Αίτηση προδικαστικής αποφάσεως την οποία υπέβαλε το Sofiyski gradski sad (Βουλγαρία) στις 17 Απριλίου 2019 — KPKONPI κατά ZV, AX, «Meditsinski tsentar po dermatologia i estetichna meditsina PRIMA DERM» OOD

(Υπόθεση C-319/19)

(2020/C 279/20)

Γλώσσα διαδικασίας: η βουλγαρική

Αιτούν δικαστήριο

Sofiyski gradski sad

Διάδικοι στην υπόθεση της κύριας δίκης

Ενάγουσα: Komisia za protivodeystvie na koruptsiata i otnemane na nezakonno pridobito imushtestvo (KPKONPI)

Εναγόμενοι: ZV, AX, «Meditsinski tsentar po dermatologia i estetichna meditsina PRIMA DERM» OOD

Προδικαστικά ερωτήματα

Είναι η δήμευση παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων μέτρο ποινικού χαρακτήρα κατά την έννοια της οδηγίας 2014/42/ΕΕ (1) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 3ης Απριλίου 2014, σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή συνιστά αυτή αστικού δικαίου μέτρο, αν

Α)

ο δηλούμενος από το εθνικό νομοθέτημα σκοπός που αφορά δήμευση περιουσιακών στοιχείων είναι η γενική πρόληψη, ήτοι η αποτροπή της δυνατότητας παράνομης αποκτήσεως περιουσιακών στοιχείων και διαθέσεως αυτών, χωρίς να τίθεται ως προϋπόθεση για τη δήμευση η τέλεση ποινικού αδικήματος ή άλλου είδους παραβάσεως και η ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης συνάφειας μεταξύ της παραβάσεως και των αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων·

Β)

από τη δήμευση δεν απειλείται ένα συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο, αλλά (Ι) το σύνολο της περιουσίας του ελεγχόμενου προσώπου, (ΙΙ) περιουσιακά δικαιώματα τρίτων (φυσικών και νομικών) προσώπων τα οποία το ελεγχόμενο πρόσωπο έχει αποκτήσει με ή χωρίς αντάλλαγμα, και (ΙΙΙ) περιουσιακά δικαιώματα των συμβαλλομένων με το ελεγχόμενο πρόσωπο και τρίτων·

Γ)	η μόνη προϋπόθεση για τη δήμευση είναι η θέσπιση αμάχητου τεκμηρίου περί του παράνομου χαρακτήρα των περιουσιακών στοιχείων για τα οποία δεν έχει διαπιστωθεί νόμιμη προέλευση (χωρίς να υπάρχει εκ των προτέρων ορισμός των εννοιών «νόμιμη/παράνομη προέλευση»)·

Δ)

στην περίπτωση που δεν υπάρχουν αποδείξεις σχετικά με την προέλευση της αποκτήσεως των περιουσιακών στοιχείων από το ελεγχόμενο πρόσωπο, ο νόμιμος χαρακτήρας των αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων για όλους τους εμπλεκόμενους (το ελεγχόμενο πρόσωπο, τους τρίτους και τους συμβληθέντες με αυτούς στο παρελθόν) ρυθμίζεται εκ νέου αναδρομικά για δέκα έτη, ενώ κατά τον χρόνο αποκτήσεως του συγκεκριμένου περιουσιακού δικαιώματος δεν υφίστατο εκ του νόμου υποχρέωση προσκομίσεως τοιαύτης αποδείξεως;

Έχουν οι προβλεπόμενοι στο άρθρο 8 της οδηγίας 2014/42/ΕΕ ελάχιστοι κανόνες σχετικά με τα διασφαλιζόμενα δικαιώματα των κυρίων και των τρίτων την έννοια ότι δεν αντίκεινται στην εθνική νομοθεσία και στη νομολογία των εθνικών δικαστηρίων που προβλέπουν δήμευση χωρίς τη συνδρομή των οικείων προϋποθέσεων των άρθρων 4, 5 και 6 της οδηγίας στην περίπτωση που η ποινική διαδικασία κατά του εκάστοτε προσώπου ανεστάλη λόγω μη υπάρξεως ποινικού αδικήματος (με την άδεια του δικαστηρίου) ή το πρόσωπο αθωώθηκε λόγω μη υπάρξεως ποινικού αδικήματος;

Ειδικότερα: έχει το άρθρο 8 της οδηγίας 2014/42/ΕΕ την έννοια ότι οι διασφαλίσεις που προβλέπονται στην εν λόγω διάταξη σε σχέση με τα δικαιώματα καταδικασθέντος προσώπου, τα περιουσιακά στοιχεία του οποίου υπόκεινται σε δήμευση, πρέπει να ισχύουν και επί διαδικασίας η οποία, όπως εν προκειμένω, διεξάγεται παράλληλα με την ποινική διαδικασία και ανεξάρτητα από αυτήν;

Έχει το τεκμήριο αθωότητας που κατοχυρώνεται στο άρθρο 48, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εξασφάλιση των δικαιωμάτων υπερασπίσεως που κατοχυρώνεται στο άρθρο 48, παράγραφος 2, του Χάρτη, και η αρχή της αποτελεσματικότητας την έννοια ότι δεν αντίκεινται σε εθνική διάταξη όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, η οποία

—

εισάγει τεκμήριο περί του εγκληματικού χαρακτήρα περιουσιακών στοιχείων των οποίων η προέλευση δεν δύναται να διαπιστωθεί ή να αποδειχθεί (άρθρο 1, παράγραφος 2, του Zakon za otnemane v polza na darzhavata na nezakonno pridobito imushtestvo [otm.] (νόμου περί δημεύσεως υπέρ του Δημοσίου των παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων [έχει καταργηθεί], στο εξής: ZOPDNPI)·

—	εισάγει τεκμήριο εύλογης υπόνοιας περί της παράνομης αποκτήσεως των περιουσιακών στοιχείων (άρθρο 21, παράγραφος 2, του ZOPDNPI, έχει καταργηθεί)·

—

αντιστρέφει το βάρος αποδείξεως όσον αφορά την προέλευση των περιουσιακών στοιχείων και των μέσων με τα οποία αυτά αποκτήθηκαν όχι μόνον ως προς το ελεγχόμενο πρόσωπο, αλλά και ως προς τους τρίτους, οι οποίοι πρέπει να αποδείξουν την προέλευση όχι των δικών τους περιουσιακών στοιχείων, αλλά των περιουσιακών στοιχείων του δικαιοπαρόχου τους, ακόμη και σε περίπτωση που τα επίμαχα περιουσιακά στοιχεία αποκτήθηκαν άνευ ανταλλάγματος·

—	εισάγει την «περιουσιακή απόκλιση» ως μοναδική και κρίσιμης σημασίας απόδειξη περί υπάρξεως παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων·

—	αντιστρέφει το βάρος αποδείξεως για όλους τους ενδιαφερομένους και όχι μόνον για το πρόσωπο που καταδικάζεται, και μάλιστα ακόμη και πριν από την καταδίκη του ή και ανεξάρτητα από αυτήν·

—

στο πλαίσιο της νομικής και οικονομικής έρευνας και αναλύσεως επιτρέπει την εφαρμογή μεθοδολογίας με τη βοήθεια της οποίας εξετάζεται η υπόνοια περί του παράνομου χαρακτήρα των επίμαχων περιουσιακών στοιχείων και υπολογίζεται η αξία αυτών, η δε υπόνοια αυτή είναι δεσμευτική για τον δικαστή της ουσίας χωρίς να δύναται να ασκήσει πλήρη δικαστικό έλεγχο όσον αφορά το περιεχόμενο και την εφαρμογή της εν λόγω μεθοδολογίας;

Έχει το άρθρο 5, παράγραφος 1, της οδηγίας 2014/42/ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 3ης Απριλίου 2014, σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την έννοια ότι επιτρέπει σε εθνικό νόμο να αντικαθιστά την εύλογη υπόνοια (βάσει των περιστάσεων που συνελέγησαν κατά τη διαδικασία και αξιολογήθηκαν από τον δικαστή) ότι τα περιουσιακά στοιχεία αποκτήθηκαν στο πλαίσιο τελέσεως ποινικού αδικήματος με την υπόνοια (το τεκμήριο) περί της παράνομης προελεύσεως των επιπλέον περιουσιακών στοιχείων, η οποία στηρίζεται αποκλειστικά στη διαπίστωση ότι η αύξηση της περιουσίας υπερβαίνει την αξία που προβλέπει ο εθνικός νόμος (παραδείγματος χάριν 75 000 ευρώ σε διάστημα δέκα ετών);

Έχει το δικαίωμα στην ιδιοκτησία το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 17 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως γενική αρχή του δικαίου της Ένωσης την έννοια ότι επιτρέπει εθνική διάταξη όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, η οποία:

—	εισάγει αμάχητο τεκμήριο όσον αφορά το περιεχόμενο και την έκταση των παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων (άρθρο 63, παράγραφος 2, ZOPDNPI, έχει καταργηθεί)·

—	εισάγει αμάχητο τεκμήριο περί της ακυρότητας των δικαιοπραξιών που αφορούν απόκτηση και διάθεση (άρθρο 65 ZOPDNPI, έχει καταργηθεί) ή

—

περιορίζει τα δικαιώματα τρίτων, οι οποίοι έχουν αυτοτελή δικαιώματα επί περιουσιακών στοιχείων που υπόκεινται σε δήμευση ή οι οποίοι επικαλούνται τέτοιου είδους δικαιώματα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 76, παράγραφος 1, ZOPDNPI (έχει καταργηθεί) για ενημέρωσή τους σχετικά με την υπόθεση;

7)	Έχουν οι διατάξεις του άρθρου 6, παράγραφος 2 και του άρθρου 8, παράγραφοι 1 έως 10, της οδηγίας 2014/42/ΕΕ, άμεσο αποτέλεσμα στον βαθμό που προβλέπουν διασφαλίσεις και προστατευτικές ρήτρες για τα πρόσωπα που επηρεάζονται από τη δήμευση ή για τους καλόπιστους τρίτους;

(1) ΕΕ 2014, L 127, σ. 39.