(1)

Στις 3 Μαΐου 2017 η Αρχή κίνησε επίσημη έρευνα σχετικά με ενδεχόμενη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης στην εταιρεία Landsvirkjun μέσω κρατικών εγγυήσεων σε συμβάσεις παραγώγων («η απόφαση κίνησης της διαδικασίας») (2).

(2)

Με επιστολή της 15ης Σεπτεμβρίου 2017 (3), η Landsvirkjun υπέβαλε τις παρατηρήσεις της (4). Στη συνέχεια, η Αρχή διαβίβασε τις παρατηρήσεις στην Ισλανδία (5). Η Αρχή δεν έλαβε παρατηρήσεις από κανένα άλλο ενδιαφερόμενο μέρος.

(3)

Οι ισλανδικές αρχές υπέβαλαν τις παρατηρήσεις τους με επιστολή της 25ης Σεπτεμβρίου 2017 (6).

(4)

Στις 23 Μαρτίου 2018 η Αρχή πραγματοποίησε συνάντηση με εκπροσώπους της Landsvirkjun και των ισλανδικών αρχών. Μετά τη συνάντηση και αφού έλαβε γνώση των ερωτημάτων της Αρχής στις 27 Μαρτίου 2018 (7), η Landsvirkjun υπέβαλε πρόσθετες πληροφορίες στις 11 Απριλίου 2018 (8). Στις 12 Απριλίου 2018, οι ισλανδικές αρχές ενημέρωσαν την Αρχή ότι στηρίζουν τα επιχειρήματα της Landsvirkjun και δεν κρίνουν αναγκαία την υποβολή πρόσθετων παρατηρήσεων (9).

(5)

Στις 6 Ιουνίου 2018, η Αρχή συζήτησε περαιτέρω το θέμα στο πλαίσιο συνάντησης με τις ισλανδικές αρχές και τη Landsvirkjun. Στις 7 Ιουνίου 2018, η Landsvirkjun απέστειλε στην Αρχή πρόσθετες πληροφορίες (10). Μετά τη συνάντηση και αφού έλαβε τις πρόσθετες πληροφορίες από τη Landsvirkjun, η Αρχή κάλεσε τις ισλανδικές αρχές να προσκομίσουν επιπλέον διευκρινίσεις (11). Με επιστολή της 29ης Ιουνίου 2018, οι ισλανδικές αρχές απέστειλαν τις ζητούμενες πληροφορίες (12).

(6)

Η Landsvirkjun είναι δημόσια ομόρρυθμη εταιρεία η οποία υπόκειται στις ρυθμίσεις του νόμου σχετικά με την Landsvirkjun (13). Από την 1η Ιανουαρίου 2007, το Δημόσιο Ταμείο κατέχει την πλήρη κυριότητα της Landsvirkjun. Η Landsvirkjun ανήκει εξολοκλήρου στο κράτος, άμεσα μέσω του Δημόσιου Ταμείου (99,9 %) και έμμεσα μέσω της Eignarhlutir ehf. (0,1 %), εταιρείας περιορισμένης ευθύνης που ανήκει εξολοκλήρου στο Δημόσιο Ταμείο.

(7)

Σύμφωνα με τις ισλανδικές αρχές (14), η Landsvirkjun είναι εκτεθειμένη σε συναλλαγματικό κίνδυνο (foreign currency exchange risk — «FX») καθώς και σε κίνδυνο επιτοκίου όσον αφορά το χαρτοφυλάκιο οφειλών της. Η Landsvirkjun χρησιμοποιεί διάφορες συμβάσεις παραγώγων για τον έλεγχο και τη διαχείριση των εν λόγω κινδύνων.

(8)

Όπως εξηγείται στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας, η Αρχή εξέτασε τις ακόλουθες μορφές συμβάσεων παραγώγων που συνήψε η Landsvirkjun: συμφωνίες ανταλλαγής συναλλάγματος, δικαιώματα προαίρεσης επί συναλλάγματος και συμφωνίες ανταλλαγής επιτοκίων (15). Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας, η Αρχή συμπεριέλαβε περιγραφή των εν λόγω συμβάσεων παραγώγων βάσει των εξηγήσεων που παρείχαν οι ισλανδικές αρχές (16).

(9)

Με επιστολή της 26ης Σεπτεμβρίου 2006 (17), η Αρχή κίνησε τη διαδικασία σχετικά με υφιστάμενα μέτρα ενίσχυσης, που προβλέπεται στο άρθρο 17 παράγραφος 2 του μέρους ΙΙ του πρωτοκόλλου 3, όσον αφορά ορισμένα μέτρα προς όφελος κοινωφελών επιχειρήσεων ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισλανδία, συμπεριλαμβανομένων των απεριόριστων κρατικών εγγυήσεων στη Landsvirkjun. Στην επιστολή αυτή, η Αρχή ενημέρωσε τις ισλανδικές αρχές σχετικά με την προκαταρκτική της άποψη, ότι τα εν λόγω μέτρα αφορούσαν υφιστάμενη κρατική ενίσχυση, ασυμβίβαστη με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ.

(10)

Στην απόφασή της αριθ. 302/09/COL (18), η Αρχή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι απεριόριστες κρατικές εγγυήσεις προς τη Landsvirkjun συνιστούσαν υφιστάμενη κρατική ενίσχυση. Στην εν λόγω απόφαση, η Αρχή πρότεινε στις ισλανδικές αρχές να λάβουν κάθε νομοθετικό, διοικητικό ή άλλο απαραίτητο μέτρο για την κατάργηση κάθε ασυμβίβαστης ενίσχυσης που προκύπτει από τις απεριόριστες κρατικές εγγυήσεις που χορηγήθηκαν στη Landsvirkjun.

(11)

Με επιστολή της 8ης Αυγούστου 2009 (19), οι ισλανδικές αρχές αποδέχτηκαν τα προτεινόμενα μέτρα και δεσμεύτηκαν να ενημερώσουν την Αρχή σχετικά με τα μέτρα που θα λάμβαναν για την εφαρμογή της απόφασης αριθ. 302/09/COL. Έπειτα από περαιτέρω επικοινωνία με τις ισλανδικές αρχές, στην απόφασή της αριθ. 159/13/COL (20), η Αρχή κατέγραψε την αποδοχή των ισλανδικών αρχών να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα όσον αφορά το υφιστάμενο καθεστώς ενίσχυσης και περάτωσε την υπόθεση.

(12)

Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας η Αρχή εξέθεσε την προκαταρκτική της άποψη σχετικά με την ύπαρξη ενίσχυσης όσον αφορά τις επίμαχες εγγυήσεις και τον ενδεχόμενο ασυμβίβαστο χαρακτήρα τους με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ.

(13)

Σύμφωνα με την προκαταρκτική άποψη της Αρχής, οι επίμαχες κρατικές εγγυήσεις χορηγούνταν στη Landsvirkjun για συμβάσεις παραγώγων τουλάχιστον από το 2013. Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας η Αρχή εξήγησε ότι αρκετές παράμετροι, απαραίτητες για να αξιολογηθεί κατά πόσο οι εγγυήσεις στη Landsvirkjun για συμβάσεις παραγώγων συνιστούσαν κρατική ενίσχυση, παρέμεναν ασαφείς (21).

(14)

Η Αρχή δεν μπορούσε να αποκλείσει την ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης όσον αφορά τις εγγυήσεις. Όσον αφορά το οικονομικό πλεονέκτημα, προκαταρκτική άποψη της Αρχής ήταν ότι οι επίμαχες εγγυήσεις δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις β), γ) και δ) του σημείου 3.2 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις σχετικά με τις κρατικές εγγυήσεις («Κατευθυντήριες γραμμές για τις εγγυήσεις») (22) και συνιστούσαν πλεονέκτημα κατά την έννοια των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Η Αρχή εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσο οι εγγυήσεις θα μπορούσαν να αναγνωριστούν ως συμβατές με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ.

(15)

Η Ισλανδία και η Landsvirkjun υπέβαλαν παρατηρήσεις τόσο όσον αφορά τις συμβάσεις παραγώγων που συνήψε η Landsvirkjun όσο και σχετικά με τις κρατικές εγγυήσεις. Τα μέρη των παρατηρήσεων που σχετίζονται με την απόφαση συνοψίζονται στα τμήματα 4 και 5.

(16)

Αναφερόμενη στην αιτιολογική σκέψη 20 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας (23), η Ισλανδία υποστηρίζει ότι, σε αντίθεση με ό,τι ανέφερε η σχετική επιστολή της Αρχής, της 27ης Ιουνίου 2016, η Landsvirkjun μπορούσε να συνάπτει συμβάσεις παραγώγων αντιστάθμισης χωρίς κρατικές εγγυήσεις. Η περί του αντιθέτου δήλωση στη σχετική επιστολή συνιστά λάθος που η Ισλανδία δεν εντόπισε κατά τον χρόνο εκείνο. Εξάλλου, το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο δεν υποχρεώνει τη Landsvirkjun να λάβει κρατική εγγύηση προκειμένου να συνάψει σύμβαση παραγώγου. Η Landsvirkjun μπορεί να υποβάλλει αίτηση κάθε έτος για εγγύηση για παράγωγα αντιστάθμισης έως ενός συγκεκριμένου ορίου συνολικής ονομαστικής αξίας.

(17)

Αναφερόμενη στις αιτιολογικές σκέψεις 20, 24, 33 και 39 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας (24), η Ισλανδία διευκρινίζει ότι οι εγγυήσεις χορηγήθηκαν από τον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών και όχι από την Υπηρεσία Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους («GDM»), η οποία είναι μονάδα εντός της Κεντρικής Τράπεζας όσον αφορά ταμειακές πράξειν και πράξεεις που διενεργούνται στην αγορά (Treasury and Market Operations). Η GDM είναι επιφορτισμένη με ορισμένα καθήκοντα που σχετίζονται με τις κρατικές εγγυήσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αρμόδια για τη χορήγησή τους (25).

(18)

Η Ισλανδία δεν αμφισβητεί ότι οι επίμαχες κρατικές εγγυήσεις μπορούν να καταλογιστούν στο κράτος ούτε ότι, σε περίπτωση που διαπιστωθεί ύπαρξη επιλεκτικού πλεονεκτήματος, είναι ικανές να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό και να επηρεάσουν τις συναλλαγές μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών της συμφωνίας ΕΟΧ.

(19)

Εντούτοις, η Ισλανδία αμφισβητεί το προκαταρκτικό πόρισμα της Αρχής (26), ότι οι επίμαχες εγγυήσεις θα μπορούσαν να παρέχουν πλεονέκτημα στη Landsvirkjun.

(20)

Σύμφωνα με την Ισλανδία, οι επίμαχες εγγυήσεις συνιστούν εγγυήσεις είσπραξης, οι οποίες δεν έχουν συγκεκριμένη αξία για τη Landsvirkjun. Η δυνατότητα είσπραξης από το κράτος υφίσταται μόνο σε θεωρητικό επίπεδο. Η Ισλανδία υποστηρίζει ότι η Landsvirkjun συνάπτει συμβάσεις παραγώγων μόνο για σκοπούς αντιστάθμισης κινδύνου, δηλ. για να περιορίσει τον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο από τις υποκείμενες χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Αυτό αποτελεί απαίτηση του κράτους, ως ιδιοκτήτη, καθώς και της πολιτικής διαχείρισης κινδύνου της Landsvirkjun, την οποία ορίζει το διοικητικό της συμβούλιο. Η Ισλανδία υποστηρίζει επίσης ότι η Landsvirkjun συνάπτει συμβάσεις παραγώγων χωρίς κρατική εγγύηση με όρους πανομοιότυπους με αυτούς που ισχύουν στις συμβάσεις που καλύπτονται από εγγυήσεις.

(21)

Αναφερόμενη στην αιτιολογική σκέψη 65 της απόφασης κίνησης της διαδικασίας (27), η Ισλανδία ισχυρίζεται ότι οι επίμαχες εγγυήσεις εμπίπτουν στο νομοθετικό πλαίσιο που αποτέλεσε αντικείμενο της απόφασης αριθ. 302/09/COL της Αρχής, τόσο πριν όσο και μετά τις τροποποιήσεις που επακολούθησαν της εν λόγω απόφασης. Η Ισλανδία παραπέμπει στην αλληλογραφία μεταξύ των ισλανδικών αρχών και της Αρχής, η οποία επιβεβαιώνει την εν λόγω εξήγηση.

(22)

Το νομοθετικό πλαίσιο, βάσει του οποίου χορηγούνται κρατικές εγγυήσεις στη Landsvirkjun, βασίζεται στον νόμο περί κρατικών εγγυήσεων (29) και στον νόμο σχετικά με τη Landsvirkjun. Ήδη, βάσει του προηγούμενου ισχύοντος νόμου σχετικά με τη Landsvirkjun (30), η Landsvirkjun είχε ιδρυθεί ως ομόρρυθμη εταιρεία.

(23)

Σύμφωνα με το άρθρο 1 του νόμου περί κρατικών εγγυήσεων, το κράτος δεν μπορεί επ' ουδενί να εκδώσει εγγύηση χωρίς νομική βάση (31). Στην περίπτωση της Landsvirkjun, νομική βάση για τις κρατικές εγγυήσεις αποτελεί ο νόμος σχετικά με τη Landsvirkjun. Στο πλαίσιο του νόμου σχετικά με τη Landsvirkjun, πριν και μετά τη διαδικασία υφιστάμενης ενίσχυσης, η εγγύηση των ιδιοκτητών συνιστά εγγύηση είσπραξης. Εξάλλου, οι εγγυήσεις χορηγούνται από τον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών και όχι από την GDM.

(24)

Η εγγύηση είσπραξης διαφέρει από τους κανόνες περί ευθύνης που ισχύουν κανονικά για τους ιδιοκτήτες ομόρρυθμων εταιρειών. Στο πλαίσιο του νόμου περί ομόρρυθμων εταιρειών αριθ. 50/2007, οι ιδιοκτήτες είναι υπεύθυνοι για τις υποχρεώσεις της εταιρείας στη βάση άμεσης, απεριόριστης και άνευ όρων εγγύησης, και συνεπώς χωρίς περιορισμούς, για όλες τις υποχρεώσεις της εταιρείας.

(25)

Στο πλαίσιο μιας εγγύησης είσπραξης, ο πιστωτής πρέπει να εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα εναντίον της Landsvirkjun πριν προβεί σε προσφυγή εναντίον του κράτους. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο πιστωτής πρέπει να αποδείξει ότι ο οφειλέτης είναι αφερέγγυος, σύμφωνα με τις γενικές αρχές της ισλανδικής νομοθεσίας. Κατά συνέπεια, ο πιστωτής θα πρέπει να έχει προβεί σε ατελέσφορη διαδικασία κατάσχεσης ή να έχει κινήσει επίσημα (ή από κοινού με άλλους) τις διαδικασίες που προβλέπονται στον νόμο περί πτωχεύσεων πριν στραφεί εναντίον του εγγυητή (32). Λόγω της ιδιαίτερης επιβάρυνσης και της διάρκειας που συνεπάγεται η διαδικασία, καθώς και της απαίτησης να έχουν εξαντληθεί όλα τα μέσα όσον αφορά την εταιρεία προτού απευθυνθεί κανείς στον εγγυητή, η εγγύηση είσπραξης έχει πολύ πιο περιορισμένη αξία για τον πιστωτή. Στο πλαίσιο αυτό, η Landsvirkjun παραπέμπει επίσης σε προηγούμενη πρακτική της Αρχής (33).

(26)

Όσον αφορά τις επίμαχες συμβάσεις παραγώγων οι οποίες καλύπτονταν από κρατική εγγύηση, οι εν λόγω συμβάσεις παραγώγων αφορούσαν υποκείμενες οικονομικές υποχρεώσεις (δάνεια ή ομόλογα), οι οποίες αναλήφθηκαν πριν από την εφαρμογή του κατάλληλου μέτρου στο πλαίσιο της διαδικασίας υφιστάμενης ενίσχυσης (34).

(27)

Η Landsvirkjun αναφέρει ότι οργανώνει τη χρηματοδότησή της σε απόλυτη συμφωνία με τη συνήθη πρακτική που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ για μεγάλες επιχειρήσεις και ότι οι συμβάσεις παραγώγων συνιστούν αναπόσπαστο τμήμα της διαχείρισης κινδύνου. Η Landsvirkjun συνάπτει συμφωνίες βάσει του ISDA Master Agreement (35) με αντισυμβαλλόμενους, οι οποίες θέτουν γενικούς όρους που ισχύουν σε όλες τις συναλλαγές παραγώγων που πραγματοποιούνται μεταξύ των εν λόγω συμβαλλομένων (36).

(28)

Η Landsvirkjun διατηρεί οικονομικές υποχρεώσεις εκφρασμένες σε δολάρια ΗΠΑ και άλλα νομίσματα, με κυμαινόμενα και σταθερά επιτόκια (37). Κατά συνέπεια, η Landsvirkjun είναι εκτεθειμένη σε συναλλαγματικό κίνδυνο (FX) και κίνδυνο επιτοκίου. Η Landsvirkjun αντισταθμίζει τους εν λόγω κινδύνους χρησιμοποιώντας συμβάσεις παραγώγων για να μετατρέψει τις οικονομικές υποχρεώσεις που είναι εκφρασμένες σε άλλο νόμισμα εκτός του δολαρίου ΗΠΑ (το νόμισμα λειτουργίας της από το 2008) σε δολάρια ΗΠΑ και τις οικονομικές υποχρεώσεις με κυμαινόμενα επιτόκια σε σταθερά επιτόκια.

(29)

Η Landsvirkjun χρησιμοποιεί τις συμβάσεις παραγώγων αποκλειστικά για σκοπούς αντιστάθμισης (38). Η Landsvirkjun δεν συνάπτει συμβάσεις παραγώγων για κερδοσκοπικούς σκοπούς ή σκοπούς αρμπιτράζ (39). Ο περιορισμός των συμβάσεων παραγώγων αποκλειστικά σε σκοπούς αντιστάθμισης έχει επίσης επιβληθεί στη Landsvirkjun από τον ιδιοκτήτη της — το κράτος. Η Landsvirkjun έχει καταθέσει εσωτερικά έγγραφα και επιστολές του ιδιοκτήτη της που επιβεβαιώνουν τους εν λόγω ισχυρισμούς (40).

(30)

Η Landsvirkjun εξηγεί επίσης ότι πολιτική της είναι να μη χρησιμοποιεί καμία εγγύηση, ιδιωτική ή δημόσια, σε καμία συναλλαγή. Μετά τις τροποποιήσεις στο σύστημα κρατικών εγγυήσεων, η Landsvirkjun ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για την ανανέωση των συμβάσεων παραγώγων που καλύπτονται από εγγύηση, καθώς η τελευταία κρατική εγγύηση αποσύρθηκε τον Ιούλιο του 2017 (41). Η Landsvirkjun είναι σε θέση να συνάπτει και όντως συνάπτει συμβάσεις παραγώγων χωρίς κρατικές εγγυήσεις. Η Landsvirkjun προσκόμισε επίσης στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η άρση των κρατικών εγγυήσεων δεν οδήγησε σε μεταβολή των οικονομικών όρων των συμβάσεων παραγώγων (42).

(31)

Η Landsvirkjun θεωρεί ότι δεν παραχωρήθηκε πλεονέκτημα μέσω των κρατικών εγγυήσεων για τις επίμαχες συμβάσεις παραγώγων.

(32)

Ένα παράγωγο αντιστάθμισης μειώνει εξ ορισμού την έκθεση σε κίνδυνο, γεγονός που θα πρέπει να οδηγήσει σε μείωση του καταβαλλόμενου ασφάλιστρου για την εγγύηση που συνδέεται με την υποκείμενη συναλλαγή. Η Landsvirkjun επαναλαμβάνει ότι η τροποποίηση των εκκρεμών συμβάσεων παραγώγων προκειμένου να αρθεί η κρατική εγγύηση δεν επέφερε κανένα πρόσθετο κόστος στην εταιρεία. Οι όροι και οι προϋποθέσεις όσον αφορά τη χρηματοδότηση της Landsvirkjun με ή χωρίς κρατική εγγύηση δεν μεταβλήθηκαν (43).

(33)

Η Landsvirkjun υπέβαλε δύο εκθέσεις σχετικά με τον αντίκτυπο των κρατικών εγγυήσεων στις συμβάσεις παραγώγων (44). Σύμφωνα με τις εκθέσεις, δεν υφίστατο οικονομικό πλεονέκτημα από τις κρατικές εγγυήσεις στο χαρτοφυλάκιο παραγώγων.

(34)

Η Landsvirkjun εξηγεί επίσης ότι στη διάρκεια της περιόδου μεταξύ 2010 και 2017 τα ρευστά διαθέσιμά της κυμαίνονταν μεταξύ 142 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ και 287 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ. Αυτή η ισχυρή θέση όσον αφορά τα ρευστά διαθέσιμα τηρήθηκε για σκοπούς κινδύνου ρευστότητας, δηλαδή ως απόθεμα ασφαλείας για απρόβλεπτους κινδύνους. Η ισχυρή ρευστότητα συνεπάγεται κόστος ευκαιρίας το οποίο συνδέεται άμεσα με τα ασφάλιστρα που εν προκειμένω καταβάλλονται στο κράτος. Αντί να διατηρεί ρευστά διαθέσιμα, η εταιρεία θα μπορούσε να έχει αγοράσει εγγυημένα ομόλογα από την αγορά και/ή προπληρωμένα/αποσβεσμένα δάνεια από τους δανειστές της. Με αυτόν τον τρόπο θα εξοικονομούσε αφενός τόκους και, αφετέρου, το τέλος εγγύησης [0,1 - 2]% που η Landsvirkjun καταβάλλει επί του παρόντος για τα εγγυημένα ομόλογα και δάνεια.

(35)

Το άρθρο 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ ορίζει τα ακόλουθα:

«Ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οιαδήποτε μορφή από τα κράτη μέλη της ΕΚ, τα κράτη της ΕΖΕΣ ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής, είναι ασυμβίβαστες με τη λειτουργία της παρούσας συμφωνίας, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ των συμβαλλομένων μερών συναλλαγές, εκτός εάν η παρούσα συμφωνία ορίζει άλλως.»

(36)

Κατά συνέπεια, ένα μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια της εν λόγω διάταξης εφόσον πληρούνται οι ακόλουθες σωρευτικές προϋποθέσεις: i) το μέτρο πρέπει να χορηγείται από το κράτος ή μέσω κρατικών πόρων· ii) το μέτρο πρέπει να παρέχει πλεονέκτημα σε μια επιχείρηση· iii) το μέτρο πρέπει να ευνοεί ορισμένες επιχειρήσεις· και iv) το μέτρο πρέπει να είναι ικανό να νοθεύει τον ανταγωνισμό και να επηρεάζει τις συναλλαγές (45). Η Αρχή θεωρεί σκόπιμο να ξεκινήσει την αξιολόγησή της από το κατά πόσο οι επίμαχες εγγυήσεις των συμβάσεων παραγώγων παρείχαν πλεονέκτημα στη Landsvirkjun.

(37)

Η Αρχή συμμερίζεται την άποψη των ισλανδικών αρχών και της Landsvirkjun, ότι οι επίμαχες εγγυήσεις εμπίπτουν στην ισλανδική νομοθεσία περί κρατικών εγγυήσεων, συμπεριλαμβανομένου του νόμου σχετικά με τη Landsvirkjun, οι οποίες αποτέλεσαν αντικείμενο της διαδικασίας υφιστάμενης ενίσχυσης (46).

(38)

Η παρούσα επίσημη έρευνα, η οποία ξεκίνησε με την απόφαση κίνησης της διαδικασίας, έχει πιο περιορισμένο πεδίο σε σχέση με τη διαδικασία υφιστάμενης ενίσχυσης, υπό την έννοια ότι καλύπτει μόνο την εφαρμογή του νόμου σχετικά με τη Landsvirkjun όσον αφορά τις κρατικές εγγυήσεις για ορισμένες συμβάσεις παραγώγων.

(39)

Στην απόφαση κίνησης της διαδικασίας, η Αρχή εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσο οι εγγυήσεις πληρούν τις προϋποθέσεις β), γ) και δ) του σημείου 3.2 (47) των κατευθυντήριων γραμμών για τις εγγυήσεις, ούτως ώστε να μπορεί να αποκλειστεί η παρουσία ενίσχυσης (48).

(40)

Με την επιφύλαξη του κατά πόσο πληρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές για τις εγγυήσεις όσον αφορά τον αποκλεισμό της παρουσίας κρατικής ενίσχυσης, όπως εξηγείται κατωτέρω και βάσει των πληροφοριών που έλαβε κατά τη διάρκεια της επίσημης έρευνας από την Ισλανδία και τη Landsvirkjun, η Αρχή κρίνει ότι οι επίμαχες κρατικές εγγυήσεις δεν παρείχαν πλεονέκτημα στη Landsvirkjun (49).

(41)

Πλεονέκτημα, κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ, είναι κάθε οικονομικό όφελος το οποίο δεν θα μπορούσε να αποκομίσει επιχείρηση υπό τις συνήθεις συνθήκες της αγοράς, δηλαδή ελλείψει κρατικής παρέμβασης (50). Η Αρχή έχει κρίνει κατ' επανάληψη ότι μια εγγύηση μπορεί να συνιστά πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ (51).

(42)

Το όφελος μιας κρατικής εγγύησης είναι ότι ο κίνδυνος που συνδέεται με την εγγύηση βαρύνει το κράτος. Κανονικά, για την ανάληψη αυτού του κινδύνου από το δημόσιο θα έπρεπε να προβλέπεται η καταβολή ενός ενδεδειγμένου ασφάλιστρου εγγύησης (52). Ωστόσο, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις εγγυήσεις, «εάν μια μεμονωμένη εγγύηση ή ένα μεμονωμένο καθεστώς εγγυήσεων που έχει θεσπίσει το κράτος δεν ευνοεί μια επιχείρηση, τότε δεν αποτελεί κρατική ενίσχυση» (53). Στα σημεία 3.2 έως 3.5 των κατευθυντήριων γραμμών για τις εγγυήσεις τίθενται οι προϋποθέσεις για τη διαπίστωση απουσίας ενίσχυσης στο πλαίσιο μεμονωμένης εγγύησης ή καθεστώτος εγγυήσεων. Σύμφωνα με το σημείο 3.6 των κατευθυντήριων γραμμών για τις εγγυήσεις, «η μη εκπλήρωση μας από τις προϋποθέσεις που ορίζονται στα σημεία 3.2 έως 3.5 δεν σημαίνει ότι η εγγύηση αυτή ή το καθεστώς εγγυήσεων θεωρείται αυτόματα κρατική ενίσχυση».

(43)

Μετά την 1η Ιανουαρίου 2010 η Landsvirkjun κατόρθωσε να διαπραγματευθεί με τους αντισυμβαλλόμενους των συμβάσεων παραγώγων την άρση των κρατικών εγγυήσεων και η τελευταία ανάλογη εγγύηση αποσύρθηκε τον Ιούλιο του 2017 (54). Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκομίστηκαν κατά τη διάρκεια της επίσημης έρευνας, η άρση των κρατικών εγγυήσεων δεν μετάβαλε τους οικονομικούς όρους των συμβάσεων παραγώγων (55).

(44)

Η Αρχή θεωρεί το γεγονός ότι οι αντισυμβαλλόμενοι ήταν διατεθειμένοι να δεχτούν την άρση των κρατικών εγγυήσεων χωρίς να απαιτήσουν ευνοϊκότερους οικονομικούς όρους ως ένδειξη ότι οι εγγυήσεις δεν συνεπάγονταν πλεονέκτημα για τη Landsvirkjun.

(45)

Εξάλλου, η Landsvirkjun δεν χρησιμοποίησε ιδιωτικές εγγυήσεις και, σύμφωνα με τα στοιχεία που προσκομίστηκαν κατά τη διάρκεια της επίσημης έρευνας, δεν είναι δυνατός ο καθορισμός αγοραίας αξίας για τις εγγυήσεις για παράγωγα αντιστάθμισης.

(46)

Για την ποσοτικοποίηση του ενδεχόμενου πλεονεκτήματος που προσπορίζει μια εγγύηση (όπου είναι αδύνατος ο καθορισμός αγοραίας αξίας), οι κατευθυντήριες γραμμές για τις εγγυήσεις προβλέπουν σύγκριση των οικονομικών όρων μιας συναλλαγής αφενός παρουσία της εγγύησης και, αφετέρου, ελλείψει της εγγύησης (56).

(47)

Η άρση των επίμαχων κρατικών εγγυήσεων δεν μετέβαλε τους οικονομικούς όρους των σχετικών συμβάσεων παραγώγων. Συνεπώς, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι οι εγγυήσεις συνιστούν πλεονέκτημα για τη Landsvirkjun. Επιπλέον, η Αρχή δεν διαθέτει καμία ένδειξη ή πληροφορία που να υποδηλώνει ότι οι οικονομικοί όροι των σχετικών συμβάσεων παραγώγων θα ήταν διαφορετικοί ελλείψει των κρατικών εγγυήσεων κατά τον χρόνο που πράγματι χορηγήθηκαν οι κρατικές εγγυήσεις. Κατά συνέπεια, η Αρχή είναι υποχρεωμένη να εικάσει ότι η άρση (ή η μη ύπαρξη) των κρατικών εγγυήσεων δεν μετάβαλε τους οικονομικούς όρους των σχετικών συμβάσεων παραγώγων σε καμία δεδομένη στιγμή κατά τη διάρκεια ισχύος των εν λόγω εγγυήσεων.

(48)

Το συμπέρασμα ότι οι εγγυήσεις των επίμαχων συμβάσεων παραγώγων δεν προσπόρισαν πλεονέκτημα στη Landsvirkjun ενισχύεται επίσης από τις εκθέσεις που αναφέρθηκαν στην αιτιολογική σκέψη 33. Ειδικότερα, η Zanders (εταιρεία συμβούλων που ειδικεύεται στην παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών) εξέτασε, εκ μέρους της Landsvirkjun, δείγμα των παραγώγων που κατείχε η Landsvirkjun και υπολόγισε τα αντίστοιχα περιθώρια για τις εν λόγω συμβάσεις παραγώγων (57). Σύμφωνα με την έκθεση, τα περιθώρια αυτά, τα οποία κυμαίνονταν μεταξύ [(–)2 - 2] και [10 - 15] μονάδων βάσης, ευθυγραμμίζονταν με τα περιθώρια που παρατηρήθηκαν για παρόμοιες συμβάσεις παραγώγων που κατείχαν εταιρείες με ανάλογη αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας και οι οποίες, σε αντίθεση με τη Landsvirkjun, δεν επωφελούνταν από εγγύηση είσπραξης. Στο πλαίσιο αυτό, η έκθεση της Zanders καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, εν γένει, δεν υφίσταται πλεονέκτημα τιμολόγησης μεταξύ της Landsvirkjun και άλλων εταιρειών λόγω της εγγύησης είσπραξης. Ως εκ τούτου, στην έκθεση συνάγεται ότι η Landsvirkjun δεν αποκόμισε οικονομικό όφελος από αυτή την εγγύηση.

(49)

Σε έκθεση άλλης εταιρείας συμβούλων, της Summa Consulting slf, επισημαίνεται όσον αφορά την τιμολόγηση των παραγώγων αντιστάθμισης ότι, «δεδομένου του ισχυρού ισολογισμού, της καλής θέσης ρευστότητας και της πιστοληπτικής ποιότητας της Landsvirkjun, δεν θεωρείται πιθανό ότι η ύπαρξη ή η απουσία κρατικής εγγύησης θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην τιμολόγηση των συμβάσεων παραγώγων που συνάπτει η Landsvirkjun» (58).

(50)

Εξάλλου, η Landsvirkjun χρησιμοποίησε τις συμβάσεις παραγώγων που καλύπτονταν από εγγύηση αποκλειστικά για σκοπούς αντιστάθμισης, δηλαδή για να μετατρέψει τις οικονομικές υποχρεώσεις της που ήταν εκφρασμένες σε άλλο νόμισμα εκτός του δολαρίου ΗΠΑ (το νόμισμα λειτουργίας της από το 2008) σε δολάρια ΗΠΑ και τις οικονομικές υποχρεώσεις με κυμαινόμενα επιτόκια σε σταθερά επιτόκια (59). Σύμφωνα με τα στοιχεία που υποβλήθηκαν κατά τη διάρκεια της επίσημης έρευνας, η εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων στο πλαίσιο της διαδικασίας υφιστάμενης ενίσχυσης οδήγησε σε περιορισμό των κρατικών εγγυήσεων στο 80 % της αξίας των επίμαχων συμβάσεων παραγώγων και οι εγγυήσεις για τα παράγωγα αντιστάθμισης περιορίζονταν βάσει συγκεκριμένης σωρευτικής ονομαστικής αξίας (60). Ως εκ τούτου, ούτε η Landsvirkjun ούτε το κράτος ως εγγυητής της μπορεί να θεωρηθεί ότι εκτέθηκαν σε απεριόριστες υποχρεώσεις εξαιτίας των εν λόγω εγγυήσεων.

(51)

Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 1 του νόμου σχετικά με τη Landsvirkjun, οι επίμαχες εγγυήσεις συνιστούν εγγυήσεις είσπραξης. Στο πλαίσιο μιας εγγύησης είσπραξης, ο πιστωτής πρέπει να εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα εναντίον της Landsvirkjun πριν προβεί σε προσφυγή εναντίον του κράτους (61). Σε προγενέστερο στάδιο η Αρχή είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, μη αποκλείοντας την ύπαρξη πλεονεκτήματος, αυτό το είδος εγγύησης συνεπάγεται μειωμένο κίνδυνο (62). Όπως κατέδειξε η Landsvirkjun, σε καθένα από τα έτη μεταξύ 2010 και 2017, τα ταμειακά διαθέσιμα και τα ταμειακά ισοδύναμα της εταιρείας υπερέβαιναν τις ζημίες που καταγράφονταν από τα παράγωγα που καλύπτονταν με εγγύηση (63). Ως εκ τούτου, οποιοσδήποτε κίνδυνος για τον εγγυητή ήταν μειωμένος.

(52)

Όπως εξηγείται στην αιτιολογική σκέψη 36, προκειμένου ένα μέτρο να συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ, θα πρέπει να πληρούνται σωρευτικά και οι τέσσερις προϋποθέσεις. Εφόσον οι επίμαχες εγγυήσεις δεν προσπορίζουν πλεονέκτημα στη Landsvirkjun, δεν κρίνεται απαραίτητη η διενέργεια αξιολόγησης όσον αφορά τις άλλες προϋποθέσεις.

(53)

Βάσει της προηγηθείσας αξιολόγησης, η Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι κρατικές εγγυήσεις προς τη Landsvirkjun για συμβάσεις παραγώγων με σκοπό την αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου και του κινδύνου επιτοκίου, η τελευταία εκ των οποίων αποσύρθηκε τον Ιούλιο του 2017, δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ.