ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (πέμπτο τμήμα)

της 23ης Νοεμβρίου 2023 ( *1 )

«Προδικαστική παραπομπή – Γεωργία – Κοινή οργάνωση των αγορών – Επισήμανση και παρουσίαση στον αμπελοοινικό τομέα – Ονομασίες προέλευσης και γεωγραφικές ενδείξεις – Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2019/33 – Άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο – Ένδειξη της αμπελουργικής εκμετάλλευσης που εκτελεί την οινοποίηση – Μίσθωση αμπελώνων και εγκατάστασης πιεστηρίου από άλλη αμπελουργική εκμετάλλευση – Οινοποίηση εκτελούμενη εξ ολοκλήρου στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση»

Στην υπόθεση C‑354/22,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Bundesverwaltungsgericht (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, Γερμανία) με απόφαση της 10ης Μαρτίου 2022, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο την 1η Ιουνίου 2022, στο πλαίσιο της δίκης

Weingut A

κατά

Land Rheinland-Pfalz,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πέμπτο τμήμα),

συγκείμενο από τους E. Regan, πρόεδρο τμήματος, Z. Csehi, M. Ilešič (εισηγητή), I. Jarukaitis και Δ. Γρατσία, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: M. Campos Sánchez-Bordona

γραμματέας: I. Illéssy, διοικητικός υπάλληλος,

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 3ης Μαΐου 2023,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

η Weingut A, εκπροσωπούμενη από τον H. Eichele, Rechtsanwalt,

το Land Rheinland-Pfalz, εκπροσωπούμενο από τον S. Reuter, Fachreferent, και την E. Wagner, Regierungsrätin,

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους B. Hofstötter και B. Rechena,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 6ης Ιουλίου 2023,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2019/33 της Επιτροπής, της 17ης Οκτωβρίου 2018, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις αιτήσεις προστασίας ονομασιών προέλευσης, γεωγραφικών ενδείξεων και παραδοσιακών ενδείξεων στον αμπελοοινικό τομέα, τη διαδικασία ένστασης, τους περιορισμούς στη χρήση, τις τροποποιήσεις των προδιαγραφών προϊόντος, την ανάκληση της προστασίας, καθώς και την επισήμανση και την παρουσίαση (ΕΕ 2019, L 9, σ. 2), όπως τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2021/1375 της Επιτροπής, της 11ης Ιουνίου 2021 (ΕΕ 2021, L 297, σ. 16) (στο εξής: κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός 2019/33).

2

Η υπό κρίση αίτηση υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Weingut A και του Land Rheinland-Pfalz (ομόσπονδου κράτους Ρηνανίας-Παλατινάτου, Γερμανία, στο εξής: ομόσπονδο κράτος) με αντικείμενο τη χρήση των ενδείξεων «Weingut» (αμπελώνας) και «Gutsabfüllung» (εμφιάλωση στον αμπελώνα) στην παρουσίαση οίνων από σταφύλια που προέρχονται από μισθωμένους αμπελώνες, των οποίων η έκθλιψη πραγματοποιήθηκε σε μισθωμένη εγκατάσταση άλλης αμπελουργικής εκμετάλλευσης.

Το νομικό πλαίσιο

Το δίκαιο της Ένωσης

Ο κανονισμός 1308/2013

3

Ο κανονισμός (ΕΕ) 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών γεωργικών προϊόντων και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 922/72, (ΕΟΚ) αριθ. 234/79, (ΕΚ) αριθ. 1037/2001 και (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου (ΕΕ 2013, L 347, σ. 671), όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/2117 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 2ας Δεκεμβρίου 2021 (ΕΕ 2021, L 435, p. 262) (στο εξής: κανονισμός 1308/2013), περιλαμβάνει το άρθρο 3, το οποίο φέρει τον τίτλο «Ορισμοί» και του οποίου η παράγραφος 3 ορίζει τα εξής:

«Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ισχύουν οι ορισμοί που προβλέπονται στον [κανονισμό (ΕΕ) 1307/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί θεσπίσεως κανόνων για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της Κοινής γεωργικής πολιτικής και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 637/2008 και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 του Συμβουλίου (ΕΕ 2013, L 347, σ. 608)] […], εκτός εάν προβλέπεται άλλως στον παρόντα κανονισμό.»

4

Το άρθρο 122 του κανονισμού 1308/2013, το οποίο φέρει τον τίτλο «Κατ’ εξουσιοδότηση αρμοδιότητες», ορίζει στην παράγραφο 1 τα εξής:

«Προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αμπελοοινικού τομέα, ανατίθεται στην [Ευρωπαϊκή] Επιτροπή η αρμοδιότητα έκδοσης κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, σύμφωνα με το άρθρο 227, σχετικά με κανόνες και περιορισμούς που αφορούν:

α)

την παρουσίαση και τη χρήση άλλων ενδείξεων επισήμανσης πέραν εκείνων που προβλέπονται στο παρόν τμήμα·

[…]

γ)

τις προαιρετικές ενδείξεις όσον αφορά:

[…]

iii)

τις ενδείξεις που αναφέρονται σε μια γεωργική εκμετάλλευση και τις προϋποθέσεις χρήσης τους·

[…]».

Ο κανονισμός 1307/2013

5

Το άρθρο 4 του κανονισμού 1307/2013, το οποίο τιτλοφορείται «Ορισμοί και σχετικές διατάξεις», προβλέπει στην παράγραφο 1 τα εξής:

«Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ισχύουν οι εξής ορισμοί:

[…]

β)

ως “εκμετάλλευση” νοείται το σύνολο των μονάδων που χρησιμοποιεί για γεωργικές δραστηριότητες και διαχειρίζεται ένας γεωργός στην επικράτεια του ίδιου κράτους μέλους·

[…]».

Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός 2019/33

6

Οι αιτιολογικές σκέψεις 34 και 48 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 έχουν ως εξής:

«(34)

Τα άρθρα 117 έως 121 του [κανονισμού 1308/2013] καθορίζουν τους γενικούς κανόνες για την επισήμανση και την παρουσίαση των αμπελοοινικών προϊόντων. Ο κανονισμός αυτός εναρμονίζει επίσης τη χρήση ενδείξεων διαφορετικών από εκείνες που ορίζονται ρητά στην ενωσιακή νομοθεσία, υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι παραπλανητικές. Για την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, θα πρέπει να θεσπιστούν ενωσιακοί κανόνες σχετικά με τη χρήση υποχρεωτικών ενδείξεων επισήμανσης των αμπελοοινικών προϊόντων. Επιπλέον, προκειμένου να μην παραπλανώνται οι καταναλωτές, θα πρέπει επίσης να καθοριστούν διατάξεις σχετικά με τη χρήση προαιρετικών ενδείξεων επισήμανσης.

[…]

(48)

Η ένδειξη της εκμετάλλευσης που εκμεταλλεύεται τους αμπελώνες από τους οποίους προέρχονται τα αμπελοοινικά προϊόντα και όπου διεξάγονται όλες οι διαδικασίες οινοποίησης, μπορεί να αποτελέσει προστιθέμενη αξία για τους παραγωγούς και ένδειξη υψηλότερης ποιότητας για τους καταναλωτές. Θα πρέπει συνεπώς να επιτρέπεται στους παραγωγούς να αναφέρουν την ονομασία μιας εκμετάλλευσης στις ετικέτες των αμπελοοινικών προϊόντων που φέρουν προστατευόμενη ονομασία προέλευσης ή προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη.»

7

Το άρθρο 1 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, το οποίο φέρει τον τίτλο «Αντικείμενο» ορίζει τα εξής:

«Ο παρών κανονισμός θεσπίζει κανόνες για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, σχετικά με τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης, τις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις και τις παραδοσιακές ενδείξεις, εκτός από την επισήμανση και την παρουσίαση στον αμπελοοινικό τομέα, όσον αφορά:

[…]

στ)

την επισήμανση και την παρουσίαση.»

8

Οι διατάξεις του κεφαλαίου IV του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 διέπουν την επισήμανση και την παρουσίαση των αμπελοοινικών προϊόντων και τα τμήματα 1 και 2 του εν λόγω κεφαλαίου απαριθμούν αντιστοίχως τις υποχρεωτικές ενδείξεις (άρθρα 40 έως 48) και τις προαιρετικές ενδείξεις (άρθρα 49 έως 55).

9

Το άρθρο 54 του ίδιου κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού, το οποίο φέρει τον τίτλο «Ένδειξη της εκμετάλλευσης», ορίζει στην παράγραφο 1 τα εξής:

«Οι ενδείξεις του παραρτήματος VI που αναφέρονται σε αμπελουργική εκμετάλλευση, πλην της ένδειξης του ονόματος του εμφιαλωτή, του παραγωγού ή του πωλητή, χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τα αμπελοοινικά προϊόντα με προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης ή γεωγραφικές ενδείξεις.

Οι εν λόγω ενδείξεις χρησιμοποιούνται μόνο εάν το αμπελοοινικό προϊόν έχει παρασκευαστεί αποκλειστικά από σταφύλια που έχουν συγκομιστεί από αμπελώνες τους οποίους εκμεταλλεύεται η εν λόγω εκμετάλλευση και η οινοποίηση εκτελείται εξολοκλήρου στην εκμετάλλευση αυτή.»

10

Το παράρτημα VI του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 περιλαμβάνει κατάλογο των ενδείξεων του άρθρου 54, παράγραφος 1, του κανονισμού για κάθε κράτος μέλος. Όσον αφορά την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, το εν λόγω παράρτημα απαριθμεί τις ακόλουθες ενδείξεις: «Burg, Domäne, Kloster, Schloss, Stift, Weinbau, Weingärtner, Weingut, Winzer».

Το γερμανικό δίκαιο

11

Το άρθρο 38 της Weinverordnung (κανονιστικής αποφάσεως περί οίνου), της 21ης Απριλίου 2009 (BGBl. I, σ. 827), ορίζει τα εξής:

«(1)   Γίνεται δεκτή ένδειξη της εκμετάλλευσης για τους οίνους “[Federweißer, Landwein (τοπικοί οίνοι), Qualitätswein (οίνοι ποιότητας), Prädikatswein (οίνοι ανώτερης ποιότητας), Sekt b.A. (αφρώδεις οίνοι), Qualitätsperlwein b.A. (ημιαφρώδεις οίνοι ποιότητας) ή Qualitätslikörwein b.A. (οίνοι λικέρ ποιότητας)]” αποκλειστικά και μόνον σύμφωνα με το άρθρο 54, παράγραφος 1, σε συνδυασμό με το παράρτημα VI, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33.

[…]

(4)   Ο όρος “εμφιάλωση από τον παραγωγό” μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά και μόνον:

1.

από αμπελουργική εκμετάλλευση στην οποία έγινε η συγκομιδή και η οινοποίηση των σταφυλιών που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή του οίνου·

[…]

3.

από εκμετάλλευση, ευρισκόμενη στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή ή σε περιοχή η οποία γειτνιάζει άμεσα με αυτή, με την οποία οι αμπελουργικές εκμεταλλεύσεις που έχουν συγκομίσει τα χρησιμοποιηθέντα σταφύλια συνδέονται στο πλαίσιο ομάδας αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων και η οποία οινοποίησε τα σταφύλια.

(5)   Η φράση “εμφιάλωση στον αμπελώνα” μπορεί να χρησιμοποιείται όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις της παραγράφου 4, πρώτη περίοδος, σημείο 1, αποκλειστικά και μόνον εφόσον:

1.

η αμπελουργική επιχείρηση είναι υποχρεωμένη να τηρεί λογιστικά βιβλία,

2.

ο υπεύθυνος για την οινοποίηση έχει αποδεδειγμένα ολοκληρώσει εκπαίδευση στην οινολογία, και

3.

η αμπελουργική επιχείρηση εκμεταλλεύεται τους αμπελώνες από τους οποίους έχουν συγκομισθεί τα σταφύλια που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή του οίνου τουλάχιστον από την 1η Ιανουαρίου του έτους συγκομιδής.»

Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

12

Η Weingut A, νυν αναιρεσείουσα της κύριας δίκης, είναι ιδιοκτήτρια αμπελουργικής εκμετάλλευσης η οποία βρίσκεται στο Zell (Γερμανία), στην περιοχή του Μοζέλα. Παράγει οίνο όχι μόνον από τα σταφύλια των αμπελώνων της, αλλά και από σταφύλια άλλων αμπελώνων, τους οποίους μισθώνει.

13

Ένας από τους μισθωμένους αμπελώνες, επιφάνειας 2,15 εκταρίων, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 70 χιλιομέτρων (χλμ.) από το Zell, σε εκμετάλλευση η οποία ανήκει στον αμπελοκαλλιεργητή B.

14

Οι δύο αμπελοκαλλιεργητές συνήψαν σύμβαση βάσει της οποίας ο αμπελοκαλλιεργητής B καλλιεργεί, υπό την καθοδήγηση της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης, τους αμπελώνες που της έχει εκμισθώσει και, επιπλέον, κάθε έτος της εκμισθώνει κατ’ αποκλειστικότητα εγκατάσταση πιεστηρίου για διάστημα 24 ωρών από τη συγκομιδή. Κατά το διάστημα αυτό, η εγκατάσταση πιεστηρίου είναι αποκλειστικώς διαθέσιμη για τη μεταποίηση των σταφυλιών που προέρχονται από τους μισθωμένους αμπελώνες.

15

Βάσει της εν λόγω σύμβασης μισθώσεως, η έκθλιψη πραγματοποιείται στην εκμετάλλευση του αμπελοκαλλιεργητή B, σύμφωνα με τις οινολογικές πρακτικές της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης. Ο οίνος που προκύπτει από την έκθλιψη εγχέεται σε δοχεία οινοποίησης τα οποία μεταφέρονται στην εκμετάλλευση της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης από το προσωπικό που αυτή απασχολεί.

16

Υπό τις συνθήκες αυτές, το ομόσπονδο κράτος θεώρησε ότι η αναιρεσείουσα της κύριας δίκης δεν μπορούσε να χρησιμοποιεί τις ενδείξεις «Weingut» και «Gutsabfüllung» για το κρασί που οινοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις της εκμετάλλευσης του αμπελοκαλλιεργητή B, λαμβανομένου υπόψη του ότι η μόνιμη εγκατάσταση δεν είναι αυτόνομη και ότι η αναιρεσείουσα της κύριας δίκης δεν χρησιμοποιεί το δικό της προσωπικό για την έκθλιψη των σταφυλιών.

17

Η αναιρεσείουσα της κύριας δίκης άσκησε προσφυγή ενώπιον του Verwaltungsgericht Trier (διοικητικού πρωτοδικείου Trier, Γερμανία) με αίτημα να αναγνωριστεί ότι της επιτρέπεται να χρησιμοποιεί τις δύο αυτές ενδείξεις. Με απόφαση της 16ης Μαΐου 2019 το εν λόγω δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή, κυρίως για τον λόγο ότι η οινοποίηση πραγματοποιήθηκε υπό την πραγματική διεύθυνση, τη διαρκή εποπτεία και την αποκλειστική ευθύνη της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης.

18

Το ομόσπονδο κράτος άσκησε έφεση κατά της ανωτέρω αποφάσεως ενώπιον του Oberverwaltungsgericht Rheinland-Pfalz (διοικητικού εφετείου Ρηνανίας‑Παλατινάτου, Γερμανία), το οποίο με απόφαση της 12ης Αυγούστου 2020 εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση και απέρριψε την προσφυγή της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης.

19

Το εφετείο έκρινε μεταξύ άλλων ότι, βάσει του άρθρου 54, παράγραφος 1, σε συνδυασμό με το παράρτημα VI, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, οι ενδείξεις «Weingut» και «Gutsabfüllung» μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνον εφόσον το αμπελοοινικό προϊόν παρασκευάζεται αποκλειστικά από σταφύλια των αμπελώνων της εκμετάλλευσης από την οποία έλαβε την ονομασία του ο οίνος (στο εξής: ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση) και εφόσον η οινοποίηση εκτελείται εξ ολοκλήρου στην εκμετάλλευση αυτή. Συγκεκριμένα, η οινοποίηση πρέπει να πραγματοποιείται σε εκμετάλλευση η οποία αποτελεί ένα και το αυτό λειτουργικό σύνολο, με μόνιμη εγκατάσταση η οποία βρίσκεται διαρκώς στη διάθεση του ιδιοκτήτη της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης και στην οποία απασχολείται προσωπικό το οποίο υπόκειται στο διευθυντικό του δικαίωμα. Ο διαχωρισμός των επιμέρους σταδίων της οινοποίησης, όπως του σταδίου της έκθλιψης, δεν συνάδει με τη βασική αντίληψη ότι «το σύνολο της διαδικασίας πρέπει να πραγματοποιείται από το ίδιο πρόσωπο».

20

Κατά το εφετείο, οι όροι της επίμαχης σύμβασης μισθώσεως δεν διασφαλίζουν ότι όλα τα στάδια της οινοπαραγωγής διεξάγονται υπό τη διεύθυνση και την ευθύνη του ίδιου φυσικού ή νομικού προσώπου, δεδομένου ότι η έκθλιψη μπορεί να πραγματοποιείται τόσο παρουσία της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης όσο και του αμπελοκαλλιεργητή που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να φέρει στην περίπτωση αυτή την ευθύνη της διαδικασίας.

21

Η αναιρεσείουσα της κύριας δίκης άσκησε αναίρεση ενώπιον του Bundesverwaltungsgericht (Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, Γερμανία), το οποίο είναι το αιτούν δικαστήριο.

22

Το εν λόγω δικαστήριο διατηρεί αμφιβολίες ως προς το αν η οινοποίηση μπορεί να θεωρηθεί ως «εξ ολοκλήρου» εκτελεσθείσα στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, κατά την έννοια του άρθρου 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, όταν η έκθλιψη των σταφυλιών πραγματοποιείται για την εκμετάλλευση αυτή σε εγκατάσταση πιεστηρίου άλλης αμπελουργικής εκμετάλλευσης, μισθωθείσα για χρονικό διάστημα 24 ωρών.

23

Κατ’ αρχάς, επισημαίνει ότι ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός 2019/33 δεν περιέχει ορισμό της έννοιας της «εκμετάλλευσης», κατά το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο.

24

Όσον αφορά τις αγροτικές εκτάσεις, το Δικαστήριο διευκρίνισε, με τις αποφάσεις της 14ης Οκτωβρίου 2010, Landkreis Bad Dürkheim (C‑61/09, EU:C:2010:606), και της 2ας Ιουλίου 2015, Wree (C‑422/13, EU:C:2015:438), ότι το κριτήριο που είναι καθοριστικό προκειμένου να διαπιστωθεί αν μια μισθωθείσα μονάδα παραγωγής μπορεί να θεωρηθεί ότι συνδέεται με την εκμετάλλευση του γεωργού και ότι τη διαχειρίζεται ο γεωργός είναι, μεταξύ άλλων, το ζήτημα αν ο τελευταίος διαθέτει επαρκή ανεξαρτησία στο πλαίσιο της άσκησης της δραστηριότητάς του.

25

Κατά το αιτούν δικαστήριο, ελλείψει ενδείξεως περί του αντιθέτου, πρέπει να υποτεθεί ότι τα ανωτέρω κριτήρια τυγχάνουν εφαρμογής και σε μια κατάσταση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της οποίας έχει επιληφθεί. Όσον αφορά όμως τις ρυθμίσεις στον τομέα της αμπελουργίας, τα κριτήρια αυτά θα πρέπει να ερμηνεύονται στενά.

26

Η απαίτηση να υπάρχει στενός σύνδεσμος μεταξύ των μόνιμων εγκαταστάσεων και της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης ενισχύεται, πρώτον, από το γράμμα του άρθρου 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33. Συγκεκριμένα, το εν λόγω άρθρο δεν θέτει μόνον ως προϋπόθεση η οινοποίηση να εκτελείται στην εκμετάλλευση του δικαιούχου, αλλά απαιτεί, επιπλέον, ο οίνος να παρασκευάζεται «εξ ολοκλήρου» στην εκμετάλλευση αυτή. Εξ αυτού απορρέει η απαίτηση να υπάρχει ιδιαιτέρως στενός σύνδεσμος μεταξύ της μόνιμης εγκατάστασης και της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης.

27

Δεύτερον, το ιστορικό θεσπίσεως της επίμαχης κανονιστικής ρύθμισης επιβεβαιώνει μια τέτοια στενή ερμηνεία. Κατά το αιτούν δικαστήριο, η εξέλιξη της ισχύουσας από το 2009 ρυθμίσεως της Ένωσης σχετικά με την παρουσίαση και τη χρήση των ενδείξεων επισήμανσης των προϊόντων του αμπελοοινικού τομέα επέφερε έναν περιορισμό, βάσει του οποίου η οινοποίηση πρέπει να εκτελείται «εξ ολοκλήρου» στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση.

28

Τρίτον, το πνεύμα και ο σκοπός της επίμαχης κανονιστικής ρύθμισης συνίστανται στην προστασία του προσδιορισμού των εκμεταλλεύσεων που καλλιεργούν οι ίδιες τους αμπελώνες και διασφαλίζουν την οινοποίηση από την αρχή έως το τέλος, προκειμένου να ανταποκριθούν στην προσδοκία των καταναλωτών όσον αφορά την προσφορά οίνου ανώτερης ποιότητας.

29

Εντούτοις, δεν είναι βέβαιο, βάσει των κριτηρίων που απορρέουν από τις αποφάσεις της 18ης Οκτωβρίου 1988, Erzeugergemeinschaft Goldenes Rheinhessen (311/87, EU:C:1988:483), και της 29ης Ιουνίου 1994, Baux (C‑403/92, EU:C:1994:269), ότι είναι δυνατόν μια μισθωθείσα για 24 ώρες εγκατάσταση πιεστηρίου να συνδέεται με τη δραστηριότητα της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης. Πράγματι, αν υποτεθεί ότι η μίσθωση αμπελώνων που βρίσκονται σε σημαντική απόσταση από την κύρια εγκατάσταση της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης δεν αποτελεί στοιχείο κρίσιμο όσον αφορά την ένδειξη, ευλόγως και η μίσθωση πιεστηρίου, προκειμένου η έκθλιψη των σταφυλιών να πραγματοποιηθεί επιτόπου και να αποφευχθεί η μεταφορά τους, ωσαύτως δεν είναι κρίσιμη. Η από κοινού χρήση εγκαταστάσεων συνηθίζεται στην οινοπαραγωγή και είναι εύλογη από απόψεως επιχειρηματικής διαχείρισης.

30

Εντούτοις, στο μέτρο που η εγκατάσταση πιεστηρίου την οποία μισθώνει για 24 ώρες η ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση μπορεί να συνδεθεί με την εκμετάλλευση αυτή, θα πρέπει να διευκρινιστούν οι απαιτήσεις τις οποίες πρέπει να πληροί η διαδικασία έκθλιψης από την άποψη του απασχολούμενου προσωπικού. Συναφώς, τίθεται, μεταξύ άλλων, το ζήτημα αν η παρουσία της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης ή των εργαζομένων της είναι υποχρεωτική κατά τη διαδικασία της έκθλιψης.

31

Κατά το αιτούν δικαστήριο, οι απορρέουσες από τη νομολογία του Δικαστηρίου απαιτήσεις οι οποίες αφορούν την πραγματική διεύθυνση και τον διαρκή έλεγχο, συνηγορούν υπέρ της υποχρεωτικής παρουσίας των εργαζομένων της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης και όχι υπέρ της άποψης ότι αρκεί ένα απλό δικαίωμα παροχής οδηγιών. Όσον αφορά την εμφιάλωση, το Δικαστήριο έκρινε, στην απόφαση της 18ης Οκτωβρίου 1988, Erzeugergemeinschaft Goldenes Rheinhessen (311/87, EU:C:1988:483), ότι είναι απαραίτητο να πραγματοποιείται αυτή από τον ίδιο τον παραγωγό. Επομένως, η χρήση των υπηρεσιών άλλης αμπελουργικής εκμετάλλευσης πρέπει να αποφεύγεται, λαμβανομένης υπόψη της απαίτησης η οινοποίηση να εκτελείται εξ ολοκλήρου εντός της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης.

32

Εάν υποτεθεί ότι η έκθλιψη είναι δυνατόν να πραγματοποιείται και από εργαζομένους της αμπελουργικής εκμετάλλευσης που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου, τίθεται επίσης το ζήτημα αν μπορεί να χορηγηθεί στα πρόσωπα αυτά η εξουσία να παρεμβαίνουν με δική τους πρωτοβουλία στη σχετική διαδικασία σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ανακύπτουν απροσδόκητα προβλήματα. Σε τέτοιες επείγουσες περιπτώσεις, οι αποφάσεις που οφείλει να λάβει το προσωπικό της εκμισθώτριας αμπελουργικής εκμετάλλευσης κατά τρόπο αυτόνομο, χωρίς δηλαδή να αναφερθεί προηγουμένως στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, έχουν ως συνέπεια να μην αναλαμβάνει πλέον η τελευταία την πραγματική διεύθυνση και τον διαρκή έλεγχο της διαδικασίας.

33

Τέλος, ακόμη και αν υποτεθεί ότι επαρκεί, κατ’ αρχήν, η ανάληψη της ευθύνης διά της παροχής οδηγιών, παραμένει το ζήτημα αν ισχύει το ίδιο και στην περίπτωση που η αμπελουργική εκμετάλλευση η οποία εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου και εκτελεί την έκθλιψη έχει ίδιον συμφέρον ως προς τον τρόπο διεξαγωγής της συγκεκριμένης διαδικασίας. Εν προκειμένω, η σύμβαση που συνήφθη μεταξύ της αναιρεσείουσας της κύριας δίκης και του αμπελοκαλλιεργητή B προέβλεπε προσαύξηση της τιμής ανάλογα με την απόδοση και την ποιότητα του παραγόμενου οίνου, όπερ θα μπορούσε να συνεπάγεται ίδιον συμφέρον του αμπελοκαλλιεργητή B ως προς τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται η έκθλιψη και ίδιον οικονομικό κίνδυνο.

34

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Bundesverwaltungsgericht (Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1)

Μπορεί η οινοποίηση να εκτελείται εξ ολοκλήρου στο [ομώνυμο] οινοποιείο […] κατά την έννοια του άρθρου 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του [κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33], εάν η έκθλιψη πραγματοποιείται σε εγκατάσταση πιεστηρίου που εκμισθώνεται για 24 ώρες από άλλο οινοποιείο και κατά το χρονικό διάστημα αυτό βρίσκεται στην αποκλειστική διάθεση του οινοποιείου από το οποίο προέρχεται η ονομασία του οίνου;

2)

Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, επιβάλλεται η έκθλιψη να πραγματοποιείται ή να εποπτεύεται επιτόπου από εργαζομένους του οινοποιείου από το οποίο προέρχεται η ονομασία του οίνου ή μπορεί η έκθλιψη να πραγματοποιείται και από εργαζομένους του οινοποιείου που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου υπό την καθοδήγηση του οινοποιείου;

3)

Εάν η έκθλιψη δύναται να πραγματοποιηθεί και από εργαζομένους του οινοποιείου που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου, μπορεί να χορηγηθεί σε αυτούς η εξουσία να παρέμβουν με δική τους πρωτοβουλία στη διαδικασία της εκθλίψεως, σε περίπτωση που ανακύψουν απροσδόκητα προβλήματα;

4)

Αποκλείεται να γίνει δεκτό ότι η οινοποίηση πραγματοποιείται από το οινοποιείο από το οποίο προέρχεται η ονομασία του οίνου, εάν το οινοποιείο που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου και πραγματοποιεί την έκθλιψη έχει ίδιο συμφέρον ως προς τον τρόπο που πραγματοποιείται η έκθλιψη, καθόσον στη σύμβαση διαχειρίσεως αμπελώνων που έχει συναφθεί επίσης με την εν λόγω επιχείρηση προβλέπεται ότι η αντιπαροχή που αφορά τις υπό διαχείριση εκτάσεις προσαυξάνεται ανάλογα με την απόδοση και την ποιότητα ανά εκατόλιτρο οίνου τύπου Kabinett/Spätlese/Auslese;»

Επί των προδικαστικών ερωτημάτων

Επί του πρώτου προδικαστικού ερωτήματος

35

Με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 έχει την έννοια ότι το γεγονός ότι η έκθλιψη των σταφυλιών που προέρχονται από μισθωμένους αμπελώνες πραγματοποιείται σε εγκατάσταση πιεστηρίου η οποία τίθεται στην αποκλειστική διάθεση της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης για σύντομο χρονικό διάστημα, βάσει σύμβασης μισθώσεως που συνήφθη με άλλη αμπελουργική εκμετάλλευση, αποκλείει το ενδεχόμενο να θεωρηθεί η οινοποίηση ως εξ ολοκλήρου εκτελεσθείσα στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, κατά την έννοια της εν λόγω διάταξης.

36

Συναφώς, επισημαίνεται εκ προοιμίου ότι, κατά το άρθρο 54, παράγραφος 1, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, οι ενδείξεις του παραρτήματος VI που αναφέρονται σε αμπελουργική εκμετάλλευση, πλην της ένδειξης του ονόματος του εμφιαλωτή, του παραγωγού ή του πωλητή, χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τα αμπελοοινικά προϊόντα με προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης ή γεωγραφικές ενδείξεις και μόνον εφόσον το αμπελοοινικό προϊόν έχει παρασκευαστεί αποκλειστικά από σταφύλια που έχουν συγκομιστεί από αμπελώνες τους οποίους εκμεταλλεύεται η εν λόγω εκμετάλλευση και η οινοποίηση εκτελείται εξ ολοκλήρου στην εκμετάλλευση αυτή.

37

Επομένως, το άρθρο 54, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 επιφυλάσσει τη χρήση των επίμαχων ενδείξεων για τα αμπελοοινικά προϊόντα με προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης ή γεωγραφικές ενδείξεις, απαίτηση η οποία εν προκειμένω δεν δημιουργεί ερωτηματικά στο αιτούν δικαστήριο. Το πρώτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει επομένως να απαντηθεί με βάση την παραδοχή ότι οι μισθωμένοι εν προκειμένω αμπελώνες, οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση περίπου 70 χλμ. από την κύρια εγκατάσταση της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης, καλύπτονται από την ίδια προστατευόμενη ονομασία προέλευσης ή προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη με αυτή που καλύπτει και την κύρια εκμετάλλευση, στοιχείο το οποίο θα πρέπει να εξακριβώσει το αιτούν δικαστήριο.

38

Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά την προϋπόθεση ότι οι επίμαχες ενδείξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνον εφόσον το αμπελοοινικό προϊόν έχει παρασκευαστεί αποκλειστικά από σταφύλια που έχουν συγκομιστεί από αμπελώνες τους οποίους εκμεταλλεύεται η εν λόγω εκμετάλλευση, δεδομένου ότι το αιτούν δικαστήριο επισήμανε ότι, εν προκειμένω, οι μισθωμένοι αμπελώνες καλλιεργούνται σύμφωνα με τις προδιαγραφές που θέτει η αναιρεσείουσα της κύριας δίκης και δεν έχει υποβάλει ερωτήματα ως προς το ζήτημα αυτό.

39

Τα ερωτήματα του αιτούντος δικαστηρίου αφορούν επομένως τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να θεωρηθεί ότι η οινοποίηση εκτελείται εξ ολοκλήρου στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση και, ειδικότερα, όσον αφορά το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το ζήτημα αν το γεγονός ότι η εν λόγω εκμετάλλευση έχει μισθώσει την εγκατάσταση πιεστηρίου των σταφυλιών για χρονικό διάστημα μόνον 24 ωρών αποκλείει το ενδεχόμενο να θεωρηθούν η διαδικασία έκθλιψης και, κατά συνέπεια, η ίδια η οινοποίηση, ως εξ ολοκλήρου εκτελεσθείσες στη συγκεκριμένη εκμετάλλευση.

40

Συναφώς, διαπιστώνεται ότι η έννοια της «εκμετάλλευσης», κατά το άρθρο 54, παράγραφος 1, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, δεν ορίζεται στον εν λόγω κανονισμό ούτε εμμέσως, διά παραπομπής στα εθνικά δίκαια των κρατών μελών. Συνακόλουθα, η έννοια αυτή πρέπει να θεωρηθεί αυτοτελής έννοια του δικαίου της Ένωσης, η οποία πρέπει να ερμηνεύεται ομοιόμορφα στην επικράτειά της, λαμβανομένων υπόψη όχι μόνον του γράμματος της συγκεκριμένης διάταξης, αλλά και του πλαισίου στο οποίο εντάσσεται καθώς και των σκοπών που επιδιώκονται με τη ρύθμιση της οποίας αποτελεί μέρος (πρβλ. απόφαση της 11ης Μαΐου 2023, Bezirkshauptmannschaft Lilienfeld, C‑155/22, EU:C:2023:394, σκέψη 63 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

41

Πρώτον, όσον αφορά το υπόλοιπο κείμενο του άρθρου 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, η συγκεκριμένη διάταξη απαιτεί, για τη χρήση των ενδείξεων που μνημονεύονται σε αυτή, μεταξύ άλλων, η οινοποίηση να εκτελείται «εξ ολοκλήρου» στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση.

42

Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι η ανωτέρω διάταξη διακρίνει διάφορα στάδια παραγωγής, μεταξύ των οποίων τη συγκομιδή των σταφυλιών και την οινοποίησή τους, η οποία περιλαμβάνει και την έκθλιψη των σταφυλιών. Όπως υποστήριξε η Επιτροπή με τις γραπτές παρατηρήσεις της, στο μέτρο που μια μόνιμη εγκατάσταση εμπίπτει στην έννοια της «εκμετάλλευσης», ο όρος «εξ ολοκλήρου» διευκρινίζει απλώς ότι κανένα στάδιο μεταποίησης στο πλαίσιο της διαδικασίας οινοποίησης δεν πρέπει να πραγματοποιείται εκτός της εκμετάλλευσης αυτής, χωρίς, ωστόσο, η χρήση του συγκεκριμένου όρου να περιορίζει την έννοια της εκμετάλλευσης, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013.

43

Όσον αφορά, δεύτερον, το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το άρθρο 54, παράγραφος 1, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, ο εν λόγω κανονισμός εκδόθηκε από την Επιτροπή δυνάμει των αρμοδιοτήτων που της ανατίθενται με τα άρθρα 122 και 227 του κανονισμού 1308/2013. Κατά το άρθρο 122, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, του κανονισμού 1308/2013, οι κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις δύνανται να αφορούν, μεταξύ άλλων, τους κανόνες σχετικά με τις προαιρετικές ενδείξεις για τους όρους «που αναφέρονται σε μια γεωργική εκμετάλλευση και τις προϋποθέσεις χρήσης τους».

44

Ο κανονισμός 1308/2013, αν και δεν διευκρινίζει την έννοια της «εκμετάλλευσης», περιέχει στο άρθρο 3, παράγραφος 3, παραπομπή στους ορισμούς που περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στον κανονισμό 1307/2013. Ως εκ τούτου, πρέπει να ληφθεί υπόψη ο ορισμός του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013, κατά τον οποίο ως «εκμετάλλευση» νοείται «το σύνολο των μονάδων που χρησιμοποιεί για γεωργικές δραστηριότητες και διαχειρίζεται ένας γεωργός στην επικράτεια του ίδιου κράτους μέλους».

45

Όσον αφορά τον γεωγραφικό χώρο στον οποίο πρέπει να βρίσκονται οι διάφορες μονάδες παραγωγής προκειμένου να θεωρηθεί ότι αποτελούν μέρος της εκμετάλλευσης, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι ο παραγωγός είναι ελεύθερος να επιλέξει τον τόπο παραγωγής, αφ’ ης στιγμής ο τόπος αυτός βρίσκεται εντός του εδάφους κράτους μέλους. Πρέπει ωστόσο να διαχειρίζεται το σύνολο των μονάδων παραγωγής, χωρίς να είναι αναγκαίο να έχει την κυριότητα των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιεί για την παραγωγή του (πρβλ. απόφαση της 8ης Μαΐου 2003, Agrargenossenschaft Alkersleben, C‑268/01, EU:C:2003:263, σκέψεις 30 και 33 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

46

Όσον αφορά την απαίτηση να διαχειρίζεται ο ίδιος ο γεωργός την παραγωγική μονάδα, το Δικαστήριο έχει διευκρινίσει ότι η έννοια της «διαχείρισης» δεν προϋποθέτει να έχει αυτός απεριόριστη εξουσία διάθεσης της οικείας έκτασης στο πλαίσιο της χρήσης της για γεωργικούς σκοπούς. Ο γεωργός πρέπει από την άλλη πλευρά να διαθέτει, όσον αφορά την έκταση αυτή, επαρκή αυτονομία για την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του (απόφαση της 7ης Απριλίου 2022, Avio Lucos, C‑176/20, EU:C:2022:274, σκέψη 56 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

47

Από τα προεκτεθέντα στις σκέψεις 44 έως 46 της παρούσας απόφασης συνάγεται κατ’ αναλογίαν, όπως επισήμανε και ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 51 των προτάσεών του, ότι η έννοια της «εκμετάλλευσης», κατά το άρθρο 54, παράγραφος 1, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, δεν περιορίζεται στα γεωτεμάχια ιδιοκτησίας του αμπελουργού ή σε εκείνα που βρίσκονται σε γειτονική με αυτά περιοχή, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει και μισθωμένους αμπελώνες οι οποίοι βρίσκονται, ενδεχομένως, σε τόπο διαφορετικό από εκείνον στον οποίο βρίσκονται οι αμπελώνες του αμπελουργού, με την επιφύλαξη των λοιπών προϋποθέσεων που προβλέπει η εν λόγω διάταξη και, ιδίως, των προϋποθέσεων που μνημονεύονται στις σκέψεις 37 και 38 της παρούσας απόφασης.

48

Τρίτον, η ερμηνεία αυτή επιρρωννύεται επίσης από τον σκοπό που επιδιώκουν οι διατάξεις του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, οι οποίες αποτελούν το πλαίσιο για τη χρήση των προαιρετικών ενδείξεων επισήμανσης.

49

Συναφώς, το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 πρέπει να ερμηνευθεί υπό το πρίσμα της αιτιολογικής του σκέψης 48, κατά την οποία η ένδειξη, στις ετικέτες των αμπελοοινικών προϊόντων, της εκμετάλλευσης που εκμεταλλεύεται τους αμπελώνες από τους οποίους προέρχονται τα αμπελοοινικά προϊόντα και όπου διεξάγονται όλες οι διαδικασίες οινοποίησης σκοπεί στην ενημέρωση των καταναλωτών όσον αφορά τη διασφάλιση της ανώτερης ποιότητας η οποία συνάγεται από την ένδειξη αυτή. Ο εν λόγω σκοπός μπορεί να επιτευχθεί μόνον εφόσον παρέχεται η εγγύηση ότι οι καταναλωτές δεν παραπλανώνται όσον αφορά την ταυτότητα της εκμετάλλευσης που είναι υπεύθυνη για τη διαδικασία οινοποίησης. Το συμπέρασμα αυτό απορρέει, εξάλλου, από την αιτιολογική σκέψη 34 του κανονισμού, η οποία αναφέρει ότι θα πρέπει να θεσπισθούν διατάξεις σχετικά με τη χρήση προαιρετικών ενδείξεων επισήμανσης, προκειμένου να μην παραπλανώνται οι καταναλωτές.

50

Με το ίδιο σκεπτικό, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι οι προαιρετικές ενδείξεις, όπως η ένδειξη της εκμετάλλευσης, σκοπό έχουν να εγγυώνται στους καταναλωτές οι οποίοι αγοράζουν οίνο που φέρει ορισμένες ονομασίες, ότι τα κύρια στάδια της διαδικασίας παραγωγής αυτού του οίνου, ήτοι από τη συγκομιδή έως την οινοποίηση, διεξήχθησαν υπό την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και διαρκή έλεγχο και την αποκλειστική ευθύνη του παραγωγού στον οποίο μπορεί να αποδοθεί η ποιότητα του προϊόντος (πρβλ. απόφαση της 29ης Ιουνίου 1994, Baux, C‑403/92, EU:C:1994:269, σκέψη 15).

51

Ομοίως, όσον αφορά, ειδικότερα, τη χρήση του όρου «εμφιάλωση από τον παραγωγό», ο οποίος εκφράζει την ταυτότητα μεταξύ του παραγωγού και του προσώπου ή της επιχειρήσεως που προβαίνει στην εμφιάλωση, το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι απαιτείται η τελευταία αυτή εργασία να πραγματοποιείται από τον ίδιο τον παραγωγό, είτε στη δική του αμπελουργική εκμετάλλευση είτε, όταν ο παραγωγός δεν διαθέτει εγκατάσταση εμφιαλώσεως, υπό συνθήκες που παρέχουν ουσιαστικά τις ίδιες εγγυήσεις. Τέτοιες εγγυήσεις υφίστανται όταν ιδίως η οινοποίηση πραγματοποιείται υπό την πραγματική επίβλεψη, τον στενό και διαρκή έλεγχο και την αποκλειστική ευθύνη του παραγωγού. Οι απαιτήσεις αυτές εξυπηρετούν την επίτευξη του σκοπού της προστασίας και της ορθής ενημερώσεως του καταναλωτή (πρβλ. απόφαση της 18ης Οκτωβρίου 1988, Erzeugergemeinschaft Goldenes Rheinhessen, 311/87, EU:C:1988:483, σκέψεις 14 έως 16).

52

Επισημαίνεται επίσης, όπως τόνισε, κατ’ ουσίαν, ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 65 των προτάσεών του, ότι, εφόσον γίνεται δεκτό ότι, για τη χρήση των ενδείξεων του άρθρου 54, παράγραφος 1, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, δεν είναι αναγκαίο οι εργασίες της καλλιέργειας και της συγκομιδής των σταφυλιών, οι οποίες είναι ουσιώδεις για το τελικό αποτέλεσμα, να πραγματοποιούνται στα γεωτεμάχια ιδιοκτησίας του αμπελουργού ή σε εκτάσεις οι οποίες γειτνιάζουν με αυτά, η ίδια συλλογιστική ισχύει και για την έκθλιψη των σταφυλιών. Από την άλλη πλευρά, όπως και για τις εν λόγω εργασίες, είναι σημαντικό να διασφαλίζεται ότι ο ιδιοκτήτης της εκμετάλλευσης αναλαμβάνει επίσης την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και διαρκή έλεγχο καθώς και την ευθύνη της εν λόγω διαδικασίας.

53

Επομένως, η έκθλιψη των σταφυλιών μπορεί να θεωρηθεί ως πραγματοποιηθείσα στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, παρότι διεξήχθη σε πιεστήριο άλλης εκμετάλλευσης η οποία το εκμίσθωσε για 24 μόνον ώρες, εφόσον τίθεται στην αποκλειστική διάθεση του ιδιοκτήτη της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης για το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ολοκλήρωση της διαδικασίας έκθλιψης, στοιχείο το οποίο πρέπει εν τέλει να εξακριβώσει το αιτούν δικαστήριο.

54

Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω σκέψεων, στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 έχει την έννοια ότι το γεγονός ότι η έκθλιψη των σταφυλιών που προέρχονται από μισθωμένους αμπελώνες πραγματοποιείται σε εγκατάσταση την οποία η ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση μισθώνει από άλλη αμπελουργική εκμετάλλευση για σύντομο χρονικό διάστημα, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η οινοποίηση να θεωρείται ως εξ ολοκλήρου εκτελεσθείσα στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως, υπό την προϋπόθεση ότι η εγκατάσταση αυτή τίθεται στην αποκλειστική διάθεση της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης για το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τη διαδικασία έκθλιψης και ότι η ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση αναλαμβάνει την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και διαρκή έλεγχο καθώς και την ευθύνη της διαδικασίας.

Επί του δεύτερου, του τρίτου και του τέταρτου προδικαστικού ερωτήματος

55

Με το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο προδικαστικό ερώτημα, τα οποία πρέπει να εξεταστούν από κοινού, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 έχει την έννοια ότι, προκειμένου η οινοποίηση να μπορεί να θεωρηθεί ως εξ ολοκλήρου εκτελεσθείσα στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, κατά την έννοια εν λόγω διατάξεως, η έκθλιψη των σταφυλιών πρέπει να πραγματοποιείται από τους ίδιους τους εργαζομένους της εκμετάλλευσης αυτής ή αν μπορεί να πραγματοποιείται από εργαζομένους της αμπελουργικής εκμετάλλευσης που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου, εφόσον οι εργαζόμενοι της εκμισθώτριας εκμετάλλευσης έχουν την εξουσία να παρέμβουν σε περίπτωση που ανακύψουν απροσδόκητα προβλήματα κατά τη διαδικασία έκθλιψης. Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται επίσης αν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι η αμπελουργική εκμετάλλευση που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου έχει ίδιον συμφέρον ως προς τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται η έκθλιψη, μεταξύ άλλων λόγω συμβατικής ρήτρας η οποία προβλέπει προσαύξηση της τιμής ανάλογα με την απόδοση και την ποιότητα ανά εκατόλιτρο οίνου.

56

Κατ’ αρχάς, διευκρινίζεται ότι από το γράμμα του άρθρου 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 δεν προκύπτει κανένας κανόνας όσον αφορά τη σχέση μεταξύ της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης και του προσωπικού που πραγματοποιεί την έκθλιψη των σταφυλιών.

57

Διαπιστώνεται όμως ότι ο επιδιωκόμενος με τη διάταξη αυτή σκοπός, όπως προκύπτει από τις σκέψεις 49 έως 51 της παρούσας αποφάσεως, ο οποίος συνίσταται στην ενημέρωση των καταναλωτών όσον αφορά τη διασφάλιση της ανώτερης ποιότητας η οποία συνάγεται από την ένδειξη αυτή, μπορεί να επιτευχθεί μόνον εφόσον οι καταναλωτές δεν παραπλανώνται ως προς την ταυτότητα των προσώπων που είναι υπεύθυνα για τη διαδικασία οινοποίησης.

58

Κατά συνέπεια, μολονότι οι ανωτέρω σκέψεις δεν αποκλείουν αυτό καθεαυτό το ενδεχόμενο ορισμένες δραστηριότητες που συνδέονται με την οινοποίηση να ανατίθενται σε εργαζομένους της αμπελουργικής εκμετάλλευσης που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου, γεγονός παραμένει ότι οι δραστηριότητες αυτές πρέπει να ασκούνται υπό την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και διαρκή έλεγχο και την αποκλειστική ευθύνη της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 18ης Οκτωβρίου 1988, Erzeugergemeinschaft Goldenes Rheinhessen, 311/87, EU:C:1988:483, σκέψη 15).

59

Όσον αφορά τη διαδικασία έκθλιψης των σταφυλιών, για την πλήρωση της ανωτέρω απαίτησης είναι αναγκαίο η ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση να εποπτεύει τη σχετική διαδικασία και να ελέγχει στενά και διαρκώς αν αυτή πραγματοποιείται σύμφωνα με τις προδιαγραφές που θέτει η ίδια, χωρίς να μπορεί να παραπέμπει προς τούτο σε τυχόν οδηγίες εκ μέρους της αμπελουργικής εκμετάλλευσης που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου.

60

Περαιτέρω, τούτο συνεπάγεται ότι, σε περίπτωση που κατά τη διαδικασία έκθλιψης ανακύψουν απρόβλεπτα προβλήματα τα οποία καθιστούν αναγκαία την άμεση λήψη αποφάσεως, οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται από τον ίδιο τον ιδιοκτήτη της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης ή από τα μέλη του προσωπικού του. Πράγματι, σε τέτοιες επείγουσες περιπτώσεις, η λήψη των αναγκαίων αποφάσεων δεν είναι δυνατόν να ανατίθεται σε τρίτους, δεδομένου ότι μια τέτοια ανάθεση δεν μπορεί να εξασφαλίσει το εχέγγυο ποιότητας που απορρέει από το γεγονός ότι η οινοποίηση εκτελείται εξ ολοκλήρου στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση και, επομένως, υπό την πραγματική διεύθυνση της εκμετάλλευσης αυτής.

61

Τέλος, θα πρέπει να προστεθεί ότι ενδεχόμενο ίδιον συμφέρον της εκμετάλλευσης η οποία εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, όπως είναι η προσαύξηση της τιμής ανάλογα με την απόδοση και την ποιότητα ανά εκατόλιτρο οίνου, δεν ασκεί επιρροή επί του ζητήματος αν η οινοποίηση εκτελείται εξ ολοκλήρου εντός της τελευταίας αυτής εκμετάλλευσης, κατά την έννοια του άρθρου 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, στο μέτρο που το εν λόγω ίδιον συμφέρον δεν μπορεί υπονομεύσει την εγγύηση εκτέλεσης της οινοποίησης υπό την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και διαρκή έλεγχο και την αποκλειστική ευθύνη της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης.

62

Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω σκέψεων, στο δεύτερο, στο τρίτο και στο τέταρτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 έχει την έννοια ότι η οινοποίηση έχει εξ ολοκλήρου εκτελεσθεί στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, κατά την έννοια της εν λόγω διάταξης, ακόμη και αν η διαδικασία έκθλιψης πραγματοποιήθηκε από εργαζομένους της αμπελουργικής εκμετάλλευσης η οποία εκμίσθωσε την εγκατάσταση πιεστηρίου στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, υπό την προϋπόθεση ότι ο ιδιοκτήτης της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης αναλαμβάνει την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και διαρκή έλεγχο καθώς και την ευθύνη της εν λόγω διαδικασίας. Το γεγονός ότι η αμπελουργική εκμετάλλευση που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου έχει ίδιον συμφέρον ως προς τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται η έκθλιψη, μεταξύ άλλων λόγω συμβατικής ρήτρας η οποία προβλέπει προσαύξηση της τιμής ανάλογα με την απόδοση και την ποιότητα ανά εκατόλιτρο οίνου, δεν ασκεί επιρροή επί του ζητήματος αν η οινοποίηση μπορεί να θεωρηθεί ως εκτελεσθείσα στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση.

Επί των δικαστικών εξόδων

63

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

 

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πέμπτο τμήμα) αποφαίνεται:

 

1)

Το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2019/33 της Επιτροπής, της 17ης Οκτωβρίου 2018, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις αιτήσεις προστασίας ονομασιών προέλευσης, γεωγραφικών ενδείξεων και παραδοσιακών ενδείξεων στον αμπελοοινικό τομέα, τη διαδικασία ένστασης, τους περιορισμούς στη χρήση, τις τροποποιήσεις των προδιαγραφών προϊόντος, την ανάκληση της προστασίας, καθώς και την επισήμανση και την παρουσίαση, όπως τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2021/1375 της Επιτροπής, της 11ης Ιουνίου 2021,

έχει την έννοια ότι:

το γεγονός ότι η έκθλιψη των σταφυλιών που προέρχονται από μισθωμένους αμπελώνες πραγματοποιείται σε εγκατάσταση την οποία η ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση μισθώνει από άλλη αμπελουργική εκμετάλλευση για σύντομο χρονικό διάστημα, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η οινοποίηση να θεωρείται ως εξ ολοκλήρου εκτελεσθείσα στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως, υπό την προϋπόθεση ότι η εγκατάσταση αυτή τίθεται στην αποκλειστική διάθεση της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης για το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τη διαδικασία έκθλιψης και ότι η ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση αναλαμβάνει την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και διαρκή έλεγχο καθώς και την ευθύνη της διαδικασίας.

 

2)

Το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, όπως τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό 2021/1375,

έχει την έννοια ότι:

η οινοποίηση έχει εξ ολοκλήρου εκτελεσθεί στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, κατά την έννοια της εν λόγω διάταξης, ακόμη και αν η διαδικασία έκθλιψης πραγματοποιήθηκε από εργαζομένους της αμπελουργικής εκμετάλλευσης η οποία εκμίσθωσε την εγκατάσταση πιεστηρίου στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση, υπό την προϋπόθεση ότι ο ιδιοκτήτης της ομώνυμης αμπελουργικής εκμετάλλευσης αναλαμβάνει την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και διαρκή έλεγχο καθώς και την ευθύνη της εν λόγω διαδικασίας. Το γεγονός ότι η αμπελουργική εκμετάλλευση που εκμισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου έχει ίδιον συμφέρον ως προς τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται η έκθλιψη, μεταξύ άλλων λόγω συμβατικής ρήτρας η οποία προβλέπει προσαύξηση της τιμής ανάλογα με την απόδοση και την ποιότητα ανά εκατόλιτρο οίνου, δεν ασκεί επιρροή επί του ζητήματος αν η οινοποίηση μπορεί να θεωρηθεί ως εκτελεσθείσα στην ομώνυμη αμπελουργική εκμετάλλευση.

 

(υπογραφές)


( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η γερμανική.