1

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 6, παράγραφος 1, της οδηγίας 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2012, σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών (ΕΕ 2012, L 142, σ. 1), του άρθρου 82 ΣΛΕΕ και του άρθρου 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Χάρτης).

2

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαδικασίας που κινήθηκε από την Delgaz Grid SA λόγω της διάρκειας της ποινικής διαδικασίας που κίνησε η Parchetul de pe lângă Judecătoria Alba Iulia (εισαγγελία πρωτοδικών Alba Iulia, Ρουμανία) (στο εξής: εισαγγελία) για τα αδικήματα της απάτης, της πλαστογραφίας καθώς και της χρήσης πλαστού εγγράφου τα οποία οδήγησαν σε αύξηση των τιμολογίων του φυσικού αερίου που πληρώνουν οι τελικοί καταναλωτές.

3

Το άρθρο 1 της οδηγίας 2012/13, με τίτλο «Αντικείμενο», προβλέπει τα εξής:

«Η παρούσα οδηγία ορίζει κανόνες σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης των υπόπτων ή κατηγορουμένων, σχετικά με τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας και τις εναντίον τους κατηγορίες. Ορίζει επίσης κανόνες για το δικαίωμα ενημέρωσης των προσώπων που υπόκεινται στο Ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως σχετικά με τα δικαιώματά τους.»

4

Υπό τον τίτλο «Πεδίο εφαρμογής», το άρθρο 2 της οδηγίας αυτής ορίζει στην παράγραφο 1 τα εξής:

«Η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται από τη στιγμή που ένα πρόσωπο ενημερώνεται από τις αρμόδιες αρχές κράτους μέλους ότι θεωρείται ύποπτο ή κατηγορείται για την τέλεση αξιόποινης πράξης μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, ήτοι τον τελικό προσδιορισμό του εάν ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος έχει τελέσει την αξιόποινη πράξη, συμπεριλαμβανομένης, κατά περίπτωση, της επιμέτρησης της ποινής και της εκδίκασης τυχόν προσφυγής.»

5

Το άρθρο 4 της εν λόγω οδηγίας αφορά το έγγραφο δικαιωμάτων κατά τη σύλληψη υπόπτου ή κατηγορουμένου και το άρθρο 5 της οδηγίας αυτής αφορά το εν λόγω έγγραφο δικαιωμάτων στο πλαίσιο των διαδικασιών του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης.

6

Το άρθρο 6, παράγραφος 1, της ίδιας οδηγίας προβλέπει τα εξής:

«Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε ο ύποπτος ή κατηγορούμενος να ενημερώνεται για την αξιόποινη πράξη την οποία φέρεται, ή κατηγορείται, ότι διέπραξε. Η ενημέρωση αυτή είναι άμεση και δεόντως λεπτομερής προκειμένου να διασφαλισθούν ο δίκαιος χαρακτήρας της διαδικασίας και η αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων υπεράσπισης του κατηγορουμένου.»

7

Το άρθρο 488bis του Legea nr. 135/2010 privind Codul de procedură penală (νόμου 135/2010 περί του κώδικα ποινικής δικονομίας), της 1ης Ιουλίου 2010 (Monitorul Oficial al României, μέρος I, αριθ. 486 της 15ης Ιουλίου 2010) (στο εξής: κώδικας ποινικής δικονομίας), με τίτλο «Άσκηση της προσφυγής», ορίζει τα εξής:

«1.   Εάν η διαδικασία της ποινικής δίωξης ή της ποινικής δίκης δεν ολοκληρώνεται εντός εύλογης προθεσμίας, είναι δυνατή η άσκηση προσφυγής με αίτημα την επιτάχυνση της διαδικασίας.

2.   Την προσφυγή νομιμοποιείται να ασκήσει ο ύποπτος, ο κατηγορούμενος, ο ζημιωθείς, ο πολιτικώς ενάγων και ο αστικώς υπεύθυνος. Κατά τη διάρκεια της δίκης, η προσφυγή μπορεί να ασκηθεί και από την εισαγγελική αρχή.

[…]»

8

Την 1η Ιουλίου 2019, τα ανακριτικά όργανα που ανήκουν στην Inspectoratul de Poliție Județean Alba – Serviciul de Investigare a Criminalității Economice (περιφερειακή αστυνομική επιθεώρηση Alba – υπηρεσία έρευνας οικονομικών εγκλημάτων, Ρουμανία) κίνησαν έρευνα όσον αφορά τους υπαλλήλους της Delgaz Grid, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, υπεξαίρεσαν, προς ίδιον όφελος, υλικό και περιουσιακά στοιχεία για τη διαχείριση των οποίων ήταν υπεύθυνοι, διευκόλυναν την υπεξαίρεση καυσίμων πλαστογραφώντας έγγραφα και επιδόθηκαν σε δραστηριότητες ικανές να προκαλέσουν ζημίες ή να επηρεάσουν την εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας διανομής. Η έρευνα αυτή οδήγησε στην άσκηση, στις 2 Ιουλίου 2019, ποινικής δίωξης για τα αδικήματα, μεταξύ άλλων, κατάχρησης εξουσίας και υπεξαίρεσης κεφαλαίων, η οποία επεκτάθηκε, στις 8 Ιανουαρίου 2020, σε αδικήματα απάτης, πλαστογραφίας και χρήσης πλαστού εγγράφου. Λαμβανομένης υπόψη της δίωξης αυτής, σχηματίστηκε από την εισαγγελία ποινική δικογραφία για την έρευνα.

9

Στις 29 Οκτωβρίου 2020, η έρευνα χωρίστηκε από την εισαγγελία σε δύο δικογραφίες, οπότε σχηματίστηκε χωριστή ποινική δικογραφία σχετικά με την ποινική δίωξη για τα αδικήματα της απάτης, της πλαστογραφίας και της χρήσης πλαστού εγγράφου, η οποία αποτελεί το αντικείμενο της κύριας δίκης. Στο πλαίσιο της ποινικής δικογραφίας αυτής, διεξήχθησαν περίπου 87 έλεγχοι στην έδρα και στους χώρους της Delgaz Grid, κατόπιν των οποίων κατασχέθηκε πλήθος εγγράφων, και εξετάστηκαν περίπου 174 υπάλληλοι ή πρώην υπάλληλοι της εταιρίας αυτής ως μάρτυρες.

10

Στις 21 Ιουλίου 2021, η Delgaz Grid άσκησε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, Judecătoria Târgu-Mureș (πρωτοδικείου Târgu-Mureș, Ρουμανία), προσφυγή με αντικείμενο τη διάρκεια της ποινικής δίκης, την οποία θεωρεί αδικαιολόγητα παρατεταμένη.

11

Στις 4 Αυγούστου 2021, η εισαγγελία ζήτησε την απόρριψη της προσφυγής αυτής ως απαράδεκτης, καθόσον η Delgaz Grid δεν έχει, στο πλαίσιο της επίμαχης στην κύρια δίκη ποινικής διαδικασίας, την ιδιότητα του υπόπτου ή κατηγορουμένου, η οποία απαιτείται ωστόσο από τον κώδικα ποινικής δικονομίας για την άσκηση τέτοιας προσφυγής.

12

Συναφώς, η Delgaz Grid υποστηρίζει, κατ’ ουσίαν, ότι εθνική ρύθμιση η οποία επιτρέπει την άσκηση προσφυγής με αντικείμενο τη διάρκεια ποινικής δίκης μόνο σε πρόσωπο που του έχει γνωστοποιηθεί επισήμως ότι εμπλέκεται σε ποινική υπόθεση ως ύποπτος ή ως κατηγορούμενος αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης. Εκτιμά, ειδικότερα, ότι, δεδομένου ότι η οδηγία 2012/13 δεν περιέχει ορισμό των εννοιών των «υπόπτων» ή των «κατηγορουμένων», πρέπει να εξεταστεί κατά πόσον οι έννοιες αυτές περιλαμβάνουν τα πρόσωπα που έχουν, de facto, την ιδιότητα αυτή.

13

Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι η επίμαχη στην κύρια δίκη κατάσταση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης στο μέτρο που η Delgaz Grid προβάλλει ότι η εθνική ρύθμιση που διέπει την άσκηση προσφυγής με αντικείμενο τη διάρκεια της ποινικής δίκης, η οποία προβλέπεται στο άρθρο 488bis, παράγραφος 2, του κώδικα ποινικής δικονομίας, αντιβαίνει, υπό το πρίσμα της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο δίκαιο της Ένωσης, ιδίως δε στο άρθρο 6, παράγραφος 1, της οδηγίας 2012/13, στο άρθρο 47 του Χάρτη και στο άρθρο 82 ΣΛΕΕ.

14

Το εν λόγω δικαστήριο επισημαίνει ότι η απάντηση του Δικαστηρίου στο υποβληθέν προδικαστικό ερώτημα θα επηρεάσει την έκβαση της υπόθεσης της κύριας δίκης. Διευκρινίζει, συναφώς, πρώτον, ότι το Curtea Constituțională (Συνταγματικό Δικαστήριο, Ρουμανία) έχει κηρύξει σύμφωνες προς το Ρουμανικό Σύνταγμα τις διατάξεις του άρθρου 488bis, παράγραφος 2, του κώδικα ποινικής δικονομίας, δεύτερον, ότι, κατά τον χρόνο άσκησης, από την Delgaz Grid, της προσφυγής με αντικείμενο τη διάρκεια της επίμαχης στην κύρια δίκη ποινικής διαδικασίας, η ποινική δίωξη αφορούσε τις πράξεις (ποινική δίωξη in rem) και ότι η εταιρία αυτή δεν είχε αποκτήσει την ιδιότητα του υπόπτου ή του κατηγορουμένου, τρίτον, ότι ο Ρουμάνος νομοθέτης αναγνωρίζει την προβλεπόμενη από το εθνικό δίκαιο δυνατότητα άσκησης προσφυγής σε περίπτωση αδικαιολόγητης παράτασης της ποινικής δίκης μόνο σε πρόσωπα στα οποία έχει απαγγελθεί κατηγορία ποινικής φύσεως και τους έχει κοινοποιηθεί τυπικώς η εις βάρος τους ποινική κατηγορία, ήτοι στα πρόσωπα που έχουν την ιδιότητα του υπόπτου ή του κατηγορουμένου, και, τέλος, ότι η πρακτική των εθνικών δικαστηρίων είναι να απορρίπτουν ως απαράδεκτες τις προσφυγές με αντικείμενο τη διάρκεια της ποινικής δίκης σε περιπτώσεις όπως αυτή που προκάλεσε την παραπομπή στο Δικαστήριο στην υπό κρίση υπόθεση.

15

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Judecătoria Târgu-Mureș (πρωτοδικείο Târgu-Mureș) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«[Α]ντιτίθεται το άρθρο 6, [παράγραφος] 1, της οδηγίας [2012/13], σε συνδυασμό με το άρθρο 82 ΣΛΕΕ και το άρθρο 47 του [Χάρτη] σχετικά με το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου, σε εθνική ρύθμιση η οποία δεν παρέχει στα πρόσωπα στα οποία έχει απαγγελθεί κατηγορία ποινικής φύσεως, αλλά δεν έχουν ενημερωθεί επισήμως για την απαγγελία κατηγορίας [εις βάρος τους], δικαίωμα αμφισβήτησης της υπερβολικής διάρκειας της ποινικής δίκης στο πλαίσιο της οποίας τα εν λόγω πρόσωπα τελούν υπό έρευνα;»

16

Το αιτούν δικαστήριο ζήτησε, βάσει του άρθρου 105, παράγραφος 1, του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου, να εκδικασθεί η υπό κρίση υπόθεση με ταχεία διαδικασία.

17

Δυνάμει του άρθρου 53, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας, όταν το Δικαστήριο είναι προδήλως αναρμόδιο να επιληφθεί της υποθέσεως, το Δικαστήριο, αφού ακούσει τον γενικό εισαγγελέα, μπορεί οποτεδήποτε να αποφανθεί με αιτιολογημένη διάταξη, χωρίς να συνεχίσει τη διαδικασία.

18

Η διάταξη αυτή πρέπει να εφαρμοστεί στην υπό κρίση υπόθεση.

19

Κατά πάγια νομολογία, στο πλαίσιο προδικαστικής παραπομπής δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, το Δικαστήριο μπορεί μόνο να ερμηνεύσει το δίκαιο της Ένωσης εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων οι οποίες του έχουν απονεμηθεί [απόφαση της 19ης Νοεμβρίου 2019, A. K. κ.λπ. (Ανεξαρτησία του πειθαρχικού τμήματος του Ανωτάτου Δικαστηρίου), C‑585/18, C‑624/18 και C‑625/18, EU:C:2019:982, σκέψη 77 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

20

Η οδηγία 2012/13, σύμφωνα με το άρθρο 1 αυτής, ορίζει κανόνες σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης των υπόπτων ή κατηγορουμένων, σχετικά με τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας και τις εναντίον τους κατηγορίες.

21

Κατά το άρθρο 2, παράγραφος 1, η οδηγία αυτή εφαρμόζεται από τη στιγμή που ένα πρόσωπο ενημερώνεται από τις αρμόδιες αρχές κράτους μέλους ότι θεωρείται ύποπτο ή κατηγορείται για την τέλεση αξιόποινης πράξης μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, ήτοι τον τελικό προσδιορισμό του εάν ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος έχει τελέσει την αξιόποινη πράξη, συμπεριλαμβανομένης, κατά περίπτωση, της επιμέτρησης της ποινής και της εκδίκασης τυχόν προσφυγής.

22

Το άρθρο 6, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας, διάταξη η οποία ενδιαφέρει το αιτούν δικαστήριο, ορίζει ότι τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε ο ύποπτος ή κατηγορούμενος να ενημερώνεται για την αξιόποινη πράξη την οποία φέρεται, ή κατηγορείται, ότι διέπραξε και ότι η ενημέρωση αυτή είναι άμεση και δεόντως λεπτομερής προκειμένου να διασφαλισθούν ο δίκαιος χαρακτήρας της διαδικασίας και η αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων υπεράσπισης του κατηγορουμένου.

23

Εν προκειμένω, η Delgaz Grid αμφισβητεί τη μη δυνατότητα άσκησης προσφυγής, δυνάμει του άρθρου 488bis του κώδικα ποινικής δικονομίας, με αντικείμενο την υπερβολική διάρκεια της ποινικής δίκης σχετικά με αδικήματα για τα οποία κατά την εκτίμησή της θεωρείται ύποπτη, καθόσον η διάταξη αυτή παρέχει τη δυνατότητα άσκησης τέτοιας προσφυγής μόνο στα πρόσωπα που έχουν την ιδιότητα του «υπόπτου» ή του «κατηγορουμένου», ιδιότητα την οποία δεν έχει η Delgaz Grid.

24

Συναφώς, επισημαίνεται ότι, παρά τη διατύπωση του υποβληθέντος προδικαστικού ερωτήματος, που μπορεί να υποδηλώνει ότι έχει απαγγελθεί κατηγορία ποινικής φύσεως στην Delgaz Grid, από την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως προκύπτει ότι τούτο δεν συμβαίνει. Κατά τον χρόνο άσκησης της προσφυγής της δυνάμει του άρθρου 488bis του κώδικα ποινικής δικονομίας, η επίμαχη ποινική δίωξη δεν είχε ασκηθεί κατά της Delgaz Grid και η εταιρία αυτή δεν είχε ενημερωθεί επισήμως για την ύπαρξη κατηγορίας εις βάρος της.

25

Ωστόσο, όπως υπομνήσθηκε στις σκέψεις 20 και 21 της παρούσας διατάξεως, η οδηγία 2012/13 ορίζει μόνο τους κανόνες σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης των υπόπτων ή κατηγορουμένων ως προς με τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας και τις εναντίον τους κατηγορίες από τη στιγμή που ένα πρόσωπο ενημερώνεται από τις αρμόδιες αρχές κράτους μέλους ότι θεωρείται ύποπτο ή κατηγορείται για την τέλεση αξιόποινης πράξης.

26

Υπό τις συνθήκες αυτές, καθόσον δεν έχει κινηθεί ποινική διαδικασία κατά της Delgaz Grid και η εταιρία αυτή δεν έχει λάβει τέτοια ενημέρωση από τις εθνικές αρμόδιες αρχές, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η επίμαχη στην κύρια δίκη περίπτωση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2012/13 και, ως εκ τούτου, ότι το άρθρο 6, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής, το οποίο αφορά το υποβληθέν ερώτημα, δεν έχει εφαρμογή εν προκειμένω.

27

Εξάλλου, το άρθρο 82 ΣΛΕΕ, το οποίο επίσης μνημονεύεται από το αιτούν δικαστήριο, με το οποίο αρχίζει το κεφάλαιο 4 με τίτλο «Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις», του τίτλου V, της Συνθήκης ΛΕΕ, σχετικά με τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, προβλέπει τα μέτρα που πρέπει να θεσπίσει ο νομοθέτης της Ένωσης για την ολοκλήρωση της πλήρους συνεργασίας των κρατών μελών στον τομέα του ποινικού δικαίου και κατοχυρώνει τον κανόνα ότι η συνεργασία αυτή στηρίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης. Δεδομένου ότι το άρθρο αυτό απευθύνεται αποκλειστικώς στα θεσμικά όργανα της Ένωσης, δεν έχει εφαρμογή εν προκειμένω (πρβλ. απόφαση της 7ης Ιουνίου 2012, Vinkov, C‑27/11, EU:C:2012:326, σκέψεις 41 και 42).

28

Τέλος, υπενθυμίζεται ότι το πεδίο εφαρμογής του Χάρτη, όσον αφορά τη δράση των κρατών μελών, ορίζεται στο άρθρο του 51, παράγραφος 1, το οποίο προβλέπει ότι οι διατάξεις του Χάρτη απευθύνονται στα κράτη μέλη μόνον όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης [απόφαση της 16ης Δεκεμβρίου 2021, AB κ.λπ. (Aνάκληση αμνηστίας), C‑203/20, EU:C:2021:1016, σκέψη 37].

29

Κατά τα λοιπά, το ως άνω άρθρο 51, παράγραφος 1, του Χάρτη επιβεβαιώνει την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, κατά την οποία τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στην έννομη τάξη της Ένωσης μπορούν να εφαρμόζονται σε όλες τις καταστάσεις που διέπονται από το δίκαιο της Ένωσης, αλλά όχι πέραν των καταστάσεων αυτών [απόφαση της 16ης Δεκεμβρίου 2021, AB κ.λπ. (Aνάκληση αμνηστίας), C‑203/20, EU:C:2021:1016, σκέψη 38 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία].

30

Επομένως, όταν νομική κατάσταση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης, το Δικαστήριο δεν έχει αρμοδιότητα να αποφανθεί επ’ αυτής, οι δε διατάξεις του Χάρτη των οποίων ενδεχομένως γίνεται επίκληση δεν μπορούν να θεμελιώσουν, αυτές και μόνο, την αρμοδιότητα αυτή [απόφαση της 16ης Δεκεμβρίου 2021, AB κ.λπ. (Aνάκληση αμνηστίας), C‑203/20, EU:C:2021:1016, σκέψη 39].

31

Τούτο συμβαίνει εν προκειμένω, οπότε πρέπει να γίνει δεκτό ότι το άρθρο 47 του Χάρτη δεν έχει εφαρμογή.

32

Συνεπώς, δεδομένου ότι καμία από τις τρεις διατάξεις των οποίων την ερμηνεία ζητεί το αιτούν δικαστήριο δεν έχει εφαρμογή εν προκειμένω, διαπιστώνεται, βάσει του άρθρου 53, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας, ότι το Δικαστήριο είναι προδήλως αναρμόδιο να απαντήσει στο ερώτημα που υπέβαλε το Judecătoria Târgu-Mureș (πρωτοδικείο Târgu-Mureș).

33

Υπό τις συνθήκες αυτές, παρέλκει η εξέταση του αιτήματος του αιτούντος δικαστηρίου περί εκδίκασης της υπό κρίση υποθέσεως με ταχεία διαδικασία.

34

Καθόσον η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σε αυτό απόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (ένατο τμήμα) διατάσσει:

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι προδήλως αναρμόδιο να απαντήσει στο προδικαστικό ερώτημα που υπέβαλε το Judecătoria Târgu‑Mureș (πρωτοδικείο Târgu-Mureș, Ρουμανία), με απόφαση της 28ης Ιανουαρίου 2022.