1.

Ενώπιον του Østre Landsret (εφετείου της ανατολικής περιφέρειας, Δανία) τώρα εκκρεμούν συνολικά 173 υποθέσεις οι οποίες αφορούν την καταβολή ενισχύσεων στο πλαίσιο καθεστώτων άμεσης στήριξης των γεωργών, καθώς και την επιβολή μειώσεων επί των ενισχύσεων αυτών, ως κυρώσεων για μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις πολλαπλής συμμόρφωσης. Το Δικαστήριο καλείται να παράσχει διευκρινίσεις σχετικά με την ερμηνεία των κανόνων για τον καθορισμό του έτους επί του οποίου θα πρέπει να υπολογιστεί η ποσοστιαία μείωση των ενισχύσεων που επιβάλλεται ως κύρωση για τις παραβάσεις αυτές. Σύντομη επεξήγηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι κανόνες είναι αναγκαία για την κατανόηση του πλαισίου στο oποίο εντάσσονται οι υποθέσεις αυτές.

2.

Οι γεωργοί που επιθυμούν να επωφεληθούν των καθεστώτων άμεσων ενισχύσεων οφείλουν να συμμορφώνονται με ορισμένα κριτήρια επιλεξιμότητας τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, τις εκτάσεις που δηλώνονται ως καλλιεργούμενες και τη χρήση τους. Σε περιπτώσεις παρατυπιών σχετικών με τα κριτήρια επιλεξιμότητας, επιβάλλεται, ως κύρωση, μείωση των ενισχύσεων που θα δικαιούνταν οι γεωργοί, ή και αποκλεισμός από αυτές.

3.

Εκτός από τα κριτήρια επιλεξιμότητας, τα οποία αποτελούν προϋποθέσεις για την αναγνώριση του δικαιώματος για τη λήψη των επίμαχων ενισχύσεων, οι γεωργοί που λαμβάνουν ενισχύσεις στο πλαίσιο καθεστώτων άμεσων ενισχύσεων υπόκεινται επιπροσθέτως σε ορισμένες απαιτήσεις πολλαπλής συμμόρφωσης. Μια από τις απαιτήσεις αυτές αφορά περιορισμούς στη χρήση λιπασμάτων. Η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις αυτές δεν αποτελεί προϋπόθεση για την αναγνώριση του δικαιώματος για τη λήψη ενισχύσεων, αλλά σε περίπτωση μη συμμόρφωσης επιβάλλεται ομοίως, ως κύρωση, μείωση του ποσού των ενισχύσεων που λαμβάνουν οι εν λόγω γεωργοί (ή, σε ακραίες περιπτώσεις, αποκλεισμός από τις ενισχύσεις).

4.

Οι απαιτήσεις πολλαπλής συμμόρφωσης και οι κυρώσεις που επιβάλλονται σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης έχουν ως σκοπό την ενθάρρυνση των γεωργών να τηρούν την ισχύουσα νομοθεσία της Ένωσης που διέπει τις δραστηριότητές τους.

5.

Με τον κανονισμό (ΕΚ) 1782/2003 ( 2 ) του Συμβουλίου θεσπίστηκαν κοινοί κανόνες για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης στα πλαίσια της κοινής γεωργικής πολιτικής. Κατά την αιτιολογική σκέψη 2 του εν λόγω κανονισμού:

«Η καταβολή της άμεσης ενίσχυσης στο ακέραιο απαιτείται να συνδεθεί με την εφαρμογή κανόνων που αφορούν τη γεωργική γη, την παραγωγή και τη δραστηριότητα. […] Σε περίπτωση μη εφαρμογής των βασικών αυτών προτύπων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανακαλούν τις άμεσες ενισχύσεις με βάση αναλογικά, αντικειμενικά και προοδευτικά κριτήρια. Η ανάκληση αυτή θα πρέπει να εφαρμόζεται με την επιφύλαξη κυρώσεων που ισχύουν τώρα ή θα ισχύσουν στο μέλλον με βάση άλλες διατάξεις του κοινοτικού ή του εθνικού δικαίου.»

6.

Το άρθρο 6 επιγραφόταν «Μείωση ή αποκλεισμός από τις ενισχύσεις». Η πρώτη παράγραφός του προέβλεπε αρχικώς τα εξής:

«Στις περιπτώσεις που δεν εφαρμόζονται οι κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης ή οι ορθές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, ως αποτέλεσμα πράξης ή παράλειψης άμεσα αποδιδόμενης στον συγκεκριμένο γεωργό, το συνολικό ποσό των άμεσων ενισχύσεων που προβλέπεται να καταβληθούν κατά το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο σημειώθηκε η μη εφαρμογή, και αφού εφαρμοσθούν τα άρθρα 10 και 11, μειώνεται ή ακυρώνεται σύμφωνα με τους λεπτομερείς κανόνες που αναφέρονται στο άρθρο 7» (η υπογράμμιση δική μου).

7.

Το άρθρο 6, παράγραφος 1, τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 146/2008 ( 3 ) του Συμβουλίου, με έναρξη ισχύος από 1ης Απριλίου 2008. Μετά την τροποποίηση, όριζε τα εξής:

«Στις περιπτώσεις που δεν εφαρμόζονται οι κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης ή δεν τηρούνται πάντοτε οι ορθές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου ημερολογιακού έτους (εφεξής “το σχετικό ημερολογιακό έτος”) και που η εν λόγω μη συμμόρφωση είναι το αποτέλεσμα πράξης ή παράλειψης άμεσα αποδιδόμενης στον γεωργό που υπέβαλε αίτηση ενίσχυσης κατά τη διάρκεια του σχετικού ημερολογιακού έτους, το συνολικό ποσό των άμεσων ενισχύσεων προς καταβολή, μετά την εφαρμογή των άρθρων 10 και 11 στον εν λόγω γεωργό, μειώνεται ή ακυρώνεται σύμφωνα με τους λεπτομερείς κανόνες του άρθρου 7.

Το πρώτο εδάφιο εφαρμόζεται επίσης στις περιπτώσεις όπου η εν λόγω μη συμμόρφωση είναι το αποτέλεσμα πράξης ή παράλειψης άμεσα αποδιδόμενης στο πρόσωπο στο οποίο ή από το οποίο μεταβιβάστηκε η γεωργική έκταση.

Για τους σκοπούς της εφαρμογής του πρώτου και του δευτέρου εδαφίου για το έτος 2008, το ημερολογιακό έτος αντιστοιχεί στην περίοδο από την 1η Απριλίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2008.

[…]» (η υπογράμμιση δική μου).

8.

Το άρθρο 7 επιγραφόταν «Λεπτομερείς κανόνες για μείωση ή αποκλεισμό» ( 4 ) και όριζε τα εξής:

«1.   Οι λεπτομερείς κανόνες για μειώσεις και αποκλεισμούς που αναφέρονται στο άρθρο 6, καθορίζονται σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 144, παράγραφος 2 [ ( 5 )]. Στη διατύπωση των κανόνων αυτών, λαμβάνονται υπόψη η σοβαρότητα, η έκταση, ο διαρκής χαρακτήρας και η επανάληψη της εντοπισθείσας μη συμμόρφωσης καθώς και τα κριτήρια που καθορίζονται στις παραγράφους 2, 3 και 4 του παρόντος άρθρου.

[…]»

9.

Οι λεπτομερείς κανόνες για την εφαρμογή του κανονισμού 1782/2003 καθορίστηκαν δεόντως με τον κανονισμό (ΕΚ) 796/2004 ( 6 ) της Επιτροπής. Οι αιτιολογικές σκέψεις 55 έως 57 του κανονισμού αυτού είχαν ως εξής:

10.

Κατά την αιτιολογική σκέψη 70:

«Πρέπει να θεσπιστούν ειδικές και λεπτομερείς διατάξεις, για να εξασφαλιστεί η δίκαιη εφαρμογή των διαφόρων μειώσεων που επιβάλλονται σε σχέση με μία ή περισσότερες αιτήσεις ενίσχυσης του ίδιου γεωργού. Οι μειώσεις και οι αποκλεισμοί που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό πρέπει να εφαρμόζονται χωρίς να θίγουν τις πρόσθετες κυρώσεις που επιβάλλονται σύμφωνα με οποιεσδήποτε άλλες διατάξεις της [ενωσιακής] ή της εθνικής νομοθεσίας.»

11.

Το κεφάλαιο II του τίτλου IV του μέρους ΙΙ περιελάμβανε τα άρθρα 65 έως 67 και επιγραφόταν «Διαπιστώσεις σχετικές με την πολλαπλή συμμόρφωση». Το άρθρο 65 έφερε τον τίτλο «Γενικές αρχές και ορισμοί» και, κατά το μέρος που αφορά τις παρούσες προτάσεις, όριζε τα εξής:

«[…]

2.   Για τους σκοπούς της εφαρμογής του άρθρου 6, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 1782/2003, μια πράξη ή παράλειψη αποδίδεται άμεσα στον μεμονωμένο γεωργό που διέπραξε τη μη συμμόρφωση και ο οποίος, κατά το χρόνο διαπίστωσης της μη συμμόρφωσης, ήταν υπεύθυνος για τη σχετική εκμετάλλευση, έκταση, μονάδα παραγωγής ή το σχετικό ζώο. […]

[…]

4.   Οι καταστάσεις μη συμμόρφωσης θεωρούνται ως “προσδιορισθείσες”, αν έχουν διαπιστωθεί κατόπιν ελέγχου οποιουδήποτε είδους, ο οποίος διενεργήθηκε σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, ή έχουν υποπέσει στην αντίληψη της αρμόδιας ελεγκτικής αρχής με άλλον τρόπο.»

12.

Το άρθρο 66 επιγραφόταν «Επιβολή μειώσεων σε περίπτωση αμέλειας». Το άρθρο αυτό όριζε τα εξής:

«1.   […] αν η προσδιορισθείσα μη συμμόρφωση οφείλεται σε αμέλεια του κατόχου της εκμετάλλευσης, επιβάλλεται μείωση στο συνολικό ποσό άμεσης ενίσχυσης, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2, στοιχείο δʹ, του κανονισμού (ΕΚ) 1782/2003, που έχει χορηγηθεί ή πρόκειται να χορηγηθεί στον συγκεκριμένο κάτοχο εκμετάλλευσης κατόπιν των αιτήσεων ενίσχυσης που υπέβαλε ή θα υποβάλει ακόμα κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους της διαπίστωσης. Η μείωση αυτή ανέρχεται, κατά κανόνα, σε 3 % του εν λόγω συνολικού ποσού.

[…]» (η υπογράμμιση δική μου).

13.

Το άρθρο 67 επιγραφόταν «Επιβολή μειώσεων και αποκλεισμών στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης εκ προθέσεως» και όριζε τα εξής:

«1.   […] εφόσον η διαπιστωθείσα μη συμμόρφωση έχει διαπραχθεί εκ προθέσεως, η εφαρμοστέα μείωση στο συνολικό ποσό που αναφέρεται στο άρθρο 66, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, ανέρχεται, κατά κανόνα, σε 20 % του εν λόγω συνολικού ποσού.

[…]»

14.

Σύμφωνα με το άρθρο 81, ο κανονισμός τέθηκε σε ισχύ στις 7 Μαΐου 2004.

15.

Ο κανονισμός (ΕΚ) 73/2009 ( 7 ) του Συμβουλίου κατήργησε και αντικατέστησε τον κανονισμό 1782/2003, με έναρξη ισχύος, κατά το μέρος που αφορά τις παρούσες προτάσεις, από 1ης Ιανουαρίου 2009 ( 8 ). Κατά την αιτιολογική σκέψη 3:

«Ο κανονισμός (ΕΚ) 1782/2003 θέσπισε την αρχή σύμφωνα με την οποία οι γεωργοί οι οποίοι δεν πληρούν ορισμένες απαιτήσεις στους τομείς της δημόσιας υγείας, της υγείας των ζώων και των φυτών, του περιβάλλοντος και της καλής μεταχείρισης των ζώων υφίστανται μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων ή αποκλείονται από αυτές. Αυτό το σύστημα της “πολλαπλής συμμόρφωσης” αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κοινοτικής στήριξης στο πλαίσιο των άμεσων ενισχύσεων και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να διατηρηθεί […]».

16.

Κατά την αιτιολογική σκέψη 53:

«[…] ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμοσθεί από την 1η Ιανουαρίου 2009. Ωστόσο, οι διατάξεις που είναι δυνατόν να περιορίσουν τα δικαιώματα των γεωργών ή να δημιουργήσουν νέες υποχρεώσεις, μεταξύ άλλων υποχρεώσεις πολλαπλής συμμόρφωσης που υπέχουν οι γεωργοί όλο το χρόνο, θα πρέπει να εφαρμοσθούν μόνο από το 2010 […]».

17.

Το άρθρο 23 επιγραφόταν «Μείωση ή αποκλεισμός από τις ενισχύσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τους κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης». Η παράγραφος 1 όριζε τα εξής:

«Στις περιπτώσεις που δεν εφαρμόζονται οι κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης ή δεν τηρείται πάντοτε η καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου ημερολογιακού έτους (εφεξής “το σχετικό ημερολογιακό έτος”) και που η εν λόγω μη συμμόρφωση είναι το αποτέλεσμα πράξης ή παράλειψης άμεσα αποδιδόμενης στον γεωργό που υπέβαλε αίτηση ενίσχυσης κατά τη διάρκεια του σχετικού ημερολογιακού έτους, επιβάλλεται στον εν λόγω γεωργό μείωση του συνολικού ποσού άμεσων ενισχύσεων που χορηγήθηκαν ή πρόκειται να χορηγηθούν […], ή αποκλεισμός από τη χορήγηση άμεσων ενισχύσεων, σύμφωνα με τους λεπτομερείς κανόνες του άρθρου 24.

[…]» (η υπογράμμιση δική μου).

18.

Το άρθρο 24, παράγραφος 1, προέβλεπε ότι οι λεπτομερείς κανόνες για τις μειώσεις και τους αποκλεισμούς που αναφέρονται στο άρθρο 23 θα καθορίζονταν σε χωριστό εκτελεστικό κανονισμό. Στο πλαίσιο αυτό, έπρεπε να λαμβάνονται υπόψη, μεταξύ άλλων, η σοβαρότητα, η έκταση, ο διαρκής χαρακτήρας και η επανάληψη της εντοπιζόμενης μη συμμόρφωσης.

19.

Ο κανονισμός (ΕΚ) 1122/2009 ( 9 ) της Επιτροπής κατήργησε και αντικατέστησε τον κανονισμό 796/2004, με έναρξη ισχύος την 1η Ιανουαρίου 2010 ( 10 ). Το άρθρο 70 επιγραφόταν «Γενικές αρχές και ορισμός» και, κατά το μέρος που αφορά τις παρούσες προτάσεις, όριζε τα εξής:

«[…]

4.   Οι καταστάσεις μη συμμόρφωσης θεωρούνται “προσδιορισθείσες”, αν έχουν διαπιστωθεί κατόπιν ελέγχου οποιουδήποτε είδους, ο οποίος διενεργήθηκε σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, ή έχουν υποπέσει στην αντίληψη της αρμόδιας ελεγκτικής αρχής ή, κατά περίπτωση, του οργανισμού πληρωμών με άλλον τρόπο.

[…]

8.   Για την επιβολή μειώσεων, το ποσοστό της μείωσης επιβάλλεται:

[…]» (η υπογράμμιση δική μου).

20.

Το άρθρο 71 επιγραφόταν «Επιβολή μειώσεων σε περίπτωση αμέλειας» και η πρώτη παράγραφός του όριζε τα εξής:

«[…] αν η προσδιορισθείσα μη συμμόρφωση οφείλεται σε αμέλεια του γεωργού, επιβάλλεται μείωση. Η μείωση αυτή ανέρχεται, κατά κανόνα, σε 3 % του συνολικού ποσού που αναφέρεται στο άρθρο 70, παράγραφος 8.

Εντούτοις, ο οργανισμός πληρωμών μπορεί, βασιζόμενος στην εκτίμηση της αρμόδιας ελεγκτικής αρχής που περιέχεται στο μέρος αξιολόγησης της έκθεσης ελέγχου σύμφωνα με το άρθρο 54, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, να αποφασίσει είτε να μειώσει το ανωτέρω ποσοστό σε 1 % είτε να το αυξήσει σε 5 % του εν λόγω συνολικού ποσού ή, στις περιπτώσεις που αναφέρονται στο άρθρο 54, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, δεύτερο εδάφιο, να μην επιβάλει καμία μείωση» ( 11 ).

21.

Το άρθρο 72 επιγραφόταν «Επιβολή μειώσεων και αποκλεισμών στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης εκ προθέσεως». Η παράγραφός του 1 όριζε ότι, «αν η προσδιορισθείσα μη συμμόρφωση έχει διαπραχθεί εκ προθέσεως από τον γεωργό, η εφαρμοστέα μείωση στο συνολικό ποσό που αναφέρεται στο άρθρο 70, παράγραφος 8, ανέρχεται, κατά κανόνα, σε 20 % του εν λόγω συνολικού ποσού».

22.

Κατά το άρθρο 86, παράγραφος 1:

«Ο κανονισμός (ΕΚ) 796/2004 καταργείται από την 1η Ιανουαρίου 2010.

Ωστόσο, εξακολουθεί να εφαρμόζεται στις αιτήσεις ενίσχυσης που αφορούν περιόδους εμπορίας ή πριμοδότησης με ημερομηνία έναρξης πριν από την 1η Ιανουαρίου 2010.»

23.

Μεταξύ των νομοθετημάτων που κατά τον κρίσιμο χρόνο επέβαλλαν υποχρεώσεις πολλαπλής συμμόρφωσης ήταν η οδηγία 91/676/ΕΟΚ ( 12 ) του Συμβουλίου. Κατά το άρθρο της 1, η οδηγία αυτή αποβλέπει στη μείωση και την πρόληψη της ρύπανσης των υδάτων που προκαλείται άμεσα ή έμμεσα από νιτρικά ιόντα γεωργικής προέλευσης.

24.

Η οδηγία 91/676 ενσωματώθηκε στο δίκαιο της Δανίας, κατά το μέρος που αφορά την παρούσα υπόθεση, μέσω του Gødningsanvendelsesloven (δανικού νόμου περί λιπασμάτων).

25.

Οι κανόνες της Ένωσης σχετικά με την πολλαπλή συμμόρφωση ενσωματώθηκαν στο δίκαιο της Δανίας μέσω διαφόρων εθνικών κανονιστικών διατάξεων. Κατά το αιτούν δικαστήριο, οι εν λόγω διατάξεις που ήταν σε ισχύ κατά τον κρίσιμο χρόνο ήταν στο σύνολό τους διατυπωμένες κατά τέτοιον τρόπο ώστε οι μειώσεις των καταβαλλόμενων ενισχύσεων να υπολογίζονται βάσει του ημερολογιακού έτους κατά το οποίο έγινε η διαπίστωση της μη συμμόρφωσης (στο εξής: έτος της διαπίστωσης) ( 13 ).

26.

Οι δύο αντιπροσωπευτικές υποθέσεις για την παρούσα προδικαστική παραπομπή αφορούν γεωργούς που εντοπίστηκαν να έχουν παραβεί τις υποχρεώσεις τους πολλαπλής συμμόρφωσης λόγω υπερβολικής χρήσης λιπασμάτων στις καλλιεργούμενες εκτάσεις τους, αντίστοιχα, κατά τις περιόδους 2006/2007 και 2007/2008 (ο G. Teglgaard) και 2006/2007 και 2008/2009 (η Fløjstrupgård I/S).

27.

Η μη συμμόρφωση του G. Teglgaard και της Fløjstrupgård διαπιστώθηκε κατόπιν ελέγχου που η αστυνομία διενήργησε στις εγκαταστάσεις συγκεκριμένου εισαγωγέα λιπασμάτων, έγγραφα του οποίου κατασχέθηκαν, και ο οποίος είχε πωλήσει λιπάσματα σε μεγάλο αριθμό γεωργών χωρίς να ενημερώσει την Plantedirektoratet (Υπηρεσία Φυτικής Παραγωγής). Τα εν λόγω λιπάσματα δεν είχαν καταχωριστεί στους αντίστοιχους λογαριασμούς λιπασμάτων των γεωργών. Η έρευνα και η κατάσχεση έλαβαν χώρα τον Νοέμβριο του 2009.

28.

Η Plantedirektorat απέστειλε επιστολές διαβούλευσης στις 4 Ιανουαρίου 2011. Αυτήν την ημερομηνία θεωρούν οι δανικές αρχές ως ημερομηνία «διαπίστωσης» της μη συμμόρφωσης.

29.

Αρχικά, ο αρμόδιος οργανισμός πληρωμών [κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών, η NaturErhvervsstyrelsen (γνωστή στην αγγλική γλώσσα ως AgriFish Agency)] εξέδωσε αποφάσεις, κατά τα έτη 2011 και 2012, για τη μείωση των ενισχύσεων που θα καταβάλλονταν στους εν λόγω γεωργούς, συμπεριλαμβανομένων του G. Teglgaard και της Fløjstrupgård. Οι μειώσεις των ενισχύσεων επιβλήθηκαν μέσω των αρχικών αυτών αποφάσεων επί των ποσών των ενισχύσεων που ήταν καταβλητέα για κάθε ένα από τα έτη κατά τα οποία οι γεωργοί πράγματι παρέβησαν τις υποχρεώσεις πολλαπλής συμμόρφωσης (στο εξής: έτος της παράβασης) –ήτοι για τον μεν G. Teglgaard επί των ενισχύσεων των ετών 2007 και 2008, για τη δε Fløjstrupgård επί των ενισχύσεων των ετών 2007 και 2009 ( 14 ).

30.

Το 2012, η AgriFish Agency έλαβε γνώση της ακόλουθης δήλωσης, η οποία έγινε από την Επιτροπή σε απάντηση των παρατηρήσεων του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, στην ενότητα «εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου» του κεφαλαίου της ετήσιας έκθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου για το οικονομικό έτος 2011 το οποίο αφορά τον έλεγχο της αγοράς και της άμεσης στήριξης στον τομέα της γεωργίας ( 15 ):

«Οι γεωργοί που δεν τηρούν τις απαιτήσεις [πολλαπλής συμμόρφωσης] δικαιούνται να λάβουν τις πληρωμές τους, αλλά υπόκεινται σε κυρώσεις λαμβάνοντας υπόψη τη σοβαρότητα, την έκταση, τον διαρκή χαρακτήρα και την επανάληψη της εντοπισθείσας μη συμμόρφωσης καθώς και την αμέλεια ή την πρόθεση του εν λόγω γεωργού. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι πληρωμές μπορούν να καταβληθούν πριν από την ολοκλήρωση των ελέγχων πολλαπλής συμμόρφωσης και από το ότι οι κυρώσεις δεν επιβάλλονται στις πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν κατά το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο ο γεωργός δεν συμμορφώθηκε με τις απαιτήσεις, αλλά στις πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν κατά το ημερολογιακό έτος των ευρημάτων των εθνικών αρχών» (η υπογράμμιση δική μου).

31.

Σε μεταγενέστερη αλληλογραφία μεταξύ των αρμοδίων δανικών αρχών και της Επιτροπής, η Επιτροπή ανέφερε επισήμως, με έγγραφό της με ημερομηνία 7 Φεβρουαρίου 2013, ότι οι μειώσεις των ενισχύσεων, που επιβάλλονται ως κύρωση για παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζονται επί του συνολικού ποσού των ενισχύσεων που είναι καταβλητέο κατά το έτος της διαπίστωσης.

32.

Στη συνέχεια, η AgriFish Agency επανεξέτασε τις υποθέσεις που αφορούσαν μειώσεις των ενισχύσεων και εξέδωσε νέες αποφάσεις κατά το έτος 2013 (στο εξής: αποφάσεις του 2013), με τις οποίες επέβαλε μειώσεις επί των ποσών των ενισχύσεων που είχαν καταβληθεί κατά το έτος της διαπίστωσης, ήτοι το 2011.

33.

Για ορισμένους από τους γεωργούς, συμπεριλαμβανομένων του G. Teglgaard και της Fløjstrupgård, που μεταξύ του έτους/των ετών της παράβασης και του έτους της διαπίστωσης είχαν αυξήσει τις καλλιεργούμενες εκτάσεις τους, οι αποφάσεις του 2013 επέφεραν μεγαλύτερες μειώσεις των ενισχύσεων. Στην περίπτωση του G. Teglgaard, η νέα απόφαση επέφερε περαιτέρω μείωση της ενίσχυσής του κατά 1908483,02 δανικές κορώνες (DKK) (περίπου 256157 ευρώ), σε σύγκριση με την μείωση που είχε επιβληθεί με την αρχική απόφαση. Στην περίπτωση της Fløjstrupgård, η νέα απόφαση επέφερε περαιτέρω μείωση της ενίσχυσής της κατά 105396,53 DKK (περίπου 14146 ευρώ), σε σύγκριση με τη μείωση που είχε επιβληθεί με την αρχική απόφαση.

34.

Ο G. Teglgaard και η Fløjstrupgård κατέθεσαν σχετικά με τις αποφάσεις του 2013 καταγγελίες στο Fødevareministeriets Klagecenter (κέντρο καταγγελιών που υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Τροφίμων), το οποίο με αποφάσεις του της 22ας Ιουνίου 2015 και 12ης Δεκεμβρίου 2014, αντιστοίχως, επικύρωσε τις αποφάσεις της AgriFish Agency του 2013.

35.

Στη συνέχεια, ο G. Teglgaard και η Fløjstrupgård άσκησαν προσφυγές κατά των αποφάσεων αυτών ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, το οποίο ανέστειλε τη διαδικασία και υπέβαλε στο Δικαστήριο τα ακόλουθα ερωτήματα για την έκδοση προδικαστικής απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 267 ΣΛΕΕ:

«1.   Σε περίπτωση κατά την οποία γεωργός δεν συμμορφώθηκε προς τις κανονιστικές απαιτήσεις διαχειρίσεως ή δεν τήρησε τις ορθές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες κατά τη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους και, επομένως, πρέπει να μειωθούν οι άμεσες ενισχύσεις προς τον γεωργό αυτόν σύμφωνα με τις συνδυασμένες διατάξεις του άρθρου 6, παράγραφος 1, του [κανονισμού 1782/2003], και του άρθρου 66, παράγραφος 1, του κανονισμού 796/2004 της Επιτροπής, θα πρέπει η μείωση των ενισχύσεων να υπολογιστεί βάσει των άμεσων ενισχύσεων προς τον γεωργό:

2.   Είναι ίδιο το αποτέλεσμα υπό το πρίσμα των συνδυασμένων μεταγενέστερων διατάξεων του άρθρου 23, παράγραφος 1, του [κανονισμού 73/2009] και του άρθρου 70, παράγραφοι 4 και 8, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1122/2009 της Επιτροπής;

3.   Σε περίπτωση κατά την οποία γεωργός δεν συμμορφώθηκε προς τις κανονιστικές απαιτήσεις διαχειρίσεως ή δεν τήρησε τις ορθές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες το 2007 και 2008, αλλά η μη συμμόρφωση διαπιστώθηκε μόλις το 2011, οι εφαρμοστέες διατάξεις για τον καθορισμό της μειώσεως των ενισχύσεων είναι οι συνδυασμένες διατάξεις του [κανονισμού 1782/2003] και του κανονισμού 796/2004 της Επιτροπής ή οι συνδυασμένες διατάξεις του [κανονισμού 73/2009] και του κανονισμού 1122/2009 της Επιτροπής;»

36.

Γραπτές παρατηρήσεις υπέβαλαν ο G. Teglgaard και η Fløjstrupgård, η Αυστριακή και η Δανική Κυβέρνηση, καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι ίδιοι μετέχοντες στη διαδικασία, με εξαίρεση την Αυστριακή Κυβέρνηση, παρέστησαν κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση που διεξήχθη στις 15 Μαρτίου 2018 και ανέπτυξαν προφορικώς τις παρατηρήσεις τους.

37.

Με το τρίτο του ερώτημα, το οποίο θα εξετάσω πρώτα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να αποσαφηνιστεί ποιο είναι το πλέγμα κανόνων που πρέπει να εφαρμοστεί στην περίπτωση που ο γεωργός δεν συμμορφώθηκε με τις υποχρεώσεις πολλαπλής συμμόρφωσης κατά τα έτη 2007 και 2008, και στην περίπτωση που η μη συμμόρφωση διαπιστώθηκε κατά το έτος 2011: (i) ο κανονισμός 1782/2003, ερμηνευόμενος σε συνδυασμό με τον κανονισμό 796/2004· ή (ii) ο κανονισμός 73/2009, ερμηνευόμενος σε συνδυασμό με τον κανονισμό 1122/2009.

38.

Όσον αφορά τους δύο κανονισμούς του Συμβουλίου, το αρχικό κείμενο του άρθρου 6 του κανονισμού 1782/2003 τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2005 και το τροποποιημένο κείμενο του άρθρου 6 την 1η Απριλίου 2008 ( 16 ). Ο κανονισμός 1782/2003 καταργήθηκε από τον κανονισμό 73/2009, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ, και ειδικότερα οι σχετικές με την παρούσα υπόθεση διατάξεις του, την 1η Ιανουαρίου 2009. Το άρθρο 23 του εν λόγω κανονισμού κατ’ ουσίαν επαναλαμβάνει το τροποποιημένο κείμενο του άρθρου 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003.

39.

Κατά το άρθρο 2, στοιχείο εʹ, του κανονισμού 1782/2003 και το άρθρο 2, στοιχείο εʹ, του κανονισμού 73/2009 (τα οποία έχουν σχεδόν πανομοιότυπη διατύπωση και το ίδιο αποτέλεσμα στις ένδεκα αρχικές γλωσσικές αποδόσεις), ως «ενισχύσεις που χορηγούνται για ένα συγκεκριμένο ημερολογιακό έτος» ορίζονται οι πληρωμές που χορηγούνται ή που θα χορηγηθούν, για ένα συγκεκριμένο έτος, οι οποίες περιλαμβάνουν όλες τις πληρωμές που χορηγούνται και για άλλες χρονικές περιόδους οι οποίες αρχίζουν κατά το συγκεκριμένο ημερολογιακό έτος.

40.

Το τροποποιημένο κείμενο του άρθρου 6, παράγραφος 1, τρίτο εδάφιο, του κανονισμού 1782/2003 προέβλεπε ότι, για τους σκοπούς εφαρμογής των δύο προηγουμένων εδαφίων της ίδιας παραγράφου για το έτος 2008, το ημερολογιακό έτος αντιστοιχεί στην περίοδο από την 1η Απριλίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2008.

41.

Κατά συνέπεια, το αρχικό κείμενο του άρθρου 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003 αποτελεί την εφαρμοστέα διάταξη όσον αφορά τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν για το ημερολογιακό έτος 2007, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν για άλλες χρονικές περιόδους οι οποίες άρχισαν κατά το συγκεκριμένο έτος.

42.

Για το ημερολογιακό έτος 2008, το αρχικό κείμενο του άρθρου 6, παράγραφος 1, αποτελεί την εφαρμοστέα διάταξη όσον αφορά τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν για τη χρονική περίοδο από την 1η Ιανουαρίου έως τις 31 Μαρτίου 2008, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων για άλλες χρονικές περιόδους που άρχισαν κατά το τρίμηνο αυτό χρονικό διάστημα, το οποίο κατ’ ορθή ερμηνεία θα πρέπει να θεωρηθεί ιδιαίτερη χρονική περίοδος ή οιονεί «ημερολογιακό έτος» ( 17 ).

43.

Για τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν για τη χρονική περίοδο από την 1η Απριλίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2008, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων για άλλες χρονικές περιόδους που άρχισαν κατά το χρονικό αυτό διάστημα των εννέα μηνών, είναι εφαρμοστέο το τροποποιημένο κείμενο του άρθρου 6, παράγραφος 1.

44.

Όσον αφορά τους κανονισμούς της Επιτροπής: το άρθρο 81 του κανονισμού 796/2004 ορίζει ότι ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται στις «αιτήσεις ενίσχυσης, οι οποίες αφορούν περιόδους εμπορίας ή πριμοδότησης που αρχίζουν την 1η Ιανουαρίου 2005». Ο κανονισμός 1122/2009 κατήργησε τον κανονισμό 796/2004. Το άρθρο 86 του κανονισμού 1122/2009 ορίζει ειδικότερα:

«1.   Ο κανονισμός (ΕΚ) 796/2004 καταργείται από την 1η Ιανουαρίου 2010.

Ωστόσο, εξακολουθεί να εφαρμόζεται στις αιτήσεις ενίσχυσης που αφορούν περιόδους εμπορίας ή πριμοδότησης με ημερομηνία έναρξης πριν από την 1η Ιανουαρίου 2010.»

45.

Κατά το άρθρο 2, παράγραφος 25, του κανονισμού 1122/2009, ως «περίοδος πριμοδότησης» ορίζεται «η περίοδος την οποία αφορούν οι αιτήσεις ενίσχυσης, ανεξάρτητα από τη στιγμή της υποβολής τους».

46.

Επομένως, και σύμφωνα με τη διατύπωση των σχετικών διατάξεων, οι μειώσεις των ενισχύσεων που είναι επίμαχες στις υποθέσεις της κύριας δίκης και αφορούν περιόδους εμπορίας ή πριμοδότησης που άρχισαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2005 και πριν από την 1η Ιανουαρίου 2010, διέπονται από τον κανονισμό 796/2004.

47.

Με το πρώτο ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί διευκρινίσεις σχετικά με την ορθή ερμηνεία του άρθρου 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003, καθώς και των διατάξεων του κανονισμού 796/2004 που θεσπίστηκαν προς εφαρμογή της διάταξης αυτής. Ειδικότερα, ερωτάται αν το άρθρο 6, παράγραφος 1, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι μειώσεις των ενισχύσεων που επιβάλλονται ως κύρωση για παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης πρέπει να υπολογίζονται επί της συνολικής άμεσης ενίσχυσης που ήταν καταβλητέα κατά το έτος της παράβασης, ή εκείνης που είναι καταβλητέα κατά το έτος της διαπίστωσης.

48.

Θα εξετάσω πρώτα την αρχική μορφή του κανονισμού 1782/2003. Ακολούθως, θα εξετάσω αν η τροποποίηση του άρθρου 6, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού, την οποία επέφερε ο κανονισμός 146/2008, μετέβαλε ουσιωδώς τα δεδομένα, πριν εξετάσω τους λεπτομερείς εκτελεστικούς κανόνες που θέσπισε η Επιτροπή (κανονισμός 796/2004). Η ανάλυση κατά τη σειρά αυτή συνάδει με την ιεραρχική σχέση μεταξύ του κανονισμού του Συμβουλίου και του εκτελεστικού κανονισμού της Επιτροπής.

49.

Δέκα από τις ένδεκα αρχικές γλωσσικές αποδόσεις ( 18 ) του άρθρου 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003, πριν από την τροποποίησή του, καθιστούν σαφές ότι η μείωση που πρέπει να επιβληθεί σε κάθε περίπτωση μη συμμόρφωσης πρέπει να εφαρμοστεί στο έτος της παράβασης. Έτσι, για παράδειγμα, η απόδοση στην αγγλική γλώσσα προέβλεπε ότι η μείωση πρέπει να εφαρμοστεί «to the total amount of direct payments to be granted in the calendar year in which the non-compliance occurs». Όλες οι αντίστοιχες γλωσσικές αποδόσεις στα δανικά, τα ολλανδικά, τα φινλανδικά, τα ελληνικά, τα ιταλικά, τα πορτογαλικά, τα ισπανικά και τα σουηδικά καταλήγουν ρητώς στο ίδιο αποτέλεσμα ( 19 ), στο οποίο επίσης καταλήγει, αν και με όχι τόσο ρητό τρόπο, η απόδοση στη γερμανική γλώσσα (λογικά, η διατύπωση «betreffenden Kalenderjahr» αναφέρεται στο χρονικό σημείο στο οποίο δεδομένη πράξη ή παράλειψη επιφέρει την επίμαχη μη συμμόρφωση ( 20 )).

50.

Μόνο μία από τις γλωσσικές αποδόσεις του άρθρου 6, παράγραφος 1 –η γαλλική– περιείχε την αντιφατική αναφορά ότι η μείωση πρέπει να εφαρμοστεί στο έτος της διαπίστωσης ( 21 ).

51.

Αποτελεί πάγια νομολογία ότι η διατύπωση που χρησιμοποιείται σε μία από τις γλωσσικές αποδόσεις διάταξης του δικαίου της Ένωσης δεν μπορεί να χρησιμεύσει ως η μοναδική βάση για την ερμηνεία της διάταξης αυτής ούτε μπορεί να της δοθεί προτεραιότητα σε σχέση με τις άλλες γλωσσικές αποδόσεις, δεδομένου ότι μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν ασύμβατη με την επιταγή ομοιόμορφης εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης ( 22 ).

52.

Εν προκειμένω, είναι σαφές ότι η γαλλική γλωσσική απόδοση διαφέρει από όλες τις άλλες αρχικές γλωσσικές αποδόσεις. Για τον λόγο αυτόν, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί (όπως η Επιτροπή άφησε να νοηθεί κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση) ως η μοναδική βάση για την ερμηνεία του άρθρου 6, παράγραφος 1. Ωστόσο, αν γίνει δεκτό ότι η διαφοροποίηση του γαλλικού κειμένου δεν οφείλεται απλώς σε μεταφραστικό λάθος, η ύπαρξη αυτής της αποκλίνουσας διατύπωσης συνεπάγεται ότι η αυστηρή γραμματική ερμηνεία της διάταξης αυτής που βασίζεται στις άλλες 10 γλωσσικές αποδόσεις δεν μπορεί από μόνη της να είναι καταλυτική. Σε περίπτωση απόκλισης μεταξύ των γλωσσικών αποδόσεων νομοθετήματος της Ένωσης, η επίμαχη διάταξη πρέπει να ερμηνεύεται με κριτήριο το πλαίσιο και τον σκοπό της ρύθμισης της οποίας αποτελεί μέρος ( 23 ). Πρέπει επίσης να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι ερμηνευτικοί περιορισμοί που τυχόν επιβάλλονται από την ανάγκη συμμόρφωσης με τις γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης, και ιδίως με την αρχή της ισότητας και την αρχή της αναλογικότητας ( 24 ). Θα εξετάσω τους σημαντικούς αυτούς περιορισμούς πιο κάτω στις παρούσες προτάσεις μου ( 25 ).

53.

Κατά την αιτιολογική σκέψη 2 του κανονισμού 1782/2003, «η καταβολή της άμεσης ενίσχυσης στο ακέραιο απαιτείται να συνδεθεί με την εφαρμογή κανόνων που αφορούν τη γεωργική γη, την παραγωγή και τη δραστηριότητα», ενώ «τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανακαλούν τις άμεσες ενισχύσεις με βάση αναλογικά, αντικειμενικά και προοδευτικά κριτήρια», αν δεν ικανοποιούνται οι ως άνω απαιτήσεις. Το ίδιο το άρθρο 6, παράγραφος 1, απαιτεί πράξη ή παράλειψη «άμεσα αποδιδόμενη στον συγκεκριμένο γεωργό» προκειμένου να επιβληθεί η μείωση.

54.

Επομένως, σκοπός των σχετικών διατάξεων του κανονισμού 1782/2003, όπως αυτές τέθηκαν αρχικά σε ισχύ, ήταν η θέσπιση ενός πλέγματος κανόνων με το οποίο προβλέπεται άμεση συσχέτιση μεταξύ μη συμμόρφωσης και μειώσεων των καταβλητέων ενισχύσεων ( 26 ).

55.

Υπηρετείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ο σκοπός αυτός αν οι κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση μη συμμόρφωσης υπολογίζονται επί των ενισχύσεων που καταβάλλονται κατά το έτος της παράβασης, ή εκείνων που καταβάλλονται κατά το έτος της διαπίστωσης;

56.

Η πρόβλεψη προκαθορισμένων ποσοστιαίων μειώσεων τότε μόνο διατηρεί τη σύμφωνη με το σκοπό του νομοθέτη άμεση συσχέτιση μεταξύ παράβασης και κύρωσης όταν οι εν λόγω ποσοστιαίες μειώσεις υπολογίζονται επί του ποσού της ενίσχυσης που θα ήταν κανονικά απαιτητό για το έτος κατά το οποίο σημειώθηκε η παράβαση. Αν αντιθέτως η ποσοστιαία μείωση εφαρμοστεί κατά το έτος της διαπίστωσης, και το έτος αυτό είναι διαφορετικό από το έτος της παράβασης, η κύρωση θα παραμείνει (επί παραδείγματι) η κατά 3 % μείωση της ενίσχυσης μόνο στην περίπτωση που η καταβλητέα για το έτος της διαπίστωσης ενίσχυση είναι, συμπτωματικώς, ισόποση με την ενίσχυση που ήταν καταβλητέα κατά το έτος της παράβασης. Μια τέτοια κύρωση ευλόγως δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει υπολογιστεί «με βάση αναλογικά, αντικειμενικά και προοδευτικά κριτήρια ( 27 )».

57.

Αν εξετάσει κανείς ευρύτερα τον σκοπό του νομοθέτη, θα δει ότι ο σκοπός των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης και των κυρώσεων που επιβάλλονται σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης είναι να υποχρεώσουν τους γεωργούς, οι οποίοι λαμβάνουν ενίσχυση στο πλαίσιο καθεστώτων άμεσης ενίσχυσης, να τηρούν αδιαλείπτως την κείμενη νομοθεσία που αφορά τη γεωργική γη, την παραγωγή και τη δραστηριότητά τους ( 28 ). Φρονώ ότι ο σκοπός αυτός υπηρετείται καλύτερα μέσω της άμεσης και σαφούς σύνδεσης των κυρώσεων με το έτος της παράβασης.

58.

Εν προκειμένω, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι, κατά μία έννοια, το έτος της διαπίστωσης καθορίζεται αυθαιρέτως. Δέχομαι ότι, όταν πραγματοποιούνται επιτόπιοι έλεγχοι, οι παρατυπίες ενδέχεται συχνά να εντοπίζονται όντως κατά το ίδιο έτος της παράβασης. Βεβαίως, σε μια τέτοια περίπτωση, το αποτέλεσμα του υπολογισμού της ποσοστιαίας μείωσης θα είναι ακριβώς το ίδιο ανεξαρτήτως του αν κάποιος λάβει ως βάση για τον υπολογισμό της την καταβλητέα κατά το έτος της παράβασης άμεση ενίσχυση ή την καταβλητέα κατά το έτος της διαπίστωσης άμεση ενίσχυση. Υπάρχει ταύτιση μεταξύ των δύο. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που η παρατυπία εντοπίζεται στο πλαίσιο διαφορετικού ελέγχου (όπως συνέβη στις επίδικες υποθέσεις), το έτος της διαπίστωσης είναι το έτος κατά το οποίο συμπτωματικώς οι αρμόδιες αρχές ανακαλύπτουν ότι έχει γίνει ορισμένη παράβαση. Δεν φαίνεται να θεμελιώνεται λογικά ο ισχυρισμός ότι η όποια ποσοστιαία μείωση των άμεσων ενισχύσεων που διαφορετικά θα ήταν καταβλητέες για μεταγενέστερο έτος, μείωση η οποία δεν έχει καμία άμεση σχέση με το έτος της παράβασης, διατηρεί την «αναλογικ[ή], αντικειμενικ[ή] και προοδευτικ[ή]» συσχέτιση μεταξύ παράβασης και κύρωσης.

59.

Η Επιτροπή προέβαλε ότι ο υπολογισμός βάσει του έτους της παράβασης παρουσιάζει τη δυσκολία ότι, όποτε συμβαίνει το έτος της διαπίστωσης να είναι μεταγενέστερο του έτους της παράβασης, η ενίσχυση έχει ήδη καταβληθεί.

60.

Εν προκειμένω, είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ του υπολογισμού μιας μείωσης και του καταλογισμού της στην ενίσχυση που αλλιώς θα ήταν καταβλητέα στον γεωργό. Οι αρμόδιες εθνικές αρχές τηρούν αρχείο των ενισχύσεων που έχουν καταβληθεί στο παρελθόν: συνήθως δε, στην εποχή μας, σε μηχανογραφημένα συστήματα. Σε σχετική ερώτηση που το Δικαστήριο έθεσε κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η Επιτροπή δέχθηκε ότι, ως εκ τούτου, είναι απολύτως εφικτό να γίνει ο υπολογισμός της μείωσης βάσει της αίτησης για άμεση ενίσχυση που υποβλήθηκε κατά το έτος της παράβασης· και εν συνεχεία να καταλογιστεί η εν λόγω μείωση στην ενίσχυση για την οποία υπάρχει εκκρεμής αίτηση. Ένα απλό παράδειγμα είναι αρκετό για να εξηγηθεί η διαδικασία αυτή και να επισημανθεί πόσο θα ήταν επιθυμητή η χρήση της.

61.

Έστω ότι κατά το έτος 1 ο γεωργός A υποβάλλει αίτηση για άμεση ενίσχυση ποσού 10000 ευρώ, την οποία λαμβάνει νομίμως. Κατά το έτος 2 επεκτείνει την εκμετάλλευσή του και συνεπώς υποβάλλει αίτηση για άμεση ενίσχυση ποσού 20000 ευρώ, την οποία λαμβάνει. Εν συνεχεία, κατά το έτος 3, αποδεικνύεται ότι πράγματι είχε εξ αμελείας παραβεί ορισμένη υποχρέωσή του πολλαπλής συμμόρφωσης κατά το έτος 1. Κατά τον χρόνο που γίνεται η διαπίστωση αυτή, υπάρχει εκκρεμής αίτηση του γεωργού A (για ενίσχυσή του για το έτος 3) –αυτή τη φορά για ποσό 30000 ευρώ, διότι στο μεσοδιάστημα είχε εκ νέου αυξήσει το μέγεθος της εκμετάλλευσής του.

62.

Οι λεπτομερείς εκτελεστικοί κανόνες της Επιτροπής καθορίζουν στο 3 % τη μείωση της απαιτητής ενίσχυσης που επιβάλλεται ως κύρωση για την εξ αμελείας παράβαση υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης (άρθρο 66 του κανονισμού 796/2004). Είναι αυτονόητο ότι η κύρωση αυτή δεν είναι δυνατόν να καταλογιστεί στην άμεση ενίσχυση του έτους 1, διότι ο γεωργός έχει ήδη λάβει την ενίσχυση αυτή. Εντούτοις, τίποτα δεν εμποδίζει το να υπολογιστεί το ύψος της κύρωσης με αναγωγή στην άμεση ενίσχυση που ήταν απαιτητή κατά το έτος 1 (και με αποτέλεσμα τον καθορισμό του ύψους της κύρωσης στο ποσό των 300 ευρώ –ήτοι 3 % επί των 10000 ευρώ), και εν συνεχεία να καταλογιστεί η κύρωση αυτή στην άμεση ενίσχυση που ο γεωργός ακόμη αναμένει να λάβει κατά το έτος 3. Έτσι, κατά το έτος 3 ο γεωργός A θα λάβει 30000 ευρώ μείον 300 ευρώ, ήτοι 29700 ευρώ.

63.

Μέσω της διαδικασίας αυτής επιβάλλεται η ορθή κύρωση, ήτοι η κατά ποσοστό 3 % μείωση, για την αμελή συμπεριφορά του γεωργού A κατά το έτος 1. Αν όμως η καταβλητέα κατά το έτος 3 άμεση ενίσχυση δεν χρησιμοποιηθεί μόνο για τον καταλογισμό της κύρωσης, αλλά και για τον υπολογισμό της, το αποτέλεσμα θα είναι να επιβληθεί κύρωση (που θα υπολογιστεί σε ποσοστό 3 % επί των 30000 ευρώ, ήτοι σε ποσό 900 ευρώ) η οποία δεν αντιστοιχεί στο 3 % της άμεσης ενίσχυσης που ήταν απαιτητή κατά το έτος που έλαβε χώρα η παράβαση της υποχρέωσης πολλαπλής συμμόρφωσης. Αντ’ αυτού, για την αμελή αυτή συμπεριφορά θα επιβληθεί κύρωση της τάξης του 9 %.

64.

Ως εκ τούτου, είμαι της γνώμης ότι το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003. όπως είχε αρχικά, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι μειώσεις της ενίσχυσης, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τους κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζονται επί των άμεσων ενισχύσεων που ήταν καταβλητέες κατά το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο σημειώθηκε η μη συμμόρφωση.

65.

Το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003, τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 146/2008, με ισχύ από 1ης Απριλίου 2008. Μετά την τροποποίηση, το κείμενο στην αγγλική γλώσσα έχει ως εξής:

«Where the statutory management requirements or good agricultural and environmental conditions are not complied with at any time in a given calendar year (hereinafter ‘the calendar year concerned’), and the non-compliance in question is the result of an act or omission directly attributable to the farmer who submitted the aid application in the calendar year concerned, the total amount of direct payments to be granted […] to that farmer, shall be reduced or cancelled […].»

66.

Σε καμία από τις 11 αρχικές γλωσσικές αποδόσεις δεν γίνεται ρητή μνεία του έτους της διαπίστωσης, και η γλωσσική απόκλιση, που υπήρχε πριν από την τροποποίηση, μεταξύ του γαλλικού κειμένου και των άλλων γλωσσικών αποδόσεων φαίνεται να έχει αρθεί.

67.

Στις αιτιολογικές σκέψεις του κανονισμού 146/2008 (ή σε αυτές του κανονισμού 73/2009, ο οποίος στη συνέχεια αντικατέστησε και κατήργησε τον τροποποιημένο κανονισμό 1782/2003) δεν υπάρχει καμία ένδειξη ως προς το ότι ο νομοθέτης είχε σκοπό να επιφέρει οποιαδήποτε μεταβολή ως προς τον τρόπο υπολογισμού των μειώσεων που πρέπει να επιβάλλονται στις άμεσες ενισχύσεις ως κύρωση για παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης.

68.

Η Επιτροπή επισημαίνει το γεγονός αυτό ( 29 ) και υποστηρίζει κατηγορηματικά ότι το άρθρο 6 του κανονισμού 1782/2003 πρέπει, ως εκ τούτου, να θεωρείται ότι έχει το ίδιο νόημα πριν και μετά την τροποποίησή του με τον κανονισμό 146/2008.

69.

Συμφωνώ με την άποψη ότι το αρχικό και το τροποποιημένο κείμενο πρέπει να θεωρείται ότι έχουν το ίδιο νόημα. Φρονώ ότι από απλή ανάγνωση του τροποποιημένου κειμένου προκύπτει ότι σε αυτό τονίζεται εκ νέου η άμεση συσχέτιση που πρέπει να υφίσταται μεταξύ της μη συμμόρφωσης και της σχετικής κύρωσης. Όπως ορθώς τόνισε η Αυστριακή Κυβέρνηση με τις γραπτές παρατηρήσεις της επί του πρώτου προδικαστικού ερωτήματος, η εν λόγω άμεση συσχέτιση μπορεί να διασφαλιστεί μόνον αν η ποσοστιαία μείωση που επιβάλλεται επί των άμεσων ενισχύσεων, τις οποίες διαφορετικά θα ελάμβανε ο γεωργός που βαρύνεται με την παράβαση, υπολογίζεται με αναγωγή στην ενίσχυση που ήταν καταβλητέα κατά το έτος της παράβασης. Ούτε η γραμματική ούτε η τελολογική ερμηνεία οδηγούν στη διαφορετική ερμηνεία που υποστηρίζει η Επιτροπή.

70.

Κατά συνέπεια, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το τροποποιημένο κείμενο του άρθρου 6, παράγραφος 1, πρέπει, όπως το αρχικό κείμενο, να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι απαιτεί οι μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλονται ως κύρωση για παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, να υπολογίζονται επί της συνολικής άμεσης ενίσχυσης που ήταν καταβλητέα κατά το έτος της παράβασης.

71.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα περάσω τώρα στην εξέταση των σχετικών διατάξεων του εκτελεστικού κανονισμού της Επιτροπής.

72.

Το άρθρο 66 του κανονισμού 796/2004 ορίζει σε όλες τις ένδεκα αρχικές γλωσσικές αποδόσεις του ότι η μείωση των άμεσων ενισχύσεων για την εξ αμελείας μη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις πολλαπλής συμμόρφωσης πρέπει να επιβάλλεται κατά το έτος της διαπίστωσης της μη συμμόρφωσης.

73.

Βάσει της ρητής αυτής διατύπωσης, η Επιτροπή ζητεί από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003 υπό το πρίσμα της διατύπωσης που η Επιτροπή επέλεξε για τον εκτελεστικό κανονισμό της, καθώς και της πρόθεσής της όταν επέλεξε τη διατύπωση αυτή.

74.

Πάντως, από πάγια νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι ένας εκτελεστικός κανονισμός (τριτογενής νομοθεσία), ο οποίος εκδίδεται δυνάμει εξουσιοδότησης που παρέχεται με κανονισμό του Συμβουλίου (παράγωγο δίκαιο), δεν μπορεί να παρεκκλίνει από τις διατάξεις του κανονισμού του Συμβουλίου, από τον οποίο εξαρτάται ( 30 ). Τα σχετικά μέρη του κανονισμού 796/2004 συντάχθηκαν βάσει των άρθρων 7 και 144 του κανονισμού 1782/2003. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεσμευόταν από τις διατάξεις του κανονισμού 1782/2003 –και ιδίως από την αρχή την οποία διατυπώνει το άρθρο του 6, παράγραφος 1– κατά τη θέσπιση των λεπτομερών κανόνων για την εφαρμογή της εν λόγω αρχής. Δεν μπορούσε να θεσπίσει νομίμως κανόνες που έρχονται σε αντίθεση με τον κανονισμό 1782/2003. Οι vires (κατ’ εξουσιοδότηση αρμοδιότητα) που παρασχέθηκαν σε αυτήν ώστε να νομοθετήσει μέσω τριτογενούς νομοθεσίας περιορίζονταν εντός των ορίων που είχε ήδη καθορίσει η πράξη του (ιεραρχικώς ανώτερου) παράγωγου δικαίου την οποία είχε εκδώσει το Συμβούλιο.

75.

Έχω ήδη επισημάνει ότι, κατά τη γνώμη μου, το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003 υπαγορεύει ότι το έτος της παράβασης είναι το έτος που πρέπει να χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό της ποσοστιαίας μείωσης των άμεσων ενισχύσεων η οποία επιβάλλεται ως κύρωση για την παράβαση αυτή. Προσηκόντως ερμηνευόμενο, το κείμενο του άρθρου 66, παράγραφος 1, του κανονισμού 796/2004 κάλλιστα μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει έννοια συμβατή με την εν λόγω απαίτηση του νομοθέτη.

76.

Ήδη επέστησα την προσοχή, στο σημείο 60 των παρουσών προτάσεων, στην κρίσιμη διάκριση μεταξύ υπολογισμού και καταλογισμού. Το άρθρο 66, παράγραφος 1, λέγει ότι «επιβάλλεται μείωση στο συνολικό ποσό άμεσης ενίσχυσης, […], που έχει χορηγηθεί ή πρόκειται να χορηγηθεί στον συγκεκριμένο κάτοχο εκμετάλλευσης κατόπιν των αιτήσεων ενίσχυσης που υπέβαλε ή θα υποβάλει ακόμα κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους της διαπίστωσης» (η υπογράμμιση δική μου). Η Επιτροπή ζητεί από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει τον όρο «επιβάλλεται» υπό την έννοια τόσο του«υπολογίζεται» όσο και του «καταλογίζεται». Ωστόσο, εξ όσων γνωρίζω, ουδείς λόγος υπάρχει που να επιβάλλει, από γλωσσική άποψη, την ερμηνεία αυτή. Ο όρος «επιβάλλεται» είναι αφηρημένος και γενικός. Μπορεί (ασφαλώς, το δέχομαι) να θεωρηθεί ότι σημαίνει «υπολογίζεται» (συνώνυμο του «λογαριάζεται»)· και είναι σαφές ότι αυτήν την ερμηνεία προκρίνει η Επιτροπή. Αλλά ο όρος «επιβάλλεται» κάλλιστα μπορεί να σημαίνει «καταλογίζεται» (αφού έχει προηγουμένως «υπολογιστεί», ή «λογαριαστεί», επί διαφορετικής βάσεως). Κατά τη γνώμη μου, ουδείς λόγος υπάρχει να θεωρηθεί ότι ο όρος «επιβάλλεται» πρέπει να έχει την έννοια τόσο του «υπολογίζεται»όσο και του «καταλογίζεται», αν αυτό αντιβαίνει στο τι πρέπει να επιδιώκεται με το σχετικό μέτρο (όπως θα συνέβαινε αν εν προκειμένω γινόταν δεκτή αυτή η συνδυαστική ερμηνεία).

77.

Είναι αληθές ότι στο τέλος του πρώτου εδαφίου του άρθρου 66, παράγραφος 1, γίνεται λόγος για το «3 % του εν λόγω συνολικού ποσού», πράγμα που φαίνεται να παραπέμπει στην ενίσχυση που είναι καταβλητέα κατά το ημερολογιακό έτος της διαπίστωσης. Υπό το πρίσμα της κατά την άποψή μου ορθής ερμηνείας του (ιεραρχικώς ανώτερου) κανονισμού του Συμβουλίου, φρονώ ότι οι λέξεις που έχω υπογραμμίσει πρέπει κατ’ ανάγκην να αγνοηθούν.

78.

Δεδομένου ότι η Επιτροπή, απαντώντας στις ερωτήσεις του Δικαστηρίου κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, επέμεινε στην προτιμώμενη από αυτήν ερμηνεία της νομοθεσίας, οφείλω να εξετάσω με προσοχή τις πρόσθετες αιτιάσεις που προέβαλε προς στήριξη της ερμηνείας της.

79.

Η Επιτροπή υποστηρίζει, πρώτον, ότι οι επιτόπιοι έλεγχοι σχετικά με την πολλαπλή συμμόρφωση είναι υποχρεωτικοί, ενώ ο διαχειριστικός έλεγχος (όπως αυτός που έγινε στις υποθέσεις που οδήγησαν στην παρούσα προδικαστική παραπομπή) είναι προαιρετικός ( 31 ). Ως εκ τούτου, το έτος της παράβασης και το έτος της διαπίστωσης συνήθως συμπίπτουν.

80.

Η Δανική Κυβέρνηση αντικρούει τους ισχυρισμούς της Επιτροπής επί των πραγματικών περιστατικών και επικαλείται αποδεικτικά μέσα εκ των οποίων προκύπτει ότι τα δύο έτη δεν συμπίπτουν πάντοτε και κατ’ ανάγκην.

81.

Είναι αυτονόητο ότι, όταν το έτος της παράβασης συμπίπτει με το έτος της διαπίστωσης, είναι άνευ σημασίας ποιο εκ των δύο θα χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό της ποσοστιαίας μείωσης της ενίσχυσης, που επιβάλλεται ως κύρωση για την παράβαση των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης. Ωστόσο, όταν τα δύο έτη δεν συμπίπτουν, η επιλογή του έτους που θα χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό μπορεί να έχει μεγάλη σημασία ( 32 ). Επομένως, οι αιτιάσεις της Επιτροπής είναι άστοχες.

82.

Δεύτερον, η Επιτροπή επικαλείται λόγους διοικητικής διευκόλυνσης. Εν ολίγοις, το επιχείρημά της είναι ότι το να χρησιμοποιείται το ίδιο έτος, τόσο για τον υπολογισμό της μείωσης που πρέπει να επιβληθεί όσο και για τον καταλογισμό της μείωσης αυτής, είναι το πλέον ευχερές.

83.

Πάντως, ερωτηθείσα σχετικώς από το Δικαστήριο κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η Επιτροπή δέχθηκε ότι οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών πρέπει να διατηρούν αρχεία των πληρωμών των ενισχύσεων, πιθανόν σε ηλεκτρονική μορφή, και ότι δεν θα ήταν ιδιαιτέρως δύσκολο να υπολογιστεί η μείωση με αναγωγή στο έτος της παράβασης και, στη συνέχεια, να καταλογιστεί στο έτος της διαπίστωσης. Η Επιτροπή δέχθηκε επίσης ότι, όταν δεν υπάρχει εκκρεμής αίτηση για ενίσχυση κατά το έτος της διαπίστωσης (για παράδειγμα, επειδή το πρόσωπο που ευθύνεται για την παράβαση έχει εν τω μεταξύ εγκαταλείψει τη γεωργική δραστηριότητα), κάλλιστα είναι δυνατόν να υπολογιστεί η μείωση με αναγωγή στο έτος της παράβασης και, στη συνέχεια, να επιδιωχθεί η ανάκτηση των ενισχύσεων που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως κατά το εν λόγω έτος, υπό μορφή ληξιπρόθεσμης οφειλής προς τις αρμόδιες αρχές. Είμαι της γνώμης ότι τα ανωτέρω καταρρίπτουν τις αιτιάσεις της Επιτροπής περί διοικητικής διευκόλυνσης.

84.

Τρίτον, η Επιτροπή επικαλέστηκε την πρόθεση που είχε κατά τη διαμόρφωση του εκτελεστικού κανονισμού, ώστε η πρόθεση αυτή να δείξει το πώς πρέπει να ερμηνευθεί ο κανονισμός 1782/2003. Έχω ήδη εξετάσει και απορρίψει αυτή τη συλλογιστική ( 33 ).

85.

Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι από τα επιχειρήματα αυτά δεν προκύπτουν επιτακτικοί λόγοι για να γίνει δεκτή διαφορετική ερμηνεία του κανονισμού του Συμβουλίου (και επομένως, κατά λογική αναγκαιότητα, του εκτελεστικού κανονισμού της Επιτροπής).

86.

Επιπλέον, υπάρχει μια πιο σημαντική και πιο θεμελιώδης αντίρρηση κατά της άποψης που προέβαλε η Επιτροπή.

87.

Το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 40, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ προβλέπει ότι η κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών «[πρέπει] να αποκλείει κάθε διάκριση μεταξύ παραγωγών ή καταναλωτών εντός της Ένωσης». Η εν λόγω διατύπωση σαφώς απαγορεύει τις διακρίσεις μεταξύ παραγωγών του ίδιου προϊόντος. Ωστόσο, δεν γίνεται αναφορά με τόσο σαφείς όρους στον υπολογισμό των μειώσεων των ενισχύσεων που καταβάλλονται στους γεωργούς δυνάμει του κανονισμού 1782/2003. Τούτου λεχθέντος, η απαγόρευση των δυσμενών διακρίσεων που θεσπίζεται στη Συνθήκη είναι απλώς μια ειδική έκφραση της γενικής αρχής της ισότητας (ή της ίσης μεταχείρισης), που αποτελεί μία εκ των θεμελιωδών αρχών του δικαίου της Ένωσης. Η αρχή αυτή επιβάλλει να μην αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο παρεμφερείς καταστάσεις, εκτός εάν η διαφοροποίηση δικαιολογείται αντικειμενικώς ( 34 ).

88.

Συνάδει με την αρχή της ισότητας η ερμηνεία του κανονισμού 1782/2003 που η Επιτροπή προκρίνει στον κανονισμό 796/2004, καθώς και στις γραπτές οδηγίες που έδωσε στην AgriFish Agency με την από 7 Φεβρουαρίου 2013 επιστολή της, με τις οποίες ζητεί να υπολογίζονται οι μειώσεις επί του ποσού των ενισχύσεων που αφορούν το έτος της διαπίστωσης;

89.

Κατά τη γνώμη μου, η απάντηση είναι σαφώς αρνητική. Θα δείξω το γιατί με το ακόλουθο παράδειγμα.

90.

Έστω ότι οι γεωργοί A, B και Γ καλλιεργούν εκτάσεις ίδιου μεγέθους και ότι ο κάθε ένας εξ αυτών δικαιούται άμεση ενίσχυση ποσού 10000 ευρώ για το έτος 1. Έστω επίσης ότι κάθε ένας εξ αυτών υποπίπτει στην ίδια ακριβώς παράβαση των υποχρεώσεών τους πολλαπλής συμμόρφωσης κατά το έτος 1, αλλά οι παραβάσεις δεν εντοπίζονται κατά το έτος αυτό.

91.

Κατά το έτος 2, ο γεωργός Α εγκαταλείπει τη γεωργική δραστηριότητα και μεταβιβάζει την εκμετάλλευσή του σε άλλον γεωργό. Ο γεωργός Β διατηρεί την ίδια εκμετάλλευση και διεκδικεί το ίδιο ποσό άμεσων ενισχύσεων (10000 ευρώ). Ο γεωργός Γ αρχίζει να επεκτείνει την εκμετάλλευσή του και ως εκ τούτου αρχίζει να διεκδικεί υψηλότερη άμεση ενίσχυση.

92.

Κατά το έτος 3 εντοπίζονται οι παραβάσεις. Οι αρμόδιες εθνικές αρχές προβαίνουν στις δέουσες «διαπιστώσεις» της μη συμμόρφωσης και εκδίδουν αποφάσεις με τις οποίες μειώνουν τις άμεσες ενισχύσεις για κάθε έναν γεωργό κατά ποσοστό 3 %, υπολογίζοντας τη μείωση αυτή –όπως επιμένει η Επιτροπή ότι πρέπει να συμβαίνει– επί της συνολικής αξίωσης του κάθε ενός γεωργού για άμεση ενίσχυση κατά το έτος 3.

93.

Ως εκ τούτου, ο γεωργός Α (ο οποίος δεν έχει αξίωση για άμεση ενίσχυση κατά το έτος 3, επειδή έχει εγκαταλείψει τη γεωργική δραστηριότητα) υπόκειται σε μείωση των άμεσων καταβολών κατά 3 % επί μηδέν. Έτσι μένει ατιμώρητος. Ο γεωργός Β, ο οποίος εξακολουθεί να καλλιεργεί τις ίδιες εκτάσεις που καλλιεργούσε κατά το έτος 1 και δικαιούται να λάβει άμεση ενίσχυση ύψους 10000 ευρώ για το έτος 3, υπόκειται σε μείωση των άμεσων καταβολών ύψους 3 % επί 10000 ευρώ, ήτοι 300 ευρώ. Συμπτωματικώς, η κύρωση που του επιβάλλεται είναι η ίδια που θα ήταν αν το έτος της παράβασης είχε χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό της μείωσης της ενίσχυσής του κατά 3 % (λέγω «συμπτωματικώς», διότι απλά τυχαίνει η εκμετάλλευσή του και η αξίωσή του για άμεση ενίσχυση να έχουν κατά το έτος 3 το ίδιο μέγεθος όπως και κατά το έτος 1). Ο γεωργός Γ έχει όντως επεκτείνει σημαντικά την εκμετάλλευσή του και δικαιούται κατά το έτος 3 άμεση ενίσχυση ύψους 100000 ευρώ. Κατά συνέπεια, η κύρωση που αντιμετωπίζει για τη μη συμμόρφωσή του κατά το έτος 1 είναι η μείωση, κατά 3000 ευρώ, των άμεσων καταβολών του για το έτος 3.

94.

Καταδεικνύεται ότι, αν εφαρμοστεί η μεθοδολογία της Επιτροπής, το αποτέλεσμα θα είναι να επιβληθούν στους τρεις γεωργούς A, B και Γ σημαντικά διαφορετικές κυρώσεις (ύψους 0 ευρώ, 300 ευρώ και 3000 ευρώ, αντιστοίχως) για την ίδια ακριβώς παράβαση των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης κατά το έτος 1. Η Επιτροπή δεν προέβαλε επιχειρηματολογία, συμβατή με τον σκοπό του νομοθέτη, που να δικαιολογεί έστω και στοιχειωδώς ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Αντιθέτως, οι λόγοι για τους οποίους επιβάλλονται πολύ διαφορετικές κυρώσεις για την ίδια συμπεριφορά ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματική μη συμμόρφωση ή με τον σκοπό επιβολής της κείμενης νομοθεσίας.

95.

Έχοντας επίγνωση αυτών των δυσκολιών, η Επιτροπή επικαλείται την αρχή της αναλογικότητας προκειμένου να αρθούν οι όποιες αδικίες δημιουργούνται κατ’ αυτόν τον τρόπο. Επομένως, έρχομαι τώρα στην εξέταση των επιχειρημάτων της Επιτροπής που στηρίζονται στην εν λόγω αρχή.

96.

Τα μέσα που προβλέπει μια διάταξη του δικαίου της Ένωσης πρέπει να είναι κατάλληλα για την υλοποίηση του επιδιωκόμενου σκοπού και να μην υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο για την επίτευξη του σκοπού αυτού ( 35 ). Όπως καταδεικνύεται από το παράδειγμα που μόλις προηγήθηκε, ο υπολογισμός της ποσοστιαίας μείωσης, που επιβάλλεται ως κύρωση, επί των άμεσων ενισχύσεων που είναι καταβλητέες κατά το έτος της διαπίστωσης δεν πληροί την προϋπόθεση αυτή. Δεν «είναι κατάλληλος για την υλοποίηση του επιδιωκομένου σκοπού» του κανονισμού 796/2004. Δεν επιβάλλει καμία κύρωση για τη μη συμμόρφωση στις περιπτώσεις που ο γεωργός δεν διεκδικεί ενίσχυση υπό το καθεστώς άμεσων ενισχύσεων κατά το επόμενο έτος (ο γεωργός A του παραδείγματος). Αντιθέτως, σε ορισμένες περιπτώσεις μη συμμόρφωσης επιβάλλει κυρώσεις που υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο (και, όπως προκύπτει, υπερβαίνουν επίσης τον σκοπό του νομοθέτη) (ο γεωργός Γ του παραδείγματος). Μόνο αν τύχει να συμπίπτουν το έτος της παράβασης και το έτος της διαπίστωσης διατηρείται μέσω της εν λόγω μεθοδολογίας η επιθυμητή άμεση συσχέτιση μεταξύ της παράβασης των κανόνων πολλαπλής συμμόρφωσης και της κύρωσης που επιβάλλεται για την παράβαση αυτή.

97.

Με τις γραπτές παρατηρήσεις της, η Επιτροπή δέχεται ότι η αρχή της αναλογικότητας μπορεί να παραβιάζεται υπό τις συνθήκες αυτές. Προτείνει ως λύση, σε αυτές τις περιορισμένες περιπτώσεις, να γίνεται ο ως άνω υπολογισμός επί των άμεσων ενισχύσεων που αφορούν το έτος της μη συμμόρφωσης. Επομένως, όπως το αντιλαμβάνομαι, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι η ορθή μέθοδος είναι να χρησιμοποιείται κατ’ αρχήν το έτος της διαπίστωσης ως βάση για τον υπολογισμό των κυρώσεων αλλά, όποτε ο εν λόγω γενικός κανόνας οδηγεί σε αποτέλεσμα προφανώς εσφαλμένο, να μπορεί να γίνει επίκληση της αρχής της αναλογικότητας προκειμένου να διορθωθεί η κατάσταση.

98.

Ερωτηθείσα κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η Επιτροπή δεν ήταν σε θέση να επικαλεστεί οποιοδήποτε νομολογιακό προηγούμενο, όπου το Δικαστήριο έχει εγκρίνει την επίκληση της αρχής της αναλογικότητας προκειμένου να αποκατασταθεί ένα δομικό ελάττωμα το οποίο προκάλεσε η επιλογή συγκεκριμένης μεθοδολογίας. Ούτε εγώ γνωρίζω κάποια απόφαση που να στηρίζει αυτή την καινοφανή πρόταση.

99.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η Δανική Κυβέρνηση τόνισε –ορθώς κατά τη γνώμη μου– ότι η μεθοδολογία για τον υπολογισμό των κυρώσεων πρέπει, πρώτα απ’ όλα, να πληροί δύο κριτήρια. Να έχει την αναγκαία σαφήνεια, ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί ευχερώς από τις αρμόδιες εθνικές αρχές σε πολύ μεγάλο αριθμό επιμέρους περιπτώσεων· και να παρέχει ασφάλεια δικαίου, τόσο για τον εκάστοτε γεωργό όσο και για τις εθνικές διοικητικές αρχές. Είναι δύσκολο να σκεφθεί κανείς λύση πιο ασύμβατη με τους δύο αυτούς σκοπούς απ’ ό,τι η λύση ότι, αν τα αποτελέσματα που απορρέουν από την εφαρμογή της συνήθους μεθοδολογίας είναι «επαρκώς» απαράδεκτα (ό,τι και να σημαίνει αυτό), αλλάζει πλήρως ο τρόπος υπολογισμού, κατά τη διακριτική ευχέρεια των πολυάσχολων διοικητικών αρχών που διαχειρίζονται το σύστημα.

100.

Τέλος, θα ήθελα επίσης να καταγραφεί το επιχείρημα της Επιτροπής ότι δεν θα ήταν τελικώς αναγκαία η προσφυγή στην αρχή της αναλογικότητας ως διορθωτικού μέτρου όταν έχει υπάρξει σκόπιμη παράβαση των κανόνων, επειδή fraus omnia corrumpit. Ωστόσο, ο νομοθέτης της Ένωσης έχει προβλέψει ειδικά, σε περιπτώσεις εκ προθέσεως μη συμμόρφωσης, την επιβολή διαφορετικής (υψηλότερης) ποσοστιαίας μείωσης ως κύρωσης, σε σύγκριση με την επιβαλλόμενη στις περιπτώσεις εξ αμελείας μη συμμόρφωσης ( 36 ). Στο πλαίσιο αυτό, θεωρώ ότι το επιχείρημα της Επιτροπής δύσκολα μπορεί να κατανοηθεί και, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι πειστικό.

101.

Ως εκ τούτου, σαφώς προτείνω στο Δικαστήριο να μην δεχθεί αυτήν την –αμφισβητήσιμη, κατά την άποψή μου– επίκληση της αρχής της αναλογικότητας, προκειμένου να αρθούν οι δυσκολίες τις οποίες εμφανώς συνεπάγεται η προτιμώμενη από την Επιτροπή μεθοδολογία, αλλά να δεχθεί εκείνη την ερμηνεία του κανονισμού 1782/2003 και του κανονισμού 796/2004 που καθιστά δυνατό να αποφευχθούν εξαρχής οι εν λόγω δυσκολίες.

102.

Επομένως, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003, τόσο στην αρχική του μορφή όσο και μετά την τροποποίησή του με τον κανονισμό 146/2008, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι ποσοστιαίες μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλονται ως κύρωση για παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζονται επί των άμεσων ενισχύσεων που ήταν καταβλητέες κατά το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο σημειώθηκε η μη συμμόρφωση. Το άρθρο 66, παράγραφος 1, του κανονισμού 796/2004 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η μείωση των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλεται ως κύρωση για τις παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζεται με αναγωγή στο έτος της παράβασης και εν συνεχεία να καταλογίζεται –ήτοι να εφαρμόζεται– επί των ενισχύσεων που είναι καταβλητέες κατά το έτος της διαπίστωσης.

103.

Με το δεύτερο ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ερωτά αν η απάντηση που θα δοθεί από το Δικαστήριο επί του πρώτου ερωτήματος θα είναι επίσης εφαρμοστέα υπό το άρθρο 23, παράγραφος 1, του κανονισμού 73/2009 και υπό τα άρθρα 70, παράγραφος 4, και 70, παράγραφος 8, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1122/2009. Στο ερώτημα αυτό μπορώ να απαντήσω εν συντομία.

104.

Το άρθρο 23 του κανονισμού 73/2009 επαναλαμβάνει σχεδόν αυτούσιο το κείμενο του άρθρου 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003, όπως αυτό τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 146/2008. Από προσεκτική ανάγνωση του προοιμίου του κανονισμού 73/2009 δεν προκύπτει βούληση του νομοθέτη να τροποποιήσει την αρχή που διατυπώνει το τροποποιημένο άρθρο 6 του κανονισμού 1782/2003, κατά την αντικατάσταση της διάταξης αυτής με το άρθρο 23 του κανονισμού 73/2009.

105.

Ως εκ τούτου, η κατά τα ανωτέρω ανάλυση, όσον αφορά το άρθρο 6 του κανονισμού 1782/2003, τόσο στην αρχική του μορφή όσο και μετά την τροποποίησή του, ισχύει επίσης για το άρθρο 23 του κανονισμού 73/2009.

106.

Το άρθρο 70 του κανονισμού 1122/2009, το οποίο επιγράφεται «Γενικές αρχές και ορισμός», προέβλεπε στην παράγραφο 4 ότι «Οι καταστάσεις μη συμμόρφωσης θεωρούνται “προσδιορισθείσες”, αν έχουν διαπιστωθεί κατόπιν ελέγχου οποιουδήποτε είδους, ο οποίος διενεργήθηκε σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, ή έχουν υποπέσει στην αντίληψη της αρμόδιας ελεγκτικής αρχής ή, κατά περίπτωση, του οργανισμού πληρωμών με άλλον τρόπο», και στην παράγραφο 8 ότι «το ποσοστό της μείωσης επιβάλλεται […] στο συνολικό ποσό των άμεσων ενισχύσεων που έχουν χορηγηθεί ή πρέπει να χορηγηθούν στον συγκεκριμένο γεωργό κατόπιν των αιτήσεων ενίσχυσης που υπέβαλε ή θα υποβάλει κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους της διαπίστωσης […]».

107.

Για τους λόγους που εξέθεσα ανωτέρω στα σημεία 74 έως 101, όσον αφορά την αντίστοιχη διάταξη του άρθρου 66, παράγραφος 1, του κανονισμού 796/2004, το άρθρο 70 του κανονισμού 1122/2009 πρέπει, προκειμένου να συμβαδίζει με την αρχή την οποία διατυπώνει το άρθρο 23 του κανονισμού 73/2009, να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων που επιβάλλονται ως κύρωση για τις παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης πρέπει να υπολογίζονται με αναγωγή στο έτος της παράβασης και εν συνεχεία να καταλογίζονται –ήτοι να εφαρμόζονται– στις ενισχύσεων που είναι καταβλητέες κατά το έτος της διαπίστωσης.

108.

Ως εκ τούτου, στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 23 του κανονισμού 73/2009 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι ποσοστιαίες μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλονται ως κύρωση για παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζονται επί των άμεσων ενισχύσεων που ήταν καταβλητέες κατά το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο σημειώθηκε η μη συμμόρφωση. Το άρθρο 70 του κανονισμού 1122/2009 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλονται ως κύρωση για τις παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζονται με αναγωγή στο έτος της παράβασης και εν συνεχεία να καταλογίζονται –ήτοι να εφαρμόζονται– στις ενισχύσεις που είναι καταβλητέες κατά το έτος της διαπίστωσης.

109.

Βάσει όλων των ανωτέρω εκτιμήσεων, είμαι της γνώμης ότι το Δικαστήριο θα πρέπει να απαντήσει στα ερωτήματα που υπέβαλε το Østre Landsret (εφετείο της ανατολικής περιφέρειας, Δανία) ως εξής:

Ερώτημα 3:

Το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΚ) 1782/2003 του Συμβουλίου, της 29ης Σεπτεμβρίου 2003, για τη θέσπιση κοινών κανόνων για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης στα πλαίσια της κοινής γεωργικής πολιτικής και για τη θέσπιση ορισμένων καθεστώτων στήριξης για τους γεωργούς, όπως είχε αρχικά, είναι εφαρμοστέο όσον αφορά τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν για το ημερολογιακό έτος 2007, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν για άλλες χρονικές περιόδους οι οποίες άρχισαν κατά το συγκεκριμένο έτος.

Το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003, όπως είχε αρχικά, είναι εφαρμοστέο όσον αφορά τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν για τη χρονική περίοδο από την 1η Ιανουαρίου έως τις 31 Μαρτίου 2008, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν για άλλες χρονικές περιόδους οι οποίες άρχισαν κατά το τρίμηνο αυτό χρονικό διάστημα.

Όσον αφορά τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν για τη χρονική περίοδο από την 1η Απριλίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2008, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων για άλλες χρονικές περιόδους που άρχισαν κατά το χρονικό αυτό διάστημα των εννέα μηνών, είναι εφαρμοστέο το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 146/2008 του Συμβουλίου, της 14ης Φεβρουαρίου 2008.

Δυνάμει του άρθρου 86 του κανονισμού (ΕΚ) 1122/2009 της Επιτροπής, της 30ής Νοεμβρίου 2009, σχετικά με τη θέσπιση λεπτομερών διατάξεων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 του Συμβουλίου όσον αφορά την πολλαπλή συμμόρφωση, τη διαφοροποίηση και το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου, στο πλαίσιο των καθεστώτων άμεσης στήριξης για τους γεωργούς που προβλέπονται στον εν λόγω κανονισμό, ο κανονισμός (ΕΚ) 796/2004 της Επιτροπής, της 21ης Απριλίου 2004, είναι εφαρμοστέος στις αιτήσεις ενίσχυσης που αφορούν περιόδους εμπορίας ή πριμοδότησης με ημερομηνία έναρξης πριν από την 1η Ιανουαρίου 2010.

Ερώτημα 1:

Το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 1782/2003, τόσο στην αρχική του μορφή όσο και μετά την τροποποίησή του με τον κανονισμό 146/2008, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι ποσοστιαίες μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλονται ως κύρωση για παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζονται επί των άμεσων ενισχύσεων που ήταν καταβλητέες κατά το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο σημειώθηκε η μη συμμόρφωση. Το άρθρο 66, παράγραφος 1, του κανονισμού 796/2004 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η κατά 3 % μείωση των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλεται ως κύρωση για τις εξ αμελείας παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζεται με αναγωγή στο έτος της παράβασης και εν συνεχεία να καταλογίζεται –ήτοι να εφαρμόζεται– επί των ενισχύσεων που είναι καταβλητέες κατά το έτος της διαπίστωσης.

Ερώτημα 2:

Το άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΚ) 73/2009 του Συμβουλίου, της 19ης Ιανουαρίου 2009, σχετικά με τη θέσπιση κοινών κανόνων για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης για τους γεωργούς στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής και τη θέσπιση ορισμένων καθεστώτων στήριξης για τους γεωργούς, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1290/2005, (ΕΚ) αριθ. 247/2006, (ΕΚ) αριθ. 378/2007 και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1782/2003, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλονται ως κύρωση για παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζονται επί των άμεσων ενισχύσεων που ήταν καταβλητέες κατά το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο σημειώθηκε η μη συμμόρφωση. Το άρθρο 70 του κανονισμού 1122/2009 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι οι μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων, που επιβάλλονται ως κύρωση για τις παραβάσεις των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, πρέπει να υπολογίζονται με αναγωγή στο έτος της παράβασης και εν συνεχεία να καταλογίζονται –ήτοι να εφαρμόζονται– στις ενισχύσεις που είναι καταβλητέες κατά το έτος της διαπίστωσης.