σχετικά με την ενίσχυση που χορηγήθηκε για την εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών στην κομητεία του Troms

ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ τη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (2), και ιδίως τα άρθρα 61 έως 63 και το πρωτόκολλο 26,

ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ τη συμφωνία μεταξύ των κρατών της ΕΖΕΣ για την ίδρυση Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου (3), και ιδίως το άρθρο 24,

ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ το άρθρο 1 παράγραφος 2 του μέρους I και το άρθρο 7 παράγραφοι 2 και 5, το άρθρο 13 και το άρθρο 14 του μέρους II του πρωτοκόλλου 3 για τη συμφωνία περί εποπτείας και Δικαστηρίου,

ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ τις κατευθυντήριες γραμμές της Εποπτεύουσας Αρχής για την εφαρμογή και ερμηνεία των άρθρων 61 και 62 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ (4), και ιδίως τα κεφάλαια περί των αντισταθμίσεων για παροχή δημόσιας υπηρεσίας και περί κρατικών εγγυήσεων,

ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ την απόφαση αριθ. 195/04/COL, της 14ης Ιουλίου 2004, όσον αφορά τις εκτελεστικές διατάξεις που αναφέρονται στο άρθρο 27 του μέρους II του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου (5),

ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ την απόφαση αριθ. 389/06/COL της Εποπτεύουσας Αρχής, της 13ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με την κίνηση της διαδικασίας του άρθρου 1 παράγραφος 2 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου (6),

ΑΦΟΥ ΚΑΛΕΣΕ τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους (7) και έλαβε υπόψη τις εν λόγω παρατηρήσεις,

Με επιστολή της 17ης Μαρτίου 2006, η North European Aviation Resources AS (εφεξής «NEAR» ή «καταγγέλλουσα επιχείρηση») υπέβαλε καταγγελία κατά της χορήγησης ενίσχυσης, μέσω του αναθεωρημένου εθνικού προϋπολογισμού, στη Νορβηγική Σχολή Αεροπορίας (Norwegian Aviation College, εφεξής «NAC»). Η επιστολή παρελήφθη και καταχωρίστηκε από την Εποπτεύουσα Αρχή στις 20 Μαρτίου 2006 (αριθ. αναφ. 366921). Με επιστολή της 25ης Αυγούστου 2006, η οποία παρελήφθη και καταχωρίστηκε από την Εποπτεύουσα Αρχή στις 28 Αυγούστου (αριθ. περιστατικού 385471), η NEAR συμπλήρωσε την καταγγελία της παραθέτοντας διάφορα ποσά που χορηγήθηκαν στην NAC από την κομητεία του Troms και τον Δήμο του Målselv.

Με επιστολές της 11ης Απριλίου 2006 (αριθ. περιστατικού 369763) και της 7ης Σεπτεμβρίου 2006 (αριθ. περιστατικού 385794), η Εποπτεύουσα Αρχή κοινοποίησε στις νορβηγικές αρχές την καταγγελία και το συμπλήρωμα της καταγγελίας και τις κάλεσε να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους επ’ αυτών.

Αφού εξέτασε τις παρατηρήσεις αυτές, η Εποπτεύουσα Αρχή ενημέρωσε τις νορβηγικές αρχές, με επιστολή της 13ης Δεκεμβρίου 2006 (αριθ. περιστατικού 401508), ότι αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία του άρθρου 1 παράγραφος 2 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου σχετικά με την ενίσχυση που χορηγήθηκε για την εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών στην κομητεία του Troms (8). Η κυβέρνηση της Νορβηγίας κλήθηκε να σχολιάσει την απόφαση. Με επιστολή της 15ης Φεβρουαρίου 2007, η οποία παρελήφθη και καταχωρίστηκε από την Εποπτεύουσα Αρχή στις 19 Φεβρουαρίου 2007 (αριθ. περιστατικού 410248), οι νορβηγικές αρχές υπέβαλαν τις παρατηρήσεις τους.

Η απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής αριθ. 389/06/COL για την κίνηση επίσημης διαδικασίας έρευνας δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο σχετικό συμπλήρωμα ΕΟΧ. Η Εποπτεύουσα Αρχή κάλεσε τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους (9).

Η Εποπτεύουσα Αρχή έλαβε δύο σειρές παρατηρήσεων από τα ενδιαφερόμενα μέρη. Με επιστολή της 10ης Οκτωβρίου 2007 (αριθ. περιστατικού 446322), η Εποπτεύουσα Αρχή διαβίβασε τις παρατηρήσεις αυτές στις νορβηγικές αρχές και τους έδωσε τη δυνατότητα να υποβάλουν τα σχόλιά τους. Με επιστολή της 26ης Απριλίου 2007 (αριθ. περιστατικού 451773), η Εποπτεύουσα Αρχή ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες.

Σύμφωνα με τη νορβηγική κυβέρνηση, το νορβηγικό κοινοβούλιο ενέκρινε επιχορήγηση ύψους 4,5 εκατ. νορβηγικών κορωνών (ΝΟΚ) για την «εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών στο Tromsø/Bardufoss» τον Ιούνιο του 2005. Το Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας διέθεσε την επιχορήγηση αυτή απευθείας στην NAC στις 8 Ιουλίου 2005.

Επιπλέον ποσό 4,5 εκατ. ΝΟΚ εγγράφηκε στον κρατικό προϋπολογισμό του 2006 και προτάθηκε εκ νέου στο σχέδιο προϋπολογισμού του 2007. Ωστόσο, σύμφωνα με τη νορβηγική κυβέρνηση, το νορβηγικό κοινοβούλιο ενημερώθηκε για την καταγγελία, και κάθε επιπλέον χρηματοδότηση προς την NAC ανεστάλη έως ότου διευθετηθεί το ζήτημα.

β) Χρηματοδότηση σχεδίου της Norsk Luftfartshøgskole (Νορβηγική Σχολή Αεροπορίας)

Η κομητεία του Troms επιβεβαίωσε ότι, με απόφαση της 6ης Ιουλίου 2006, ενέκρινε χρηματοδότηση σχεδίου ύψους 1,9 εκατ. ΝΟΚ υπέρ της Norsk Luftfartshøgskole (NLH), οργανισμό τον οποίο οι νορβηγικές αρχές χαρακτηρίζουν ως μη εμπορικό ίδρυμα συσταθέν για τη διευκόλυνση της εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στη βόρεια Νορβηγία.

γ) Χορήγηση δανείου στην NAC από την κομητεία του Troms και διαγραφή του δανείου στη συνέχεια

Σύμφωνα με την κομητεία του Troms, το 1999 η κομητεία χορήγησε δάνειο ύψους 400 000 ΝΟΚ στην NAC στο πλαίσιο του Καθεστώτος Περιφερειακών Δανείων το οποίο κοινοποιήθηκε στην Εποπτεύουσα Αρχή και έλαβε την έγκρισή της. Αρχικά η εξόφληση του δανείου είχε προβλεφθεί ότι θα γινόταν με τα κανονικά επιτόκια της αγοράς μετά από τριετή περίοδο. Μετά από παρατάσεις που χορηγήθηκαν για την εξόφληση του δανείου, η κομητεία του Troms χορήγησε διαγραφή του δανείου με απόβαση της 6ης Ιουλίου 2006 υπό τον όρο ότι όλοι οι άλλοι πιστωτές θα συμμετείχαν στην αναδιάρθρωση του χρέους της NAC.

Η κομητεία του Troms επιβεβαίωσε ότι είχε παράσχει εγγύηση για ποσό ύψους 500 000 ΝΟΚ από το χρέος της NAC για την περίοδο από την 1η Σεπτεμβρίου 2002 έως την 1η Σεπτεμβρίου 2012 χωρίς να απαιτήσει από την NAC να καταβάλει ασφάλιστρο εγγύησης.

ε) Χορήγηση δανείου στην NLH από τον Δήμο του Målselv

Ο Δήμος του Målselv ανέφερε ότι, με απόφαση της 19ης Ιουλίου 2006, χορήγησε στη NAC δάνειο μειωμένης εξασφάλισης ύψους 1,3 εκατ. ΝΟΚ με επιτόκιο 8,5 % ετησίως. Το σύνολο του δανείου με τους σχετικούς τόκους έπρεπε να εξοφληθούν έως τα τέλη των 2007. Με απόφαση της 24ης Απριλίου 2008, ο Δήμος του Målselv χορήγησε παράταση της προθεσμίας εξόφλησης του δανείου έως την 31η Δεκεμβρίου 2008. Οι νορβηγικές αρχές επιβεβαίωσαν κατόπιν ότι το δάνειο ήταν υπέρ της NLH και χορηγήθηκε σε αυτήν.

Σύμφωνα με τη νορβηγική κυβέρνηση, κατά τα τελευταία χρόνια, τόσο οι δυνατότητες της Πολεμικής Αεροπορίας να εκπαιδεύει πιλότους για υπηρεσία εκτός των ενόπλων δυνάμεων, όσο και η οικονομική υποστήριξη για την εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών από την αεροπορική εταιρεία SAS, ακολουθούν πτωτική πορεία. Η επίμαχη χρηματοδότηση μπορεί να θεωρηθεί συνέπεια αυτών των εξελίξεων. Η επιχορήγηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για να εξασφαλισθεί η συνέχιση της υπάρχουσας εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στη NAC, και στο πλαίσιο αυτό, το ζητούμενο είναι να διατηρηθεί η υπάρχουσα ικανότητα εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στη Νορβηγία και να αποφευχθεί μια κρίση στην πρόσληψη νέων χειριστών.

Σύμφωνα με την κομητεία του Troms, η χρηματοδότηση του σχεδίου αποσκοπεί στην περαιτέρω ανάπτυξη και ενίσχυση μπορεί διιστάμενων δυνατότητα στον τομέα της αεροπορίας στην κομητεία.

γ) Χορήγηση δανείου στην NAC από την κομητεία του Troms και διαγραφή του δανείου στη συνέχεια

Σύμφωνα με κομητεία του Troms, η οικονομική κατάσταση της NAC κατέστησε αναγκαία αρχικά την παράταση της προθεσμίας εξόφλησης του χρέους και στη συνέχεια την πλήρη διαγραφή του δανείου.

Η εγγύηση ζητήθηκε από τους ιδιοκτήτες της NAC κατ’ αναλογία προς το μερίδιο κυριότητάς τους λαμβανομένου υπόψη ενός δανείου για τη χρηματοδότηση εξομοιωτή πτήσης.

ε) Χορήγηση δανείου στην NLH από τον Δήμο του Målselv

2.3. Εθνική νομική βάση για το μέτρο ενίσχυσης

Η άμεση επιχορήγηση ύψους 4,5 εκατ. ΝΟΚ προβλέπεται στο πλαίσιο του αναθεωρημένου εθνικού προϋπολογισμού του 2005 (κεφ. 281, θέση 1). Αυτή η γραμμή του προϋπολογισμού περιλαμβάνει επίσης 574 000 ΝΟΚ για άλλους σκοπούς, οι οποίοι δεν αφορούν τα υπό εξέταση μέτρα.

Τα άλλα μέτρα απορρέουν από αποφάσεις είτε του συμβουλίου της κομητείας του Troms είτε του δημοτικού συμβουλίου του Målselv.

Η NAC (Νορβηγική Σχολή Αεροπορίας) αποτελεί εταιρεία περιορισμένης ευθύνης με έδρα στη Νορβηγία από το 1993. Η NAC ανήκε στη SAS (60 %), στη Norsk Luftfartshøgskole (29 %) και σε άλλους μικρότερους μετόχους. Τον Νοέμβριο του 2006, η NLH αύξησε τη συμμετοχή της στη NAC στο 95,65 %. Το υπόλοιπο 4,35 % των μετοχών ανήκει στην Hurtigruten AS.

Η NAC, η οποία είναι ο μόνος φορέας εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στην περιφέρεια του Tromsø/Bardufoss, θεωρήθηκε ως ο μοναδικός φορέας που ήταν επιλέξιμος για το δάνειο που θα ενέκρινε το κοινοβούλιο.

Η NAC είναι επίσης ο συγκεκριμένος αποδέκτης του δανείου (το οποίο στη συνέχεια διαγράφηκε) και της εγγύησης δανείου που χορήγησε η κομητεία του Troms. Τη χρηματοδότηση σχεδίου χορήγησε η κομητεία του Troms στη Norsk Luftfartshøgskole, όπως και το δάνειο του Δήμου του Målselv.

Η Norsk Luftfartshøgskole αποτελεί ίδρυμα με έδρα στη Νορβηγία από το 1997. Ιδρυτικά του μέλη είναι η κοινότητα του Troms (Troms fylkeskommune), η SAS Flight Academy και οι δήμοι του Bardu και το Målselv. Στο καταστατικό αυτού του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος αναφέρεται ως σκοπός του η εκμίσθωση ακίνητης περιουσίας και ως στόχος του η διευκόλυνση της εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στη βόρεια Νορβηγία της δημιουργίας, της ανάπτυξης και του συντονισμού εκπαιδευτικών προσφορών και μέσω της εξασφάλισης των αναγκαίων εγκαταστάσεων.

3. Η απόφαση κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας

Στην απόφαση κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας, η Εποπτεύουσα Αρχή κατέληξε στο προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι δεν μπορούσε να αποκλειστεί η ύπαρξη στοιχείου κρατικής ενίσχυσης και ότι, βάσει των διαθέσιμων πληροφοριών, εξακολουθούσαν να υπάρχουν αμφιβολίες ως προς τη συμβατότητα της εν λόγω ενίσχυσης με τη λειτουργία της συμφωνίας για τον ΕΟΧ.

4. Σχόλια που υπέβαλαν οι νορβηγικές αρχές για την εν λόγω απόφαση

Οι νορβηγικές αρχές υποστήριξαν ότι η επίμαχη χρηματοδότηση δεν συνιστά κρατική ενίσχυση, διότι η εκπαίδευση που προσφέρει η NAC δεν αποτελεί οικονομική δραστηριότητα και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει να αξιολογηθεί βάσει του άρθρου 61 ΕΟΧ. Οι νορβηγικές αρχές υποστήριξαν επίσης ότι, ακόμη και σε περίπτωση που η δραστηριότητα αυτή ενέπιπτε στο πεδίο της εν λόγω διάταξης, η επίμαχη χρηματοδότηση θα συνιστούσε αντιστάθμιση για την παροχή υπηρεσίας γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος κατά την έννοια του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ.

Οι νορβηγικές αρχές υποστηρίζουν ότι η εκπαίδευση, ακόμη και όταν δεν αποτελεί μέρος του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος, μπορεί να θεωρηθεί ως μη οικονομική δραστηριότητα. Το περιεχόμενο και οι προδιαγραφές των μαθημάτων που παραδίδει το NAC καθορίζονται με νόμο του κράτους, και συγκεκριμένα με τον νόμο περί αεροπορίας. Εξάλλου, διερευνάται επί του παρόντος η δυνατότητα ένταξης της εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στο εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Οι νορβηγικές αρχές κάνουν λόγο για ενδεχόμενο πρόβλημα όσον αφορά τις προσλήψεις, λόγω της υφιστάμενης τάσης να μετατίθενται τα οικονομικά βάρη στους σπουδαστές (ενώ κατά παράδοση το κόστος βάραινε τόσο τις αεροπορικές εταιρείες όσο και τους σπουδαστές). Το κόστος που συνεπάγεται η προσφορά αυτή της εκπαίδευσης είναι υψηλό και, παρόλο που την εκπαίδευση παρέχουν ιδιωτικοί φορείς, δεν φαίνεται να αποτελεί προσοδοφόρα οικονομική δραστηριότητα (10). Οι νορβηγικές αρχές υποστηρίζουν επομένως ότι, σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΚ, η επίμαχη χρηματοδότηση αποτελούσε απλώς αποστολή του Δημοσίου, την οποία το Δημόσιο εκπλήρωσε έναντι του πληθυσμού του στον εκπαιδευτικό τομέα.

Εναλλακτικά, οι νορβηγικές αρχές είναι της άποψης ότι η επίμαχη χρηματοδότηση, εάν εξεταστεί υπό το πρίσμα του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ, είναι νόμιμη. Υπογραμμίζουν τη διακριτική ευχέρεια του Δημοσίου όσον αφορά τον ορισμό του τι συνιστά «υπηρεσία γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος» και υποστηρίζουν ότι η έννοια αυτή καλύπτει την εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών που παρέχει η NAC. Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζουν ότι η συγκεκριμένη εκπαίδευση που προσφέρει η NAC, δεδομένου ότι αποτελεί το μοναδικό ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών που προσφέρεται στη Νορβηγία, διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στην πρόσληψη χειριστών αεροσκαφών για τη νορβηγική αγορά. Ως εκ τούτου, η υποστήριξη στην εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών που προσφέρει η NAC αποτελεί ζήτημα εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής, το οποίο παρέχει άμεσα μακροπρόθεσμο όφελος στο κοινό χωρίς να δημιουργεί διακριτική μεταχείριση, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν άλλοι φορείς οι οποίοι παρέχουν ολοκληρωμένη εκπαίδευση στη Νορβηγία.

Οι νορβηγικές αρχές αναφέρουν ότι ο πρώτος όρος που τίθεται στο άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ, αυτός της ανάθεσης, πληροίται μέσω της ειδικής πίστωσης στον προϋπολογισμό «για την εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών στην κομητεία του Troms/Bardufoss» σε συνάρτηση με τον νόμο περί αεροπορίας. Οι νορβηγικές αρχές αναφέρουν ότι ο δεύτερος όρος προβλέπει τον έλεγχο για «πρόδηλο σφάλμα» σε αντίθεση με μια «εύλογη σχέση μεταξύ του σκοπού και των μέσων που χρησιμοποιούνται». Αναφέρουν ότι η παρέκκλιση εφαρμόζεται εάν είναι αναγκαία προκειμένου να μπορέσει η επιχείρηση να εκτελέσει τα καθήκοντά της με ικανοποιητικούς οικονομικούς όρους (11). Οι νορβηγικές αρχές αποκλείουν την περίπτωση υπεραντιστάθμισης, υπογραμμίζοντας ότι η διάθεση του ποσού των 4,5 εκατ. ΝΟΚ καλύπτει μόλις το 20 % του κόστους του προγράμματος εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών.

Οι νορβηγικές αρχές υπογραμμίζουν ότι, για τους σκοπούς της διαπίστωσης της ύπαρξης στοιχείου ενίσχυσης σύμφωνα με το άρθρο 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ, η απαίτηση που προβλέπεται στο άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ να μην επηρεάζεται το εμπόριο «σε βαθμό που να αντίκειται προς το συμφέρον της συμβαλλόμενων μερών» είναι λιγότερο αυστηρή από το κριτήριο του επηρεασμού του εμπορίου. Υπενθυμίζουν το κριτήριο εξισορρόπησης που προβλέπει η νομολογία του ΔΕΚ (12), και θεωρούν ότι στη συγκεκριμένη υπόθεση το βάρος της απόδειξης φέρει η Εποπτεύουσα Αρχή (13).

Η κομητεία του Troms είναι της άποψης ότι η εξασφάλιση κατάλληλης εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών αποτελεί ζωτικό καθήκον εθνικής σημασίας. Θεωρεί τη συμμετοχή της, τόσο την άμεση (εγγύηση δανείου και διαγραφή χρέους) όσο και την έμμεση (ως ιδιοκτήτης της ΝLH), στην οικονομική αναδιάρθρωση της ΝΑC ως συνήθη πρακτική της αγοράς και υπογραμμίζει ότι η συμβολή της προσφέρθηκε υπό τον όρο ότι θα συμμετείχαν και άλλοι πιστωτές στην αναδιάρθρωση του χρέους (14).

Η κομητεία του Troms εξήγησε ότι με την εγγύηση εξασφαλίζεται δάνειο για τη χρηματοδότηση εξομοιωτή πτήσεων. Ζητήθηκε από τους τελικούς ιδιοκτήτες της ΝΑC να εγγυηθούν το δάνειο προκειμένου να αποφύγουν την προκαταβολή. Η εγγύηση που προσέφερε η κομητεία του Troms αντιπροσωπεύει το 12,27 % του ποσού του δανείου. Η κομητεία του Troms υπογραμμίζει τη σχέση μητρικής-θυγατρικής εταιρείας που υφίσταται μεταξύ της NAC και της κομητείας. Αναφέρει επίσης ότι οποιαδήποτε πριμοδότηση, εφόσον είχε ζητηθεί, δεν θα είχε υπερβεί το ελάχιστο κατώτατο όριο για τις ενισχύσεις.

Ο Δήμος του Målselv υπογραμμίζει ότι οι οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετώπιζε η NAC κατά τη χρονική στιγμή της χορήγησης του δανείου θεωρήθηκαν προσωρινής φύσεως και, ως ενδιαφερόμενο μέρος, ο Δήμος συμμετείχε στη διαδικασία αναχρηματοδότησης που είχε αρχίσει. Ο Δήμος υποστηρίζει ότι, εφόσον οι κίνδυνοι είχαν εκτιμηθεί δεόντως και αντικειμενικά κατά τη χρονική στιγμή έκδοσης της απόφασης, η Εποπτεύουσα Αρχή θα πρέπει να αποφύγει την επανεξέταση του ύψους του επιτοκίου που είχε τεθεί, εκτός εάν δοθεί η εντύπωση ότι δεν συνέτρεχαν αντικειμενικοί ή καλή την πίστει λόγοι για να αναμένεται ευλόγως ότι ένας ιδιώτης επενδυτής θα είχε χορηγήσει δάνειο υπό τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης.

5. Σχόλια που υπέβαλαν τα ενδιαφερόμενα τρίτα μέρη

Με επιστολή της 3ης Μαΐου 2007, η οποία παρελήφθη και καταχωρίστηκε από την Εποπτεύουσα Αρχή την ίδια ημέρα (αριθ. περιστατικού 420011), η Rørosfly AS υπέβαλε σχόλια επί της απόφασης κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας. Η Rørosfly AS υποστηρίζει την καταγγέλλουσα επιχείρηση και υπογραμμίζει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που παρέχει η προσφορά στήριξης από το Δημόσιο σε μία και μόνο σχολή χειριστών αεροσκαφών.

Με επιστολή της 4ης Μαΐου 2007, η οποία παρελήφθη και καταχωρίστηκε από την Εποπτεύουσα Αρχή την ίδια ημέρα (αριθ. περιστατικού 420422), η καταγγέλλουσα επιχείρηση υπέβαλε σχόλια επί της απόφασης κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας. Ως προκαταρκτική παρατήρηση, η καταγγέλλουσα επιχείρηση απορρίπτει τον τρόπο με τον οποίον περιέγραψαν οι νορβηγικές αρχές το σύστημα εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών και υποστηρίζει ότι τόσο η ίδια όσο και η NAC διαθέτουν την ίδια άδεια (χορηγηθείσα από τη Νορβηγική Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας) και ότι αμφότερες οι επιχειρήσεις προσφέρουν ολοκληρωμένη εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών στη Νορβηγία (15).

Όσον αφορά το επιχείρημα ότι η NAC δεν ασκεί οικονομική δραστηριότητα, η καταγγέλλουσα επιχείρηση υπενθυμίζει το εύρος του όρου «επιχείρηση», υποστηρίζοντας ότι το κριτήριο είναι εάν η οντότητα ασκεί δραστηριότητα οικονομικής φύσεως η οποία εμπεριέχει την προσφορά στην αγορά αγαθών ή υπηρεσιών, την οποία, τουλάχιστον καταρχήν, θα μπορούσε να πραγματοποιήσει ιδιωτική επιχείρηση για να αποκομίσει κέρδος (16). Κατά την άποψη της καταγγέλλουσας επιχείρησης, η NAC ασκεί μια κλασσική επιχειρηματική δραστηριότητα με προφανώς οικονομικά κίνητρα. Προς υποστήριξη της θέσης αυτής, η καταγγέλλουσα επιχείρηση αναφέρει την ευρεία διαφημιστική εκστρατεία της NAC ως στοιχείο που χαρακτηρίζει τους φορείς της αγοράς. Η NEAR κάνει επίσης λόγο για την αύξηση των σπουδαστών που δέχεται η ίδια αφότου πραγματοποιήθηκε η εκκαθάριση της ΝΑC, ως αποδεικτικό στοιχείο της ανταγωνιστικής σχέσης μεταξύ των διαφόρων σχολών χειριστών αεροσκαφών.

Όσον αφορά την εφαρμογή του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ, η καταγγέλλουσα επιχείρηση αμφισβητεί το ακριβές περιεχόμενο του όρου «υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ)» που επικαλέστηκαν οι νορβηγικές αρχές. Όλες οι σχολές χειριστών αεροσκαφών στη Νορβηγία οφείλουν να τηρούν τους ίδιους εθνικούς και διεθνείς κανόνες. Κατά συνέπεια, οι δραστηριότητες της ΝΑC στο σύνολό τους δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστούν ΥΓΟΣ. Η NAC θα έπρεπε να προσφέρει κάτι «επιπλέον» σε σχέση με τις άλλες σχολές. Η καταγγέλλουσα επιχείρηση αναφέρει την πραγματοποίηση ολόκληρης της εκπαίδευσης στη Νορβηγία ως το μοναδικό «επιπλέον» στοιχείο που προσφέρει η NAC. Παρ’ όλα αυτά, μολονότι το χαρακτηριστικό γνώρισμα μιας ΥΓΟΣ είναι ότι δεν θα παρεχόταν χωρίς δημόσια παρέμβαση, η NEAR προσφέρει ολοκληρωμένη εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών η οποία πραγματοποιείται αποκλειστικά στη Νορβηγία (και μάλιστα με χαμηλότερο κόστος από ό,τι στην NAC). Η καταγγέλλουσα επιχείρηση καταλήγει επομένως στο συμπέρασμα ότι ο χαρακτηρισμός της εν λόγω υπηρεσίας ως ΥΓΟΣ συνιστά πρόδηλο σφάλμα. Σε κάθε περίπτωση, η καταγγέλλουσα επιχείρηση υποστηρίζει ότι δεν πληρούνται οι όροι που προβλέπονται στο άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ. Η καταγγέλλουσα επιχείρηση αμφισβητεί τη δήλωση των νορβηγικών αρχών ότι η ανάθεση με νόμο του κράτους πραγματοποιήθηκε μέσω του νόμου περί αεροπορίας και μέσω της πίστωσης του προϋπολογισμού. Εξάλλου, όσον αφορά τα προβλεπόμενα στις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις σχετικά με τις αντισταθμίσεις για παροχή δημόσιας υπηρεσίας, ούτε η ακριβής φύση της ΥΓΟΣ ούτε οι παράμετροι για τον υπολογισμό, τον έλεγχο και την αναθεώρηση της αντιστάθμισης προσδιορίζονται σε οιοδήποτε επίσημη πράξη. Από την άποψη αυτή, η καταγγέλλουσα επιχείρηση παρατηρεί ότι οι νορβηγικές αρχές δεν τεκμηριώνουν κάποιο κόστος που σχετίζεται με οιαδήποτε ΥΓΟΣ (δηλαδή το κόστος που αφορά ενδεχόμενη «υποχρέωση» πραγματοποίησης όλων των μαθημάτων χειριστών αεροσκαφών στη Νορβηγία). Μάλιστα, η καταγγέλλουσα επιχείρηση υποστηρίζει ότι τα ίδια μαθήματα θα μπορούσε να προσφέρει η NEAR με χαμηλότερο κόστος (17).

Τέλος, η καταγγέλλουσα επιχείρηση υπέβαλε παρατηρήσεις για την «αρχή του επενδυτή σε οικονομία της αγοράς». Αναφέρει ότι η NAC αντιμετώπιζε οικονομικές δυσχέρειες τουλάχιστον αφότου η SAS αποφάσισε να αποσύρει την υποστήριξη της το 2005 και ότι, κατά τη χρονική στιγμή που πραγματοποιήθηκαν οι «επενδύσεις», οι νορβηγικές αρχές δεν είχαν καμία βάση για να προσδοκούν εύλογη απόδοση του επενδεδυμένου κεφαλαίου. Όσον αφορά δε το γεγονός ότι οι αρχές είχαν μερίδιο κυριότητας στην NAC, η καταγγέλλουσα επιχείρηση παραπέμπει στη νομολογία του ΔΕΚ και υποστηρίζει ότι, σε αντίθεση με τη νομολογία, οι «επενδύσεις» δεν πραγματοποιήθηκαν για γενικούς και αόριστους λόγους, αλλά για κοινωνικούς, περιφερειακούς και τομεακούς λόγους. Συγκεκριμένα, η καταγγέλλουσα επιχείρηση υποστηρίζει ότι η Norsk Luftfartshøgskole πρέπει να θεωρηθεί επιχείρηση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ και ότι η επιχορήγηση ύψους 1,9 εκατ. ΝΟΚ προς αυτή την οντότητα συνιστά οικονομικό πλεονέκτημα το οποίο ενέχει τον κίνδυνο στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Εξάλλου, το γεγονός ότι το ίδρυμα δεν είναι κερδοσκοπικό, δεν συνεπάγεται ότι οι επενδύσεις του πληρούν το κριτήριο του επενδυτή σε οικονομία της αγοράς. Η καταγγέλλουσα επιχείρηση επαναλαμβάνει τα προαναφερόμενα σχόλια και καταλήγει ότι δεν έχει ανατεθεί στη Norsk Luftfartshøgskole υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας κατά την έννοια του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ, ούτε το ποσό που της χορηγήθηκε έχει οιαδήποτε σχέση με το κόστος μιας υποτιθέμενης ΥΓΟΣ.

Η καταγγέλλουσα επιχείρηση εντοπίζει επίσης στα σχόλια που υπέβαλαν οι νορβηγικές αρχές σχετικά με την απόφαση κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας, δύο πρόσθετα ενδεχόμενα στοιχεία ενίσχυσης: η NLH απάλλαξε για ένα χρονικό διάστημα την NAC από την υποχρέωση καταβολής ενοικίων για τη φοιτητική εστία και μείωσε το ύψος των πληρωμών που η τελευταία όφειλε να καταβάλλει για τη μίσθωση του υπόστεγου και των διοικητικών εγκαταστάσεων. Η καταγγέλλουσα επιχείρηση θεωρεί ότι οι ενέργειες αυτές δεν έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί βάσει της αρχής του επενδυτή σε οικονομία της αγοράς και ότι, ως εκ τούτου, συνιστούν κρατική ενίσχυση χορηγηθείσα από τη NLH στην NAC.

Όσον αφορά τη διαγραφή του δανείου (18), η καταγγέλλουσα επιχείρηση αναφέρει ότι δεν αρκεί να αποδειχθεί ότι ιδιώτες επενδυτές επίσης χορήγησαν διαγραφή και επιμένει στον ισχυρισμό της ότι η διαγραφή του δανείου συνιστά κρατική ενίσχυση η οποία είναι αντίθετη προς την αρχή του επενδυτή σε συνθήκες οικονομίας της αγοράς. Συγκεκριμένα, η καταγγέλλουσα επιχείρηση υπογραμμίζει ότι η κομητεία δεν προσκόμισε κανένα στοιχείο το οποίο να αποδεικνύει ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης θα εξασφάλιζε ικανοποιητική απόδοση επί της επένδυσης.

Όσον αφορά την εγγύηση δανείου, η καταγγέλλουσα επιχείρηση αμφισβητεί τη δήλωση των νορβηγικών αρχών ότι οι μητρικές επιχειρήσεις δεν χρεώνουν συνήθως ασφάλιστρο εγγύησης για τα δάνεια που παρέχουν σε θυγατρικές τους, και, για να υποστηρίξει τον ισχυρισμό της περί του αντιθέτου, παραπέμπει στα τμήματα 3-8 και 3-9 του νορβηγικού νόμου περί εταιρειών περιορισμένης ευθύνης.

Τέλος, όσον αφορά το επιτόκιο ύψους 8,5 % με το οποίο χορηγήθηκε το δάνειο του Δήμου του Målselv, η καταγγέλλουσα επιχείρηση επαναλαμβάνει τα επιχειρήματα στα οποία στηρίζεται η αρχή του επενδυτή σε συνθήκες οικονομίας της αγοράς και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, δεδομένης της χρηματοπιστωτικής κατάστασης της ΝΑC, το επιτόκιο αυτό δεν είναι ανάλογο προς τον κίνδυνο που συνδέεται με το δάνειο και πρέπει, επομένως, να θεωρηθεί ως επιχορήγηση/επιδότηση την οποία δεν θα είχε χορηγήσει ιδιώτης επενδυτής.

6. Σχόλια τον νορβηγικών αρχών επί των ως άνω παρατηρήσεων

Οι νορβηγικές αρχές απάντησαν στις παρατηρήσεις της Rørosfly και της καταγγέλλουσας επιχείρησης, υπογραμμίζοντας ότι, πρώτον, η NAC δεν υφίσταται πλέον ως νομικό πρόσωπο και, δεύτερον, δεδομένου ότι η NEAR δεν καταβάλλει προσπάθεια για να ενθαρρύνει τους σπουδαστές να πραγματοποιήσουν το σύνολο της εκπαίδευσής τους στη Νορβηγία, η στήριξη υπέρ της NAC θεωρήθηκε ως η καλύτερη συμβολή υπέρ της εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στη Νορβηγία.

Στις παρατηρήσεις που υπέβαλαν επί της απόφασης κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας, οι νορβηγικές αρχές περιγράφουν τη σχέση μεταξύ της NLH και της NAC αναφέροντας ότι, λόγω των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετώπιζε η τελευταία, η NLH, αφενός, ανέστειλε προσωρινά την υποχρέωση καταβολής ενοικίου για τη φοιτητική εστία την οποία εκμίσθωνε στη NAC και, αφετέρου, μείωσε τις οφειλόμενες πληρωμές για τη μίσθωση του υπόστεγου και των διοικητικών εγκαταστάσεων.

Η καταγγέλλουσα επιχείρηση χαρακτηρίζει την ενέργεια αυτή ως δύο ακόμα περιπτώσεις ενίσχυσης υπέρ της NAC, ενώ οι νορβηγικές αρχές υποστηρίζουν ότι η ενέργεια αυτή ήταν κανονική υπ’ αυτές τις συνθήκες. Τα μέτρα αυτά δεν αποτέλεσαν αντικείμενο της απόφασης κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας.

Εξάλλου, υπό το πρίσμα των πληροφοριών που υπέβαλαν οι νορβηγικές αρχές όσον αφορά τον αποδέκτη του δανείου που χορήγησε ο Δήμος του Målselv, το εν λόγω μέτρο δεν ανταποκρίνεται πλέον στην περιγραφή που περιλαμβάνει η απόφαση κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας. Οι νορβηγικές αρχές επιβεβαίωσαν επίσης ότι τόσο το εν λόγω δάνειο όσο και η χρηματοδότηση σχεδίου που χορηγήθηκε στη NLH από την κομητεία του Troms μεταβιβάστηκαν στη NAC «για υπηρεσίες αναγκαίες για την εφαρμογή αναπτυξιακού σχεδίου». Ούτε για αυτή τη μεταβίβαση κεφαλαίων γίνεται λόγος στην απόφαση κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας.

Όσον αφορά την αλλαγή του αποδέκτη του δανείου που χορήγησε ο Δήμος του Målselv, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι το επίμαχο μέτρο — η χρηματοδότηση από τη δημοτική αρχή με προτιμησιακό επιτόκιο — εξακολουθεί να ταυτίζεται με αυτό που περιγράφεται στην απόφαση κίνησης επίσημης διαδικασίας έρευνας και, ως εκ τούτου, θα αξιολογήσει το εν λόγω μέτρο προς τον νέο αποδέκτη και όχι εν σχέσει προς τη NAC. Ωστόσο, όσον αφορά τα άλλα ζητήματα που τέθηκαν, η Εποπτεύουσα Αρχή δεν είναι πεπεισμένη ότι δεν μπορούν να εγερθούν αμφιβολίες ως προς τη συμβατότητα των διαφόρων αυτών μέτρων με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι δεν μπορεί να ληφθεί οριστική απόφαση για τα εν λόγω μέτρα, αυτά δεν θα εξεταστούν περαιτέρω στην παρούσα απόφαση. Ως εκ τούτου, το πεδίο της παρούσας απόφασης καλύπτει μόνο τα μέτρα που περιγράφονται στην παράγραφο I-2.1 στοιχεία α) έως ε) ανωτέρω.

2. Ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ

Το κείμενο του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ έχει ως εξής:

«Ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οιαδήποτε μορφή από τα κράτη μέλη της ΕΚ, τα κράτη της ΕΖΕΣ ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής, είναι ασυμβίβαστες με τη λειτουργία της παρούσας συμφωνίας, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ των συμβαλλομένων μερών συναλλαγές, εκτός αν η παρούσα συμφωνία ορίζει άλλως».

Πριν εξετασθούν τα κριτήρια αυτά με τη σειρά, πρέπει να γίνει ένα προκαταρκτικό σχόλιο όσον αφορά τη φύση της δραστηριότητας που πραγματοποιεί η NAC, δηλαδή την παροχή εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών.

Φαίνεται ότι υπάρχει μια ανταγωνιστική αγορά για την παροχή τέτοιων υπηρεσιών, το κόστος των οποίων δεν είναι αμελητέο. Αυτό καθεαυτό το γεγονός ότι η υπηρεσία έχει μια εκπαιδευτική πτυχή, δεν αλλοιώνει την οικονομική φύση της δραστηριότητας. Αντιθέτως, η νομολογία την οποία επικαλέσθηκε η νορβηγική κυβέρνηση φαίνεται ότι υποστηρίζει την άποψη ότι, μολονότι τα μαθήματα που παρέχονται στο πλαίσιο του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος δεν συνιστούν υπηρεσίες κατά την έννοια του άρθρου 50 ΕΚ (19), τα μαθήματα τα οποία χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από ιδιωτικά κεφάλαια, ιδίως από τους σπουδαστές και τους γονείς τους, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου αυτού (20). Εξάλλου, η συλλογιστική αυτή, η οποία εδράζεται στον όρο «υπηρεσία» κατά την έννοια των άρθρων 49 ΕΚ και 36 ΕΟΧ, μπορεί να εφαρμοσθεί και στο πεδίο των κρατικών ενισχύσεων για να απαντηθεί το ερώτημα εάν μια δραστηριότητα είναι οικονομικής φύσεως και επομένως ασκείται από επιχείρηση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ (21). Δεν εκφράσθηκε το επιχείρημα, αλλά ούτε και από τις πληροφορίες που περιλαμβάνει ο φάκελος της υπόθεσης συνάγεται το συμπέρασμα ότι τα μαθήματα που προσφέρει η NAC δεν χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από ιδιωτικά κεφάλαια. Η Εποπτεύουσα Αρχή συμβαίνει, ως εκ τούτου, ότι η εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών που παρείχε η NAC πριν κηρυχθεί σε πτώχευση συνιστούσε οικονομική δραστηριότητα και ότι η NAC αποτελεί επιχείρηση για τους σκοπούς του άρθρου 61 ΕΟΧ.

Το μέτρο ενίσχυσης πρέπει να χορηγείται από το κράτος ή μέσω κρατικών πόρων.

Η επίμαχη χρηματοδότηση συνίσταται είτε σε άμεση επιχορήγηση που χορηγήθηκε στο πλαίσιο του αναθεωρημένου εθνικού προϋπολογισμού είτε σε κεφάλαια που καταβλήθηκαν ή σε πλεονεκτήματα που χορηγήθηκαν από τις τοπικές αρχές. Είναι επομένως προφανές ότι το σύνολο της επίμαχης χρηματοδότησης χορηγήθηκε από το κράτος ή μέσω κρατικών πόρων.

2.2. Ευνοϊκή μεταχείριση ορισμένων επιχειρήσεων ή της παραγωγής ορισμένων προϊόντων

Καταρχάς, το μέτρο ενίσχυσης πρέπει να προσφέρει στους δικαιούχους πλεονέκτημα που τους απαλλάσσει από τις επιβαρύνσεις οι οποίες κανονικά βαρύνουν τον προϋπολογισμό τους. Ωστόσο, μόνον οι μεταβιβάσεις πόρων προς όφελος επιχειρήσεων οφείλουν να αξιολογούνται βάσει του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ. Ως εκ τούτου, πριν ληφθούν υπόψη τα υπό εξέταση μέτρα, πρέπει να διαπιστωθεί εάν οι αποδέκτες της χρηματοδότησης είναι επιχειρήσεις κατά την έννοια της εν λόγω διάταξης.

Όπως προαναφέρθηκε, η NAC είναι αναμφίβολα επιχείρηση, και το γεγονός ότι επιτελεί εκπαιδευτικό έργο δεν αλλοιώνει, στην παρούσα περίπτωση, το συμπέρασμα αυτό.

Ωστόσο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι η NLH δεν ασκεί κανενός είδους οικονομική δραστηριότητα για την οποία λαμβάνει χρηματοδότηση. Σύμφωνα με πάγια νομολογία, κάθε δραστηριότητα που συνίσταται στην προσφορά αγαθών και υπηρεσιών σε μια δεδομένη αγορά αποτελεί οικονομική δραστηριότητα (22). Η Εποπτεύουσα Αρχή δεν έχει λάβει καμία πληροφορία σύμφωνα με την οποία η διευκόλυνση της λειτουργίας της εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στη βόρεια Νορβηγία μπορεί να ορισθεί κατ’ αυτούς τους όρους. Πράγματι, και πάλι σύμφωνα με πάγια νομολογία, μόνον οι υπηρεσίες που παρέχονται κατά κανόνα έναντι αμοιβής νοούνται ως υπηρεσίες κατά την έννοια της συμφωνίας ΕΟΧ (23). Η NLH όχι μόνο δεν αμείβεται για τις υπηρεσίες που προσφέρει, αλλά και οι πόροι που διαθέτει για την εξυπηρέτηση του σκοπού της, δηλαδή τη διευκόλυνση της εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στη βόρεια Νορβηγία, είναι περισσότερο όμοιοι προς τους κοινωνικούς στόχους που προσδιόρισε το Δικαστήριο ΕΖΕΣ στην υπόθεση Private Barnehagers, στην οποία έκρινε ότι το νορβηγικό κράτος δεν απέβλεπε στην άσκηση δραστηριοτήτων επ’ αμοιβή, αλλά στην εκπλήρωση της έναντι του πληθυσμού του αποστολής του στον κοινωνικό, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό τομέα (24). Πράγματι, η χρηματοδότηση η οποία χορηγήθηκε στην NLH από την κομητεία του Troms ομοιάζει λιγότερο προς αμοιβή για την παροχή υπηρεσιών και περισσότερο προς εσωτερική μεταφορά πιστώσεων, καθώς διατίθενται πόροι με σκοπό την προώθηση της εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών στη γεωγραφική περιοχή που καλύπτει η κομητεία. Η συνέχιση της διάθεσης τέτοιων πόρων σε επιχειρήσεις όπως η NAC, οι οποίες ασκούν την οικονομική δραστηριότητα της παροχής εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών, ενδέχεται πράγματι να συνιστά κρατική ενίσχυση, όμως, όπως προαναφέρεται στο σημείο II-1, αυτή δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας απόφασης. Όσον αφορά τις αρχικές χρηματοδοτήσεις υπέρ της NLH, η Εποπτεύουσα Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, τουλάχιστον κατά τη χρονική στιγμή κατά την οποία διατέθηκαν οι χρηματοδοτήσεις, η ίδια η NLH δεν μπορούσε να θεωρηθεί αποδέκτης της ενίσχυσης, και τα δύο μέτρα των οποίων ήταν δικαιούχος η NLH δεν χρειάζεται να αξιολογηθούν περαιτέρω. Η Εποπτεύουσα Αρχή θα εξετάσει, ως εκ τούτου, την ύπαρξη πλεονεκτήματος μόνον όσον αφορά τα μέτρα των οποίων ήταν δικαιούχος η NAC, δηλαδή:

Μια άμεση επιχορήγηση με σκοπό την ελάφρυνση του λειτουργικού κόστους πληροί σαφώς τον όρο αυτό.

Σύμφωνα με τις νορβηγικές αρχές, το δάνειο της κομητείας του Troms χορηγήθηκε στο πλαίσιο του Καθεστώτος Περιφερειακών Δανείων, το οποίο κοινοποιήθηκε στην Εποπτεύουσα Αρχή και εγκρίθηκε από αυτή το 1999. Η διαγραφή ενός δανείου ελαττώνει επίσης την οικονομική επιβάρυνση που θα έφερε κανονικά ο αποδέκτης. Ωστόσο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ο δικαιούχος αποκομίζει οικονομικό όφελος, κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ, εφόσον η συγκεκριμένη πράξη διέπεται από τις κανονικές αρχές της αγοράς. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπέβαλαν οι νορβηγικές αρχές, στα τέλη του 2005, οι ακόλουθες οντότητες ήταν μακροπρόθεσμοι ανέγγυοι πιστωτές της ΝΑC: η Sparebanken Finans Nord-Norge AS (2 877 000 ΝΟΚ), η κομητεία του Troms (400 000 ΝΟΚ), η Indre Troms Samvirkelag BA (200 000 ΝΟΚ) και η Eriksen Eiendom (200 000 ΝΟΚ). Οι νορβηγικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι οι δύο τελευταίες, οι οποίες πρέπει να θεωρηθούν ως ιδιώτες επενδυτές, ενέκριναν τη διαγραφή των δανείων που είχαν χορηγήσει στη NAC, ενώ η Sparebanken Finans Nord-Norge χορήγησε αναβολή της καταβολής των δόσεων του δεύτερου εξαμήνου του 2006, αλλά όχι και απαλλαγή από την καταβολή των τόκων. Επομένως, μολονότι οι δημόσιες αρχές πρέπει να διώκουν τους οφειλέτες τους το ίδιο αυστηρά όπως θα έκανε ένας ιδιώτης πιστωτής, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι, δεδομένου ότι και ιδιωτικοί φορείς της αγοράς χορήγησαν διαγραφή ανεξόφλητων δανείων στη NAC, η ίδια ενέργεια της κομητείας του Troms δεν συνιστά κρατική ενίσχυση.

Στην ενότητα 2.1 των κατευθυντήριων γραμμών περί κρατικών εγγυήσεων αναφέρεται ότι οι κρατικές εγγυήσεις προσφέρουν πλεονέκτημα στον δανειστή και όταν το κράτος δεν απαιτεί το θεμιτό ασφάλιστρο, αυτό συνιστά δαπάνη κρατικών πόρων. Φαίνεται επομένως ότι η εγγύηση που χορηγήθηκε στη NAC από την κομητεία του Troms προσέφερε πλεονέκτημα στη NAC, ευνοώντας, ως εκ τούτου, την επιχείρηση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ.

Δεύτερον, το μέτρο ενίσχυσης πρέπει να είναι επιλεκτικό εφόσον ευνοεί «ορισμένες επιχειρήσεις ή την παραγωγή ορισμένων προϊόντων». Τα υπό εξέταση μέτρα απευθύνθηκαν συγκεκριμένα στη NAC και ήταν, επομένως, σαφώς επιλεκτικά.

2.3. Στρέβλωση του ανταγωνισμού και επιπτώσεις στο εμπόριο μεταξύ των συμβαλλομένων μερών

Προκειμένου τα μέτρα να συνιστούν κρατική ενίσχυση, πρέπει να προκαλούν στρέβλωση του ανταγωνισμού και να επηρεάζουν το εμπόριο μεταξύ των συμβαλλομένων μερών. Δεδομένου ότι η NAC βρίσκεται σε άμεσο ανταγωνισμό στη Νορβηγία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης με άλλα ιδρύματα τα οποία προσφέρουν εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών σύμφωνα με τους κοινούς ευρωπαϊκούς κανόνες (άδεια πληρώματος του Συνδέσμου Αεροπορικών Αρχών - JAA-FCL), φαίνεται ότι η χρηματοδότηση ενισχύει τη θέση του αποδέκτη και, ως εκ τούτου, δύναται να προκαλεί στρέβλωση του ανταγωνισμού μεταξύ αυτών των διαφόρων ιδρυμάτων και να επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ των κρατών στα οποία λειτουργούν τα εν λόγω ιδρύματα.

Για τους προαναφερόμενους λόγους, η Εποπτεύουσα Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα ακόλουθα μέτρα δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ:

και ότι τα ακόλουθα μέτρα που χορηγήθηκαν υπέρ της NAC, δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ:

Σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 3 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου, «η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ ενημερώνεται εγκαίρως περί των σχεδίων που αποβλέπουν να θεσπίσουν ή να τροποποιήσουν τις ενισχύσεις, ώστε να δύναται να υποβάλει τις παρατηρήσεις της […]. Το ενδιαφερόμενο κράτος δεν δύναται να εφαρμόσει τα σχεδιαζόμενα μέτρα πριν η διαδικασία αυτή καταλήξει σε τελική απόφαση».

Οι νορβηγικές αρχές δεν κοινοποίησαν τα προαναφερόμενα μέτρα ενίσχυσης στην Εποπτεύουσα Αρχή. Ως εκ τούτου, η Εποπτεύουσα Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, όσον αφορά τα μέτρα που χαρακτηρίζονται ως ενίσχυση (δηλαδή την άμεση επιχορήγηση και την ενίσχυση δανείου που περιγράφονται, αντιστοίχως, στα σημεία I-2.1 στοιχεία α) και δ) ανωτέρω), οι νορβηγικές αρχές δεν τήρησαν τις υποχρεώσεις που υπέχουν σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 3 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου. Συνεπώς, η στήριξη που χορηγήθηκε συνιστά «παράνομη ενίσχυση» κατά την έννοια του άρθρου 1 στοιχείο στ) του Μέρους II του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου.

Καμία από τις περιστάσεις που περιγράφονται στο άρθρο 61 παράγραφος 2 ΕΟΧ δεν συντρέχει στην παρούσα υπόθεση.

Η συγκεκριμένη περιφέρεια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο α) ΕΟΧ και του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο β) ΕΟΧ.

Η επίμαχη χρηματοδότηση δεν φαίνεται να προωθεί οριζόντιους κοινοτικούς στόχους κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) ΕΟΧ, όπως την έρευνα και την ανάπτυξη, την απασχόληση, το περιβάλλον κ.λπ. Πράγματι, οι νορβηγικές αρχές δεν επικαλέστηκαν αυτή την παρέκκλιση. Η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί επομένως ότι η επίμαχη χρηματοδότηση δεν μπορεί να θεωρηθεί συμβατή με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ κατά την έννοια της εν λόγω παραγράφου.

4.2. Αξιολόγηση βάσει του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ

Σύμφωνα με το άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ, «οι επιχειρήσεις που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος … υπόκεινται στους κανόνες της παρούσας συνθήκης, ιδίως στους κανόνες ανταγωνισμού, κατά το μέτρο που η εφαρμογή των κανόνων αυτών δεν εμποδίζει νομικά ή πραγματικά την εκπλήρωση της ιδιαίτερης αποστολής που τους έχει ανατεθεί. Η ανάπτυξη του εμπορίου δεν πρέπει να επηρεάζεται σε βαθμό ώστε να αντίκειται στα συμφέροντα των συμβαλλομένων μερών».

Η εφαρμογή αυτής της διάταξης επεξηγείται στις κατευθυντήριες γραμμές περί κρατικών ενισχύσεων, στο κεφάλαιο που αφορά τις αντισταθμίσεις για παροχή δημόσιας υπηρεσίας. Στην παράγραφο 25 αυτού του κεφαλαίου προβλέπεται ότι οι κατευθυντήριες γραμμές εφαρμόζονται για την αξιολόγηση των μη κοινοποιηθεισών ενισχύσεων οι οποίες χορηγήθηκαν μετά την έγκριση των κατευθυντήριων γραμμών. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, εφαρμόζονται οι διατάξεις που ίσχυαν τη στιγμή της χορήγησης της ενίσχυσης. Τα δύο υπό εξέταση μέτρα εφαρμόσθηκαν πριν από την έγκριση των κατευθυντήριων γραμμών (20 Δεκεμβρίου 2005).

Πριν από την εισαγωγή του τότε κεφαλαίου 18Γ των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις (το οποίο είναι πλέον απλώς το κεφάλαιο για τις αντισταθμίσεις για παροχή δημόσιας υπηρεσίας), δεν υπήρχαν συγκεκριμένοι κανόνες σχετικά με τις αντισταθμίσεις για παροχή δημόσιας υπηρεσίας. Η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί σκόπιμο παρ’ όλα αυτά να προβεί στην αξιολόγηση των προηγούμενων μέτρων βάσει της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας στην Ευρώπη (25) σε συνάρτηση με τη νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων η οποία βρισκόταν σε ισχύ πριν χορηγηθεί η ενίσχυση.

Εξάλλου, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι το περιεχόμενο του κεφαλαίου 18Γ των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις δεν μετέβαλε ουσιαστικά τη βάση της αξιολόγησης, αλλά απλώς διευκρίνισε τι χρειάζεται προκειμένου να πληρούνται τα διάφορα κριτήρια που προβλέπονται στο άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ.

Η συμβατότητα των δύο υπό εξέταση μέτρων θα αξιολογηθεί επομένως βάσει των ακόλουθων (σωρευτικών) αρχών, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τόσο το χρονοδιάγραμμα των μέτρων όσο και το γεγονός ότι το άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ συνιστά παρέκκλιση και ως τέτοια πρέπει να ερμηνεύεται περιοριστικά:

Τα κράτη ΕΖΕΣ έχουν ευρεία διακριτική ευχέρεια για τον καθορισμό του επιπέδου των υπηρεσιών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος και δύνανται, εάν παραστεί ανάγκη, να επιβάλλουν υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας προκειμένου να εξασφαλίσουν το επίπεδο αυτό. Ο ορισμός από το κράτος της έννοιας της υπηρεσίας γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος υπόκειται αποκλειστικά στο κριτήριο του πρόδηλου σφάλματος. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να ισχύσει η παρέκκλιση του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ, πρέπει να ορίζεται σαφώς η αποστολή δημόσιας υπηρεσίας.

Στο πλαίσιο αυτό, βάσει της νομολογίας, η έννοια της «υπηρεσίας γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος» καλύπτει υπηρεσίες οι οποίες παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εν συγκρίσει προς το οικονομικό ενδιαφέρον της εν γένει οικονομικής δραστηριότητας (26). Ένα τέτοιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό μπορεί να αποτελεί το γεγονός ότι οι δημόσιες αρχές θεωρούν ότι μια υπηρεσία πρέπει να παρέχεται ακόμα και σε περίπτωση που η αγορά ενδέχεται να μην έχει επαρκή κίνητρα για την παροχή της (27). Επομένως, σε περίπτωση που ορισμένες υπηρεσίες θεωρηθεί ότι εξυπηρετούν το γενικό συμφέρον αλλά οι δυνάμεις της αγοράς δεν είναι σε θέση να τις παράσχουν κατά τρόπο ικανοποιητικό, το οικείο κράτος μπορεί να επιβάλει συγκεκριμένες υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας ώστε να εξασφαλίσει ένα κατάλληλο επίπεδο παρεχομένων υπηρεσιών.

Όσον αφορά την άμεση επιχορήγηση ύψους 4,5 εκατ. ΝΟΚ, η Εποπτεύουσα Αρχή υπογραμμίζει ότι η σχετική θέση στον κρατικό προϋπολογισμό του 2005 προβλέπει τη χορήγηση χρηματοδότησης για την «εκπαίδευση χειριστών αεροσκαφών στο Tromsø/Bardufoss». Η Εποπτεύουσα Αρχή είναι της άποψης ότι το στοιχείο αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί σαφής ορισμός της αποστολής δημόσιας υπηρεσίας. Εξάλλου, ακόμα και εάν κανείς υποστήριζε ότι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αποτελεί το γεγονός ότι το σύνολο των μαθημάτων πραγματοποιείται στη Νορβηγία και ότι αυτό συνιστά το στοιχείο «γενικού ενδιαφέροντος» της υπηρεσίας, η Εποπτεύουσα Αρχή υπογραμμίζει ότι καμία διάταξη στον προϋπολογισμό ή σε άλλα έγγραφα που υποβλήθηκαν στην Εποπτεύουσα Αρχή δεν εξαρτά τη χορήγηση της επιχορήγησης από ένα τέτοιο χαρακτηριστικό.

Η Εποπτεύουσα Αρχή, ως εκ τούτου, είναι της άποψης ότι στην υπό εξέταση υπόθεση ο ορισμός της υπηρεσίας γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος συνιστά πρόδηλο σφάλμα. Κατά συνέπεια, στη συγκεκριμένη υπόθεση δεν πληρείται ο αναγκαίος όρος για την εφαρμογή του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ (δηλαδή να προσφέρει μια επιχείρηση υπηρεσία γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος).

Τέλος, όσον αφορά το μέτρο που αναφέρεται στο σημείο I-2.1 στοιχείο δ) ανωτέρω, η Εποπτεύουσα Αρχή είναι της άποψης ότι μια εγγύηση για ορισμένο ποσό χρέους, υπό τη γενική έννοια, δεν είναι ισοδύναμη με την εξασφάλιση της επιτέλεσης συγκεκριμένου καθήκοντος γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος και ότι, ως εκ τούτου, το εν λόγω μέτρο δεν πρέπει να αξιολογηθεί βάσει του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ.

Ακόμα και εάν υποτεθεί ότι η εν λόγω υπηρεσία είχε ορισθεί καταλλήλως, προκειμένου να ισχύσει η εξαίρεση που προβλέπεται στο άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ, η ανάθεση της αποστολής δημόσιας υπηρεσίας πρέπει να γίνει ρητά με πράξη της δημόσιας αρχής. Η Εποπτεύουσα Αρχή υπογραμμίζει ότι τα δύο υπό εξέταση μέτρα φαίνεται να παρέχουν οικονομικό πλεονέκτημα στη NAC χωρίς ωστόσο να της αναθέτουν οιαδήποτε αποστολή δημόσιας υπηρεσίας ως αντίτιμο για τη χρηματοδότηση. Όσον αφορά το επιχείρημα των νορβηγικών αρχών ότι βασίζονται στην πρακτική της Επιτροπής, η Εποπτεύουσα Αρχή είναι της άποψης ότι από τις αποφάσεις της Επιτροπής δεν συνάγεται ότι η χρηματοδότηση και μόνον από το κράτος ισοδυναμεί με ανάθεση, εφόσον δεν ορίζεται η αποστολή δημόσιας υπηρεσίας ή οι όροι υπό τους οποίους πρέπει αυτή να παρέχεται (28). Στο πλαίσιο αυτό, η Εποπτεύουσα Αρχή επαναλαμβάνει ότι, εάν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εκπαίδευσης που παρέχεται στη NAC είναι το γεγονός ότι το σύνολο των μαθημάτων πραγματοποιείται στη Νορβηγία, και αυτό συνιστά το στοιχείο «γενικού ενδιαφέροντος» της υπηρεσίας, καμία διάταξη στον προϋπολογισμό ή σε άλλα έγγραφα που υποβλήθηκαν στην Εποπτεύουσα Αρχή δεν εξαρτά τη χορήγηση της επιχορήγησης από ένα τέτοιο χαρακτηριστικό.

Επομένως, ακόμα και εάν ήταν σαφές ότι οι νορβηγικές αρχές είχαν κατά νου συγκεκριμένη αποστολή δημόσιας υπηρεσίας όταν αποφάσισαν τη χορήγηση χρηματοδότησης στον κλάδο της εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών, η Εποπτεύουσα Αρχή δεν διαβλέπει καμία ένδειξη ότι η συγκεκριμένη αποστολή είχε ανατεθεί συγκεκριμένα στη NAC. Κατά συνέπεια, το άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην υπό εξέταση υπόθεση.

Τα δύο τελευταία στοιχεία του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ συνιστούν από κοινού αξιολόγηση της αναλογικότητας. Για να εκτιμήσει εάν τα μέτρα που εφαρμόσθηκαν υπερβαίνουν το αναγκαίο για την αποτελεσματική εκτέλεση της αποστολής δημόσιας υπηρεσίας, η Εποπτεύουσα Αρχή σημειώνει ότι, πρώτον, η ανάγκη χρηματοδότησης είναι αμφίβολη εφόσον αυτή παρέχεται άνευ όρων και, δεύτερον, ότι δεν φαίνεται να πραγματοποιήθηκε αντικειμενική εκτίμηση της χρηματοδότησης που ήταν πραγματικά αναγκαία. Η Εποπτεύουσα Αρχή καταλήγει, επομένως, το συμπέρασμα ότι, ακόμα και αν πληρούνταν τα υπόλοιπα κριτήρια, αυτό το στοιχείο του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ δεν πληρείται στην υπό εξέταση υπόθεση.

Η Εποπτεύουσα Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ούτε η άμεση επιχορήγηση [I 2.1 στοιχείο α) ανωτέρω] ούτε η ενίσχυση δανείου [I 2.1 στοιχείο δ) ανωτέρω] πληρούν τους όρους που προβλέπει το άρθρο 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ και ότι, ως εκ τούτου, τα εν λόγω δύο μέτρα είναι ασυμβίβαστα με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ.

Η Εποπτεύουσα Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα ακόλουθα μέτρα δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ:

Ωστόσο, η Εποπτεύουσα Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι νορβηγικές αρχές εφάρμοσαν παρανόμως τα ακόλουθα μέτρα ενίσχυσης:

κατά παράβαση του άρθρου 1 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου.

Τα μέτρα ενίσχυσης που περιγράφονται δεν πληρούν τους όρους για την εφαρμογή του άρθρου 59 παράγραφος 2 ΕΟΧ και, ως εκ τούτου, δεν είναι συμβατά με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ.

Βάσει του άρθρου 14 του μέρους II του Πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου, η Εποπτεύουσα Αρχή αποφασίζει ότι κάθε παράνομη ενίσχυση που δεν συμβιβάζεται με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της συμφωνίας πρέπει να ανακτηθεί από τους δικαιούχους,

Η χρηματοδότηση σχεδίου που χορηγήθηκε στη NLH από την κομητεία του Troms και το δάνειο που χορηγήθηκε στη NLH από τον Δήμο του Målselv, καθώς και η διαγραφή από την κομητεία του Troms δανείου το οποίο χορήγησε στη NAC, δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ.

Η άμεση επιχορήγηση ύψους 4,5 εκατ. ΝΟΚ από τον κρατικό προϋπολογισμό και η εγγύηση δανείου που χορηγήθηκε από την κομητεία του Troms συνιστούν κρατική ενίσχυση υπέρ της NAC η οποία είναι ασυμβίβαστη με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 ΕΟΧ.

Οι νορβηγικές αρχές λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την ανάκτηση της αναφερόμενης στο άρθρο 2 ενίσχυσης η οποία χορηγήθηκε παράνομα στη NAC.

Η ανάκτηση πραγματοποιείται αμέσως σύμφωνα με τις διαδικασίες του εθνικού δικαίου, εφόσον αυτές επιτρέπουν την άμεση και αποτελεσματική εκτέλεση της παρούσας απόφασης. Η προς ανάκτηση ενίσχυση περιλαμβάνει τους τόκους και τους ανατοκισμούς που υπολογίζονται από την ημερομηνία κατά την οποία η ενίσχυση είχε τεθεί στη διάθεση της NAC έως την ημερομηνία της ανάκτησής της. Ο τόκος υπολογίζεται βάσει του άρθρου 9 της απόφασης αριθ. 195/04/COL.

Οι νορβηγικές αρχές ενημερώνουν την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ εντός δύο μηνών από την κοινοποίηση της παρούσας απόφασης σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη συμμόρφωση με αυτήν.

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στο Βασίλειο της Νορβηγίας.

Το αγγλικό κείμενο της παρούσας απόφασης είναι το μόνο αυθεντικό.

Βρυξέλλες, 1η Ιουλίου 2009.

Για την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ

Per SANDERUD

Πρόεδρος

Kristján A. STEFÁNSSON

Μέλος του Σώματος

(3) Εφεξής «συμφωνία περί εποπτείας και Δικαστηρίου».

(4) Κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή και ερμηνεία των άρθρων 61 και 62 της συμφωνίας για τον ΕΟΧ και του άρθρου 1 του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί εποπτείας και Δικαστηρίου, που εγκρίθηκαν και εκδόθηκαν από την Αρχή στις 19 Ιανουαρίου 1994, δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής «ΕΕ») L 231 της 3.9.1994, σ. 1 και στο συμπλήρωμα ΕΟΧ αριθ. 32 της 3.9.1994, σ. 1. Οι κατευθυντήριες γραμμές (εφεξής «κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις») τροποποιήθηκαν για τελευταία φορά στις 25 Απριλίου 2007.

(6) Εφεξής «απόφαση κίνησης της επίσημης διαδικασίας έρευνας».

(8) Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αλληλογραφία μεταξύ των νορβηγικών αρχών και της Εποπτεύουσας Αρχής, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ανατρέξουν στην απόφαση κίνησης της επίσημης διαδικασίας έρευνας.

(10) Οι νορβηγικές αρχές φαίνεται ότι, προς υποστήριξη αυτής της πρότασης, αναφέρονται στη διαδικασία εκκαθάρισης που κίνησε το Δ.Σ. της NAC.

(11) Προς επίρρωση του επιχειρήματος αυτού, οι νορβηγικές αρχές επικαλούνται γεγονός ότι η NAC επί του παρόντος υπόκειται σε διαδικασία πτώχευσης.

(12) Υπόθεση 202/88 Επιτροπή κατά Γαλλίας (Telecommunications Terminal Equipment) [1991] Συλλογή σ. Ι-1223, σκέψη 12.

(13) Προς επίρρωση του επιχειρήματος αυτού, οι νορβηγικές αρχές παραπέμπουν στην υπόθεση C-159/94 Επιτροπή κατά Γαλλίας [1997] Συλλογή σ. Ι-5815, σκέψεις 112 και 113.

(14) Σύμφωνα με αποδεικτικά στοιχεία που υπέβαλε η κομητεία του Troms, δύο άλλες, ιδιωτικές επιχειρήσεις με ανεξόφλητα δάνεια ύψους 200 000 NOK κάθε μία χορήγησαν επίσης διαγραφή χρέους στην NAC ως μέρος της αναδιάρθρωσης.

(15) Η καταγγέλλουσα επιχείρηση υπογραμμίζει ότι, μολονότι στους σπουδαστές της NEAR παρέχεται η δυνατότητα να ολοκληρώσουν το σύνολο της εκπαίδευσής τους στη Νορβηγία, οι περισσότεροι δέχονται τις ευκαιρίες που τους προσφέρονται στο εξωτερικό. Η διαφορά είναι ότι η NAC δεν προσφέρει τέτοιες δυνατότητες σπουδών στο εξωτερικό και, ως εκ τούτου, όλοι οι σπουδαστές ολοκληρώνουν την εκπαίδευσή τους μόνο στη Νορβηγία.

(16) Στο πλαίσιο αυτό, η καταγγέλλουσα επιχείρηση παραπέμπει στις υποθέσεις C-41/90 Höfner [1991] Συλλογή σ. Ι-1979 και C-244/94 Fédération Française des Sociétés d’Assurance [1995] Συλλογή σ. Ι-4013. Αφετέρου δε, η αποκλειστικά κοινωνική λειτουργία της οντότητας στην υπόθεση C-159/91 Poucet et Pistre [1993] Συλλογή σ. Ι-637 αναφέρεται ως παράδειγμα ένταξης σε κατηγορία διαφορετική από τις επιχειρήσεις.

(17) Βάσει του εκτιμώμενου κόστους της εκπαίδευσης ανά σπουδαστή στην NAC, το οποίο ανέρχεται σε 937 500 ΝΟΚ, η καταγγέλλουσα επιχείρηση υποστηρίζει ότι η NAC δέχεται υπεραντιστάθμιση, δεδομένου ότι το κόστος της εκπαίδευσης στη NEAR και αποκλειστικά στη Νορβηγία ανέρχεται σε 512 000 NOK.

(18) Η καταγγέλλουσα επιχείρηση υπογραμμίζει ότι η κομητεία δεν υπέβαλε παρατηρήσεις για την αρχική χορήγηση του δανείου αλλά ούτε και για την αναβολή της εξόφλησης το 2003. Υποστηρίζει το επιχείρημά της ότι τα στοιχεία αυτά συνιστούν επίσης κρατική ενίσχυση.

(19) Το άρθρο 37 ΕΟΧ έχει την ίδια ακριβώς διατύπωση.

(20) Υπόθεση C-109/92 Raso [1993] Συλλογή I6447, σκέψεις 14-17. Το Δικαστήριο ΕΖΕΣ επιβεβαίωσε πρόσφατα την άποψη αυτή στην υπόθεση E-5/07 Private Barnehagers Landsforbund, απόφαση της 21ης Φεβρουαρίου 2008, η οποία δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί, σκέψεις 80 κ.ε.

(21) Προαναφερθείσα υπόθεση E-5/07 Private Barnehagers Landsforbund, σκέψη 80.

(22) Υπόθεση C-205/03 P FENIN [2006] Συλλογή σ. Ι-6295, σκέψη 25.

(23) Προαναφερθείσα υπόθεση E-5/07 Private Barnehagers Landsforbund, σκέψη 81.

(24) Προαναφερθείσα υπόθεση E-5/07 Private Barnehagers Landsforbund, σκέψη 83.

(26) Βλέπε π.χ. υπόθεση C-179/90 Merci convenzionali porto di Genova [1991], Συλλογή σ. Ι-5889, σκέψη 28.

(27) Βλέπε π.χ. την προαναφερθείσα στην υποσημείωση 25 ανακοίνωση της Επιτροπής για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος στην Ευρώπη, παράγραφος 14.

(28) Στην απόφαση 2006/225/ΕΚ της Επιτροπής, της 2ας Μαρτίου 2005, σχετικά με το καθεστώς κρατικών ενισχύσεων που χορήγησε η Ιταλία για την αναδιάρθρωση των οργανισμών επαγγελματικής κατάρτισης (ΕΕ L 81 της 18.3.2006, σ. 25) αναγνωρίζεται ρητώς ότι οι εν λόγω οργανισμοί «εξασφάλιζαν θεσμοθετημένες υπηρεσίες κατάρτισης κοινωνικού σκοπού, οι οποίες … αποτελούσαν τμήμα του συστήματος δημόσιας παιδείας» (παράγραφος 48) και ότι, ως εκ τούτου, τους «έχει ανατεθεί μια αποστολή δημόσιας υπηρεσίας, στο πλαίσιο των σχετικών εθνικών και περιφερειακών κανόνων, μέσω δεσμευτικών πράξεων» (παράγραφος 57).