Απόφαση αριθ. 2455/2001/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

της 20ής Νοεμβρίου 2001

για τη θέσπιση του καταλόγου ουσιών προτεραιότητος στον τομέα της πολιτικής των υδάτων και τροποποίησης της οδηγίας 2000/60/ΕΚ

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 175 παράγραφος 1,

την πρόταση της Επιτροπής(1),

τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής(2),

αφού ζητήθηκε η γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών,

Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 251 της συνθήκης(3),

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1) Η οδηγία 76/464/EΟΚ του Συμβουλίου, της 4ης Μαΐου 2001, για τη ρύπανση που προκαλείται από ορισμένες επικίνδυνες ουσίες που εκχέονται στο υδάτινο περιβάλλον της Κοινότητας(4), και οι οδηγίες που θεσπίστηκαν στο πλαίσιό της, αντιπροσωπεύουν σήμερα το βασικό κοινοτικό εργαλείο ελέγχου μεμονωμένων και διάχυτων απορρίψεων επικινδύνων ουσιών.

(2) Οι κοινοτικοί έλεγχοι δυνάμει της οδηγίας 76/464/EΟΚ έχουν αντικατασταθεί, εναρμονιστεί και περαιτέρω αναπτυχθεί με την οδηγία 2000/60/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2000, για την θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων(5).

(3) Δυνάμει της οδηγίας 2000/60/ΕΚ πρέπει να θεσπισθούν, σε κοινοτικό επίπεδο, ειδικά μέτρα κατά της ρύπανσης των υδάτων από συγκεκριμένους ρύπους ή ομάδες ρύπων που παρουσιάζουν σημαντικό κίνδυνο για το υδάτινο περιβάλλον ή μέσω αυτού, περιλαμβανομένων και των κινδύνων για τα ύδατα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή πόσιμου νερού. Τα μέτρα αυτά αφορούν την προοδευτική μείωση και, για τις επικίνδυνες ουσίες προτεραιότητας, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 σημείο 30, δεύτερη πρόταση της οδηγίας 2000/60/EΚ, την παύση ή τη σταδιακή κατάργηση απορρίψεων, εκπομπών και διαρροών, εντός 20 ετών μετά την έγκρισή τους σε κοινοτικό επίπεδο και με απώτατο στόχο, όπως αναγνωρίζεται στο πλαίσιο της επίτευξης των στόχων σχετικών διεθνών συμφωνιών, την επίτευξη συγκεντρώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον οι οποίες για τις μεν φυσικώς απαντώμενες ουσίες να πλησιάζουν το φυσικό βασικό επίπεδο, για τις δε συνθετικές που παράγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες να είναι σχεδόν μηδενικές. Εν όψει της έγκρισης αυτών των μέτρων, πρέπει να θεσπιστεί, ως παράρτημα Χ της οδηγίας 2000/60/ΕΚ, ο κατάλογος των ουσιών προτεραιότητας, συμπεριλαμβανομένων των επικινδύνων ουσιών προτεραιότητας. Ο κατάλογος καταρτίστηκε λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 16 παράγραφος 5 της οδηγίας 2000/60/ΕΚ.

(4) Όσον αφορά τις φυσικώς απαντώμενες ουσίες ή τις δημιουργούμενες διά φυσικών διαδικασιών, όπως, π.χ., το κάδμιο, ο υδράργυρος και οι πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες, δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί πλήρως η σταδιακή κατάργηση απορρίψεων, εκπομπών και διαρροών. Κατά τη σύνταξη των σχετικών επιμέρους οδηγιών, πρέπει να ληφθεί δεόντως υπόψη αυτή η κατάσταση και τα μέτρα θα πρέπει να αποσκοπούν στην παύση των εκπομπών, απορρίψεων και διαρροών στο νερό των επικίνδυνων εκείνων ουσιών προτεραιότητας που παράγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες.

(5) Η οδηγία 2000/60/EΚ εισάγει, στο άρθρο 16 παράγραφος 2, επιστημονικά τεκμηριωμένη μεθοδολογία επιλογής ουσιών προτεραιότητας με βάση τον σημαντικό κίνδυνο που συνεπάγονται για το υδάτινο περιβάλλον ή μέσω αυτού.

(6) Η μεθοδολογία της οδηγίας 2000/60/EΚ, δίνει, ως ευκολότερη λύση, τη δυνατότητα εφαρμογής μιας απλοποιημένης διαδικασίας αξιολόγησης των κινδύνων ακολουθώντας επιστημονικές αρχές και λαμβάνοντας ιδίως υπόψη:

- ενδείξεις σχετικά με τους εγγενείς κινδύνους που παρουσιάζει δεδομένη ουσία και, ειδικότερα, την οικοτοξικότητά της στο νερό και την τοξικότητά της στον άνθρωπο μέσω της έκθεσής του στο υδάτινο περιβάλλον,

- ενδείξεις από παρακολούθηση της ευρύτερης περιβαλλοντικής μόλυνσης, και

- άλλους δοκιμασμένους παράγοντες οι οποίοι μπορεί να αποκαλύψουν ευρύτερη περιβαλλοντική μόλυνση, όπως η παραγωγή, οι όγκοι κατανάλωσης και η συνήθης χρήση της υπόψη ουσίας.

(7) Η Επιτροπή ανέπτυξε πάνω στη βάση αυτή ένα σύστημα συνδυασμένου καθορισμού προτεραιοτήτων με βάση παρακολούθηση και προσομοιώσεις (COMMPS), σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες των ενδιαφερομένων μερών, συμπεριλαμβανομένης της Επιστημονικής Επιτροπής Τοξικότητας, Οικοτοξικότητας και Περιβάλλοντος, των κρατών μελών, των χωρών ΕΖΕΣ, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, Ευρωπαϊκών επιχειρηματικών ενώσεων, περιλαμβανομένων και εκείνων που εκπροσωπούν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών οργανώσεων.

(8) Η Επιτροπή θα πρέπει να φροντίσει για τη συμμετοχή των υποψηφίων για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση κρατών στη διαδικασία COMMPS και, κατά προτεραιότητα, των κρατών το έδαφος των οποίων διασχίζεται από υδάτινες οδούς που διασχίζουν επίσης το έδαφος κράτους μέλους ή εκβάλλουν στο κράτος αυτό.

(9) Μετά από επιλογή με βάση τη διαδικασία (COMMPS) και δημόσιες και διαφανείς συζητήσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη, καταρτίστηκε ένας πρώτος κατάλογος 33 ουσιών ή ομάδων ουσιών προτεραιότητας.

(10) Η ταχεία θέσπιση του καταλόγου αυτού είναι επιθυμητή ώστε να γίνει δυνατή η έγκαιρη και συνεχής διενέργεια κοινοτικών ελέγχων για τις επικίνδυνες ουσίες, δυνάμει της στρατηγικής που προβλέπεται στο άρθρο 16 της οδηγίας 2000/60/EΚ, ιδίως στις προτάσεις περί ελέγχων, όπως ορίζονται στο άρθρο 16 παράγραφος 6, και στις προτάσεις για τα ποιοτικά πρότυπα, όπως ορίζονται στο άρθρο 16 παράγραφος 7, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της οδηγίας αυτής.

(11) Ο κατάλογος ουσιών προτεραιότητας που θεσπίζεται δυνάμει της παρούσας απόφασης θα αντικαταστήσει τον κατάλογο ουσιών που παρατίθεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, της 22ας Ιουνίου 1982, για τις επικίνδυνες ουσίες, οι οποίες μπορούν να συμπεριληφθούν στον πίνακα Ι της οδηγίας 76/464/EΟΚ του Συμβουλίου(6).

(12) Σύμφωνα με το άρθρο 16 παράγραφος 3 της οδηγίας 2000/60/ΕΚ, ο προσδιορισμός των επικινδύνων ουσιών προτεραιότητας απαιτεί να ληφθεί υπόψη η επιλογή ανησυχητικών ουσιών η οποία επιχειρήθηκε στην οικεία κοινοτική νομοθεσία περί επικίνδυνων ουσιών ή στις οικείες διεθνείς συμφωνίες. Οι επικίνδυνες ουσίες χαρακτηρίζονται στην ανωτέρω οδηγία ως "ουσίες ή ομάδες ουσιών που είναι τοξικές, σταθερές και επιρρεπείς σε βιοσυσσώρευση, καθώς και άλλες ουσίες ή ομάδες ουσιών που δημιουργούν ανάλογο βαθμό ανησυχίας".

(13) Οι σχετικές διεθνείς συμφωνίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη σύμβαση OSPAR για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος στο Βορειοανατολικό Ατλαντικό, τη σύμβαση HELCOM για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος στη Βαλτική Θάλασσα, τη σύμβαση της Βαρκελώνης για την προστασία της Μεσογείου από τη ρύπανση, τις συμβάσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), τη σύμβαση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) για τους ανθεκτικούς οργανικούς ρύπους και το πρωτόκολλο της σύμβασης της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UN-ECE) για την μεγάλης απόστασης διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση από ανθεκτικούς οργανικούς ρύπους (ΡΟΡ).

(14) Η επιλογή των ουσιών προτεραιότητας και ο προσδιορισμός των επικινδύνων ουσιών προτεραιότητας που επιλέγονται για τη διενέργεια ελέγχων εκπομπής, απόρριψης και διαρροής, θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων αυτών και στην τήρηση των κοινοτικών υποχρεώσεων που απορρέουν από διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των θαλασσίων υδάτων, ιδίως δε στην εφαρμογή της στρατηγικής περί επικινδύνων ουσιών που θεσπίστηκε στη διυπουργική διάσκεψη OSPAR 1998 στα πλαίσια της σύμβασης για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος του βορειοανατολικού Ατλαντικού, σύμφωνα με την απόφαση 98/249/ΕΚ του Συμβουλίου(7).

(15) Ο χαρακτηρισμός των "επικινδύνων ουσιών προτεραιότητας" στον πίνακα ουσιών προτεραιότητας πραγματοποιείται λαμβανομένων ιδιαιτέρως υπόψη των επικινδύνων ουσιών των οποίων προβλέπεται η σταδιακή εξάλειψη ή η παύση των απορρίψεων, εκπομπών και διαρροών σε διεθνείς συμφωνίες. Επικίνδυνες ουσίες η σταδιακή εξάλειψη των οποίων έχει αποφασισθεί σε διεθνή φόρα, συμπεριλαμβανομένων του ΙΜΟ, της UNEP ή της UN-ECE. Επικίνδυνες ουσίες των οποίων η παύση των απορρίψεων, εκπομπών και διαρροών έχει αποφασισθεί κατά προτεραιότητα στη σύμβαση OSPAR, συμπεριλαμβανομένων των επικινδύνων ουσιών που προσδιορίζονται στον κατάλογο OSPAR DYNAMEC, Επιλογή Ι(8) ή Επιλογή ΙΙΙ(9). Επικίνδυνες ουσίες που δημιουργούν "ισοδύναμο επίπεδο ανησυχιών" λόγω του ότι είναι δυσαποδόμητες, τοξικές και βιοσυσσωρεύσιμες (ΔΤΒ), όπως οι ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα οι οποίες αναγνωρίζονται στη στρατηγική OSPAR. Βαρέα μέταλλα που περιλαμβάνονται στο πρωτόκολλο περί βαρέων μετάλλων της σύμβασης UN-ECE για την μεγάλης ακτίνας διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση, που έχουν επιλεγεί για μέτρα προτεραιότητας βάσει των συμφωνιών OSPAR 1998 και OSPAR 2000, και τα οποία δημιουργούν "ισοδύναμο επίπεδο ανησυχιών" με τις ουσίες ΔΤΒ.

(16) Προκειμένου να καταστήσει αποτελεσματικά τα μέτρα κατά της ρύπανσης των υδάτων, η Επιτροπή οφείλει να προωθεί τον συγχρονισμό των ερευνών και των πορισμάτων που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της σύμβασης OSPAR, καθώς και στο πλαίσιο της διαδικασίας COMMPS.

(17) Η διαδικασία COMMPS είναι ένα δυναμικό εργαλείο για τον καθορισμό προτεραιοτήτων σε επικίνδυνες ουσίες, δυνάμενο να υποστεί συνεχείς βελτιώσεις και εξελίξεις, με στόχο την αναθεώρηση και προσαρμογή του πρώτου καταλόγου ουσιών προτεραιότητας το αργότερο 4 έτη μετά τη θέση σε ισχύ της οδηγίας 2000/60/ΕΚ και εν συνεχεία τουλάχιστον κάθε τέσσερα έτη. Προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι κατά την επόμενη διαδικασία επιλογής θα ληφθούν υπόψη όλες οι εν δυνάμει ουσίες προτεραιότητας, επιβάλλεται να μην αποκλείεται συστηματικά καμία ουσία, να αξιοποιούνται οι βέλτιστες διαθέσιμες γνώσεις, και να περιληφθούν στη διαδικασία επιλογής όλες οι χημικές ουσίες και όλα τα ζιζανιοκτόνα στην αγορά της ΕΕ και όλες οι ουσίες που χαρακτηρίζονται από την OSPAR ως "επικίνδυνες".

(18) Η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας COMMPS εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από το κατά πόσον είναι διαθέσιμα τα απαιτούμενα δεδομένα. Η ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία για τις χημικές ουσίες διαπιστώθηκε ότι πάσχει από σοβαρή έλλειψη δεδομένων. Οι στόχοι της οδηγίας 2000/60/ΕΚ μπορούν να εκπληρωθούν πλήρως μόνον εάν εξασφαλισθεί η πλήρης διαθεσιμότητα των απαιτουμένων δεδομένων, πράγμα που προϋποθέτει την αναθεώρηση της κοινοτικής νομοθεσίας για τις χημικές ουσίες.

(19) Η αναφορά στη διαδικασία COMMPS δεν αφαιρεί από την Επιτροπή τη δυνατότητα να προσφεύγει σε τεχνικές αξιολόγησης του βλαβερού χαρακτήρα ορισμένων ουσιών, τεχνικές οι οποίες έχουν ήδη αναπτυχθεί ή και εφαρμοσθεί στο πλαίσιο άλλων μέτρων κατά της ρύπανσης.

(20) Σύμφωνα με το άρθρο 1 στοιχείο γ) της οδηγίας 2000/60/ΕΚ, οι μελλοντικές επανεξετάσεις του καταλόγου ουσιών προτεραιότητας που διενεργούνται βάσει του άρθρου 16 παράγραφος 4 της οδηγίας αυτής, θα να συμβάλλουν στην εξάλειψη, μέχρι το 2020, των εκπομπών, απορρίψεων και διαρροών όλων των επικινδύνων ουσιών, με την προοδευτική συμπλήρωση του καταλόγου αυτού με περαιτέρω ουσίες.

(21) Κατά την αναθεώρηση και προσαρμογή του καταλόγου ουσιών προτεραιότητας, θα πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη, εκτός από την περαιτέρω εξέλιξη της διαδικασίας COMMPS, τα πορίσματα των επανεξετάσεων στο πλαίσιο της οδηγίας 91/414/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1991, σχετικά με διάθεση στην αγορά φυτοπροστατευτικών προϊόντων(10), του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου, της 23ης Μαρτίου 1993, για την αξιολόγηση και τον έλεγχο των κινδύνων από τις υπάρχουσες ουσίες(11), και της οδηγίας 98/8/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 1998, για τη διάθεση βιοκτόνων στην αγορά(12) και, ενδεχομένως, περαιτέρω επιστημονικά στοιχεία από την αναθεώρηση ισχυουσών ή νέων οδηγιών, ιδίως στο πλαίσιο της νομοθεσίας για τις χημικές ουσίες. Πρέπει να αποφεύγονται οι επικαλύψεις ελέγχων, δεδομένου του υψηλού τους κόστους. Κατά την προσαρμογή των καταλόγων, πρέπει να είναι δυνατή η ταξινόμηση ουσιών τόσο σε χαμηλότερη όσο και σε υψηλότερη κατηγορία,

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Θεσπίζεται ο κατάλογος ουσιών προτεραιότητας, συμπεριλαμβανομένων των ουσιών που επισημαίνονται ως επικίνδυνες ουσίες προτεραιότητας, ο οποίος προβλέπεται στο άρθρο 16 παράγραφοι 2 και 3 της οδηγίας 2000/60/ΕΚ. Ο κατάλογος, όπως περιλαμβάνεται στο παράρτημα της παρούσας απόφασης, καθίσταται παράρτημα Χ της οδηγίας 2000/60/ΕΚ.

Άρθρο 2

Ο κατάλογος ουσιών προτεραιότητας της παρούσας απόφασης αντικαθιστά τον κατάλογο ουσιών της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 22ας Ιουνίου 1982.

Άρθρο 3

Προκειμένου να ληφθούν μετά βεβαιότητας υπόψη όλες οι ουσίες που θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως ουσίες προτεραιότητας, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τα στοιχεία σχετικά με την κάθε ουσία και τις συνέπειες που έχει η έκθεση σε αυτήν, που χρειάζονται για την εφαρμογή της διαδικασίας COMMPS, είναι διαθέσιμα.

Άρθρο 4

Η παρούσα απόφαση τίθεται σε ισχύ την επομένη ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Άρθρο 5

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

Βρυξέλλες, 20 Νοεμβρίου 2001.

Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Η Πρόεδρος

N. Fontaine

Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος

A. Neyts-Uyttebroeck

(1) ΕΕ C 177 Ε της 27.6.2000, σ. 74 και ΕΕ C 154 Ε της 29ης Μαΐου 2001, σ. 117.

(2) ΕΕ C 268 της 19.9.2000, σ. 11.

(3) Γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Μαΐου 2001 (δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα) και απόφαση του Συμβουλίου της 8ης Οκτωβρίου 2001.

(4) ΕΕ L 129 της 18.5.1976, σ. 23· οδηγία όπως τροποποιήθηκε τελευταία από την οδηγία 2000/60/ΕΚ (ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1).

(5) ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1.

(6) ΕΕ C 176 της 14.7.1982, σ. 3.

(7) ΕΕ L 104 της 3.4.1998, σ. 1.

(8) Μη εγγενώς βιοαποδομήσιμες και log Κow (octanol-water coefficient) >= 5 ή BCF (bioconcentration factor) >= 5000 και οξεία υδατική τοξικότητα <= 0,1 mg/l ή έχουσες καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες ή τοξικές για την αναπαραγωγή επιδράσεις για τα θηλαστικά.

(9) Μη εγγενώς βιοαποδομήσιμες και log Κow >= 4 ή BCF >= 500 και οξεία υδατική τοξικότητα <= 1 mg/l ή έχουσες καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες ή τοξικές για την αναπαραγωγή επιδράσεις για τα θηλαστικά.

(10) ΕΕ L 230 της 19.8.1991, σ. 1· οδηγία όπως τροποποιήθηκε τελευταία από την οδηγία 2001/49/ΕΚ (ΕΕ L 176 της 29.12.2001, σ. 61).

(11) ΕΕ L 84 της 5.4.1993, σ. 1.

(12) ΕΕ L 123 της 24.4.1998, σ. 1.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

"ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ X

Κατάλογος ουσιών προτεραιότητας στον τομέα της πολιτικής υδάτων ((Όπου έχουν επιλεγεί ομάδες ουσιών, τυπικοί μεμονωμένοι εκπρόσωποι καταγράφονται ως ενδεικτικές παράμετροι (σε παρενθέσεις και χωρίς αριθμό). Η διενέργεια ελέγχων θα επικεντρωθεί στις συγκεκριμένες αυτές ουσίες, με την επιφύλαξη ενσωμάτωσης και άλλων μεμονωμένων εκπροσώπων, ανάλογα με την περίπτωση.))

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>"