ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (ένατο τμήμα)

της 17ης Οκτωβρίου 2019 ( *1 )

«Προδικαστική παραπομπή – Κανονισμός (ΕΕ) 1151/2012 – Άρθρο 4, στοιχείο γʹ, και άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ – Συστήματα ποιότητας που έχουν εφαρμογή στα γεωργικά προϊόντα και στα τρόφιμα – Θεμιτός ανταγωνισμός – Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ – Υποχρέωση διαχωρισμού των χώρων παραγωγής της “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ”»

Στην υπόθεση C-569/18,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Consiglio di Stato (Συμβούλιο της Επικρατείας, Ιταλία) με απόφαση της 12ης Ιουλίου 2018, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 11 Σεπτεμβρίου 2018, στο πλαίσιο της δίκης

Caseificio Cirigliana Srl,

Mail Srl,

Sorì Italia Srl

κατά

Ministero delle Politiche agricole, alimentari e forestali,

Presidenza del Consiglio dei Ministri,

Ministero della Salute,

παρισταμένου του:

Consorzio di Tutela del Formaggio Mozzarella di Bufala Campana,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (ένατο τμήμα),

συγκείμενο από τους S. Rodin (εισηγητή), πρόεδρο τμήματος, K. Jürimäe και N. Piçarra, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: E. Tanchev

γραμματέας: A. Calot Escobar

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

–	η Ιταλική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από την G. Palmieri, επικουρούμενη από τους A. Peluso και S. Fiorentino, avvocati dello Stato,

–	η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους D. Bianchi και I. Naglis,

κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά τα άρθρα 3, 26, 32, 40 και 41 ΣΛΕΕ, καθώς και τα άρθρα 1, 3 έως 5 και 7 του κανονισμού (ΕΕ) 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Νοεμβρίου 2012, για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων (ΕΕ 2012, L 343, σ. 1).

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ, αφενός, των εταιριών Caseificio Cirigliana Srl, Mail Srl και Sorì Italia Srl (στο εξής, από κοινού: Caseificio Cirigliana κ.λπ.) και, αφετέρου, του Ministero delle Politiche agricole, alimentari e forestali (Υπουργείου Γεωργικής και Δασικής Πολιτικής και Πολιτικής Τροφίμων, Ιταλία), της Presidenza del Consiglio dei Ministri (Προεδρίας του Υπουργικού Συμβουλίου, Ιταλία) και του Ministero della Salute (Υπουργείου Υγείας, Ιταλία) σχετικά με αίτημα μεταρρυθμίσεως μιας αποφάσεως του Tribunale amministrativo regionale del Lazio, sede di Roma (περιφερειακού διοικητικού πρωτοδικείου του Lazio, με έδρα τη Ρώμη, Ιταλία), της 19ης Νοεμβρίου 2015, αφορώσας την decreto ministeriale no 76262 – Modalità per l’ attuazione delle disposizioni di cui all’articolo 4 del decreto-legge 24 giugno 2014, n.° 91, recante: «Misure per la sicurezza alimentare e la produzione della Mozzarella di bufala Campana DOP» (υπουργική απόφαση 76262 σχετικά με λεπτομέρειες εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 4 της πράξεως νομοθετικού περιεχομένου αριθ. 91 της 24ης Ιουνίου 2014 με τίτλο: «Μέτρα για την ασφάλεια των τροφίμων και την παραγωγή της “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ”»), της 9ης Σεπτεμβρίου 2014 (GURI αριθ. 219, της 20ής Σεπτεμβρίου 2014, σ. 8) (στο εξής: υπουργική απόφαση 76262/2014).

Το νομικό πλαίσιο

Το δίκαιο της Ένωσης

Η αιτιολογική σκέψη 47 του κανονισμού 1151/2012 ορίζει τα εξής:

«Για να παρέχεται στους καταναλωτές η εγγύηση ότι τα προϊόντα που φέρουν τις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις και τα εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα διαθέτουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να υπόκεινται σε σύστημα εξακρίβωσης της συμμόρφωσης προς τις προδιαγραφές των προϊόντων.»

Το άρθρο 1 του κανονισμού αυτού έχει ως εξής:

«Στόχος του παρόντος κανονισμού είναι να βοηθηθούν οι παραγωγοί γεωργικών προϊόντων και τροφίμων να γνωστοποιούν τα χαρακτηριστικά προϊόντος και τα στοιχεία της γεωργικής παραγωγής των εν λόγω προϊόντων και τροφίμων σε αγοραστές και καταναλωτές, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο:

α)	τον ισότιμο ανταγωνισμό για τους γεωργούς και τους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τροφίμων τα οποία διαθέτουν χαρακτηριστικά και στοιχεία τα οποία προσδίδουν αξία·

[…]».

Το άρθρο 4 του εν λόγω κανονισμού ορίζει τα εξής:

«Θεσπίζεται σύστημα προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων ώστε να βοηθηθούν οι παραγωγοί προϊόντων συνδεόμενων με μια γεωγραφική περιοχή με τους εξής τρόπους:

α)	με την εξασφάλιση δίκαιων αποδόσεων ανάλογων με την ποιότητα των προϊόντων τους·

β)	με την εξασφάλιση ενιαίας προστασίας των ονομασιών ως δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας στην επικράτεια της Ένωσης·

γ)	με την παροχή σαφούς ενημέρωσης στους καταναλωτές για τα στοιχεία του προϊόντος τα οποία του προσδίδουν αξία.»

Το άρθρο 7 του κανονισμού 1151/2012, με τίτλο «Προδιαγραφές προϊόντος», προβλέπει τα ακόλουθα:

«1. Η προστατευόμενη ονομασία προέλευσης ή προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη είναι σύμφωνη με προδιαγραφές οι οποίες περιλαμβάνουν τουλάχιστον:

α)

την ονομασία που πρέπει να προστατεύεται ως ονομασία προέλευσης ή γεωγραφική ένδειξη, όπως χρησιμοποιείται, είτε στο εμπόριο είτε στην καθομιλουμένη γλώσσα, και μόνο στις γλώσσες οι οποίες κατά παράδοση χρησιμοποιούνται ή χρησιμοποιήθηκαν για την περιγραφή του συγκεκριμένου προϊόντος στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή·

β)	περιγραφή του προϊόντος, συμπεριλαμβανομένων των πρώτων υλών, κατά περίπτωση, καθώς και των κύριων φυσικών, χημικών, μικροβιολογικών ή οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του·

γ)	τον καθορισμό της γεωγραφικής περιοχής που οριοθετείται σε σχέση με τον δεσμό που αναφέρεται στο σημείο i) ή ii) του στοιχείου στ) της παρούσας παραγράφου και, κατά περίπτωση, λεπτομέρειες από τις οποίες προκύπτει η συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις του άρθρου 5 παράγραφος 3·

δ)	στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το προϊόν προέρχεται από την οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή που αναφέρεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 ή 2·

ε)

περιγραφή της μεθόδου παραγωγής του προϊόντος και, κατά περίπτωση, των γνήσιων και πάγιων τοπικών μεθόδων, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τη συσκευασία, εφόσον το αποφασίσει η αιτούσα ομάδα και αιτιολογήσει επαρκώς γιατί το συγκεκριμένο προϊόν πρέπει να συσκευάζεται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής, προκειμένου να διασφαλισθεί η ποιότητα, η καταγωγή ή ο έλεγχος, λαμβανομένου υπόψη του δικαίου της Ένωσης, ιδίως όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών και την ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών·

στ)

λεπτομέρειες που αποδεικνύουν τα εξής:

i)	τον δεσμό μεταξύ της ποιότητας ή των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του γεωγραφικού περιβάλλοντος που αναφέρεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, ή

ii)	αναλόγως των περιπτώσεων, τον δεσμό μεταξύ δεδομένης ποιότητας, της φήμης ή άλλου χαρακτηριστικού του προϊόντος και της γεωγραφικής προέλευσης κατά την έννοια του άρθρου 5 παράγραφος 2·

ζ)	το όνομα και τη διεύθυνση των αρχών ή, κατά περίπτωση, των οργανισμών που ελέγχουν την τήρηση των διατάξεων των προδιαγραφών προϊόντος δυνάμει του άρθρου 37, καθώς και τα συγκεκριμένα καθήκοντά τους·

η)	τυχόν ειδικούς κανόνες επισήμανσης σχετικά με το συγκεκριμένο προϊόν.

2. Προκειμένου να διασφαλισθεί ότι οι προδιαγραφές του προϊόντος παρέχουν ουσιαστικές και ευσύνοπτες πληροφορίες, ανατίθεται στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις, σύμφωνα με το άρθρο 56, για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με τον περιορισμό των πληροφοριών που περιέχονται στις προδιαγραφές της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, εφόσον ο περιορισμός αυτός είναι αναγκαίος για να αποφεύγονται οι υπέρ το δέον ογκώδεις αιτήσεις καταχώρισης.

Η Επιτροπή μπορεί να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις που θεσπίζουν κανόνες σχετικά με τη μορφή των προδιαγραφών. Οι εν λόγω εκτελεστικές πράξεις εκδίδονται σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης του άρθρου 57 παράγραφος 2.»

Μια αίτηση τροποποιήσεως των προδιαγραφών του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» δημοσιεύθηκε στις 25 Απριλίου 2007 (ΕΕ 2007, C 90, σ. 5). Η εν λόγω τροποποίηση εγκρίθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 103/2008 της Επιτροπής, της 4ης Φεβρουαρίου 2008, για την έγκριση μη ήσσονος σημασίας τροποποιήσεων των προδιαγραφών ονομασίας καταχωρισμένης στο μητρώο προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων – Mozzarella di Bufala Campana (ΠΟΠ) (ΕΕ 2008, L 31, σ. 31) (στο εξής: προδιαγραφές του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ»).

Στα σημεία 4.4. και 4.5. των προδιαγραφών του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» αναφέρονται τα εξής:

«4.4. Απόδειξη προέλευσης: Κάθε φάση της παραγωγικής διαδικασίας παρακολουθείται καταγράφοντας, για κάθε μία χωριστά, τα εισερχόμενα και τα εξερχόμενα προϊόντα. Με τον τρόπο αυτό, και με την καταγραφή σε ενδεδειγμένα μητρώα που τηρούνται από τον οργανισμό ελέγχου, τους κτηνοτρόφους, τους παραγωγούς και τις επιχειρήσεις συσκευασίας, διασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητα του προϊόντος (σε όλη την αλυσίδα παραγωγής). Η πρώτη ύλη ελέγχεται σχολαστικά από τον αρμόδιο οργανισμό σε όλες τις φάσεις της παραγωγής. Όλα τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που είναι εγγεγραμμένα στους σχετικούς καταλόγους, υπόκεινται σε έλεγχο εκ μέρους του οργανισμού ελέγχου, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις προδιαγραφές παραγωγής και στο σχετικό πρόγραμμα ελέγχου. Κάθε φορά που ο οργανισμός ελέγχου διαπιστώνει μη συμμόρφωση, ακόμη και σε μία μόνο φάση της αλυσίδας παραγωγής, το προϊόν δεν θα μπορεί να τεθεί σε εμπορική κυκλοφορία με την προστατευόμενη ονομασία προέλευσης “Mozzarella di Bufala Campana”.

4.5. Μέθοδος παραγωγής: Οι προδιαγραφές προβλέπουν μεταξύ άλλων ότι το προϊόν “Mozzarella di Bufala Campana” παράγεται αποκλειστικά με πλήρες νωπό γάλα βουβάλου. Για την επεξεργασία, προβλέπεται η χρησιμοποίηση μη επεξεργασμένου γάλακτος, ενδεχομένως θερμισμένου ή παστεριωμένου, από βουβάλους που έχουν εκτραφεί εντός της οριοθετημένης περιοχής που προβλέπεται στο άρθρο 2 των προδιαγραφών.

[…]»

Το ιταλικό δίκαιο

Το άρθρο 4, παράγραφοι 1 και 3, της πράξεως νομοθετικού περιεχομένου αριθ. 91, της 24ης Ιουνίου 2014 (GURI αριθ. 144, της 24ης Ιουνίου 2014), που κατέστη στη συνέχεια νόμος και τροποποιήθηκε με τον νόμο 116, της 11ης Αυγούστου 2014 (τακτικό συμπλήρωμα της GURI αριθ. 192, της 20ής Αυγούστου 2014) (στο εξής: πράξη νομοθετικού περιεχομένου 91/2014), έχει ως εξής:

«1. Η παραγωγή της “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ”, που καταχωρήθηκε ως προστατευόμενη ονομασία προελεύσεως (ΠΟΠ) δυνάμει του [κανονισμού (ΕΚ) 1107/96 της Επιτροπής, της 12ης Ιουνίου 1996, σχετικά με την καταχώρηση των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2081/92 του Συμβουλίου (ΕΕ 1996, L 148, σ. 1)], πρέπει να πραγματοποιείται σε χώρο στον οποίο μεταποιείται μόνο γάλα προερχόμενο από κτηνοτροφικές μονάδες που υπάγονται στο σύστημα ελέγχου της ΠΟΠ “Mozzarella di bufala Campana”. Στον χώρο αυτόν μπορούν επίσης να υφίστανται επεξεργασία ημικατεργασμένα προϊόντα και άλλα προϊόντα, υπό την προϋπόθεση ότι παρασκευάζονται αποκλειστικά με γάλα που προέρχεται από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ελέγχου της ΠΟΠ “Mozzarella di bufala Campana”. Η παρασκευή προϊόντων για την οποία χρησιμοποιείται επίσης ή αποκλειστικά γάλα διαφορετικό από το προερχόμενο από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ελέγχου της ΠΟΠ “Mozzarella di bufala Campana” πρέπει να πραγματοποιείται σε διαφορετικό χώρο, δυνάμει των διατάξεων της αποφάσεως που αναφέρεται στην παράγραφο 3.

[…]

3. Με απόφαση του Υπουργού Γεωργικής και Δασικής Πολιτικής και Πολιτικής Τροφίμων, εκδιδόμενη από κοινού με τον Υπουργό Υγείας εντός 30 ημερών από την ημερομηνία ενάρξεως της ισχύος του παρόντος διατάγματος, ορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής των διατάξεων τις οποίες προβλέπει η παράγραφος 1, τρίτο εδάφιο, και η παράγραφος 2, που ορίζουν ότι ο διαχωρισμός στον χώρο παραγωγής τον οποίο προβλέπει η παράγραφος 1, τελευταίο εδάφιο, πρέπει να εμποδίζει κάθε επαφή, ακόμη και τυχαία, μεταξύ του γάλακτος που προέρχεται από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ελέγχου της “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ” και άλλων ειδών γάλακτος, καθώς και μεταξύ της “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ” και προϊόντων που λαμβάνονται από άλλα γάλατα κατά τη διάρκεια όλων των σταδίων παραγωγής και συσκευασίας.»

[…]»

Το άρθρο 1, παράγραφος 1, της υπουργικής αποφάσεως 76262/2014 ορίζει τα ακόλουθα:

«Στο πλαίσιο της εφαρμογής του άρθρου 4, παράγραφος 1, τρίτο εδάφιο, του νομοθετικού διατάγματος 91/2014 […], η επεξεργασία προϊόντων για τα οποία χρησιμοποιείται επίσης ή αποκλειστικά γάλα διαφορετικό από το προερχόμενο από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ελέγχου της ΠΟΠ “Mozzarella di bufala Campana” πρέπει να πραγματοποιείται σε διαφορετικό χώρο, που να διαχωρίζεται από τον χώρο στον οποίο υφίσταται επεξεργασία η “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ” και τα προϊόντα που παρασκευάζονται αποκλειστικά με γάλα προερχόμενο από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ελέγχου της ΠΟΠ “Mozzarella di bufala Campana”. Ο διαχωρισμός πρέπει να εμποδίζει κάθε επαφή, έστω και τυχαία, μεταξύ του γάλακτος που προέρχεται από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ελέγχου της “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ” και άλλων ειδών γάλακτος, καθώς και μεταξύ της “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ” και των προϊόντων που λαμβάνονται από άλλα γάλατα και, επομένως, αφορά τις εγκαταστάσεις αποθηκεύσεως, φορτοεκφορτώσεως και μεταποιήσεως του γάλακτος και συσκευασίας των προϊόντων. Οι εγκαταστάσεις και οι συσκευές που δεν έρχονται σε επαφή με το γάλα ή/και με τα προϊόντα που προέρχονται από τη μεταποίησή του μπορούν να χρησιμοποιούνται στην υπηρεσία γραμμών παραγωγής ευρισκόμενων σε διαφορετικούς χώρους.»

Τα πραγματικά περιστατικά της διαφοράς της κύριας δίκης και το προδικαστικό ερώτημα

Στις 18 Νοεμβρίου 2014 οι εταιρίες Caseificio Cirigliana κ.λπ., που παράγουν και πωλούν τυρί mozzarella από γάλα βουβάλου ΠΟΠ, αλλά και mozzarella από γάλα βουβάλου που δεν υπάγεται στο σύστημα των ΠΟΠ (στο εξής: σύστημα ΠΟΠ), άσκησαν προσφυγή κατά της υπουργικής αποφάσεως 76262/2014 ενώπιον του Tribunale amministrativo regionale del Lazio, sede di Roma (περιφερειακού διοικητικού πρωτοδικείου του Lazio, με έδρα τη Ρώμη).

Οι Caseificio Cirigliana κ.λπ. θεώρησαν ότι η υπουργική απόφαση 76262/2014 απλώς επανεξέτασε και διαφύλαξε μόνον τη θέση των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν αποκλειστικά γάλα βουβάλου προελεύσεως των περιοχών ΠΟΠ (στο εξής: περιοχές ΠΟΠ), χωρίς να ασχοληθεί με τα προβλήματα που δημιουργούνταν από προγενέστερες κανονιστικές διατάξεις για τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν άλλες πρώτες ύλες πέραν του γάλακτος βουβάλου που προέρχεται από τις περιοχές ΠΟΠ.

Κατά τις Caseificio Cirigliana κ.λπ., η υπουργική απόφαση 76262/2014 παραβιάζει την αρχή της ποικιλομορφίας, που προβλέπεται από τον κανονισμό 1151/2012. Κατά τις προσφεύγουσες, η υπουργική απόφαση 76262/2014 μετέβαλε το κριτήριο προσδιορισμού των αποδεκτών των περιοριστικών διατάξεων, ήτοι των παραγωγών της «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ», κατά τρόπον ώστε να καλύπτει και εκείνους που μεταποιούν γάλα διαφορετικό από εκείνο το οποίο προέρχεται από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ΠΟΠ. Τούτο όμως είναι αντίθετο προς τον κύριο σκοπό του κανονισμού 1151/2012, δηλαδή εκείνον της αξιοποιήσεως του «προστατευόμενου» προϊόντος προς συμπλήρωση της πολιτικής γεωργικής αναπτύξεως και των γεωργικών πολιτικών, ιδίως όσον αφορά τις μειονεκτούσες περιοχές.

Οι Caseificio Cirigliana κ.λπ. θεώρησαν ότι η υπουργική απόφαση 76262/2014 πάσχει έλλειψη νομιμότητας, καθόσον προβλέπει ότι οι εγκαταστάσεις που μεταποιούν γάλα βουβάλου προερχόμενο από περιοχές ΠΟΠ πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τέτοια παραγωγή και, συνακόλουθα, τους απαγορεύει την κατοχή και αποθήκευση, στις εγκαταστάσεις τους, άλλων πρώτων υλών και τυροπηγμάτων εκτός από βουβαλίσιο γάλα ή βουβαλίσιο τυρόπηγμα που λαμβάνονται μόνον από τη μεταποίηση γάλακτος προερχόμενου από τις περιοχές ΠΟΠ, καθώς και των υποπροϊόντων ή παραγώγων των ως άνω πρώτων υλών.

Στις 19 Νοεμβρίου 2015 το Tribunale amministrativo regionale del Lazio, sede di Roma (περιφερειακό διοικητικό πρωτοδικείο του Lazio, με έδρα τη Ρώμη), απέρριψε την προσφυγή, στηριζόμενο στην εκτίμησή του περί του εύλογου χαρακτήρα της εθνικής ρυθμίσεως, η οποία αποσκοπεί στην επίτευξη των σκοπών της ασφάλειας των τροφίμων και της προστασίας του τελικού καταναλωτή. Το δικαστήριο αυτό δεν αποφάνθηκε επί του λόγου που αφορά τη συμβατότητα της υπουργικής αποφάσεως 76262/2014 με τον κανονισμό 1151/2012.

Στο πλαίσιο της αναιρετικής διαδικασίας ενώπιον του Consiglio di Stato (Συμβουλίου της Επικρατείας, Ιταλία), που είναι το αιτούν δικαστήριο στην υπό κρίση υπόθεση, οι Caseificio Cirigliana κ.λπ. προέβαλαν, πρώτον, παράβαση των άρθρων 3, 26, 32, 40 και 41 ΣΛΕΕ λόγω του ότι οι εταιρίες αυτές τέθηκαν, εξαιτίας της υπουργικής απόφασης 76262/2014, σε δυσμενή θέση σε σχέση με τις ανταγωνίστριες εταιρίες που παράγουν προϊόντα ΠΟΠ και για τις οποίες δεν προβλέπονται ούτε συμπληρωματικοί έλεγχοι ούτε ο αποκλειστικός προορισμός των γραμμών παραγωγής σε μια ενιαία τυπολογία προϊόντων. Δεύτερον, οι ως άνω διάδικοι προέβαλαν παραβίαση της αρχής της απαγορεύσεως των διακρίσεων λόγω του ότι το ως άνω διάταγμα εισάγει δυσμενείς διακρίσεις σε βάρος των εταιριών που χρησιμοποιούν γάλα προερχόμενο από τοποθεσίες ευρισκόμενες εκτός των περιοχών ΠΟΠ σε σχέση με εκείνες που χρησιμοποιούν αποκλειστικά γάλα προερχόμενο από τέτοιες περιοχές. Τρίτον, οι προσφεύγουσες προέβαλαν παράβαση του άρθρου 1 του κανονισμού 1151/2012, καθώς και του κανονισμού (ΕΕ) 510/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της16ης Απριλίου 2014, για τον καθορισμό του καθεστώτος συναλλαγών που εφαρμόζεται σε ορισμένα εμπορεύματα που προέρχονται από τη μεταποίηση γεωργικών προϊόντων και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΚ) 1216/2009 και (ΕΚ) 614/2009 (ΕΕ 2014, L 150, σ. 1).

Το Consiglio di Stato (Συμβούλιο της Επικρατείας) απέρριψε, με απόφαση της 21ης Αυγούστου 2018 που περατώνει εν μέρει τη δίκη, όλες τις αιτιάσεις σχετικά με τον αντισυνταγματικό χαρακτήρα της πράξεως νομοθετικού περιεχομένου 91/2014 και, επομένως, η εν λόγω πράξη κρίθηκε από το δικαστήριο αυτό σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας και εύλογη. Εντούτοις, το ως άνω δικαστήριο αποφάσισε να εξετάσει την αιτίαση σχετικά με τη συμφωνία της εν λόγω πράξεως νομοθετικού περιεχομένου με το δίκαιο της Ένωσης.

Συναφώς, το δικαστήριο αυτό εκτιμά ότι, σε αντίθεση με τα επιχειρήματα των προσφευγουσών, η πράξη νομοθετικού περιεχομένου 91/2014 και η υπουργική απόφαση 76262/2014 ουδόλως επέβαλαν τη χρησιμοποίηση χωριστών εγκαταστάσεων για την παραγωγή mozzarella ΠΟΠ και μη ΠΟΠ, αλλά μόνο χωριστούς «χώρους». Ωστόσο, κατά το ίδιο δικαστήριο, μια τέτοια εσφαλμένη ερμηνεία της εθνικής ρυθμίσεως από τις προσφεύγουσες δεν κλονίζει τη λυσιτέλεια της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως, καθόσον μόνη η παραγωγή τυριού mozzarella από γάλα βουβάλου μη ΠΟΠ σε εγκαταστάσεις διαφορετικές και χωριστές από εκείνες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» απαιτεί εν πάση περιπτώσει επενδύσεις και, επομένως, οικονομικές θυσίες, ενδεχομένως ικανές να επηρεάσουν τον ελεύθερο ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρηματιών στην αγορά του τυριού mozzarella.

Υπενθυμίζοντας τη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με την κοινή γεωργική πολιτική, το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι οι ΠΟΠ αποτελούν το αντικείμενο ειδικής προστασίας, χωρίς ωστόσο να θέτουν υπό αμφισβήτηση, κατά τρόπο αντίθετο προς την αρχή της αναλογικότητας, την ελευθερία ασκήσεως επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και τον ελεύθερο ανταγωνισμό.

Αφενός, το δικαστήριο αυτό υποστηρίζει ότι από τη νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι η κανονιστική ρύθμιση σχετικά με τις ΠΟΠ προστατεύει τους δικαιούχους έναντι της καταχρηστικής χρήσεως των εν λόγω ονομασιών από τρίτους, καθόσον οι ΠΟΠ μπορούν να απολαύουν μεγάλης φήμης μεταξύ των καταναλωτών και να αποτελούν, για τους παραγωγούς που πληρούν τις προϋποθέσεις χρήσεώς τους, ουσιώδες μέσο προσελκύσεως πελατείας. Η φήμη των ΠΟΠ δημιουργείται, κατά το ως άνω δικαστήριο, σε συνάρτηση με την εικόνα την οποία έχουν σχηματίσει για τις ΠΟΠ οι καταναλωτές και εξαρτάται, κυρίως, από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και, γενικότερα, από την ποιότητα του οικείου προϊόντος. Ως εκ τούτου, από την άποψη του καταναλωτή, η σχέση μεταξύ της φήμης των παραγωγών και της ποιότητας των προϊόντων εξαρτάται, επιπλέον, από την πεποίθησή του ότι τα πωλούμενα υπό την ΠΟΠ προϊόντα είναι γνήσια.

Αφετέρου, το ίδιο δικαστήριο υπενθυμίζει ότι οι προσφεύγουσες εκτιμούν ότι η εθνική ρύθμιση βαίνει πέραν των ορίων του αναγκαίου μέτρου για την προστασία της ΠΟΠ «Mozzarella di bufala Campana», καθόσον επιβάλλει την παρασκευή των προϊόντων για την οποία χρησιμοποιείται επίσης ή αποκλειστικά γάλα διαφορετικό από το προερχόμενο από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ελέγχου της εν λόγω ΠΟΠ σε χωριστό χώρο, ακόμη και εντός της ίδιας εγκαταστάσεως, προκειμένου να αποφεύγεται κάθε επαφή μεταξύ του γάλακτος που προέρχεται από κτηνοτροφικές μονάδες υπαγόμενες στο σύστημα ελέγχου της εν λόγω ΠΟΠ και άλλων ειδών γάλακτος και, κατά μείζονα λόγο, κάθε απομίμηση.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Consiglio di Stato (Συμβούλιο της Επικρατείας) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Έχουν τα άρθρα 3, 26, 32, 40 και 41 ΣΛΕΕ και τα άρθρα 1, 3, 4, 5 και 7 του κανονισμού 1151/2012, τα οποία επιβάλλουν στα κράτη μέλη να διασφαλίζουν τόσο τον ελεύθερο ανταγωνισμό σχετικά με τα προϊόντα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και την προστασία των συστημάτων ποιότητας για τη στήριξη των μειονεκτουσών αγροτικών περιοχών, την έννοια ότι αντιτίθενται σε εθνική διάταξη (όπως το άρθρο 4 της πράξεως νομοθετικού περιεχομένου 91/2014) με την οποία εισάγεται περιορισμός στη δραστηριότητα παραγωγής της “Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ”, καθόσον η δραστηριότητα αυτή πρέπει να ασκείται σε εγκαταστάσεις οι οποίες προορίζονται αποκλειστικά για την εν λόγω παραγωγή και εντός των οποίων απαγορεύονται η κατοχή και η αποθήκευση γάλακτος προερχόμενου από κτηνοτροφικές μονάδες μη ενταγμένες στο σύστημα ελέγχου της “Mozzarella di bufala Campana” ΠΟΠ;»

Επί του προδικαστικού ερωτήματος

Επί του παραδεκτού

Η Ιταλική Κυβέρνηση διατείνεται ότι η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως είναι απαράδεκτη, προβάλλοντας το γεγονός ότι, αφενός, η υπόθεση της κύριας δίκης αφορά μια αμιγώς εσωτερική κατάσταση που δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης. Αφετέρου, η ως άνω κυβέρνηση φρονεί ότι η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δεν φαίνεται να πληροί τις προϋποθέσεις παραδεκτού τις οποίες προβλέπει το άρθρο 94 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου, διότι η ζητούμενη ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης δεν έχει καμία σχέση με το υποστατό ή το αντικείμενο της διαφοράς της κύριας δίκης, δεδομένου ότι το πρόβλημα είναι αμιγώς υποθετικής φύσεως.

Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι, κατά πάγια νομολογία, τα σχετικά με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ερωτήματα που έχει υποβάλει το εθνικό δικαστήριο εντός του κανονιστικού και πραγματικού πλαισίου το οποίο προσδιορίζει με δική του ευθύνη, και την ακρίβεια του οποίου δεν οφείλει να ελέγξει το Δικαστήριο, θεωρούνται κατά τεκμήριο λυσιτελή. Το Δικαστήριο μπορεί να απορρίψει την αίτηση που του έχει υποβάλει το εθνικό δικαστήριο μόνον όταν προδήλως προκύπτει ότι η ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης που ζητεί το εθνικό δικαστήριο δεν έχει καμία σχέση με το υποστατό ή το αντικείμενο της διαφοράς της κύριας δίκης, όταν το πρόβλημα είναι υποθετικής φύσεως ή ακόμη όταν το Δικαστήριο δεν διαθέτει τα πραγματικά και νομικά στοιχεία που είναι αναγκαία προκειμένου να δώσει χρήσιμη απάντηση στα ερωτήματα που του έχουν υποβληθεί (απόφαση της 8ης Σεπτεμβρίου 2009, Budějovický Budvar, C-478/07, EU:C:2009:521, σκέψη 63 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

Εν προκειμένω, από την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως προκύπτει ότι η αίτηση αυτή αφορά, αφενός, την ερμηνεία διατάξεων του κανονισμού 1151/2012, στο πλαίσιο διαφοράς στην οποία ανέκυψε το ζήτημα του κύρους, υπό το πρίσμα των ως άνω διατάξεων, της υπουργικής αποφάσεως 76262/2014 σχετικά με μέτρα για την ασφάλεια των τροφίμων και την παραγωγή της «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ».

Κατά το άρθρο 4, στοιχεία βʹ και γʹ, του κανονισμού 1151/2012, αντικείμενο του κανονισμού αυτού είναι η θέσπιση ενός συστήματος ΠΟΠ και προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων στο έδαφος της Ένωσης προκειμένου να βοηθηθούν οι παραγωγοί προϊόντων συνδεόμενων με μια γεωγραφική περιοχή, με την εξασφάλιση ενιαίας προστασίας των ονομασιών ως δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας στο έδαφος της Ένωσης και με την παροχή σαφούς ενημέρωσης στους καταναλωτές για τα στοιχεία του προϊόντος τα οποία του προσδίδουν αξία.

27	Υπό τις συνθήκες αυτές, δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι η ερμηνεία των διατάξεων του ως άνω κανονισμού δεν έχει καμία σχέση με το αντικείμενο της διαφοράς της κύριας δίκης ή ότι το ερώτημα είναι υποθετικής φύσεως.

Αφετέρου, το αιτούν δικαστήριο ερωτά το Δικαστήριο επί της ερμηνείας των άρθρων 3, 26, 32, 40 και 41 ΣΛΕΕ. Όπως όμως υποστήριξε η Επιτροπή με τις παρατηρήσεις της, το δικαστήριο αυτό δεν εξέθεσε, στη διάταξή του περί υποβολής προδικαστικού ερωτήματος, ούτε τους λόγους για τους οποίους διερωτάται σχετικά με την ερμηνεία των ως άνω διατάξεων ούτε τη σχέση που εκτιμά ότι υφίσταται μεταξύ των εν λόγω διατάξεων και της επίμαχης στην κύρια δίκη νομοθεσίας. Υπό τις συνθήκες αυτές, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δεν πληροί τις απαιτήσεις του άρθρου 94 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου και ότι πρέπει να κριθεί απαράδεκτη καθόσον αφορά την ερμηνεία των διατάξεων αυτών της Συνθήκης ΛΕΕ.

29	Επομένως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως είναι παραδεκτή μόνον καθόσον αφορά την ερμηνεία των διατάξεων του κανονισμού 1151/2012.

Επί της ουσίας

Εισαγωγικώς, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, το Δικαστήριο ενδέχεται να χρειαστεί να λάβει υπόψη κανόνες του δικαίου της Ένωσης στους οποίους δεν αναφέρθηκε το εθνικό δικαστήριο με το ερώτημά του (πρβλ. απόφαση της 1ης Φεβρουαρίου 2017, Município de Palmela, C-144/16, EU:C:2017:76, σκέψη 20 καθώς και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

Με το προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διαφωτιστεί, κατ’ ουσίαν, επί του αν το άρθρο 4, στοιχείο γʹ, και το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ, του κανονισμού 1151/2012, καθώς και οι προδιαγραφές του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ», έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε εθνική ρύθμιση, όπως αυτή της κύριας δίκης, η οποία προβλέπει ότι η δραστηριότητα παραγωγής της «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» πρέπει να πραγματοποιείται εντός χώρων αποκλειστικά προοριζόμενων για την εν λόγω παραγωγή, ακόμη και σε μία και την αυτή εγκατάσταση, και εντός των οποίων απαγορεύονται η κατοχή και η αποθήκευση γάλακτος προερχόμενου από κτηνοτροφικές μονάδες που δεν υπάγονται στο σύστημα ελέγχου της ΠΟΠ «Mozzarella di bufala Campana».

Καταρχάς, όπως υπομνήσθηκε στη σκέψη 26 της παρούσας αποφάσεως, το άρθρο 4, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 1151/2012 ορίζει ότι θεσπίζεται ένα σύστημα ΠΟΠ και ένα σύστημα προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων προκειμένου να βοηθηθούν οι παραγωγοί προϊόντων που συνδέονται με μια γεωγραφική περιοχή, με την παροχή σαφούς ενημέρωσης στους καταναλωτές για τα στοιχεία του προϊόντος τα οποία του προσδίδουν αξία.

Συναφώς, από το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ, του κανονισμού αυτού προκύπτει ότι η ΠΟΠ ή η προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη είναι σύμφωνες προς προδιαγραφές οι οποίες περιλαμβάνουν, ιδίως περιγραφή της μεθόδου παραγωγής του προϊόντος. Από την αιτιολογική σκέψη 47 του εν λόγω κανονισμού απορρέει ότι η τήρηση από τους παραγωγούς των προδιαγραφών αυτών αποσκοπεί στο να παράσχει στον καταναλωτή την εγγύηση ότι το προϊόν έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συνδέονται με τις γεωγραφικές ενδείξεις και τα εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα.

Ως εκ τούτου, το σημείο 4.4. των προδιαγραφών του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» προβλέπει ότι κάθε στάδιο της διαδικασίας παραγωγής του προϊόντος αυτού, καθώς και των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του, ελέγχεται αυστηρά προκειμένου να εξασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητα του προϊόντος αυτού τόσο στο στάδιο της παραγωγής του όσο και μετά από αυτήν και ότι η διαπίστωση παρατυπιών, έστω και αν αυτές αφορούν ένα μόνο στάδιο της αλυσίδας παραγωγής, συνεπάγεται την απώλεια της δυνατότητας χρήσεως ΠΟΠ. Επιπλέον, το σημείο 4.5. των ως άνω προδιαγραφών ορίζει ότι η «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» πρέπει να παράγεται αποκλειστικά από νωπό πλήρες γάλα βουβάλου.

Εν συνεχεία, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, στη νομοθεσία της Ένωσης υπάρχει η γενικότερη τάση να προβάλλεται η ποιότητα των προϊόντων στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής, προκειμένου να προωθηθεί η φήμη τους μέσω, ιδίως, της χρήσεως ονομασιών προελεύσεως οι οποίες τυγχάνουν ιδιαίτερης προστασίας. Η νομοθεσία της Ένωσης αποσκοπεί, επίσης, στην ικανοποίηση των προσδοκιών των καταναλωτών για προϊόντα ποιότητας και βέβαιης γεωγραφικής προελεύσεως, καθώς και στη συμβολή στην αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών υπό ίσους όρους ανταγωνισμού, ως αντάλλαγμα της έμπρακτης προσπάθειάς τους να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων τους (απόφαση της 19ης Δεκεμβρίου 2018, S, C-367/17, EU:C:2018:1025, σκέψη 24 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

Τέλος, οι ονομασίες προελεύσεως εμπίπτουν στα δικαιώματα βιομηχανικής και εμπορικής ιδιοκτησίας. Η εφαρμοστέα ρύθμιση προστατεύει τους δικαιούχους από την καταχρηστική χρήση των εν λόγω ονομασιών εκ μέρους τρίτων που επιθυμούν να επωφεληθούν από τη φήμη τους. Οι ονομασίες αυτές έχουν σκοπό να διασφαλίσουν ότι το προϊόν στο οποίο αναφέρονται προέρχεται από καθορισμένη γεωγραφική ζώνη και εμφανίζει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Μπορούν δε να απολαύουν μεγάλης φήμης μεταξύ των καταναλωτών και να αποτελούν για τους παραγωγούς που πληρούν τις προϋποθέσεις χρήσεώς τους ένα βασικό μέσο προσελκύσεως πελατείας. Η φήμη των ονομασιών προελεύσεως είναι συνάρτηση της εικόνας που έχουν διαμορφώσει για αυτές οι καταναλωτές. Η δε εικόνα αυτή εξαρτάται ουσιαστικά από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προϊόντος και γενικότερα από την ποιότητά του. Στην ποιότητα αυτή στηρίζεται τελικά η φήμη του προϊόντος. Από την άποψη του καταναλωτή, η σχέση μεταξύ της φήμης των παραγωγών και της ποιότητας των προϊόντων εξαρτάται, επιπλέον, από την πεποίθησή του ότι τα πωλούμενα υπό την ονομασία προελεύσεως προϊόντα είναι γνήσια (απόφαση της 20ής Μαΐου 2003, Consorzio del Prosciutto di Parma και Salumificio S. Rita, C‑108/01, EU:C:2003:296, σκέψη 64).

Στο πλαίσιο αυτό, οι προδιαγραφές του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» επιβάλλουν, στο σημείο 4.4., συγκεκριμένες απαιτήσεις όσον αφορά την απόδειξη της προελεύσεως του προϊόντος αυτού και, ιδίως, ότι η πρώτη ύλη πρέπει να ελέγχεται σχολαστικά από τον αρμόδιο οργανισμό σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Κατά τις ως άνω απαιτήσεις, σε περίπτωση παρατυπιών και έστω και αν οι παρατυπίες αφορούν ένα μόνο στάδιο της αλυσίδας παραγωγής, το προϊόν δεν θα μπορεί να διατίθεται στο εμπόριο υπό την ΠΟΠ «Mozzarella di bufala Campana».

Ως εκ τούτου, σκοπός των εν λόγω απαιτήσεων είναι να εξασφαλίζουν την ιχνηλασιμότητα του προϊόντος τόσο στο στάδιο της παραγωγής όσο και μετά από αυτό και να εγγυώνται ότι το προϊόν έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ως άνω ΠΟΠ και, ιδίως, ότι παράγεται αποκλειστικά από νωπό πλήρες γάλα βουβάλου, σύμφωνα με το σημείο 4.5. των προδιαγραφών αυτών.

Επομένως, το δίκαιο της Ένωσης δεν αντιτίθεται σε προϋπόθεση όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, παρά τα περιοριστικά για το εμπόριο αποτελέσματά της, αν αποδεικνύεται ότι αυτή συνιστά αναγκαίο και σύμφωνο με την αρχή της αναλογικότητας μέσο, ικανό να διασφαλίσει την ποιότητα του εν λόγω προϊόντος, να εγγυηθεί την προέλευσή του ή να εξασφαλίσει τον έλεγχο της περιγραφής της εν λόγω ΠΟΠ (βλ., κατ’ αναλογία, απόφαση της 19ης Δεκεμβρίου 2018, S, C‑367/17, EU:C:2018:1025, σκέψη 26 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

Εν προκειμένω, κατά την Ιταλική Κυβέρνηση, και με την επιφύλαξη εξακριβώσεων εκ μέρους του αιτούντος δικαστηρίου, η επίμαχη στην κύρια δίκη εθνική ρύθμιση, επιτάσσοντας να πραγματοποιείται η δραστηριότητα παραγωγής της «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» σε χώρους αποκλειστικά προοριζόμενους για την παραγωγή αυτή και εντός των οποίων απαγορεύονται η κατοχή και η αποθήκευση γάλακτος προερχόμενου από κτηνοτροφικές μονάδες που δεν υπάγονται στο σύστημα ελέγχου της εν λόγω ΠΟΠ, αποσκοπεί στο να εξασφαλίσει ότι η ποιότητα του προϊόντος αυτού θα αντιστοιχεί προς τις σχετικές με την παραγωγή του απαιτήσεις, οι οποίες εκτίθενται στις σχετικές προδιαγραφές, περιορίζοντας τον κίνδυνο να χρησιμοποιηθεί το γάλα αυτό, είτε σκοπίμως είτε χωρίς πρόθεση, στην παραγωγή προϊόντος που φέρει την ως άνω ΠΟΠ. Η επίμαχη εθνική ρύθμιση συμβάλλει με τον τρόπο αυτόν στον αποτελεσματικό έλεγχο των σταδίων παραγωγής του ως άνω προϊόντος και, επομένως, εξυπηρετεί τον σκοπό προστασίας των καταναλωτών και καταπολεμήσεως των απομιμήσεων.

41	Επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η ρύθμιση αυτή έχει ως σκοπό την εγγύηση της ποιότητας και της γνησιότητας του προϊόντος ΠΟΠ, καθώς και τον έλεγχο της εκ μέρους των παραγωγών που παράγουν προϊόντα φέροντα την εν λόγω ΠΟΠ τηρήσεως των προδιαγραφών βάσει των οποίων έχει καταχωριστεί η ως άνω ΠΟΠ.

Συναφώς, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι ένα εθνικό μέτρο κατά το οποίο οι εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων που δεν παράγουν προϊόντα για τα οποία υφίσταται δικαίωμα χρήσεως ΠΟΠ πρέπει να διαχωρίζονται σαφώς από εκείνες στις οποίες παράγονται και αποθηκεύονται τα φέροντα ΠΟΠ προϊόντα δικαιολογείται από τον σκοπό προστασίας της μεγάλης φήμης του προϊόντος ΠΟΠ (πρβλ. απόφαση της 16ης Μαΐου 2000, Βέλγιο κατά Ισπανίας, C-388/95, EU:C:2000:244, σκέψεις 72 και 75).

Όσον αφορά τον αναγκαίο και σύμφωνο προς την αρχή της αναλογικότητας χαρακτήρα της εν λόγω ρυθμίσεως υπό το πρίσμα του σκοπού τον οποίο αυτή επιδιώκει, η Ιταλική Κυβέρνηση εκθέτει κατ’ ουσίαν στις παρατηρήσεις της ότι ο έλεγχος των πρώτων υλών που προέρχονται από διάφορα συστήματα, τον οποίο επιτάσσουν οι προδιαγραφές του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ», θα καθίστατο αδύνατος στην πράξη αν η «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» παρασκευαζόταν στους ίδιους χώρους με τα προϊόντα που δεν υπάγονται στο εν λόγω το σύστημα.

Εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να προσδιορίσει, με γνώμονα τις ιδιαιτερότητες του τομέα παραγωγής της «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» και τους σχετικούς με την εν λόγω παραγωγή ενδεχόμενους κινδύνους απομιμήσεως, αν όντως δεν υφίσταται κανένα λιγότερο περιοριστικό μέτρο από τον διαχωρισμό των χώρων αποθηκεύσεως του γάλακτος και παραγωγής των προϊόντων προς εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των ελέγχων και, επομένως, της συμμορφώσεως των επίμαχων προϊόντων με τις προδιαγραφές της ως άνω ΠΟΠ.

Από το σύνολο των ανωτέρω παρατηρήσεων προκύπτει ότι το άρθρο 4, στοιχείο γʹ, και το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ, του κανονισμού 1151/2012, καθώς και οι προδιαγραφές του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ», έχουν την έννοια ότι δεν αντιτίθενται σε εθνική ρύθμιση όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, που προβλέπει ότι η δραστηριότητα παραγωγής της «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» πρέπει να πραγματοποιείται σε χώρους αποκλειστικά προοριζόμενους για την εν λόγω παραγωγή, ακόμη και σε μία και την αυτή εγκατάσταση, και εντός των οποίων απαγορεύονται η κατοχή και η αποθήκευση γάλακτος προερχόμενου από κτηνοτροφικές μονάδες που δεν υπάγονται στο σύστημα ελέγχου της ΠΟΠ «Mozzarella di bufala Campana», αν η ως άνω ρύθμιση συνιστά αναγκαίο και σύμφωνο με την αρχή της αναλογικότητας μέτρο προς εξασφάλιση της ποιότητας ενός τέτοιου προϊόντος ή του ελέγχου των προδιαγραφών της εν λόγω ΠΟΠ, πράγμα το οποίο εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει.

Επί των δικαστικών εξόδων

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (ένατο τμήμα) αποφαίνεται:

Το άρθρο 4, στοιχείο γʹ, και το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ, του κανονισμού (ΕΕ) 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Νοεμβρίου 2012, για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, καθώς και οι προδιαγραφές του προϊόντος «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ», έχουν την έννοια ότι δεν αντιτίθενται σε εθνική ρύθμιση όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, που προβλέπει ότι η δραστηριότητα παραγωγής της «Mozzarella di bufala Campana ΠΟΠ» πρέπει να πραγματοποιείται σε χώρους αποκλειστικά προοριζόμενους για την εν λόγω παραγωγή, ακόμη και σε μία και την αυτή εγκατάσταση, και εντός των οποίων απαγορεύονται η κατοχή και η αποθήκευση γάλακτος προερχόμενου από κτηνοτροφικές μονάδες που δεν υπάγονται στο σύστημα ελέγχου της προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ) «Mozzarella di bufala Campana», αν η ως άνω ρύθμιση συνιστά αναγκαίο και σύμφωνο με την αρχή της αναλογικότητας μέσο προς εξασφάλιση της ποιότητας ενός τέτοιου προϊόντος ή του ελέγχου των προδιαγραφών της εν λόγω ΠΟΠ, πράγμα το οποίο εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει.

(υπογραφές)

( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η ιταλική.