1.

Με την υπό κρίση αίτηση προδικαστικής αποφάσεως, το Δικαστήριο καλείται να προσδιορίσει τα όρια του εμπιστευτικού χαρακτήρα των πληροφοριών που παρέχουν οι προσφέροντες, μαζί με τις προσφορές τους, στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων.

2.

Με την απόφαση Klaipėdos ( 2 ), η οποία εκδόθηκε μετά την κατάθεση της υπό κρίση αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως, το Δικαστήριο εξέτασε τα ζητήματα που ανακύπτουν από τα άρθρα της οδηγίας 2014/24/ΕΕ ( 3 ), ιδίως το άρθρο 21, που αφορούν τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των εν λόγω πληροφοριών.

3.

Οι παρατηρήσεις που περιέχονται στην ως άνω απόφαση είναι χρήσιμες προκειμένου να απαντηθούν ορισμένα από τα προδικαστικά ερωτήματα που υπέβαλε η Krajowa Izba Odwoławcza (εθνική αρχή εξέτασης προσφυγών, Πολωνία), αιτούν δικαστήριο ( 4 ).

4.

Το άρθρο 21 («Εχεμύθεια») ορίζει τα εξής:

«1.   Εκτός αν προβλέπεται άλλως στην παρούσα οδηγία ή στο εθνικό δίκαιο στο οποίο υπόκειται η αναθέτουσα αρχή, ιδίως στη νομοθεσία όσον αφορά την πρόσβαση στην ενημέρωση, και με την επιφύλαξη των υποχρεώσεων σχετικά με τη δημοσιοποίηση των συναπτόμενων συμβάσεων και την ενημέρωση των υποψηφίων και των προσφερόντων, κατά τα οριζόμενα στα άρθρα 50 και 55, η αναθέτουσα αρχή δεν αποκαλύπτει πληροφορίες που της έχουν διαβιβάσει οικονομικοί φορείς και τις οποίες έχουν χαρακτηρίσει ως εμπιστευτικές, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, των τεχνικών ή εμπορικών απορρήτων και των εμπιστευτικών πτυχών των προσφορών.

2.   Οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να επιβάλλουν απαιτήσεις στους οικονομικούς φορείς, με σκοπό την προστασία του εμπιστευτικού χαρακτήρα των πληροφοριών τις οποίες παρέχουν οι αναθέτουσες αρχές καθ’ όλη τη διαδικασία σύναψης συμβάσεων.»

5.

Το άρθρο 50 («Γνωστοποιήσεις συναφθεισών συμβάσεων») προβλέπει τα εξής:

«[…]

4.   Ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τη σύναψη της σύμβασης ή της συμφωνίας-πλαισίου μπορούν να μη δημοσιεύονται, όταν η γνωστοποίησή τους μπορεί να εμποδίσει την εφαρμογή των νόμων, να είναι αντίθετη, καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο, προς το δημόσιο συμφέρον ή να βλάψει τα νόμιμα εμπορικά συμφέροντα συγκεκριμένων δημόσιων ή ιδιωτικών οικονομικών φορέων ή να βλάψει τις συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού μεταξύ των οικονομικών φορέων.»

6.

Το άρθρο 55 («Ενημέρωση των υποψηφίων και των προσφερόντων») διαλαμβάνει τα εξής:

«[…]

3.   Οι αναθέτουσες αρχές δύνανται να αποφασίζουν να μη γνωστοποιήσουν ορισμένες πληροφορίες που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2 σχετικά με την ανάθεση των συμβάσεων, τη σύναψη συμφωνιών-πλαισίων ή την αποδοχή σε ένα σύστημα δυναμικών αγορών εάν η γνωστοποίηση των εν λόγω πληροφοριών μπορεί να εμποδίσει την εφαρμογή των νόμων, να είναι αντίθετη, καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο, προς το δημόσιο συμφέρον ή να βλάψει τα νόμιμα εμπορικά συμφέροντα ενός συγκεκριμένου οικονομικού φορέα δημόσιου ή ιδιωτικού ή τις συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού μεταξύ οικονομικών φορέων.»

7.

Κατά την αιτιολογική σκέψη 18:

«Επιπλέον, η απόκτηση, η χρήση ή η αποκάλυψη εμπορικών απορρήτων όταν επιβάλλεται ή επιτρέπεται από το νόμο, θα πρέπει να θεωρείται νόμιμη για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας. […] Ειδικότερα, η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να απαλλάσσει τις δημόσιες αρχές από τις υποχρεώσεις εμπιστευτικότητας τις οποίες υπέχουν ως προς τις πληροφορίες τις οποίες διαβιβάζουν κάτοχοι εμπορικών απορρήτων, ανεξαρτήτως του εάν οι υποχρεώσεις αυτές επιβάλλονται από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο. Μια τέτοια υποχρέωση εμπιστευτικότητας περιλαμβάνει και τις υποχρεώσεις εμπιστευτικότητας των πληροφοριών που διαβιβάζονται στην αναθέτουσα αρχή στο πλαίσιο ανάθεσης συμβάσεων, όπως προβλέπονται, για παράδειγμα […] [στην οδηγία] 2014/24/ΕΕ […]».

8.

Το άρθρο 1 («Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής») ορίζει τα εξής:

«[…]

2.   Η παρούσα οδηγία δεν θίγει:

[…]

[…]».

9.

Το άρθρο 2 («Ορισμοί») έχει ως εξής:

«Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

[…]».

10.

Το άρθρο 3 («Νόμιμη απόκτηση, χρήση και αποκάλυψη εμπορικών απορρήτων») ορίζει τα εξής:

«[…]

2.   Η απόκτηση, χρήση ή αποκάλυψη εμπορικού απορρήτου θεωρείται νόμιμη αν επιβάλλεται ή επιτρέπεται από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο.»

11.

Το άρθρο 7 προβλέπει τα εξής:

«1.   Οι αναθέτουσες αρχές προετοιμάζουν και διενεργούν τις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ο θεμιτός ανταγωνισμός και η ίση μεταχείριση των οικονομικών φορέων, τηρουμένων των αρχών της αναλογικότητας και της διαφάνειας.

[…]»

12.

Το άρθρο 8 έχει ως εξής:

«1.   Η διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης είναι δημόσια.

2.   Η αναθέτουσα αρχή δύναται να περιορίζει την πρόσβαση στις πληροφορίες που αφορούν τη διαδικασία σύναψης σύμβασης μόνο στις περιπτώσεις που προβλέπει ο νόμος.

2a.   Η αναθέτουσα αρχή δύναται να καθορίζει, με τη συγγραφή υποχρεώσεων της δημόσιας σύμβασης, απαιτήσεις σχετικά με τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των πληροφοριών που κοινοποιούνται στους οικονομικούς φορείς κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

3.   Οι πληροφορίες που συνιστούν εμπορικό απόρρητο κατά την έννοια των διατάξεων του νόμου περί αθέμιτου ανταγωνισμού δεν γνωστοποιούνται εάν ο οικονομικός φορέας, το αργότερο εντός της προθεσμίας υποβολής των προσφορών ή των αιτήσεων συμμετοχής στη διαδικασία, δηλώσει ότι δεν πρέπει να επιτραπεί η πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές και αποδείξει ότι οι ζητούμενες πληροφορίες συνιστούν εμπορικό απόρρητο. Ο οικονομικός φορέας δεν δύναται να χαρακτηρίσει ως εμπιστευτικές τις πληροφορίες του άρθρου 86, παράγραφος 4. Η διάταξη εφαρμόζεται κατ’ αναλογίαν και στην περίπτωση διαγωνισμού μελετών.

[…]»

13.

Το άρθρο 11, παράγραφος 2, ορίζει τα εξής:

«Ως εμπορικό απόρρητο νοούνται οι τεχνικές, τεχνολογικές, επιστημονικές, οργανωτικές πληροφορίες της επιχείρησης ή άλλες πληροφορίες οι οποίες έχουν οικονομική αξία και οι οποίες, είτε ως σύνολο είτε από την άποψη του ακριβούς περιεχομένου και της διάταξης των συνιστωσών τους, δεν είναι ευρέως γνωστές σε πρόσωπα ανήκοντα στους κύκλους που ασχολούνται συνήθως με αυτό το είδος πληροφοριών ούτε άμεσα προσβάσιμες στα πρόσωπα αυτά, εφόσον ο νόμιμος κάτοχος ή χρήστης των πληροφοριών αυτών έχει καταβάλει εύλογες προσπάθειες για την προστασία του απόρρητου χαρακτήρα τους.»

14.

Το 2019 ( 8 ) η Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (Δημόσια Επιχείρηση Υδάτων, Πολωνία) προκήρυξε ανοικτό διαγωνισμό για τη σύναψη δημόσιας σύμβασης με αντικείμενο την «εκπόνηση μελετών για τη δεύτερη ενημέρωση των σχεδίων διαχείρισης της λεκάνης απορροής ποταμών (II aPGW) περιλαμβανομένων των μεθοδολογιών».

15.

Κατά τη συγγραφή υποχρεώσεων, οι προσφορές επρόκειτο να αξιολογηθούν βάσει τριών κριτηρίων: τιμή (στάθμιση 40 %), μελέτη υλοποίησης των έργων (στάθμιση 42 %) και περιγραφή του τρόπου εκτέλεσης της σύμβασης (στάθμιση 18 %).

16.

Προσφορές υπέβαλαν τέσσερις οικονομικοί φορείς, περιλαμβανομένης μίας κοινοπραξίας επιχειρήσεων με επικεφαλής την ANTEA POLSKA S.A (στο εξής: Antea Polska) ( 9 ). Η CDM Smith Sp.z o.o. (στο εξής: CDM) επελέγη ως ανάδοχος.

17.

Η Antea Polska, η οποία κατετάγη δεύτερη, προσέφυγε κατά της απόφασης ανάθεσης ενώπιον της Krajowa Izba Odwoławcza (εθνικής αρχής εξέτασης προσφυγών). Ένα από τα αιτήματά της ήταν να της παρασχεθεί πρόσβαση σε συγκεκριμένα έγγραφα και στις πληροφορίες που η CDM και άλλοι προσφέροντες χαρακτήρισαν ως εμπορικό απόρρητο.

18.

Κατά την Antea Polska, ο χαρακτηρισμός των εν λόγω πληροφοριών ως απορρήτων συνιστά παραβίαση των αρχών της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας, δυνάμει των οποίων η εχεμύθεια πρέπει να ερμηνεύεται στενά. Επιπλέον, η υπέρμετρη αναγνώριση πληροφοριών ως εμπιστευτικών, σε συνδυασμό με την ελλιπή αιτιολογία για τους αποδοθέντες χαρακτηρισμούς, στέρησαν από την Antea Polska το δικαίωμα αποτελεσματικής ένδικης προστασίας, καθότι αγνοούσε τις λεπτομέρειες των προσφορών των ανταγωνιστών της.

19.

Προς αντίκρουση της ως άνω άποψης, η αναθέτουσα αρχή προέβαλε, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα επιχειρήματα.

20.

Υπό τις συνθήκες αυτές, η Krajowa Izba Odwoławcza (εθνική αρχή εξέτασης προσφυγών), η οποία καλείται να αποφανθεί επί της προσφυγής κατά της απόφασης της αναθέτουσας αρχής, διατύπωσε επτά προδικαστικά ερωτήματα. Καθ’ υπόδειξη του Δικαστηρίου, θα εξετάσω μόνο τα τέσσερα πρώτα προδικαστικά ερωτήματα, τα οποία έχουν ως εξής:

21.

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως πρωτοκολλήθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 29 Ιανουαρίου 2021.

22.

Γραπτές παρατηρήσεις υπέβαλαν η Antea Polska, η Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (Δημόσια Επιχείρηση Υδάτων), η Αυστριακή και η Πολωνική Κυβέρνηση καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

23.

Στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η οποία διεξήχθη στις 16 Μαρτίου 2022, παρέστησαν η Antea Polska, η Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (Δημόσια Επιχείρηση Υδάτων), η CDM, η Πολωνική Κυβέρνηση και η Επιτροπή.

24.

Με την απόφαση Klaipėdos (σκέψεις 96 έως 102), το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η εφαρμοστέα νομοθεσία στις υποθέσεις που αφορούν την προστασία της εμπιστευτικότητας στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων είναι αυτή που περιέχεται στην οδηγία 2014/24, που αποτελεί τη lex specialis, και όχι αυτή που περιέχεται στην οδηγία 2016/943.

25.

Για την κρίση αυτή, το Δικαστήριο έλαβε υπόψη, μεταξύ άλλων λόγων, τα εξής:

26.

Τούτου λεχθέντος, κανένα στοιχείο δεν εμποδίζει να ληφθούν υπόψη οι έννοιες της οδηγίας 2016/943 ( 11 ) όταν, όπως εν προκειμένω, η εθνική νομοθεσία παραπέμπει σε αυτές για τη ρύθμιση του καθεστώτος εχεμύθειας στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων. Θα επανέλθω στο ζήτημα αυτό κατωτέρω.

27.

Το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί, κατ’ αρχάς, αν, βάσει της ερμηνείας του άρθρου 21 της οδηγίας 2014/24 ( 12 ), ο προσφέρων μπορεί να χαρακτηρίζει εμπιστευτική, ως εμπορικό απόρρητο, κάθε πληροφορία την οποία δεν επιθυμεί να γνωστοποιήσει στους ανταγωνιστές του.

28.

Θεωρώ ότι, με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο δεν προβληματίζεται τόσο για τη μονομερή ενέργεια του προσφέροντος όσο για τις συνέπειες που απορρέουν από την εν λόγω ενέργεια για την αναθέτουσα αρχή.

29.

Κατά τη γνώμη μου, η απάντηση στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα συνάγεται από την απόφαση Klaipėdos, με την οποία το Δικαστήριο αποφάνθηκε ως εξής:

30.

Συνεπώς, τόσο η αναθέτουσα αρχή όσο και τα όργανα που ελέγχουν τις αποφάσεις της οφείλουν να αξιολογούν τον προβαλλόμενο από τον προσφέροντα εμπιστευτικό χαρακτήρα και να μην αποδέχονται απλώς τον σχετικό ισχυρισμό. Διαθέτουν επαρκή μέσα για να αντιμετωπίσουν την, κατά την απόφαση περί παραπομπής, καταχρηστική πρακτική («παθολογική κατάχρηση») των προσφερόντων που συνηθίζουν να κάνουν σε υπέρμετρο βαθμό χρήση της δυνατότητας χαρακτηρισμού ως εμπιστευτικών ορισμένων πτυχών των προσφορών τους οι οποίες δεν έχουν, στην πραγματικότητα, εμπιστευτικό χαρακτήρα.

31.

Από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι, παρότι βούληση του Πολωνού νομοθέτη ήταν να περιοριστεί η έκταση της εχεμύθειας, ορισμένοι προσφέροντες επικαλούνται συστηματικά ότι μεγάλο μέρος των πληροφοριών που περιέχονται στις προσφορές τους συνιστά εμπορικό απόρρητο, οι δε αναθέτουσες αρχές τείνουν να αποδέχονται τους σχετικούς ισχυρισμούς ( 17 ).

32.

Εάν συμβαίνει κάτι τέτοιο και η νομοθεσία περί μεταφοράς της οδηγίας 2014/24 στην εθνική έννομη τάξη δεν εφαρμόζεται ορθώς, τα εθνικά δικαστήρια οφείλουν να διορθώσουν την εφαρμογή της νομοθεσίας προκειμένου να συνάδει με το δίκαιο της Ένωσης.

33.

Παρότι το αιτούν δικαστήριο δεν μνημονεύει ιδιαιτέρως το ζήτημα που θα εκθέσω κατωτέρω, με τις παρατηρήσεις των διαδίκων και κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση εξετάστηκε ο περιορισμός που επιβάλλει η εθνική νομοθεσία (άρθρο 8, παράγραφος 3, του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων), η οποία απαγορεύει τη γνωστοποίηση μόνο των πληροφοριών που συνιστούν εμπορικό απόρρητο, κατά την έννοια της νομοθεσίας για τον αθέμιτο ανταγωνισμό ( 18 ).

34.

Η διαφωνία αφορούσε το αν η εν λόγω εθνική νομοθεσία συνάδει με το άρθρο 21 της οδηγίας 2014/24, το οποίο προστατεύει πεδίο εχεμύθειας ευρύτερο από εκείνο των τεχνικών και εμπορικών απορρήτων ( 19 ) (για παράδειγμα, καλύπτει επίσης τις «εμπιστευτικές πτυχές των προσφορών»).

35.

Όπως προεκτέθηκε ( 20 ), κατά το άρθρο 21 της οδηγίας 2014/24, η προστασία δεν περιορίζεται στα τεχνικά και εμπορικά απόρρητα, αλλά επεκτείνεται, μεταξύ άλλων, στις εμπιστευτικές πτυχές των προσφορών. Επομένως, στη διάταξη αυτή μπορούν να εμπίπτουν οι πληροφορίες οι οποίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν, stricto sensu, ως τεχνικό ή εμπορικό απόρρητο. Κατά τη γνώμη μου, η ίδια άποψη ενυπάρχει σε πλείονα χωρία της απόφασης Klaipėdos ( 21 ).

36.

Καθόσον η μεταρρύθμιση του άρθρου 11 του νόμου περί αθέμιτου ανταγωνισμού ( 22 ), με τον οποίο μεταφέρεται στην εθνική έννομη τάξη η οδηγία 2016/943, περιλαμβάνει τον ορισμό του «εμπορικού απορρήτου» της εν λόγω οδηγίας, μέσω των αλλεπάλληλων αυτών παραπομπών η πολωνική νομοθεσία για τις δημόσιες συμβάσεις καταλήγει στην έννοια του «εμπορικού απορρήτου» της οδηγίας 2016/943 ( 23 ).

37.

Επομένως, τίθεται έμμεσα το ζήτημα αν συνάδει προς το άρθρο 21 της οδηγίας 2014/21 εθνική νομοθεσία η οποία αναγνωρίζει στην έννοια της εχεμύθειας περιεχόμενο πιο περιορισμένο από το προβλεπόμενο στην εν λόγω διάταξη.

38.

Εκ πρώτης όψεως, κανένα στοιχείο δεν εμποδίζει να προβλέπει η εθνική νομοθεσία τέτοιον περιορισμό, δεδομένου ότι το άρθρο 21 της οδηγίας 2014/24 περιλαμβάνει τη φράση «εκτός αν προβλέπεται άλλως στην παρούσα οδηγία ή στο εθνικό δίκαιο στο οποίο υπόκειται η αναθέτουσα αρχή».

39.

Η εν λόγω επιφύλαξη παρέχει στα κράτη μέλη διακριτική ευχέρεια, κατά τρόπο ανάλογο με την επιφύλαξη που προβλέπεται σε άλλες διατάξεις της οδηγίας 2014/24 οι οποίες παραπέμπουν στην εθνική νομοθεσία. Τούτο συμβαίνει στην περίπτωση του άρθρου 57, παράγραφος 7, της οδηγίας 2014/24, δυνάμει του οποίου τα κράτη μέλη καθορίζουν τους όρους εφαρμογής του εν λόγω άρθρου «τηρουμένου του ενωσιακού δικαίου».

40.

Εντούτοις, κατά την ερμηνεία του Δικαστηρίου, «η εξουσία εκτιμήσεως των κρατών μελών δεν είναι απόλυτη και […] εφόσον οποιοδήποτε κράτος μέλος αποφασίσει να ενσωματώσει στη νομοθεσία του προαιρετικό λόγο αποκλεισμού προβλεπόμενο στην οδηγία 2014/24, πρέπει να σέβεται τα βασικά χαρακτηριστικά του, όπως προβλέπονται στην οδηγία. Το άρθρο 57, παράγραφος 7, της οδηγίας 2014/24, ορίζοντας ότι τα κράτη μέλη καθορίζουν “τους όρους εφαρμογής του παρόντος άρθρου”, “τηρουμένου του ενωσιακού δικαίου”, απαγορεύει στα κράτη μέλη να αλλοιώνουν τους προαιρετικούς λόγους αποκλεισμού που παρατίθενται στην εν λόγω διάταξη ή να παραβλέπουν τους σκοπούς ή τις αρχές από τις οποίες διαπνέεται καθένας από τους λόγους αυτούς» ( 24 ).

41.

Κατά τη γνώμη μου, η προμνησθείσα νομολογία μπορεί να εφαρμοστεί, κατ’ αναλογίαν, στην υπό κρίση υπόθεση. Τηρώντας το δίκαιο της Ένωσης, τα κράτη μέλη μπορούν να προσαρμόσουν το περιεχόμενο της εχεμύθειας και, επομένως, κατ’ αρχήν, κανένα στοιχείο δεν εμποδίζει να περιορίζεται ο κύκλος των προστατευόμενων πληροφοριών στο «εμπορικό απόρρητο», έννοια η οποία περιορίζει τη γενική πρόβλεψη του άρθρου 21 της οδηγίας 2014/24.

42.

Για την ερμηνεία της έννοιας του εμπορικού απορρήτου μπορεί να είναι χρήσιμη η παραπομπή στην οδηγία 2016/943, στην οποία αποσαφηνίζονται οι πτυχές της έννοιας που χρησιμοποιείται στο άρθρο 21 της οδηγίας 2014/24. Τούτο θα συμβαίνει, ιδίως, όταν, μέσω της προμνησθείσας αλληλουχίας παραπομπών, εθνική νομοθεσία συνδέει την εκτίμηση της εχεμύθειας στο πλαίσιο της σύναψης δημοσίων συμβάσεων με το εμπορικό απόρρητο όπως ορίζεται από τη νομοθεσία περί μεταφοράς της οδηγίας 2016/943 στην εθνική έννομη τάξη.

43.

Καθόσον η οδηγία 2016/943 αποσκοπεί γενικά στη ρύθμιση του εμπορικού απορρήτου, η αναθέτουσα αρχή –και τα όργανα που ελέγχουν τις αποφάσεις της– θα μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να επιτύχουν ισορροπία μεταξύ των αρχών που αφορούν, ειδικώς, την εχεμύθεια και εκείνων στις οποίες στηρίζεται το σύστημα σύναψης δημοσίων συμβάσεων της οδηγίας 2014/24, καθώς και η πρόσβαση σε αποτελεσματικό σύστημα μέσων έννομης προστασίας.

44.

Εν πάση περιπτώσει, υπό το πρίσμα των γενικών σκοπών της οδηγίας 2014/24, πρέπει να ληφθούν υπόψη άλλοι κανόνες της εν λόγω οδηγίας, πλην του άρθρου 21. Η εφαρμογή της συνεπάγεται ότι ορισμένες εμπιστευτικές πληροφορίες, ακόμη και όταν δεν εμπίπτουν αυστηρά στην έννοια του εμπορικού απορρήτου, πρέπει να προστατεύονται για τη διασφάλιση του ανόθευτου ανταγωνισμού μεταξύ των οικονομικών φορέων ή των νόμιμων εμπορικών συμφερόντων οικονομικού φορέα.

45.

Κατά το άρθρο 21 της οδηγίας 2014/24, η αναθέτουσα αρχή πρέπει να παρέχει στους υποψηφίους και τους προσφέροντες τις πληροφορίες που προβλέπονται στα άρθρα 50 και 55. Κατ’ αρχήν, οι εν λόγω πληροφορίες δεν εμπίπτουν στον κατάλογο των εμπιστευτικών πληροφοριών, μπορούν όμως να αποκτήσουν την ιδιότητα αυτή εάν συντρέχουν οι περιστάσεις που μνημονεύονται στο άρθρο 50, παράγραφος 4, και στο άρθρο 55, παράγραφος 3, της οδηγίας 2014/24.

46.

Επομένως, υπόκεινται στην υποχρέωση τήρησης εχεμύθειας πληροφορίες (όχι κατ’ ανάγκην εμπορικά απόρρητα) των οποίων η γνωστοποίηση «μπορεί […] να βλάψει τα νόμιμα εμπορικά συμφέροντα ενός συγκεκριμένου οικονομικού φορέα […] ή τις συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού μεταξύ οικονομικών φορέων».

47.

Παρότι το άρθρο 55, παράγραφος 3, της οδηγίας 2014/24 παραπέμπει, ειδικώς, στις πληροφορίες που μνημονεύονται στις παραγράφους 1 και 2 του ίδιου άρθρου, σημασία έχει, εν προκειμένω, ότι εφιστάται η προσοχή στη μη πρόκληση βλάβης στα νόμιμα εμπορικά συμφέροντα (ανταγωνιστή) οικονομικού φορέα και στη διασφάλιση του ανταγωνισμού.

48.

Η νομολογία σχετικά με τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων υιοθέτησε και διεύρυνε τη διττή αυτή υπόμνηση. Από αυτή συνάγονται τα εξής:

49.

Το άρθρο 50, παράγραφος 4, και το άρθρο 55, παράγραφος 3, της οδηγίας 2014/24 καταλείπουν στις αναθέτουσες αρχές την απόφαση περί μη γνωστοποίησης των ευαίσθητων πληροφοριών που μνημονεύονται σε αμφότερες τις εν λόγω διατάξεις. Καμία από τις δύο διατάξεις δεν περιέχει την επιφύλαξη του άρθρου 21, παράγραφος 1, της ίδιας οδηγίας («εκτός αν προβλέπεται άλλως […] στο εθνικό δίκαιο») και, επομένως, η εφαρμογή τους δεν εξαρτάται από τις εθνικές διατάξεις.

50.

Εν πάση περιπτώσει, η δυνατότητα των αναθετουσών αρχών να γνωστοποιούν τις πληροφορίες που περιέχονται στις προσφορές, ακόμη και όταν δεν πρόκειται για εμπορικά απόρρητα stricto sensu, μπορεί να περιορίζεται από άλλες τομεακές διατάξεις που περιέχουν τέτοια πρόβλεψη ( 27 ).

51.

Εν κατακλείδι, όσον αφορά την απάντηση που πρέπει να δοθεί στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, θεωρώ ότι το άρθρο 21 της οδηγίας 2014/24:

52.

Με τα ως άνω ερωτήματα, τα οποία μπορούν να εξεταστούν από κοινού, το αιτούν δικαστήριο εκφράζει τις αμφιβολίες του σχετικά με το αν ο εμπιστευτικός χαρακτήρας που επικαλέστηκε ο προσφέρων αφορά ειδικότερα:

53.

Η απόφαση Klaipėdos παρέχει εκ νέου στο αιτούν δικαστήριο ενδείξεις προκειμένου να εκτιμήσει το ίδιο αν οι ως άνω πληροφορίες (ή οποιεσδήποτε άλλες συνοδεύουν την πρόταση προσφέροντος) έχουν ή όχι εμπιστευτικό χαρακτήρα στην διαφορά που υποβάλλεται στην κρίση του.

54.

Εκτιμώ ότι, κατά την απόφαση Klaipėdos, η εχεμύθεια πρέπει να έχει όσο το δυνατόν πιο εξειδικευμένο χαρακτήρα ( 28 ):

55.

Η ερμηνεία του άρθρου 21 της οδηγίας 2014/24 που απορρέει από την ως άνω νομολογιακή γραμμή είναι συνεπής με άλλες διατάξεις της ίδιας οδηγίας οι οποίες παραπέμπουν στον ειδικό χαρακτήρα της εχεμύθειας ( 32 ).

56.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση εξετάστηκε η «αρχή της ελαχιστοποίησης», κατά τον όρο που χρησιμοποίησε το αιτούν δικαστήριο, ως κριτήριο το οποίο περιορίζει την εχεμύθεια στην ελάχιστη αναγκαία. Θα μπορούν να χαρακτηριστούν εμπιστευτικές μόνον οι πληροφορίες, τα δεδομένα, τα στοιχεία ή τα χωρία των εγγράφων που συνοδεύουν τις προσφορές (ή των ίδιων των προσφορών) που θεωρούνται, συγκεκριμένα, απαραίτητες για τη διασφάλιση των νόμιμων συμφερόντων του προσφέροντος και την αποφυγή της νόθευσης του ανταγωνισμού εκ μέρους οποιουδήποτε εκ των ανταγωνιστών του.

57.

Κανένα στοιχείο δεν εμποδίζει την εφαρμογή της ως άνω αρχής, η οποία αφορά μόνο συγκεκριμένα μέρη των υποβληθεισών πληροφοριών και όχι τα έγγραφα στο σύνολό τους, εφόσον η αναθέτουσα αρχή το κρίνει σκόπιμο. Εν πάση περιπτώσει, δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί εκ προοιμίου πότε ορισμένα έγγραφα θα μπορούν να χαρακτηριστούν εμπιστευτικά, καθότι ο εν λόγω χαρακτηρισμός εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά κάθε εγγράφου σε συγκεκριμένη ένδικη διαφορά.

58.

Από την απόφαση περί παραπομπής φαίνεται ότι μπορεί να συναχθεί ότι η αναθέτουσα αρχή ενήργησε με γενικό τρόπο σε σχέση με συγκεκριμένες κατηγορίες πληροφοριών, μη προβαίνοντας στον αναγκαίο εξατομικευμένο χαρακτηρισμό.

59.

Εντούτοις, η σχετική εκτίμηση απόκειται αποκλειστικά στο αιτούν δικαστήριο, το οποίο θα πρέπει να αξιολογήσει κατά τεκμηριωμένο και αιτιολογημένο τρόπο:

60.

Χωρίς να έχω την πρόθεση να υποκαταστήσω το αιτούν δικαστήριο στο ως άνω καθήκον (το οποίο, στην πραγματικότητα, αφορά μάλλον την εφαρμογή της σχετικής διάταξης παρά την ερμηνεία της), θα μνημονεύσω εν συντομία τις πληροφορίες των προσφορών που αφορούν τα επίμαχα προδικαστικά ερωτήματα, τις οποίες το αιτούν δικαστήριο κατατάσσει σε δύο κατηγορίες.

61.

Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τα έγγραφα που περιγράφουν «την προσωπική κατάσταση του επιλεγέντος οικονομικού φορέα σε σχέση με την πείρα του, τις οντότητες και το προσωπικό που προτάθηκε για να εκτελέσει τη δημόσια σύμβαση».

62.

Κατά το αιτούν δικαστήριο, τα απαιτούμενα με τη συγγραφή υποχρεώσεων έγγραφα ήταν μόνο τα προβλεπόμενα στα άρθρα 59 και 60 και στο παράρτημα XII της οδηγίας 2014/24 (επιπλέον των απαιτούμενων από την εθνική νομοθεσία).

63.

Εάν συμβαίνει κάτι τέτοιο, δεν θα μπορεί να θεωρηθεί ότι έγγραφα των οποίων τη δημοσιότητα επιβάλλει η ίδια η οδηγία 2014/24 μπορούν να χαρακτηριστούν ως εμπορικό απόρρητο ή ως εμπιστευτική πληροφορία άλλου είδους.

64.

Όσον αφορά τις σχετικές με την προσωπική κατάσταση (οικονομική επάρκεια) του προσφέροντος, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει επιπλέον ότι στη συγγραφή υποχρεώσεων απαιτούνταν μόνο να υπερβαίνει ένα ορισμένο επίπεδο, χωρίς υποχρέωση ανάλυσης της εν λόγω επάρκειας ή διευκρίνισης των κεφαλαίων που έχει στη διάθεσή του ο προσφέρων στην τράπεζά του.

65.

Ανάλογη παρατήρηση μπορεί να διατυπωθεί όσον αφορά την κατάσταση των τρίτων ή των οντοτήτων στις οποίες επιθυμεί να στηριχθεί ο προσφέρων ή των υπεργολάβων που προτείνει με την προσφορά του. Με την επιφύλαξη των γενικών υποχρεώσεων περί προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ο προσδιορισμός των μεν και των δε δεν μπορεί να είναι απόρρητη πληροφορία, καθόσον η συγγραφή υποχρεώσεων επιβάλλει τη γνωστοποίησή τους, ο δε ισχυρισμός περί υποθετικού κινδύνου «εξαγοράς» των ανθρώπινων πόρων του προσφέροντος δεν επαρκεί.

66.

Η δεύτερη κατηγορία εγγράφων αφορά τα «έργα που απαιτεί η αναθέτουσα αρχή […] προκειμένου να αξιολογήσει τις προσφορές βάσει κριτηρίων ποιότητας», τα οποία εξειδικεύονται με τον «σχεδιασμό της μελέτης» και την «περιγραφή του τρόπου εκτέλεσης της δημόσιας σύμβασης».

67.

Κατ’ αρχήν, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο κάποιο από τα έγγραφα που προσκομίζει οικονομικός φορέας μαζί με την προσφορά του να περιέχει ευαίσθητες πληροφορίες που καλύπτονται από την προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας, στις οποίες απαγορεύεται η πρόσβαση τρίτων που δεν διαθέτουν την προσήκουσα άδεια ( 33 ).

68.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, οι μετέχοντες στη διαδικασία εξέφρασαν διαφορετικές απόψεις επί του ζητήματος αυτού, πλην όμως επιβεβαίωσαν τελικώς ότι το αιτούν δικαστήριο θα πρέπει να εκτιμήσει, λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων της διαφοράς, αν υπήρξε προσβολή δικαιωμάτων τέτοιου είδους ( 34 ).

69.

Οι ως άνω παρατηρήσεις επιρρωννύουν τη δυσχέρεια χαρακτηρισμού in abstracto, εκ προοιμίου, ως εμπιστευτικών των πληροφοριών που περιέχονται στις προσφορές των προσφερόντων, ανεξαρτήτως του αν συνιστούν εμπορικά απόρρητα. Αναπόφευκτα, το άρθρο 21 της οδηγίας 2014/24 χρησιμοποιεί γενική διατύπωση, η οποία παρέχει στις αναθέτουσες αρχές και στα όργανα ελέγχου των αποφάσεών τους τη δυνατότητα να την εφαρμόσουν σε κάθε περίπτωση κατά αιτιολογημένο τρόπο.

70.

Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στα τέσσερα πρώτα προδικαστικά ερωτήματα της Krajowa Izba Odwoławcza (εθνικής αρχής εξέτασης προσφυγών, Πολωνία) ως εξής:

«Το άρθρο 21 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, έχει την έννοια ότι: