων — Bundeskartellamt (εφεξής «BKartA») με ημερομηνία 11 Δεκεμβρίου 2015 (εφεξής «η γνωμοδότηση»). Στην εν λόγω γνωμοδότηση, η BKartA αξιολογεί τις αγορές λιανικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου και αποφαίνεται ότι πληρούνται οι όροι εξαίρεσης για τη λιανική πώληση ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου σε πελάτες RLM και ΤΠΦ.

(4)

Η οδηγία 2014/25/ΕΕ εφαρμόζεται στην ανάθεση συμβάσεων για την εκτέλεση δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη λιανική πώληση ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου, εκτός αν οι δραστηριότητες αυτές εξαιρούνται δυνάμει του άρθρου 34 της εν λόγω οδηγίας.

(5)

Το άρθρο 34 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ προβλέπει ότι οι συμβάσεις που προορίζονται να επιτρέψουν την άσκηση μιας εκ των δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας δεν υπόκεινται στην οδηγία, εάν η δραστηριότητα, στο κράτος μέλος όπου εκτελείται, εκτίθεται άμεσα στον ανταγωνισμό σε αγορές στις οποίες δεν περιορίζεται η πρόσβαση. Η άμεση έκθεση στον ανταγωνισμό αξιολογείται με βάση αντικειμενικά κριτήρια, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του οικείου τομέα.

(6)

Η πρόσβαση θεωρείται ότι δεν περιορίζεται εάν το κράτος μέλος έχει ενσωματώσει και εφαρμόσει τη σχετική κοινοτική νομοθεσία για την απελευθέρωση ενός συγκεκριμένου τομέα ή μέρους αυτού. Η νομοθεσία αυτή αναφέρεται στο παράρτημα III της οδηγίας 2014/25/ΕΕ. Όσον αφορά τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, αυτός αναφέρεται στην οδηγία 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2). Όσον αφορά τον τομέα του αερίου, αυτός αναφέρεται στην οδηγία 2009/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3).

(7)

Η Γερμανία έχει μεταφέρει την οδηγία 2009/72/ΕΚ και την οδηγία 2009/73/ΕΚ στην εθνική νομοθεσία για τον τομέα της ενέργειας — Energiewirtschaftgesetz (εφεξής «EnWG»). Η πώληση ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου ρυθμίζεται στο μέρος 4 του άρθρου 36 και εξής της EnWG. Ο γερμανικός κανονισμός περί προκαθορισμένης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας — Stromgrundversorgungsverordnung (εφεξής «StromGVV») (4) και ο κανονισμός περί προκαθορισμένης παροχής αερίου — Gasgrundversorgungsverordnung (εφεξής «GasGVV») (5) περιλαμβάνουν επίσης ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις για την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου. Κατά συνέπεια, και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 34 παράγραφος 1, η πρόσβαση στην αγορά θα πρέπει να θεωρηθεί ότι δεν είναι περιορισμένη σε ολόκληρη την επικράτεια της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.

(8)

Η άμεση έκθεση στον ανταγωνισμό πρέπει να αξιολογείται βάσει διαφόρων δεικτών, κανένας από τους οποίους δεν είναι εξ ορισμού καθοριστικός. Σχετικά με τις αγορές τις οποίες αφορά η παρούσα απόφαση, το μερίδιο αγοράς των κυριότερων παραγόντων μιας δεδομένης αγοράς αποτελεί ένα κριτήριο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Δεδομένων των χαρακτηριστικών των εν λόγω αγορών, πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη και άλλα κριτήρια.

(9)

Μολονότι σε ορισμένες περιπτώσεις θα μπορούσε να προβλεφθεί ένας στενότερος ή ευρύτερος ορισμός της αγοράς, ο ακριβής ορισμός της σχετικής αγοράς μπορεί να παραμείνει ανοικτός για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης, στον βαθμό που το αποτέλεσμα της ανάλυσης παραμένει το ίδιο, ανεξάρτητα από το αν αυτή βασίζεται σε στενό ή ευρύ ορισμό.

(10)

Η παρούσα απόφαση εκδίδεται με την επιφύλαξη της εφαρμογής των κανόνων περί ανταγωνισμού και άλλων τομέων του ενωσιακού δικαίου. Συγκεκριμένα, τα κριτήρια και η μεθοδολογία που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της άμεσης έκθεσης στον ανταγωνισμό, βάσει του άρθρου 34 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, δεν είναι κατ' ανάγκη ίδια με εκείνα που χρησιμοποιούνται για τη διενέργεια αξιολόγησης βάσει του άρθρου 101 ή 102 της Συνθήκης ή βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου (6). Το συγκεκριμένο σημείο υποστηρίχθηκε επίσης σε πρόσφατη απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (7).

(11)

Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι σκοπός της παρούσας απόφασης είναι να προσδιοριστεί κατά πόσον οι υπηρεσίες στις οποίες αναφέρεται το αίτημα είναι εκτεθειμένες σε τέτοιο επίπεδο ανταγωνισμού (σε αγορές στις οποίες η πρόσβαση δεν είναι περιορισμένη κατά την έννοια του άρθρου 34 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ) ώστε να διασφαλίζεται ότι, ακόμη και ελλείψει της πειθαρχίας που επιβάλλεται από τους λεπτομερείς κανόνες περί προμηθειών που προβλέπονται στην οδηγία 2014/25/ΕΕ, οι προμήθειες για την εκτέλεση των εν λόγω δραστηριοτήτων θα εκτελούνται κατά διαφανή και αμερόληπτο τρόπο, βάσει κριτηρίων που επιτρέπουν στους αγοραστές να επισημαίνουν τη συνολικά πλέον συμφέρουσα λύση από οικονομική άποψη.

(12)

Βάσει προηγούμενων αποφάσεων της Επιτροπής, η σχετική αγορά προϊόντων για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδο λιανικής πώλησης είναι η λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (8). Όσον αφορά την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς πελάτες, η Επιτροπή κάνει διάκριση μεταξύ παροχής σε μικρούς πελάτες (ιδιώτες, μικρές επιχειρήσεις) και παροχής σε μεγάλους βιομηχανικούς πελάτες που είναι συνδεδεμένοι με το δίκτυο υψηλής και μέσης τάσης (βιομηχανικοί και μεγάλοι εμπορικοί πελάτες) (9). Η συγκεκριμένη διάκριση αφορά, αφενός, τις διαφορετικές απαιτήσεις και τα διαφορετικά προφίλ όσον αφορά τη ζήτηση και, αφετέρου, τις διαφορετικές υπηρεσίες και τεχνολογίες, όσον αφορά την προσφορά (10).

(13)

Η BKartA κάνει επίσης διάκριση, όπως και η Επιτροπή, μεταξύ μικρών και μεγάλων πελατών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, με βάση τις διαφορές στην καταναλωτική τους συμπεριφορά (11). Σε αυτό το πλαίσιο, κάνει διάκριση μεταξύ πελατών των οποίων η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας καταγράφεται από μετρητή κατανάλωσης («πελάτες RLM») και πελατών των οποίων η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας χρεώνεται βάσει τυποποιημένου προφίλ φορτίου («πελάτες ΤΠΦ»).

(14)

Οι πελάτες RLM καταγράφουν ετήσια κατανάλωση μεγαλύτερη των 100 MWh και, ως εκ τούτου, είναι κατά κανόνα βιομηχανικοί ή μεγάλοι εμπορικοί καταναλωτές (12). Λόγω του υψηλού κόστους που συνδέεται με την RLM, η εν λόγω διαδικασία είναι συμφέρουσα μόνο εφόσον πραγματοποιούνται μεγάλοι όγκοι κατανάλωσης. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των πελατών RLM είναι η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας ως συντελεστή παραγωγής και κόστους. Για τη συγκεκριμένη ομάδα πελατών, η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί χαρακτηριστικό συντελεστή παραγωγής και κόστους στην παραγωγή τους. Ουσιαστικά, η ζήτηση έχει διαφορετικό προσανατολισμό και δόμηση σε σύγκριση με εκείνη των πελατών ΤΠΦ (13).

(15)

Οι πελάτες ΤΠΦ είναι χρήστες ηλεκτρικής ενέργειας με σχετικά χαμηλούς όγκους κατανάλωσης. Πρόκειται για ιδιώτες πελάτες (με κατανάλωση έως και 10 000 KWh ετησίως) και μικρές επιχειρήσεις (με ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μικρότερη των 100 MWh), κατά την έννοια του τμήματος 3 αριθ. 22 της γερμανικής νομοθεσίας για τον τομέα της ενέργειας (EnWG), οι οποίοι αγοράζουν ενέργεια πρωτίστως για ιδία κατανάλωση στην οικία ή για ιδία κατανάλωση για επαγγελματικούς, γεωργικούς ή επιχειρηματικούς σκοπούς (14).

(16)

Η BKartA προσδιορίζει τρεις περαιτέρω χωριστές αγορές προϊόντων για την τροφοδοσία των πελατών ΤΠΦ (15):

(17)

Το αίτημα καλύπτει την αγορά παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε πελάτες RLM και πελάτες ΤΠΦ ειδικών συμβάσεων. Το αίτημα δεν καλύπτει την αγορά προκαθορισμένης παροχής ΤΠΦ, ούτε την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας θέρμανσης, όπου, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση της BKartA, δεν πληρούνται οι όροι εξαίρεσης.

(18)

Η Επιτροπή κάνει διάκριση μεταξύ των ακόλουθων αγορών: παροχή φυσικού αερίου σε i) μικρούς πελάτες (συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών) και σε ii) μεγάλους πελάτες, οι οποίοι διακρίνονται σε μεγάλους βιομηχανικούς πελάτες και σε σταθμούς παραγωγής ενέργειας (19).

(19)

Κατά τον καθορισμό της αγοράς, η BKartA εστιάζει στα στάδια παροχής και κάνει διάκριση μεταξύ της παροχής φυσικού αερίου σε μεγάλους και μικρούς πελάτες, ορίζοντας χωριστές αγορές για την παροχή σε πελάτες RLM και ΤΠΦ (20). Οι πελάτες RLM έχουν ετήσια κατανάλωση μεγαλύτερη της 1,5 GWh, ενώ οι πελάτες ΤΠΦ έχουν ετήσια κατανάλωση μικρότερη της 1,5 GWh (21).

(20)

Η BKartA, αποκλίνοντας από την προηγούμενη πρακτική της για τη λήψη αποφάσεων όσον αφορά τους πελάτες ΤΠΦ, κάνει πλέον διάκριση —όπως στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας— μεταξύ:

(21)

Η διάκριση μεταξύ αυτών των δύο αγορών βασίζεται στο γεγονός ότι η προκαθορισμένη και η βοηθητική παροχή συνεπάγεται, ουσιαστικά, πλήρη υποχρέωση σύναψης σύμβασης (23). Ο αρχικός προμηθευτής υποχρεούται να τροφοδοτεί τους ιδιώτες πελάτες βάσει όρων και προϋποθέσεων παροχής που διέπονται, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, από τον νόμο. Επιπλέον, υπάρχει σημαντική διαφορά τιμής μεταξύ της προκαθορισμένης παροχής και της παροχής βάσει ειδικών συμβάσεων (24).

(22)

Το αίτημα καλύπτει την αγορά παροχής αερίου σε πελάτες RLM και σε πελάτες ΤΠΦ ειδικής σύμβασης.

(23)

Λαμβανομένων υπόψη των παραγόντων οι οποίοι εξετάστηκαν στις αιτιολογικές σκέψεις 12 έως 21 για τους σκοπούς αξιολόγησης του κατά πόσον πληρούνται οι όροι που καθορίζονται στο άρθρο 34 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ και με την επιφύλαξη της εφαρμογής άλλων κανόνων του ενωσιακού δικαίου, οι σχετικές αγορές προϊόντων είναι οι ακόλουθες:

(24)

Η Επιτροπή, στην απόφασή της M.5496 — Vattenfall/Nuon Energy (25), απεφάνθη ότι η αγορά για μεγάλους πελάτες (ή πελάτες RLM) στη Γερμανία ήταν εθνικού χαρακτήρα, ενώ θα μπορούσε να είναι περιφερειακή για μικρούς και οικιακούς πελάτες (ή πελάτες ΤΠΦ), ανάλογα με το μέγεθος του διανομέα. Ωστόσο, άφησε τελικά ανοικτό τον ακριβή ορισμό της σχετικής γεωγραφικής αγοράς. Η Επιτροπή στην απόφασή της M. 7778 — Vattenfall/Engie/GASAG (26), συζήτησε εκ νέου κατά πόσον τόσο η αγορά λιανικής παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε μικρούς πελάτες όσο και η λιανική παροχή αερίου σε μικρούς πελάτες στη Γερμανία θα πρέπει να οριστούν ως περιφερειακές, αφήνοντας τελικά ανοικτές αμφότερες τις αγορές.

(25)

Η BKartA διαπίστωσε ότι η αγορά λιανικής παροχής ηλεκτρικής ενέργειας ήταν εθνική για τους πελάτες RLM και ΤΠΦ. Στην τελευταία περίπτωση, απέκλινε από τον προηγούμενο ορισμό της αγοράς ο οποίος συνδέεται με το δίκτυο, δεδομένης της αλλαγής στις συνθήκες ανταγωνισμού των πελατών ειδικών συμβάσεων οι οποίοι μπορούν πλέον να επιλέξουν από ένα ευρύ φάσμα παρόχων.

(26)

Μολονότι η πλειονότητα των περιφερειακών παρόχων που παρέχουν ειδικές συμβάσεις σε πελάτες ΤΠΦ εστιάζουν σε περιφερειακό επίπεδο, ένας σημαντικός (και αυξανόμενος) αριθμός παρόχων ασκούν εμπορική δραστηριότητα εκτός της καθορισμένης περιοχής παροχής τους. Το 4 % επί του συνόλου των παρόχων, το οποίο ισοδυναμεί με περισσότερες από 30 εταιρείες, τροφοδοτεί πελάτες σε 251-500 περιοχές δικτύου, δηλαδή σε πανεθνικό επίπεδο. Υπάρχουν 56 ακόμα επιχειρήσεις που λειτουργούν σε περισσότερες από 500 περιοχές δικτύου, καλύπτοντας ολόκληρη τη χώρα.

(27)

Για τον σκοπό της αξιολόγησης του κατά πόσον πληρούνται οι όροι που καθορίζονται στο άρθρο 34 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, και με την επιφύλαξη της εφαρμογής άλλων κανόνων του ενωσιακού δικαίου, η σχετική γεωγραφική αγορά για τη λιανική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε πελάτες RLM και ΤΠΦ με ειδικές συμβάσεις έχει εθνικό χαρακτήρα. Ακόμα και αν η αξιολόγηση εστιάσει σε περιφερειακό επίπεδο, υφίστανται συγκρίσιμοι ανταγωνιστικοί περιορισμοί στην αγορά λιανικής παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε μικρούς πελάτες.

(28)

Η Επιτροπή στην απόφασή της M.5467 — RWE/Essent (27) απεφάνθη ότι υπήρχαν στοιχεία προς στήριξη του γεγονότος ότι η λιανική αγορά αερίου ήταν περιφερειακού χαρακτήρα. Ωστόσο, άφησε τελικά ανοικτό τον ακριβή ορισμό της σχετικής γεωγραφικής αγοράς.

(29)

Η BKartA διαπίστωσε ότι η αγορά λιανικής παροχής ηλεκτρικής ενέργειας ήταν εθνική για τους πελάτες RLM και ΤΠΦ. Η BKartA, αποκλίνοντας από τον προηγούμενο ορισμό της αγοράς ο οποίος συνδέεται με το δίκτυο, επεσήμανε τις αλλαγές στις συνθήκες ανταγωνισμού των πελατών ειδικών συμβάσεων RLM και ΤΠΦ, οι οποίοι μπορούν πλέον να επιλέξουν από ένα ευρύ φάσμα παρόχων.

(30)

Η BKartA στην απόφασή της σχετικά με τη συγχώνευση EWE/VNG (28), εξέτασε λεπτομερώς το πλαίσιο προϋποθέσεων του τομέα αερίου, διεξάγοντας πολλές έρευνες αγοράς στο πλαίσιο της διαδικασίας. Απεφάνθη ότι η αγορά παροχής σε πελάτες RLM ήταν εθνική και δεν συνδεόταν πλέον με το δίκτυο ούτε με τον τομέα της αγοράς. Η BKartA διαπίστωσε ότι οι παραδοσιακές περιοχές διανομής χαρακτηρίζονταν από ραγδαία αναπτυσσόμενο ανταγωνισμό. Όσον αφορά τους πελάτες ΤΠΦ, η BKartA κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι η αγορά είχε εθνικό χαρακτήρα. Υπάρχει επαρκής αριθμός παρόχων από τους οποίους μπορούν να επιλέξουν οι πελάτες ΤΠΦ (περίπου 10 κατά μέσο όρο), οι μέγιστες τιμές των οποίων δεν υπερβαίνουν κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 10 % τη φθηνότερη τιμή. Μολονότι η πλειονότητα των παρόχων αερίου εστιάζουν σε περιφερειακό επίπεδο, περισσότεροι από 50 (ή αλλιώς το 7 %) δραστηριοποιούνται σε εθνική βάση.

(31)

Για τον σκοπό της αξιολόγησης του κατά πόσον πληρούνται οι όροι που καθορίζονται στο άρθρο 34 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, και με την επιφύλαξη της εφαρμογής άλλων κανόνων του ενωσιακού δικαίου, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη της ότι η σχετική γεωγραφική αγορά για τη λιανική παροχή αερίου σε πελάτες RLM και ΤΠΦ με ειδικές συμβάσεις έχει εθνικό χαρακτήρα. Ακόμα και αν η αξιολόγηση εστιάσει σε περιφερειακό επίπεδο, υφίστανται συγκρίσιμοι ανταγωνιστικοί περιορισμοί στην αγορά λιανικής παροχής αερίου σε μικρούς πελάτες.

(32)

Οι συνολικοί όγκοι μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία είναι οι ακόλουθοι, σύμφωνα με κοινή έκθεση παρακολούθησης που καταρτίστηκε από τον γερμανικό εθνικό ρυθμιστικό οργανισμό —Bundesnetzagentur (εφεξής «BNetzA»)— και τη BKartA, (εφεξής «έκθεση παρακολούθησης»):

(33)

Όσον αφορά την κατανομή των πωλήσεων σε όλους τους πελάτες της γερμανικής αγοράς, ο Αιτών παρέσχε στοιχεία βάσει των ετήσιων δεδομένων των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας για το 2012. Από αυτά προκύπτει ότι το συνδυασμένο μερίδιο αγοράς των τεσσάρων μεγαλύτερων εταιρειών ανέρχεται σε περίπου 41,6 %. Οι δύο μεγαλύτεροι πάροχοι, η RWE και η E.ON, δεν υπόκεινται στους κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων.

(34)

Σύμφωνα με την έκθεση παρακολούθησης για το 2015, οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας τους οποίους αφορά η έρευνα διέθεσαν συνολικά περίπου 268 TWh ηλεκτρικής ενέργειας σε πελάτες RLM σε ολόκληρη τη Γερμανία. Περίπου 88 TWh αναλογούν στις τέσσερις μεγαλύτερες επιχειρήσεις (RWE, Vattenfall, EnBW και E.ON) στην αγορά πελατών RLM. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το συνολικό μερίδιο των τεσσάρων μεγαλύτερων επιχειρήσεων στην εν λόγω αγορά να ανέρχεται σε 33 % (33).

(35)

Το 2014, πουλήθηκαν συνολικά περίπου 103 TWh σε πελάτες ΤΠΦ ειδικών συμβάσεων, αριθμός που αντιστοιχεί στο 64 % του συνολικού όγκου που πουλήθηκε σε πελάτες ΤΠΦ (34). Το 2014, οι συνολικές πωλήσεις των τεσσάρων μεγαλύτερων επιχειρήσεων ανήλθαν σε περίπου 37 TWh, γεγονός που οδήγησε σε συνολικό μερίδιο των τεσσάρων μεγαλύτερων επιχειρήσεων της τάξης του 36 % περίπου (35).

(36)

Τα μερίδια αγοράς των μεγαλύτερων μελών της BDEW που μπορούν να θεωρηθούν αναθέτοντες φορείς υποβλήθηκαν από τον αιτούντα σε εμπιστευτικό παράρτημα του αιτήματος. Τα εν λόγω μερίδια αγοράς είναι […] για την παροχή σε πελάτες RLM και […] για την παροχή σε πελάτες ΤΠΦ.

(37)

Όπως προκύπτει από σταθερή πρακτική σχετικά με τις αποφάσεις της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 30 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (36), η Επιτροπή απεφάνθη ότι, όσον αφορά την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, το συνολικό μερίδιο αγοράς των τριών μεγαλύτερων επιχειρήσεων ήταν σημαντικό. Στην απόφαση 2010/403/ΕE της Επιτροπής (37), το συνολικό μερίδιο αγοράς των τριών μεγαλύτερων λιανοπωλητών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ιταλία αντιπροσωπεύει το 43,89 %. Στην απόφαση 2007/706/ΕΚ της Επιτροπής (38) σχετικά με τη Σουηδία, το εν λόγω μερίδιο αγοράς ήταν 43 %. Στην παρούσα περίπτωση, το μερίδιο αγοράς των τριών μεγαλύτερων πωλητών λιανικής στη γερμανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι 36,8 %.

(38)

Ο αριθμός των παρόχων που δραστηριοποιούνται στη γερμανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι υψηλός. Η BKartA στη γνωμοδότησή της αναφέρει ότι περισσότεροι από 50 πάροχοι δραστηριοποιούνται στο 82 % του συνόλου των περιοχών δικτύου. Κατά μέσο όρο, οι γερμανοί τελικοί πελάτες (οι οποίοι καλύπτουν τόσο τους πελάτες RLM όσο και τους πελάτες ΤΠΦ) μπορούν να επιλέξουν μεταξύ 106 παρόχων στην περιοχή δικτύου τους (39).

(39)

Το υψηλό ποσοστό αλλαγής παρόχου ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί περαιτέρω απόδειξη της ύπαρξης αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Το ποσοστό αλλαγής παρόχου μεταξύ των πελατών RLM (βιομηχανικοί και εμπορικοί πελάτες) το 2014 ανήλθε σε περίπου 11 %. Το ποσοστό αλλαγής παρόχου μεταξύ βιομηχανικών και εμπορικών πελατών έχει παραμείνει σχεδόν αμετάβλητο από το 2006 (40). H αλλαγή παρόχου ηλεκτρικής ενέργειας δεν συνεπάγεται δαπάνες.

(40)

Αντιθέτως, η αλλαγή παρόχου μεταξύ των πελατών ΤΠΦ αυξήθηκε σημαντικά από το 2006 και ανέρχεται σε 3,8 εκατ. (41). Το μερίδιο των ιδιωτών πελατών προκαθορισμένης παροχής ανήλθε το 2014 σε 32,8 %, το οποίο σημαίνει ότι το 67,2 % των ιδιωτών πελατών έχουν αλλάξει τουλάχιστον μία φορά την οικεία σύμβαση παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και εντάσσονται, ως εκ τούτου, στην κατηγορία των ειδικών συμβάσεων (42).

(41)

Η φθίνουσα σημασία των αρχικών παρόχων ως συμβαλλόμενων μερών καταδεικνύεται από τον όλο και πιο αποτελεσματικό ανταγωνισμό. Οι αρχικοί πάροχοι εξακολουθούν ωστόσο να κατέχουν δεσπόζουσα θέση για τους ιδιώτες πελάτες: το 2014, το 43 % αυτών είχε συνάψει ειδική σύμβαση με τον τοπικό αρχικό πάροχο. Το 32,8 % των ιδιωτών πελατών είχε συνάψει κλασική σύμβαση προκαθορισμένης παροχής (2012: 36,7 %). Το 24 % του συνόλου των πελατών εξυπηρετήθηκαν από επιχείρηση πλην του αρχικού παρόχου (2012: 20,1 %) (43). Η κατάσταση όσον αφορά τους εμπορικούς και βιομηχανικούς πελάτες με ειδικές συμβάσεις είναι διαφορετική. Από τον συνολικό όγκο που διατέθηκε σε πελάτες RLM, το 2014 περίπου το 66 % αναλογούσε σε συμβάσεις με πάροχο διαφορετικό του αρχικού τοπικού παρόχου και περίπου το 34 % αναλογούσε σε ειδικές συμβάσεις με τον αρχικό πάροχο. Λιγότερο από το 1 % των πελατών RLM έχουν συνάψει σύμβαση προκαθορισμένης παροχής, συνεπώς η προκαθορισμένη παροχή διαδραματίζει πολύ περιορισμένο ρόλο.

(42)

Το 2014 οι χονδρικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία χαρακτηρίζονται από υψηλή ρευστότητα. Παράλληλα με το διμερές εξωχρηματιστηριακό χονδρικό εμπόριο, βασικό ρόλο διαδραματίζουν τα χρηματιστήρια ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτά διαμορφώνουν ένα αξιόπιστο φόρουμ συναλλαγών και ταυτόχρονα παρέχουν σημαντικά τιμολογιακά σήματα για τους συμμετέχοντες σε άλλους τομείς ηλεκτρικής ενέργειας της αγοράς.

(43)

Το 2014, αυξήθηκε η ρευστότητα των ημερήσιων και προθεσμιακών αγορών. Ο όγκος των συναλλαγών για την επόμενη μέρα στα χρηματιστήρια EPEX SPOT (44) και EXAA (45) αυξήθηκε από 254 TWh το 2013 σε 269 TWh το 2014. Ο όγκος των ενδοημερήσιων συναλλαγών στο EPEX SPOT αυξήθηκε κατά 30 %. Ο όγκος των συναλλαγών σε προθεσμιακά συμβόλαια ηλεκτρικής ενέργειας στο EEX αυξήθηκε κατά 21 %, από 669 TWh σε 812 TWh. Αντιθέτως, σημειώθηκε μείωση της τάξης του 17 % στον όγκο των συναλλαγών σε προθεσμιακά συμβόλαια μέσω πλατφορμών διαμεσολάβησης. Το 2014 στις πλατφόρμες διαμεσολάβησης ο όγκος των συναλλαγών σε προθεσμιακά συμβόλαια ηλεκτρικής ενέργειας ανήλθε συνολικά σε περίπου 4 500 TWh (46). Η υψηλή ρευστότητα της χονδρικής αγοράς καθιστά ευκολότερο για τους νεοεισερχόμενους στη λιανική αγορά να ανταγωνιστούν, για παράδειγμα, με κατεστημένους παράγοντες της αγοράς οι οποίοι διαθέτουν δική τους ικανότητα παραγωγής ενέργειας.

(44)

Σημειώθηκε περαιτέρω μείωση στις μέσες τιμές χονδρικής πώλησης το 2014. Οι μέσες τιμές στις ημερήσιες αγορές σημείωσαν μείωση σε ετήσια βάση της τάξης περίπου του 13 %. Η μέση ημερήσια διασπορά τιμών ήταν μικρότερη στο πλαίσιο σύγκρισης μεταξύ των ετών. Το 2014 έπεσαν επίσης οι τιμές των προθεσμιακών συμβάσεων ηλεκτρικής ενέργειας. Η μέση ετήσια τιμή του Phelix Base Year Future έπεσε λίγο παραπάνω από 10 % σε σχέση με το προηγούμενο έτος και διαμορφώθηκε στα 35,09 ευρώ ανά MWh. Η μέση ετήσια τιμή του Phelix Peak Year Future διαμορφώθηκε στα 44,40 ευρώ ανά MWh, το μισό της τιμής που είχε το 2008.

(45)

Όσον αφορά τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, η Γερμανία έχει μία από τις υψηλότερες τιμές στην ΕΕ για τους ιδιώτες πελάτες (47). Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας επηρεάζεται από τους φόρους, τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και τις λοιπές εισφορές. Η τιμή προ φόρων είναι η μέση τιμή στην ΕΕ. Για τους βιομηχανικούς πελάτες, το επίπεδο τιμών, συμπεριλαμβανομένων των φόρων, είναι υψηλότερο από το μέσο επίπεδο τιμών στην ΕΕ των 28 αλλά χαμηλότερο του μέσου όρου αν εξαιρεθούν οι φόροι (48).

(46)

Από την ανάλυση που διεξήγαγαν η BNetzA και η BKartA στον τομέα της λιανικής παροχής αερίου προέκυψε ότι το 2014 περίπου 391 TWh αερίου πουλήθηκαν σε πελάτες RLM (συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων σε σταθμούς παραγωγής ενέργειας με αέριο). Οι συνολικές πωλήσεις των τριών ισχυρότερων επιχειρήσεων ανήλθαν σε 123 TWh. Ως εκ τούτου, το συνολικό μερίδιο αγοράς των εν λόγω επιχειρήσεων ανήλθε περίπου στο 32 % των πελατών RLM (49).

(47)

Από την ανάλυση που διεξήχθη στον τομέα της λιανικής παροχής αερίου προέκυψε ότι το 2014 περίπου 321 TWh αερίου πουλήθηκαν σε πελάτες ΤΠΦ. Εξ αυτών οι 261 TWh διατέθηκαν βάσει ειδικών συμβάσεων, ενώ οι 60 TWh σε συμβάσεις προκαθορισμένης παροχής. Οι συνολικές πωλήσεις των τριών ισχυρότερων επιχειρήσεων όσον αφορά τις πωλήσεις σε πελάτες ΤΠΦ ανήλθαν σε περίπου 71 TWh, εκ των οποίων περίπου 6 TWh διατέθηκαν βάσει ειδικών συμβάσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το συνολικό μερίδιο των τριών ισχυρότερων επιχειρήσεων στην εν λόγω αγορά όσον αφορά τις πωλήσεις να ανέρχεται σε 19 % για τους πελάτες ΤΠΦ ειδικών συμβάσεων και σε 22 % για τους πελάτες ΤΠΦ (50).

(48)

Τα μερίδια αγοράς των μεγαλύτερων μελών της BDEW που μπορούν να θεωρηθούν αναθέτοντες φορείς υποβλήθηκαν από τον αιτούντα σε εμπιστευτικό παράρτημα του αιτήματος. Τα εν λόγω μερίδια αγοράς είναι […] για την παροχή σε πελάτες RLM και […] για την παροχή σε πελάτες ΤΠΦ.

(49)

Στον τομέα του αερίου παρατηρείται έντονη πολυμορφία παρόχων στην αγορά τελικών πελατών. Οι πελάτες έχουν στη διάθεσή τους περισσότερους από 50 παρόχους αερίου, σχεδόν στο 74 % των δικτύων (51). Λαμβανομένων υπόψη μόνο των ιδιωτών πελατών (πελάτες ΤΠΦ), αυτοί εξυπηρετούνται από 50 ή περισσότερους παρόχους αερίου σχεδόν στο 60 % των περιοχών δικτύου (52). Η πολυμορφία των παρόχων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.

(50)

Το ποσοστό αλλαγής παρόχου μεταξύ των πελατών RLM (βιομηχανικοί και εμπορικοί πελάτες) το 2014 ήταν λίγο μικρότερο του 12 % και παραμένει σταθερό τα τελευταία χρόνια (53). Μεταξύ των πελατών ΤΠΦ (ιδιώτες πελάτες), ο συνολικός αριθμός της αλλαγής παρόχου παρέμεινε σταθερός σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Οι πελάτες ΤΠΦ ειδικών συμβάσεων έχουν ήδη εξ ορισμού αλλάξει πάροχο τουλάχιστον μία φορά, δεδομένου ότι δεν εντάσσονται πλέον στο πλαίσιο βασικής παροχής (54).

(51)

Το 2014, ποσοστό 19 % επί του συνόλου των ιδιωτών πελατών εξυπηρετούνταν από πάροχο αερίου διαφορετικό του αρχικού παρόχου. Ποσοστό ελαφρά χαμηλότερο του 57 % των ιδιωτών πελατών εξυπηρετούνταν από τον βασικό τους πάροχο αερίου στο πλαίσιο ειδικής σύμβασης. Ποσοστό 24 % του όγκου του αερίου που διατέθηκε σε ιδιώτες πελάτες πουλήθηκε στο πλαίσιο βασικής σύμβασης (55). Ωστόσο, οι βασικοί πάροχοι διαδραματίζουν ήσσονος σημασίας ρόλο μεταξύ των πελατών RLM (βιομηχανικοί και εμπορικοί πελάτες) με ειδικές συμβάσεις. Από τον συνολικό όγκο που διατέθηκε σε πελάτες RLM το 2014, ποσοστό 67 % αναλογούσε σε συμβάσεις με πάροχο διαφορετικό του αρχικού τοπικού παρόχου, ενώ περίπου το 33 % σε ειδικές συμβάσεις με τον αρχικό πάροχο. Λιγότερο από το 1 % των πελατών RLM έχουν συνάψει σύμβαση προκαθορισμένης παροχής (56).

(52)

Σημειώθηκε περαιτέρω αύξηση της ρευστότητας των χονδρικών αγορών φυσικού αερίου στη Γερμανία το 2014. Αναμφίβολα, το μεγαλύτερο ποσοστό των χονδρικών συναλλαγών στον τομέα του φυσικού αερίου πραγματοποιείται διμερώς, δηλαδή εκτός των χρηματιστηρίων (εξωχρηματιστηριακά). Οι διμερείς συναλλαγές διαθέτουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να πραγματοποιηθούν ευέλικτα, δηλαδή χωρίς να είναι απαραίτητη η προσφυγή σε περιορισμένο αριθμό συμβάσεων. Σημαντικό ρόλο στις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές διαδραματίζει η διαμεσολάβηση μέσω πλατφορμών διαμεσολάβησης. Σημειώθηκε σημαντική αύξηση στις διμερείς συναλλαγές χονδρικής. Το 2014 οι συναλλαγές φυσικού αερίου που πραγματοποιήθηκαν σε πλατφόρμες διαμεσολάβησης με τη Γερμανία ως περιοχή παροχής ανήλθαν συνολικά σε 3 000 TWh. Αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση της τάξης του 15 %. Το 2014 οι όγκοι χρηματιστηριακών συναλλαγών αερίου στην ημερήσια αγορά υπερδιπλασιάστηκαν και ανήλθαν σε περίπου 129 TWh. Αυτό αντιστοιχεί στον πενταπλάσιο όγκο της ημερήσιας αγοράς το 2012. Ο όγκος των προθεσμιακών συμβάσεων αυξήθηκε από 29 TWh το 2013 σε 83 TWh το 2014 (57).

(53)

Το 2014 χαρακτηρίστηκε από σημαντικά χαμηλότερες τιμές χονδρικής του αερίου. Οι καθημερινές τιμές αναφοράς βάσει υπολογισμών του EEX έπεσαν κατά περίπου 22 % (μέσο ετήσιο ποσοστό), ενώ η μέση διασυνοριακή τιμή βάσει υπολογισμών του BAFA (Ομοσπονδιακό Γραφείο Οικονομικών και Ελέγχου Εξαγωγών) έπεσε κατά 15 %. Η συγκεκριμένη πτώση τιμών οφείλεται εν γένει στη μείωση της γερμανικής και ευρωπαϊκής κατανάλωσης αερίου.

(54)

Οι τιμές του αερίου είναι πολύ κοντά στη μέση τιμή στην ΕΕ, τόσο για τους ιδιώτες όσο και για τους βιομηχανικούς πελάτες (58).

(55)

Όσον αφορά τη λιανική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε πελάτες RLM και ΤΠΦ ειδικών συμβάσεων στη Γερμανία, η κατάσταση μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: το συνολικό μερίδιο των τριών μεγαλύτερων εταιρειών λιανικής παροχής είναι χαμηλό, ο βαθμός αλλαγής παρόχου είναι ικανοποιητικός, δεν υπάρχει έλεγχος τιμών για τον τελικό χρήστη και η ρευστότητα της αγοράς χονδρικής πώλησης είναι υψηλή. Η BKartA στη γνωμοδότησή της αποφαίνεται ότι οι εν λόγω αγορές εκτίθενται άμεσα στον ανταγωνισμό.

(56)

Λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες που εξετάζονται στις αιτιολογικές σκέψεις 32 έως 45, ο όρος της άμεσης έκθεσης στον ανταγωνισμό, όπως ορίζεται στο άρθρο 34 παράγραφος 1 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι πληρούται όσον αφορά τη λιανική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε πελάτες RLM και ΤΠΦ ειδικών συμβάσεων σε ολόκληρη την επικράτεια της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.

(57)

Όσον αφορά τη λιανική παροχή φυσικού αερίου σε πελάτες RLM και ΤΠΦ ειδικών συμβάσεων στη Γερμανία, η κατάσταση μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: το συνολικό μερίδιο των τριών μεγαλύτερων εταιρειών λιανικής παροχής είναι χαμηλό, ο βαθμός αλλαγής παρόχου είναι ικανοποιητικός, δεν υπάρχει έλεγχος τιμών για τον τελικό χρήστη και η ρευστότητα της αγοράς χονδρικής πώλησης είναι υψηλή. Η BKartA στη γνωμοδότησή της αποφαίνεται ότι οι εν λόγω αγορές εκτίθενται άμεσα στον ανταγωνισμό.

(58)

Λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες που εξετάζονται στις αιτιολογικές σκέψεις 46 έως 54, ο όρος της άμεσης έκθεσης στον ανταγωνισμό, όπως ορίζεται στο άρθρο 34 παράγραφος 1 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι πληρούται όσον αφορά τη λιανική παροχή φυσικού αερίου σε πελάτες RLM και ΤΠΦ ειδικών συμβάσεων σε ολόκληρη την επικράτεια της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.

(59)

Η παρούσα απόφαση βασίζεται στη νομική και πραγματική κατάσταση της περιόδου Μαρτίου 2016-Μαΐου 2016, όπως προκύπτει από τις πληροφορίες που υποβλήθηκαν από τον αιτούντα και από την BKartA. Είναι δυνατόν να αναθεωρηθεί, εφόσον δεν πληρούνται πλέον οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του άρθρου 34 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, σε περίπτωση σημαντικών αλλαγών στη νομική ή την πραγματική κατάσταση.

(60)

Δεδομένου ότι ορισμένες από τις υπηρεσίες που συνδέονται με τη λιανική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας (59) και αερίου (60) εξακολουθούν να υπόκεινται στις διατάξεις της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, υπενθυμίζεται ότι οι συμβάσεις προμηθειών που αφορούν διάφορες δραστηριότητες θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με το άρθρο 6 της εν λόγω οδηγίας. Αυτό σημαίνει ότι, όταν ένας αναθέτων φορέας δεσμεύεται σε σύναψη «μεικτής» σύμβασης, δηλαδή σε σύμβαση για τη στήριξη τόσο των δραστηριοτήτων που εξαιρούνται από την εφαρμογή της οδηγίας 2014/25/ΕΕ όσο και των δραστηριοτήτων που δεν εξαιρούνται από αυτήν, πρέπει να δίνεται προσοχή στις δραστηριότητες για τις οποίες προορίζεται κυρίως η σύμβαση. Σε περίπτωση τέτοιας μεικτής σύμβασης, ο κύριος στόχος της οποίας είναι η στήριξη μη εξαιρουμένων υπηρεσιών, πρέπει να εφαρμόζονται οι διατάξεις της οδηγίας 2014/25/ΕΕ. Εάν είναι αντικειμενικά αδύνατον να προσδιοριστεί για ποια δραστηριότητα προορίζεται κυρίως η σύμβαση, η σύμβαση ανατίθεται σύμφωνα με τους κανόνες που αναφέρονται στο άρθρο 6 παράγραφος 3 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ (61).

(61)

Τα μέτρα που προβλέπονται στην παρούσα απόφαση είναι σύμφωνα με τη γνωμοδότηση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Δημοσίων Συμβάσεων,

α)

λιανική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε πελάτες, η κατανάλωση των οποίων καταγράφεται από μετρητή κατανάλωσης (registrierende Leistungsmessung — RLM), και σε πελάτες η κατανάλωση των οποίων χρεώνεται βάσει τυποποιημένου προφίλ φορτίου (ΤΠΦ), με εξαίρεση τους πελάτες ΤΠΦ, η παροχή των οποίων πραγματοποιείται βάσει όρων προκαθορισμένης παροχής οριζόμενων από τον νόμο, και την αγορά ηλεκτρισμού θέρμανσης στην επικράτεια της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας·

β)

λιανική παροχή φυσικού αερίου σε πελάτες, η κατανάλωση των οποίων καταγράφεται από μετρητή κατανάλωσης (registrierende Leistungsmessung — RLM), και σε πελάτες η κατανάλωση των οποίων χρεώνεται βάσει τυποποιημένου προφίλ φορτίου (ΤΠΦ), με εξαίρεση τους πελάτες ΤΠΦ, η παροχή των οποίων πραγματοποιείται βάσει όρων προκαθορισμένης παροχής οριζόμενων από τον νόμο στην επικράτεια της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.