Υπόθεση C‑279/21

X

κατά

Udlændingenævnet

(αίτηση του Østre Landsret για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 22ας Δεκεμβρίου 2022

«Προδικαστική παραπομπή – Συμφωνία Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας – Άρθρο 9 – Απόφαση 1/80 – Άρθρο 10, παράγραφος 1 – Άρθρο 13 – Ρήτρα standstill – Οικογενειακή επανένωση – Εθνική ρύθμιση που εισάγει νέους, πιο περιοριστικούς όρους για την οικογενειακή επανένωση των συζύγων Τούρκων υπηκόων που κατέχουν μόνιμη άδεια διαμονής στο οικείο κράτος μέλος – Επιβολή σε Τούρκο εργαζόμενο της υποχρέωσης επιτυχούς συμμετοχής του σε εξέταση που πιστοποιεί ορισμένο επίπεδο γνώσης της επίσημης γλώσσας του κράτους μέλους αυτού – Δικαιολόγηση – Σκοπός που συνίσταται στη διασφάλιση επιτυχούς ένταξης»

Διεθνείς συμφωνίες – Συμφωνία Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας – Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Εργαζόμενοι – Κανόνας standstill του άρθρου 13 της απόφασης 1/80 του Συμβουλίου Σύνδεσης – Περιεχόμενο – Εθνική ρύθμιση που προβλέπει νέους, πιο περιοριστικούς όρους στον τομέα της οικογενειακής επανένωσης για τα μέλη της οικογένειας Τούρκων εργαζομένων που διαμένουν νομίμως στο οικείο κράτος μέλος – Απαίτηση επιτυχούς συμμετοχής σε εξέταση που πιστοποιεί ορισμένο επίπεδο γνώσης της επίσημης γλώσσας του εν λόγω κράτους μέλους – Δεν επιτρέπεται

(Απόφαση 1/80 του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΟΚ-Τουρκίας, άρθρο 13)

(βλ. σκέψεις 30-36, 38, 41, 42, 44-47 και διατακτ.)

Σύνοψη

Ο Υ είναι Τούρκος υπήκοος ο οποίος κατοικεί στη Δανία από το 1979. Κατέχει άδεια μόνιμης διαμονής στο εν λόγω κράτος μέλος από το 1985. Η σύζυγός του, Χ, εισήλθε στο έδαφος της Δανίας το 2015 και υπέβαλε, το ίδιο έτος, αίτηση χορήγησης άδειας διαμονής για λόγους οικογενειακής επανένωσης με τον σύζυγό της.

Η Udlædingestyrelsen (υπηρεσία μετανάστευσης, Δανία) απέρριψε την αίτηση αυτή με την αιτιολογία ότι ο Y δεν είχε αποδείξει ότι τήρησε την προβλεπόμενη από την επίμαχη στην κύρια δίκη εθνική νομοθεσία προϋπόθεση επιτυχούς συμμετοχής σε εξέταση δανικής γλώσσας ( 1 ) και ότι δεν συνέτρεχαν ειδικοί λόγοι που να δικαιολογούν σχετική παρέκκλιση. Η υπηρεσία μετανάστευσης θεώρησε επιπλέον ότι η απόφαση αυτή δεν προσκρούει στις ρήτρες standstill που προβλέπει η Συμφωνία Σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Τουρκίας ( 2 ) και τα σχετικά νομοθετήματα ( 3 ), όπως έχουν ερμηνευθεί από τη νομολογία του Δικαστηρίου.

Η Χ άσκησε προσφυγή κατά του τμήματος της εν λόγω απόφασης το οποίο περιείχε εκτίμηση υπό το πρίσμα της Συμφωνίας Σύνδεσης και των σχετικών νομοθετημάτων, ιδίως των ρητρών standstill, η οποία απορρίφθηκε. Κατόπιν τούτου, η Χ άσκησε προσφυγή με αίτημα την ακύρωση της απόφασης του Udlændinge-og Integrationsministeriet (υπουργείου αλλοδαπών και ενσωμάτωσης, Δανία) η οποία επιβεβαίωσε ότι οι ρήτρες standstill δεν απέκλειαν την απόρριψη της αίτησής της για οικογενειακή επανένωση δυνάμει του εφαρμοστέου εθνικού δικαίου.

Η υπόθεση παραπέμφθηκε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, του Østre Landsret (εφετείου ανατολικής περιφέρειας, Δανία), το οποίο ζητεί από το Δικαστήριο να διευκρινίσει εάν εθνική νομοθεσία, θεσπισθείσα μετά την έναρξη ισχύος της απόφασης 1/80 στο οικείο κράτος μέλος, η οποία εξαρτά τη χορήγηση άδειας διαμονής για λόγους οικογενειακής επανένωσης στη σύζυγο Τούρκου υπηκόου που διαμένει νομίμως και εργάζεται στο κράτος μέλος αυτό από προϋπόθεση επιτυχούς συμμετοχής του σε εξέταση η οποία πιστοποιεί ορισμένο επίπεδο γνώσης της επίσημης γλώσσας του κράτους μέλους, συνιστά «νέο περιορισμό», κατά την έννοια της ρήτρας standstill του άρθρου 13 της απόφασης 1/80, και, σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, αν ο εν λόγω περιορισμός μπορεί να δικαιολογηθεί από τον σκοπό της διασφάλισης της επιτυχούς ένταξης της συζύγου του.

Το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι η εν λόγω εθνική νομοθεσία συνιστά «νέο περιορισμό», κατά την έννοια του άρθρου 13 της απόφασης 1/80. Ο περιορισμός αυτός δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τον σκοπό της διασφάλισης της επιτυχούς ένταξης της συζύγου του ενδιαφερόμενου Τούρκου εργαζομένου, δεδομένου ότι η σχετική εθνική νομοθεσία δεν επιτρέπει στις αρμόδιες αρχές να λαμβάνουν υπόψη ούτε τις δυνατότητες ένταξης της συζύγου ούτε άλλους παράγοντες, πέραν της επιτυχίας σε εξετάσεις όπως η προαναφερθείσα, οι οποίοι πιστοποιούν την πραγματική ένταξη του εν λόγω εργαζομένου στο οικείο κράτος μέλος και, ως εκ τούτου, την ικανότητά του να βοηθήσει τη σύζυγό του να ενταχθεί σε αυτό.

Εκτίμηση του Δικαστηρίου

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η ρήτρα standstill του άρθρου 13 της απόφασης 1/80 απαγορεύει εν γένει τη θέσπιση οποιουδήποτε νέου εσωτερικού μέτρου που θα είχε ως σκοπό ή ως αποτέλεσμα να υπόκειται η εκ μέρους Τούρκου πολίτη άσκηση του δικαιώματος της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων εντός της επικράτειας του οικείου κράτους μέλους σε όρους πιο περιοριστικούς από εκείνους που ίσχυαν συναφώς κατά την έναρξη ισχύος της εν λόγω απόφασης στο κράτος μέλος. Ειδικότερα, η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης εθνική νομοθεσία, η οποία εξαρτά την οικογενειακή επανένωση Τούρκου εργαζομένου που διαμένει νομίμως στη Δανία με τη σύζυγό του από την προϋπόθεση ότι ο εν λόγω εργαζόμενος θα επιτύχει σε εξέταση η οποία πιστοποιεί ορισμένο επίπεδο γνώσης της επίσημης γλώσσας του οικείου κράτους μέλους, εισήχθη μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος της απόφασης 1/80 στο εν λόγω κράτος και καθιστά αυστηρότερες τις προϋποθέσεις ασκήσεως του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στο έδαφος της εν λόγω χώρας. Κατά συνέπεια, συνιστά «νέο περιορισμό», κατά την έννοια του άρθρου 13 της απόφασης αυτής.

Επιπροσθέτως, μολονότι η εν λόγω εθνική νομοθεσία επιδιώκει σκοπό ο οποίος, αφενός, συνίσταται στη διασφάλιση επιτυχούς ένταξης του μέλους της οικογένειας που ζητεί τη χορήγηση δικαιώματος διαμονής στο οικείο κράτος μέλος για λόγους οικογενειακής επανένωσης και, αφετέρου, είναι δυνατό να συνιστά επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος για τους σκοπούς της απόφασης 1/80, εντούτοις ουδόλως καθιστά δυνατή τη συνεκτίμηση των δυνατοτήτων ενσωμάτωσης του μέλους της οικογένειας ή των παραγόντων που μπορούν να αποδείξουν την πραγματική ένταξη του Τούρκου εργαζομένου τον οποίο αφορά η αίτηση οικογενειακής επανένωσης. Αντιθέτως, η εν λόγω νομοθεσία στηρίζεται αποκλειστικά στην παραδοχή ότι η επιτυχής ένταξη του μέλους της οικογένειας το οποίο αφορά η οικογενειακή επανένωση δεν διασφαλίζεται επαρκώς αν ο Τούρκος εργαζόμενος τον οποίο αφορά η αίτηση οικογενειακής επανένωσης δεν πληροί την προϋπόθεση της επιτυχίας σχετικά με τη γνώση της επίσημης γλώσσας του οικείου κράτους μέλους.

Συγκεκριμένα, η οικεία νομοθεσία δεν επιτρέπει στις εθνικές αρχές να λαμβάνουν υπόψη στοιχεία όπως η ενδεχόμενη άριστη γνώση της δανικής γλώσσας από το μέλος της οικογένειας που ζητεί την οικογενειακή επανένωση ή η πραγματική ένταξη του ενδιαφερόμενου Τούρκου εργαζομένου, η οποία θα του επέτρεπε, παρά την αποτυχία του στην επίμαχη εξέταση, να συμβάλει, αν κριθεί αναγκαίο, στην ένταξη του μέλους της οικογένειάς του στο εν λόγω κράτος μέλος.

Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι εθνική ρύθμιση όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη βαίνει πέραν του αναγκαίου για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού μέτρου.

( 1 ) Η προϋπόθεση αυτή προβλέπεται στο άρθρο 9, παράγραφος 12, σημείο 5, του udlændingeloven (νόμου περί αλλοδαπών), κατά το οποίο, πλην ειδικών λόγων που αφορούν, μεταξύ άλλων, την ενότητα της οικογενειακής εστίας, άδεια διαμονής χορηγείται μόνον αν το πρόσωπο που κατοικεί στη Δανία έχει επιτύχει στη δοκιμασία Prøve i Dansk 1, κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, του lov om danskudannelse til voksne udlændinge mfl (νόμου περί μαθημάτων δανικής γλώσσας που παρέχονται σε ενήλικους αλλοδαπούς), ή σε εξέταση δανικής γλώσσας ισοδύναμου ή ανώτερου επιπέδου.

( 2 ) Συμφωνία με την οποία δημιουργήθηκε Σύνδεση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Τουρκίας, η οποία υπογράφηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1963 στην Άγκυρα από τη Δημοκρατία της Τουρκίας, αφενός, και από τα κράτη μέλη της ΕΟΚ και την Κοινότητα, αφετέρου, και η οποία συνήφθη, εγκρίθηκε και επικυρώθηκε εξ ονόματος της Κοινότητας με την απόφαση 64/732/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 23ης Δεκεμβρίου 1963 (ΕΕ 1964, 217, σ. 3685, στο εξής: Συμφωνία Σύνδεσης).

( 3 ) Όσον αφορά τις ρήτρες standstill, ειδικότερα, το άρθρο 13 της απόφασης 1/80 του Συμβουλίου Σύνδεσης που συστάθηκε με την προαναφερθείσα Συμφωνία Σύνδεσης, της 19ης Σεπτεμβρίου 1980, σχετικά με την προώθηση της συνδέσεως μεταξύ της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Τουρκίας (στο εξής: απόφαση 1/80), προβλέπει ρήτρα standstill η οποία απαγορεύει στα συμβαλλόμενα μέρη να εισάγουν νέους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων από 1ης Δεκεμβρίου 1980.