ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

της 29ης Σεπτεμβρίου 1999

σχετικά με κρατικές ενισχύσεις τις οποίες σχεδιάζει να εφαρμόσει η Ιταλία υπέρ της Fiat Auto SpA για το εργοστάσιό της στο Termoli (Campobasso)

[κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(1999) 3274]

(Το κείμενο στην ιταλική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό)

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2000/18/ΕΚ)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 88 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο,

τη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, και ιδίως το άρθρο 62 παράγραφος 1 στοιχείο α),

Αφού κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σύμφωνα με τα εν λόγω άρθρα(1),

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

I. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

(1) Μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 1997, η ιταλική κυβέρνηση κοινοποίησε στην Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 88 παράγραφος 3 της συνθήκης, έξι προγραμματιζόμενα μέτρα βάσει των οποίων σκόπευε να χορηγήσει κρατική ενίσχυση στη Fiat Auto SpA (στο εξής: "Fiat")(2), ένα από τα οποία αφορούσε το εργοστάσιο στο Termoli, στην επαρχία Campobasso, στην περιφέρεια Molise ("Fiat Termol") η Επιτροπή καταχώρισε το εν λόγω μέτρο στις 28 Οκτωβρίου 1997 με αριθμό Ν 730/97. Στις ιταλικές αρχές εστάλησαν αιτήσεις για την παροχή περαιτέρω πληροφοριών και ορισμένες επιστολές υπενθύμισης προκειμένου να συγκεντρωθούν τα στοιχεία που όριζε η απόφαση της Επιτροπής. Στις 23 Απριλίου 1998, συγκλήθηκε συνεδρίαση με εκπροσώπους των ιταλικών αρχών και της Fiat προκειμένου να διευκρινιστούν διάφορες πτυχές σχετικές με την εξέταση της υπόθεσης. Τέλος, σε επιστολή της 20ής Νοεμβρίου 1998, οι ιταλικές αρχές διαβίβασαν επιμέρους απαντήσεις στα ερωτήματα που ήγειρε η Επιτροπή.

(2) Με επιστολή της 9ης Μαρτίου 1999, η Επιτροπή ενημέρωσε την Ιταλία για την απόφασή της να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 88 παράγραφος 2 της συνθήκης έναντι των προτεινόμενων μέτρων ενίσχυσης, παρέχοντας στην Ιταλία προθεσμία ενός μηνός για την υποβολή όλων των εγγράφων, πληροφοριών και στοιχείων που απαιτούνταν προκειμένου να αξιολογηθεί το συμβιβάσιμο της ενίσχυσης με την κοινή αγορά. Ελλείψει απάντησης, η Επιτροπή θα εξέδιδε απόφαση βάσει των στοιχείων που είχε στη διάθεσή της.

(3) Η απόφαση της Επιτροπής να κινήσει τη διαδικασία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων(3) και η Επιτροπή κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους.

(4) Η Επιτροπή δεν έχει λάβει σχετικές παρατηρήσεις εκ μέρους των ενδιαφερομένων.

(5) Στις 24 Φεβρουαρίου 1999, εκπρόσωποι της Επιτροπής μετέβησαν στη Mirafiori προκειμένου να συζητήσουν, μεταξύ άλλων, το σχέδιο της Fiat Termoli. Τέλος, στις 6 Ιουλίου 1999, ορίστηκε επιτόπια επίσκεψη στο Termoli.

II. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

(6) Η ενίσχυση που προτείνουν οι ιταλικές αρχές επρόκειτο να χορηγηθεί στη Fiat, η οποία διαθέτει εργοστάσια στην Πολωνία, την Τουρκία και την Νότιο Αμερική. Το 1998, η Ιταλία παρήγαγε 2,7 εκατομμύρια οχήματα με τα σήματα της Alfa Romeo, της Ferrari, της Fiat, της Lancia και της Maserati. Το 1997, απασχολούσε περίπου 62000 εργαζόμενους στην Ιταλία, εκ των οποίων 3300 στο Termoli, όπου παράγονται κινητήρες και κιβώτια ταχυτήτων για οχήματα. Σημαντικό μερίδιο των πωλήσεων της Fiat, περίπου το ένα τρίτο, καταγράφεται σε άλλα κράτη μέλη.

(7) Η κοινοποιηθείσα ενίσχυση πραγματοποιείται στη Fiat Termoli, σε μια περιοχή που είναι επιλέξιμη για ενίσχυση δυνάμει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης, όπου κατά την ημερομηνία της κοινοποίησης η μέγιστη ένταση ενίσχυσης για μεγάλες επιχειρήσεις αντιστοιχούσε στο 30 % του καθαρού ισοδυνάμου επιχορήγησης (ΚΙΕ). Η επένδυση ξεκίνησε το 1995 και θα ολοκληρωθεί το 1999. Σύμφωνα με ανάλυση κόστους-οφέλους της 20ής Νοεμβρίου 1998, ανέρχεται σε ποσό ύψους 487 δισεκατομμύρια ΙΤL.(4) (τρέχουσα αξία: 412 δισεκατομμυρίων ITL ή 212 εκατομμύρια ευρώ). θα επιτρέψει την παραγωγή των νέων κινητήρων Fire 16 V(5) 1124 cc, που αποτελούν εξέλιξη του κινητήρα Fire 1242 cc 8V ΜΡΙ, αλλά δεν έχει κοινά εξαρτήματα. Η εγκατεστημένη ισχύς ανέρχεται περίπου σε 230000 16βάλβιδους κινητήρες Fire ετησίως.

(8) Σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές, η ενίσχυση, ονομαστικής αξίας 55,2 δισεκατομμυρίων ITL (28 εκατομμύρια ευρώ) επρόκειτο να χορηγηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος που προβλέπει ο νόμος αριθ. 488 της 19ης Δεκεμβρίου 1992(6), για την αναχρηματοδότηση του νόμου αριθ. 64/86 ("νόμος αριθ. 488/92"), που εγκρίθηκε με απόφαση της Επιτροπής στις 24 Μαρτίου 1995. Η προσαρμοσμένη στην παρούσα αξία ένταση ενίσχυσης θα ισοδυναμεί έτσι με το 13,03 % ΑΙΕ, σύμφωνα με την ανάλυση κόστους-οφέλους της 20ής Νοεμβρίου 1998. Η αρχική κοινοποίηση αναφερόταν σε 15,27 % ΑΙΕ, ή 12,44 % ΚΙΕ.

(9) Οι λόγοι για τους οποίους η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει την επίσημη διαδικασία εξέτασης όσον αφορά το προτεινόμενο μέτρο ενίσχυσης και ενημέρωσε σχετικά την ιταλική κυβέρνηση είναι οι ακόλουθοι:

α) διατηρεί αμφιβολίες σχετικά με την αναγκαιότητα χορήγησης της ενίσχυσης, και ιδίως την επικαλούμενη κινητικότητα της επένδυσης·

β) διατηρεί αμφιβολίες σχετικά με το επίπεδο της ενίσχυσης που μπορούσε να εγκριθεί, δεδομένου ότι σύμφωνα με την ανάλυση κόστους-οφέλους, την οποία διαβίβασαν οι ιταλικές αρχές, το μειονέκτημα του Termoli συγκρινόμενο με το Desio, που παρατίθεται ως τόπος αναφοράς, θα ανερχόταν σε 21,15 %.

(10) Η Επιτροπή ζήτησε από την Ιταλία να διαβιβάσει όλα τα αιτηθέντα στοιχεία προκειμένου να εκτιμηθεί το συμβιβάσιμο του εξεταζόμενου μέτρου ενίσχυσης εντός μηνός, και σε περίπτωση μη υποβολής θα εκδώσει απόφαση βάσει των στοιχείων που έχει ήδη στη διάθεσή της.

III. ΣΧΟΛΙΑ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ

(11) Στις 9 Απριλίου 1999, οι ιταλικές αρχές ζήτησαν παράταση της προθεσμίας υποβολής της απάντησής τους, και στις 16 Απριλίου απέστειλαν στην Επιτροπή επιστολή που περιείχε τις πληροφορίες που κρίνονταν απαραίτητες για τη διεξαγωγή της εξέτασης των έξι υποθέσεων που κοινοποιήθηκαν μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 1997, για τις οποίες η Επιτροπή είχε αποφασίσει να κινήσει την επίσημη διαδικασία εξέτασης στις 3 Φεβρουαρίου 1999.

(12) Πρώτον, η ιταλική κυβέρνηση επανέλαβε ότι σκοπός της επένδυσης στο Termoli ήταν η ανάπτυξη και επέκταση του εργοστασίου μέσω της εγκατάστασης νέων γραμμών συναρμολόγησης σε χωριστά εργαστήρια από εκείνα που παράγουν τον 8βάλβιδο κινητήρα. Έτσι, θα δημιουργούνταν και νέες θέσεις απασχόλησης.

(13) Δεύτερον, η ιταλική κυβέρνηση αποδοκίμασε τα αποτελέσματα της μελέτης την οποία διεξήγαγε η Επιτροπή, τα οποία κατά τη γνώμη της αδυνατούν να αντικατοπτρίσουν την οικονομική πραγματικότητα της απόφασης στο χώρο του εργοστασίου, ιδίως όσον αφορά τα αλληλοσυνδεόμενα θέματα της κινητικότητας και του σχεδιασμού της ανάλυσης κόστους-οφέλους. Τα σχόλια που έγιναν στο πλαίσιο αυτό υπερβαίνουν τη συγκεκριμένη υπόθεση της Fiat Termoli και περιλαμβάνουν και τις έξι υποθέσεις Fiat στις οποίες αναφέρεται η απόφαση.

(14) Όσον αφορά τη Fiat Termoli, η Ιταλία υπογράμμισε ότι η Επιτροπή εξακολούθησε να διατηρεί αμφιβολίες σχετικά με την κινητικότητα της επένδυσης. Παρότι η Fiat είχε εξετάσει διάφορους εναλλακτικούς τόπους εγκατάστασης για το εν λόγω σχέδιο, συγκεκριμένα στη Βραζιλία και την Τουρκία, που το 1994 αμφότερες προσέφεραν χαμηλότερες λειτουργικές δαπάνες, συγκρίσιμα επίπεδα τεχνολογίας και παραγωγικότητας και ικανοποιητικά εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό. Μια άλλη ένδειξη κινητικότητας ήταν ότι μέχρι το 2000 επρόκειτο να ξεκινήσει στη Βραζιλία γραμμή παραγωγής για τους 16βάλβιδους κινητήρες Fire. Θα μπορούσε να έχει επιτευχθεί οικονομία κλίμακας με την ομαδοποίηση της παραγωγής όλων αυτών των κινητήρων Fire στη Βραζιλία.

Η αναμενόμενη περιφερειακή ενίσχυση δεν θα ήταν αρκετή να αντισταθμίσει τις πρόσθετες δαπάνες που συνεπάγεται η απόφαση πραγματοποίησης της εν λόγω επένδυσης στην Ιταλία, αλλά αναμφίβολα ήταν ένας παράγοντας που συνετέλεσε στη λήψη της τελικής απόφασης.

Συνεπώς, η ιταλική κυβέρνηση εκτιμά ότι το σχέδιο Fiat Termoli ικανοποιούσε τις απαιτήσεις κινητικότητας.

(15) Τρίτον, ο νόμος αριθ. 488/92 δεν επέτρεπε να χορηγηθούν ενισχύσεις σε οριζόντιο πρόγραμμα ενισχύσεων, ενώ αντιθέτως όριζε ότι οι αιτήσεις επιχορηγήσεων έπρεπε να χωριστούν. Δεδομένου ότι στις δύο πρώτες προσκλήσεις υποβολής αιτήσεων που χρησιμοποιήθηκαν για την επιλογή σχεδίων επιλέξιμων για την ενίσχυση περιλαμβάνονταν έξι διαφορετικές τοποθεσίες, η Fiat υπέβαλε έξι χωριστές αιτήσεις. Κατά συνέπεια, οι έξι περιπτώσεις κοινοποιήθηκαν χωριστά στην Επιτροπή. Ο χειρισμός των εν λόγω υποθέσεων κατέστη ακόμη πιο περίπλοκος λόγω του ότι τα σχέδια κοινοποιήθηκαν σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές, τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο του 1997. Αυτό οδήγησε την Επιτροπή να εφαρμόσει τις δύο διαφορετικές εκδοχές του κοινοτικού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις προς την αυτοκινητοβιομηχανία που ίσχυαν κατά τις ημερομηνίες της κοινοποίησης(7). Βάσει του πρώτου πλαισίου, ο τόπος αναφοράς στην ανάλυση κόστους-οφέλους έπρεπε να βρίσκεται σε μια ενισχυόμενη περιοχή της Κοινότητας, ενώ το δεύτερο πλαίσιο επιτρέπει τη χρήση τόπου αναφοράς που βρίσκεται στην Ευρώπη ή στις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Υποστηρίζεται ότι αυτή η διττή και τεχνητή διχοτόμηση αδυνατεί να λάβει υπόψη την οικονομική πραγματικότητα της επένδυσης.

(16) Εντούτοις, προκειμένου να συμμορφωθεί με το κοινοτικό πλαίσιο, το οποίο απαγόρευε την αναφορά εναλλακτικής τοποθεσίας ευρισκόμενης σε ενισχυόμενη περιοχή της Κοινότητας, η Ιταλία κατήρτισε ανάλυση κόστους-οφέλους η οποία προβαίνει σε σύγκριση των εργοστασίων στο Termoli και το Desio για την παραγωγή 16βάλβιδων κινητήρων Fire. Η επιστολή της 16ης Απριλίου 1999 αναφέρει ότι το Desio θα ήταν πιθανόν κατάλληλος τόπος παραγωγής, ιδίως λόγω του διαθέσιμου χώρου. Εξάλλου, διαβιβάστηκαν διάφορα άλλα αναλυτικά στοιχεία για να εξηγήσουν τις διαφορές όσον αφορά την επένδυση, τη διάρθρωση των εξόδων μεταφοράς, τις αναφορές στα εργοστάσια της Mirafiori και Verrone, τους προμηθευτές και λοιπές δαπάνες.

(17) Η ανάλυση κόστους-οφέλους που πραγματοποίησε η ιταλική κυβέρνηση οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το συγκριτικό μειονέκτημα του Termoli θα ανερχόταν σε 21,15 %, αρκετό για να δικαιολογήσει την κοινοποιηθείσα ενίσχυση.

IV. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

(18) Το μέτρο που κοινοποίησαν οι ιταλικές αρχές για τη Fiat Termoli συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της συνθήκης. Υπήρχε η πρόθεση να χρηματοδοτηθεί από το κράτος ή μέσω κρατικών πόρων· επιπλέον, επειδή αντιπροσωπεύει σημαντικό ποσοστό της χρηματοδότησης του έργου, ενδέχεται να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό εντός της Κοινότητας, παρέχοντας πλεονέκτημα στη Fiat έναντι άλλων εταιρειών που δεν λαμβάνουν ενίσχυση. Τέλος, η αγορά των κινητήρων αυτοκινήτων όπως και η αγορά αυτοκινήτων χαρακτηρίζονται από εκτεταμένες συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών.

(19) Η εξεταζόμενη κρατική ενίσχυση, που χορηγείται στο πλαίσιο του εγκεκριμένου προγράμματος που θεσπίζει ο νόμος αριθ. 488/92, απευθύνεται σε μια επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην παραγωγή αυτοκινήτων και στον τομέα συναρμολόγησης. Ως εκ τούτου, η πρόταση θα πρέπει να εξεταστεί βάσει του σχετικού κοινοτικού πλαισίου. Δεδομένου ότι η ιταλική κυβέρνηση κοινοποίησε το σχέδιο στις 28 Οκτωβρίου 1997, που είναι επίσης ημερομηνία καταχώρισης της κοινοποίησης στην Επιτροπή, το σχετικό πλαίσιο είναι εκείνο του 1989, όπως τροποποιήθηκε και διευρύνθηκε. Αυτό επιβεβαιώνεται από το επόμενο πλαίσιο, το οποίο εφαρμόζεται από την 1η 1ανουαρίου 1998(8).

Το σημείο 2.6 του νέου πλαισίου ορίζει ότι "το προηγούμενο πλαίσιο, το οποίο τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1996 επί διετία, θα χρησιμεύσει ως βάση για την εκτίμηση προτάσεων χορήγησης ενισχύσεων που κοινοποιήθηκαν πριν από την 1η Νοεμβρίου 1997, αλλά δεν έχουν ακόμη κηρυχθεί συμβατές από την Επιτροπή ή αποτελούν αντικείμενο διαδικασίας δυνάμει του άρθρου 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ, που κινήθηκε προ της ημερομηνίας αυτής"

Κατά την παρούσα διαδικασία, η Ιταλία δεν έχει αμφισβητήσει αυτή την εκτίμηση.

(20) Η Επιτροπή σημειώνει επίσης ότι η ενίσχυση επρόκειτο να χορηγηθεί στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου προγράμματος, και ότι το κόστος του σχεδίου υπερβαίνει τα 17 εκατομμύρια ευρώ. Κατά συνέπεια, οι ιταλικές αρχές συμμορφώθηκαν με την υποχρέωση κοινοποίησης.

(21) Ωστόσο, η Επιτροπή αποδοκιμάζει την μακρά καθυστέρηση που μεσολάβησε μεταξύ της υπογραφής της υπουργικής απόφασης σχετικά με τη χορήγηση της εξεταζόμενης ενίσχυσης - στις 20 Νοεμβρίου 1996 - και της επίσημης κοινοποίησης στα τέλη Οκτωβρίου 1997.

(22) Το άρθρο 87 παράγραφος 2 της συνθήκης επισημαίνει ορισμένα είδη ενισχύσεων τα οποία δηλώνονται ως συμβιβάσιμα με τη συνθήκη. Λόγω του χαρακτήρα και του σκοπού της ενίσχυσης και της γεωγραφικής τοποθεσίας της επένδυσης, το έργο δεν εμπίπτει σε καμία από τις κατηγορίες που αναφέρονται στα στοιχεία α), β) και γ) της παραγράφου αυτής. Η παράγραφος 3 του ίδιου άρθρου ορίζει είδη ενισχύσεων που δύναται να θεωρηθεί ότι συμβιβάζονται με την κοινή αγορά. Το συμβιβάσιμο των ενισχύσεων αυτών πρέπει να εκτιμηθεί στο συνολικό πλαίσιο της Κοινότητας και όχι σε αμιγώς εθνικό πλαίσιο. Εξαιρέσεις όπως εκείνες του άρθρου 87 παράγραφος 3 πρέπει να ερμηνεύονται αυστηρά, προκειμένου να διαφυλαχθεί η ομαλή λειτουργία της κοινής αγοράς και να υπάρξει συμμόρφωση με την αρχή που θεσπίζεται στο άρθρο 3 στοιχείο η) της συνθήκης. Εξετάζοντας αρχικά το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχεία β) και δ), η εξεταζόμενη ενίσχυση δεν αφορά σαφώς την προώθηση σχεδίου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος ούτε σχέδιο που αφορά την άρση σοβαρής διαταραχής της ιταλικής οικονομίας. Ούτε αφορά την προώθηση του πολιτισμού και της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Εξετάζοντας τις παρεκκλίσεις που προβλέπονται στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχεία α) και γ), μόνο το στοιχείο γ) είναι σχετικό, δεδομένου ότι το Termoli βρίσκεται σε περιοχή η οποία είναι επιλέξιμη για ενίσχυση στο πλαίσιο της εν λόγω διάταξης.

(23) Προκειμένου να αποφανθεί αν τα προτεινόμενα μέτρα περιφερειακών ενισχύσεων συμβιβάζονται με την κοινή αγορά, στο πλαίσιο της παρέκκλισης που προβλέπεται στο άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης, η Επιτροπή πρέπει να ελέγξει επομένως τη συμμόρφωσή τους με τους όρους που θεσπίζονται στο αντίστοιχο κοινοτικό πλαίσιο.

(24) Η Επιτροπή δέχεται ότι νέες επενδύσεις σε μειονεκτούσες περιοχές δύνανται να συμβάλουν στην περιφερειακή ανάπτυξη. Συνεπώς, λαμβάνει εν γένει ευνοϊκή στάση έναντι ενισχύσεων για επενδύσεις που χορηγούνται για την αποκατάσταση των διαρθρωτικών μειονεκτημάτων που υφίστανται οι συρρικνωμένες περιοχές της Κοινότητας. Ωστόσο, κατά την εκτίμηση προτάσεων για περιφερειακές ενισχύσεις, η Επιτροπή πρέπει να συγκρίνει τα οφέλη για την περιφερειακή ανάπτυξη (π.χ. συμβολή στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της περιφέρειας μέσω της δημιουργίας ή της διατήρησης σταθερών θέσεων απασχόλησης, και την ύπαρξη αλληλεπιδράσεων στην τοπική και κοινοτική οικονομία) με τυχόν δυσμενείς επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κλάδο (όπως η δημιουργία ή διατήρηση σημαντικής πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας). Σκοπός μιας τέτοιας εκτίμησης δεν είναι να διαψεύσει την ουσιαστική συνεισφορά των περιφερειακών ενισχύσεων στην κοινοτική συνοχή, αλλά να διασφαλίσει ότι λαμβάνονται υπόψη και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την Κοινότητα, όπως είναι η ανάπτυξη του κλάδου σε κοινοτικό επίπεδο. Αποτελεί συνεπώς πάγια τακτική της Επιτροπής, κατά την εξέταση περιφερειακών μέτρων ενίσχυσης για την αυτοκινητοβιομηχανία, να ενεργεί με τον ακόλουθο τρόπο, βάσει του σχετικού κοινοτικού πλαισίου.

1. Πρώτον και κύριον, η Επιτροπή θεσπίζει ότι μπορεί να χορηγηθεί περιφερειακή ενίσχυση. Προς τούτο, εξετάζει, συγκεκριμένα, αν η εξεταζόμενη περιοχή είναι επιλέξιμη για ενίσχυση στο πλαίσιο του κοινοτικού δικαίου και αν ο επενδυτής θα μπορούσε να έχει επιλέξει εναλλακτικό τόπο εγκατάστασης για το σχέδιό του, ούτως ώστε να αποδείξει την ανάγκη χορήγησης της ενίσχυσης με συγκεκριμένη αναφορά στην κινητικότητα του σχεδίου.

2. Η Επιτροπή ελέγχει την επιλεξιμότητα των δαπανών που συνδέονται με τις κινητικές πλευρές του σχεδίου.

3. Εν συνεχεία, ελέγχει εάν η προγραμματιζόμενη ενίσχυση βρίσκεται σε αναλογία με τα περιφερειακά προβλήματα στην επίλυση των οποίων καλείται να συμβάλει. Προς τούτο ελέγχει εάν το σχέδιο προωθεί την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της περιοχής και κατά κανόνα εκπονεί ανάλυση κόστους-οφέλους.

4. Τέλος, εξετάζει το ζήτημα προσαύξησης της ενίσχυσης top-up, που αποτελεί αύξηση της επιτρεπόμενης έντασης ενίσχυσης ως περαιτέρω κίνητρο για τον επενδυτή για να επενδύσει στην εξεταζόμενη περιοχή. Τέτοιου είδους προσαυξήσεις της ενίσχυσης εγκρίνονται υπό τον όρο ότι η επένδυση δεν αυξάνει τα προβλήματα παραγωγικής ικανότητας που αντιμετωπίζει η αυτοκινητοβιομηχανία.

Το ποσό των αριθμητικών στοιχείων που θεσπίζονται κατά τα τελευταία δύο στάδια του υπολογισμού αντιπροσωπεύει το συνολικό ποσό της ενίσχυσης που δύναται να εγκρίνει η Επιτροπή εντός του περιφερειακού ανωτάτου ορίου.

(25) Η διαδικασία είναι οικεία στην ιταλική κυβέρνηση, καθώς και στη Fiat, λόγω των πολλών προγενέστερων περιπτώσεων χορήγησης ενίσχυσης στην αυτοκινητοβιομηχανία. Η Επιτροπή παρείχε τις κατάλληλες απαντήσεις σχετικά με τα μεθοδολογικά ερωτήματα που ανέκυψαν κατά τις συναντήσεις με τις ιταλικές αρχές, οι οποίες συνοδεύονταν από εκπροσώπους της Fiat.

(26) Το εξεταζόμενο εργοστάσιο είναι εγκατεστημένο σε περιοχή επιλέξιμη για ενίσχυση δυνάμει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης, για την οποία κατά κανόνα είναι δυνατό να εγκριθεί περιφερειακή ενίσχυση μέχρι ανώτατου ποσού 30 % ΚΙΕ για μεγάλες επιχειρήσεις κατά τη στιγμή της κοινοποίησης(9).

(27) Για να αποδείξουν την αναγκαιότητα χορήγησης περιφερειακής ενίσχυσης, οι ιταλικές αρχές πρέπει, μεταξύ άλλων, να καταδείξουν ότι το σχέδιο είναι κινητό, δηλαδή ότι υφίσταται οικονομικά βιώσιμη εναλλακτική τοποθεσία εγκατάστασης για το σχέδιο ή μέρη του σχεδίου. Εφόσον δεν υπάρχει άλλη νέα ή ήδη υπάρχουσα θέση βιομηχανικής εγκατάστασης εντός του ομίλου ικανή να απορροφήσει την προτεινόμενη επένδυση, η επιχείρηση θα είναι αναγκασμένη να εκτελέσει το σχέδιο στο μοναδικό διαθέσιμο εργοστάσιο, ακόμη και χωρίς ενίσχυση.

(28) Σχετικά με το θέμα αυτό, η Επιτροπή προσέφυγε στη συμβουλή ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων (ΙΜΟ-Leuven), οι οποίοι συνόδευσαν τους υπαλλήλους της σε επίσκεψη στη Fiat Termoli για να ολοκληρώσουν την εξέταση της υπόθεσης. Βάσει της επιτόπιας επίσκεψης, η Επιτροπή συνήγαγε ότι οι γραμμές παραγωγής-συναρμολόγησης και δοκιμής για τους 1δβάλβιδους κινητήρες Fire ήταν χωριστές από τις άλλες γραμμές παραγωγής στο Termoli και ότι οι νέοι κινητήρες δεν είχαν κοινά εξαρτήματα με τους παλαιούς 8βάλβιδους κινητήρες Fire. Καθίσταται επομένως σαφές ότι η Fiat, πέραν του Termoli, εξέτασε την εναλλακτική λύση παραγωγής των 16βάλβιδων κινητήρων Fire στη Βραζιλία ή την Τουρκία, ή σε άλλα ιταλικά εργοστάσια, ιδίως το Pomigliano.

Κατόπιν διεξοδικής μελέτης, η Επιτροπή συνάγει το συμπέρασμα ότι το σχέδιο ανταποκρίνεται στην απαίτηση κινητικότητας.

(29) Το γεγονός ότι η επένδυση στη Fiat Termoli ξεκίνησε ένα έτος και πλέον πριν υποβληθεί η αίτηση χορήγησης ενίσχυσης θα σήμαινε κανονικά, όπως ανέφερε η Επιτροπή κατά την ανακοίνωση της απόφασής της να κινήσει τη διαδικασία, ότι η ενίσχυση δεν ήταν απαραίτητη για την εφαρμογή του σχεδίου. Ωστόσο, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Επιτροπής, της 18ης Νοεμβρίου 1997(10), της 30ής Σεπτεμβρίου 1998(11) και της 7ης Απριλίου 1998(12), υπάρχουν πολύ ειδικές πλευρές σχετικά με την εφαρμογή του νόμου αριθ. 488/92 οι οποίες ενδέχεται, κατ' εξαίρεση, να δικαιολογούν χρονική καθυστέρηση ανάμεσα στην έναρξη ενός σχεδίου και την αίτηση για χορήγηση ενίσχυσης. Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι, τον Φεβρουάριο του 1993, όταν ξεκίνησε η επένδυση, η Fiat ανέμενε σαφώς τη χορήγηση περιφερειακής ενίσχυσης. Προφανώς, δεν είχε τη δυνατότητα να γνωρίζει το ακριβές ποσό της ενίσχυσης που θα μπορούσε να χορηγηθεί.

Επομένως, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η περιφερειακή ενίσχυση ήταν απαραίτητη για την εκτέλεση του επενδυτικού σχεδίου της Fiat Termoli.

(30) Εν συνεχεία, η Επιτροπή έλεγξε εάν οι δαπάνες ήταν επιλέξιμες στο πλαίσιο του αντίστοιχου προγράμματος ενισχύσεων. Η Επιτροπή εκτιμά ότι το κοινοποιηθέν σχέδιο είναι επιλέξιμο ως αρχική επένδυση κατά την έννοια των κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα(13), κυρίως επειδή συνεπάγεται αύξηση της παραγωγικής ικανότητας του εργοστασίου. Η Επιτροπή τονίζει επίσης ότι δυνάμει της υπουργικής απόφασης αριθ. 527/95 δύνανται να επιτραπούν αναδρομικά επενδυτικές δαπάνες, μέχρι διαστήματος δύο ετών πριν από την αρχική εφαρμογή της περιφερειακής ενίσχυσης. Πρόκειται για μια κατ' εξαίρεση διαδικασία, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή ως μεταβατικό μέτρο για την πλήρωση του νομικού κενού το οποίο προήλθε κατά την εκπνοή του προγενέστερου νόμου αριθ. 64/86 και την καθυστέρηση ψήφισης του νόμου αριθ. 488/92. Στην περίπτωση του εξεταζόμενου σχεδίου, η επένδυση ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1995 και η Fiat υπέβαλε στις ιταλικές αρχές την αίτηση για χορήγηση ενίσχυσης τον Μάιο του 1996.

Η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η επένδυση ύψους 487 δισεκατομμυρίων ITL είναι επιλέξιμη για περιφερειακή ενίσχυση δυνάμει του νόμου αριθ. 488/92.

(31) Ωστόσο, η Επιτροπή θεωρεί επιλέξιμες μόνο τις κινητές επενδύσεις οι οποίες υπόκεινται εν συνεχεία σε αξιολόγηση. Έστω και αν το σχέδιο είναι κινητό, ενδέχεται να υπάρχουν ορισμένα ειδικά στοιχεία της επένδυσης τα οποία δεν είναι.

(32) Οι άμεσες επιπτώσεις του σχεδίου (ονομαστική επένδυση ύψους 487 δισεκατομμυρίων ITL και δημιουργία πολλών θέσεων απασχόλησης στη Fiat), καθώς και οι δευτερεύουσες επιδράσεις αντιπροσωπεύουν σημαντικά οφέλη για την τοπική οικονομία. Η Επιτροπή συνάγει το συμπέρασμα ότι η προτεινόμενη ενίσχυση συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της περιφέρειας του Termoli.

(33) Το σχετικό κοινοτικό πλαίσιο ορίζει ότι το κοινοποιηθέν σχέδιο πρέπει να συγκριθεί με ένα ανάλογο σχέδιο το οποίο διεξάγεται σε μη ενισχυόμενη περιοχή της Κοινότητας, προκειμένου να εντοπισθούν οι πρόσθετες δαπάνες που ανακύπτουν από τα διαρθρωτικά μειονεκτήματα της ενισχυόμενης περιοχής που έχει επιλεγεί για την επένδυση. Η ιταλική κυβέρνηση δεν αμφισβητεί την αρχή αυτή, αλλά υποστηρίζει ότι η εφαρμογή της δεν αντικατοπτρίζει την οικονομική επιλογή που αντιμετώπιζε η Fiat. Εκτιμά ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να προβεί σε εκτίμηση που να λαμβάνει υπόψη τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα των σχεδίων, δηλαδή ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει τους τόπους αναφοράς που εξέτασε στην πραγματικότητα ο επενδυτής, στην προκείμενη περίπτωση τη Βραζιλία και την Τουρκία.

(34) Εάν, στην περίπτωση της Fiat Termoli, η Επιτροπή επρόκειτο να εγκρίνει τη χρήση τόπων αναφοράς που δεν βρίσκονται σε μη ενισχυόμενες περιοχές της Κοινότητας, θα παραβίαζε την αρχή της ίσης μεταχείρισης. Θα χρησιμοποιούσε μέθοδο εκτίμησης εντελώς διαφορετική από εκείνη που εφαρμόζεται σε άλλες περιπτώσεις που από νομική άποψη εμπίπτουν στην ίδια διαδικασία, δηλαδή σε όλες τις υποθέσεις που εξετάστηκαν βάσει του σχετικού κοινοτικού πλαισίου που ίσχυε πριν από το 1998, για το οποίο ο τόπος αναφοράς έπρεπε να βρίσκεται σε μη ενισχυόμενη περιοχή.

(35) Επιπλέον, κατά τη στιγμή που η Fiat διεξήγαγε τη μελέτη της σχετικά με πιθανούς τόπους εγκατάστασης, και εν συνέχεία έλαβε υπόψη την πιθανότητα λήψης κρατικής ενίσχυσης, μεταξύ των ετών 1993 και 1994, η πρακτική της Επιτροπής όριζε τη χρήση τόπου αναφοράς που να βρίσκεται σε περιοχή μη επιλέξιμη για περιφερειακή ενίσχυση. Την εποχή εκείνη, οι ιταλικές αρχές και η Fiat ήταν εξοικειωμένες με την εν λόγω μεθοδολογία· π.χ. από την υπόθεση της Fiat Mezzogiornol(14). χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής της ανάλυσης κόστους-οφέλους. Η μοναδική ενίσχυση που θα μπορούσε να έχει λάβει υπόψη η Fiat κατά τη χρηματοοικονομική ανάλυση που σχετίζεται με την απόφαση του τόπου εγκατάστασης θα ήταν εκείνη που βασίζεται σε σύγκριση μεταξύ του εργοστασίου το οποίο θα ωφεληθεί ενδεχομένως από την περιφερειακή ενίσχυση και ενός εναλλακτικού τόπου εγκατάστασης σε μη ενισχυόμενη περιοχή της Κοινότητας. Η αναφορά σε εναλλακτικό εργοστάσιο εκτός Κοινότητας, ή σε ενισχυόμενη περιοχή, όπως ζητούσε η Ιταλία, κατέστη δυνατή μόνο μετά την έναρξη ισχύος του σχετικού κοινοτικού πλαισίου, τον Ιανουάριο του 1998, περίπου πέντε έτη μετά τη λήψη της απόφασης για επένδυση.

(36) Εν κατακλείδι, η Επιτροπή δεν δύναται να αποδεχθεί τον ισχυρισμό της ιταλικής κυβέρνησης ότι η ανάλυση έπρεπε να εστιάζεται στο ολοκληρωμένο επενδυτικό πρόγραμμα της Fiat και να συγκρίνει ιταλικές εναλλακτικές λύσεις με τόπους εγκατάστασης εκτός Ευρώπης.

(37) Από τα στοιχεία που έχουν υποβάλει οι ιταλικές αρχές καθίσταται σαφές ότι το εργοστάσιο στο Desio, το οποίο βρίσκεται σε μη ενισχυόμενη περιοχή της Κοινότητας, όπου η Fiat σκεπτόταν να εγκαταστήσει το σχέδιο των 16βάλβιδων κινητήρων Fire, δύναται να χρησιμεύσει ως τόπος αναφοράς για την ανάλυση κόστους-οφέλους που απαιτείται προκειμένου να εκτιμηθεί η ένταση της ενίσχυσης που μπορεί να εγκρίνει η Επιτροπή.

(38) Οι εμπειρογνώμονες της Επιτροπής μελέτησαν επίσης τα στοιχεία που διαβίβασε η Ιταλία για τον υπολογισμό των πρόσθετων δαπανών διεξαγωγής του σχεδίου στη Fiat Termoli αντί για το Desio. Δεδομένου ότι το σχέδιο συνεπαγόταν επέκταση, τα λειτουργικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αξιολογούνται για διάστημα τριών ετών, ξεκινώντας από την έναρξη της εμπορικής παραγωγής. Η εμπορική παραγωγή των 16βάλβιδων κινητήρων Fire ξεκίνησε το 1997· συνεπώς, η τριετής περίοδος αναφοράς για την ανάλυση κόστους-οφέλους άρχισε το 1997. Η Ιταλία δεν έχει αμφισβητήσει τις εν λόγω αρχές.

(39) Σε γενικές γραμμές, όπως αποκάλυψε η ανάλυση κόστους-οφέλους που εκπόνησαν οι ιταλικές αρχές, τα μειονεκτήματα του Termoli ανακύπτουν από τις επιπλέον δαπάνες μεταφοράς, εξαρτημάτων και επένδυσης. Ωστόσο, η Επιτροπή διαφωνεί σε ορισμένα σημεία με την ανάλυση κόστους-οφέλους που υπέβαλε η Ιταλία.

1. Πρώτον, το επιτόκιο αναφοράς που χρησιμοποιεί η Επιτροπή, ιδίως για τον υπολογισμό προσαρμοσμένων στα παρόντα δεδομένα αξιών, ανέρχεται σε 11,90 %, το επιτόκιο αναφοράς που εφαρμόζει η Ιταλία κατά το χρόνο εκπόνησης των μελετών του σχεδίου (γύρω στο 1994). Η Ιταλία, εξάλλου, εφάρμοσε το επιτόκιο αναφοράς του 1995 (11,35 %), δηλαδή το επιτόκιο που ίσχυε κατά το χρόνο έναρξης της επένδυσης.

2. Δεύτερον, προκειμένου να ελευθερώσει χώρο στο εργοστάσιο του Termoli για να εγκαταστήσει τις γραμμές παραγωγής των 16βάλβιδων κινητήρων Fire με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, η Fiat έπρεπε να λύσει τις υποχρεώσεις της όσον αφορά την παραγωγή ορισμένων εξαρτημάτων των 8βάλβιδων και 16βάλβιδων κινητήρων. Η τιμή αγοράς των εν λόγω εξαρτημάτων είναι γενικά υψηλότερη από το κόστος κατασκευής τους από τη Fiat και, επομένως, αυτό πρέπει να θεωρηθεί μειονέκτημα του Termoli, αφού η κατάσταση αυτή δεν θα είχε ανακύψει στο Desio, το οποίο είχε περισσότερο διαθέσιμο χώρο. Η Επιτροπή έλεγξε τις πρόσθετες αυτές δαπάνες και μπορεί να δεχθεί τον ισχυρισμό αυτό στο βαθμό που σχετίζεται με την παραγωγή των 16βάλβιδων κινητήρων, που αποτελούν το άμεσο αντικείμενο της επένδυσης, αλλά πρέπει να αποκλείσει από την ανάλυση κόστους-οφέλους τα μειονεκτήματα που προκύπτουν από τις πρόσθετες δαπάνες για τους 8βάλβιδους κινητήρες.

3. Τρίτον, η Επιτροπή εξέτασε προσεκτικά την επένδυση που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στο Termoli και στο Desio. Οι δαπάνες που προκύπτουν από τη μεταφορά δραστηριοτήτων σε εργοστάσια της βόρειας Ιταλίας δεν είναι επιλέξιμες και πρέπει επομένως να αποκλειστούν. Ομοίως, υπάρχει επενδυτική αξία 47,3 δισεκατομμυρίων ITL (ποσό προσαρμοσμένο στις σημερινές τιμές ) που πραγματοποιήθηκε ως μέρος του κοινοποιηθέντος σχεδίου αλλά σχετίζεται με εξοπλισμό που θα είχε εγκατασταθεί στο Termoli έστω και αν η παραγωγή του 16βάλβιδου κινητήρα Fire είχε εγκατασταθεί στο Desio. Αυτό αληθεύει κυρίως όσον αφορά συζεύξεις μεταξύ του κινητήρα και του κιβωτίου ταχυτήτων, που παράγονται στο Termoli.

(40) Οι διορθώσεις που εισήγαγε η Επιτροπή παράγουν διαφορετικά αποτελέσματα κόστους-οφέλους από εκείνα των ιταλικών αρχών. Βάσει της επένδυσης ύψους 362,3 δισεκατομμυρίων ITL που θεωρείται επιλέξιμη από την Επιτροπή, το μειονέκτημα του Termoli συγκρινόμενο με το Desio ανέρχεται σε 16,7 %

(41) Η ονομαστική ενίσχυση ύψους 91,7 δισεκατομμυρίων ITL ισοδυναμεί με μειωμένη ενίσχυση 54 δισεκατομμυρίων ITL (έτος βάσης το 1995). Η προτεινόμενη ένταση ενίσχυσης ανέρχεται επομένως σε 14,9 % ΑΙΕ, ενώ το μέγιστο περιφερειακό όριο ανέρχεται σε 30 % ΚΙΕ.

(42) Λόγω της ευαισθησίας της αυτοκινητοβιομηχανίας, η Επιτροπή εξετάζει συνήθως τις επιπτώσεις κάθε επενδυτικού σχεδίου επί του ανταγωνισμού, μελετώντας συγκεκριμένα τις διακυμάνσεις της παραγωγικής ικανότητας του θιγόμενου ομίλου στην αγορά αναφοράς. Βάσει των όρων του σχετικού κοινοτικού πλαισίου, η επιτρεπτή ένταση μπορεί κατά συνέπεια να αυξηθεί βάσει ενός συντελεστή προσαρμογής (προσαύξηση ενίσχυσης) από μηδέν έως τρεις εκατοστιαίες μονάδες.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα αποτελέσματα της αναλύσης κόστους-οφέλους καθιστούν περιττή την ανάγκη μιας τέτοιας εξέτασης.

V. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

(43) Η ένταση της ενίσχυσης που κοινοποίησε η Ιταλία είναι χαμηλότερη και από το μειονέκτημα που επεσήμανε η ανάλυση κόστους-οφέλους και από το ανώτατο περιφερειακό όριο. Η περιφερειακή ενίσχυση που προτίθεται να χορηγήσει η ιταλική κυβέρνηση στη Fiat Termoli συμβιβάζεται, συνεπώς, με την κοινή αγορά, δυνάμει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Η κρατική ενίσχυση που προτίθεται να θέσει σε εφαρμογή η Ιταλία υπέρ της Fiat Auto SpA για το εργοστάσιό της στο Termoli (Campobasso), μέχρι ανώτατου ποσού 54 δισεκατομμυρίων ITL, προσαρμοσμένου κατά 11,9 % (έτος βάσης το 1995), συμβιβάζεται με την κοινή αγορά, βάσει του άρθρου 87 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συνθήκης.

Κατά συνέπεια, επιτρέπεται η θέση σε εφαρμογή της εν λόγω ενίσχυσης.

Άρθρο 2

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στην Ιταλική Δημοκρατία.

Βρυξέλλες, 29 Σεπτεμβρίου 1999.

Για την Επιτροπή

Mario MONTI

Μέλος της Επιτροπής

(1) ΕΕ C 113 της 24.4.1999, σ. 16.

(2) Τέσσερα από τα εν λόγω μέτρα σχετίζονταν με την παραγωγή οχημάτων: Cassino-Piedimonte San Germano (C 6/99, πρώην Ν 729/97), Mirafiori Cari Carrozzeria (C 5/99, πρώην Ν 728/97), Pomigliano (C 4/99, πρώην Ν 727/97) και Rivalta (C 8/99, πρώην Ν 834/97) και δύο με την παραγωγή κινητήρων: Termoli (C 7/99, πρώην Ν 730/97) και Mirafiori Meccanica (C 9/99, πρώην Ν 838/97).

(3) Βλέπε υποσημείωση 1.

(4) Η κοινοποίηση ανέφερε 487 δισεκατομμύρια ITL.

(5) "Fire" σημαίνει "Fully Integrated Robotised Εngine" - "Πλήρως ολοκληρωμένος αυτοματοποιημένος κινητήρας" και "16 V" σημαίνει "16βάλβιδο"

(6) Επίσημη Εφημερίδα της Ιταλικής Δημοκρατίας αριθ. 299 της 21.12.1992.

(7) ΕΕ C 123 της 18.5.1999, σ. 3 και ΕΕ C 279 της 15.9.1997, σ. 1.

(8) ΕΕ C 284 της 28.10.1995, σ. 3.

(9) Το περιφερειακό ανώτατο όριο για τις μεγάλες επιχειρήσεις στην εξεταζόμενη περιοχή έχει εξελιχθεί ως εξής: πριν από τον Ιούλιο του 1995, 40 % (ΚΙΕ) από τότε μέχρι τον Δεκέμβριο του 1996, 35 % ΚΙΕ από τότε μέχρι τον Δεκέμβριο του 1998, 30 % ΚΙΕ και από τότε μέχρι τον Δεκέμβριο του 1999, 25 % ΚΙΕ.

(10) ΕΕ C 70 της 6.3.1998, σ. 7.

(11) ΕΕ C 409 της 30.12.1998, σ. 7 και ΕΕ C 384 της 12.12.1998, σ. 20.

(12) ΕΕ C 240 της 31.7.1998, σ. 3.

(13) ΕΕ C 74 της 10.3.1998, σ. 9.

(14) ΕΕ C 37 της 11.2.1993, σ. 15.