Υπόθεση T-616/15

Transtec

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«ΕΤΑ – Χώρες ΑΚΕ – Συμφωνία της Κοτονού – Πρόγραμμα στηρίξεως πολιτιστικών πρωτοβουλιών στις πορτογαλόφωνες αφρικανικές χώρες – Ποσά που καταβλήθηκαν από την Επιτροπή στην οντότητα που είναι αρμόδια για τη δημοσιονομική διαχείριση του προγράμματος στη Γουινέα-Μπισάου – Ανάκτηση κατόπιν οικονομικού ελέγχου – Συμψηφισμός απαιτήσεων – Αναλογικότητα – Αδικαιολόγητος πλουτισμός – Εξωσυμβατική ευθύνη»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα)
της 3ης Ιουλίου 2018

1. Ένδικη διαδικασία – Εισαγωγικό δικόγραφο – Τυπικά στοιχεία – Προσδιορισμός του αντικειμένου της διαφοράς – Συνοπτική έκθεση των προβαλλόμενων ισχυρισμών – Διατύπωση των αιτημάτων του προσφεύγοντος κατά τρόπο μη διφορούμενο

   (Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 76, στοιχείο δʹ)

2. Προσφυγή ακυρώσεως – Πράξεις δεκτικές προσφυγής – Έννοια – Πράξεις παράγουσες δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα – Απόφαση εξώδικου συμψηφισμού μεταξύ οφειλών και απαιτήσεων εκδοθείσα από την Επιτροπή – Εμπίπτει – Προσφυγή με την οποία ζητείται επίσης η αναγνώριση της ανυπαρξίας απαιτήσεως έναντι του προσφεύγοντος – Παραδεκτό – Προϋποθέσεις

   (Άρθρο 263 ΣΛΕΕ· κανονισμός 215/2008 του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 370/2011)

3. Πράξεις των οργάνων – Αναφορά της νομικής βάσεως – Υποχρέωση – Περιεχόμενο – Παράλειψη που δεν συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια – Όρια – Δυνατότητα καθορισμού βάσει άλλων στοιχείων της πράξεως

   (Άρθρο 288, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

4. Συνεργασία για την ανάπτυξη – Έργα χρηματοδοτούμενα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως στις χώρες ΑΚΕ – Δημοσιονομικός κανονισμός ο οποίος εφαρμόζεται στο δέκατο Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως – Κανονισμός 215/2008 – Βεβαίωση απαιτήσεων – Ανάκτηση – Επαλήθευση της υποστάσεως και του ποσού οφειλής καθώς και των όρων υπό τους οποίους αυτή καθίσταται απαιτητή – Εξουσία εκτιμήσεως της Επιτροπής – Δικαστικός έλεγχος

   (Κανονισμός 215/2008 του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 370/2011, άρθρο 63 § 1 και 65 § 2)

5. Συνεργασία για την ανάπτυξη – Έργα χρηματοδοτούμενα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως στις χώρες ΑΚΕ – Ποσά που καταβλήθηκαν από την Επιτροπή στην οντότητα που είναι αρμόδια για τη δημοσιονομική διαχείριση προγράμματος που θέσπισε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως – Ανάκτηση κατόπιν οικονομικού ελέγχου – Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας – Προϋποθέσεις

   (Κανονισμός 215/2008 του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 370/2011)

6. Προσφυγή ακυρώσεως – Πράξεις δεκτικές προσφυγής – Έννοια – Πράξεις παράγουσες δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα – Έκθεση ελέγχου που αφορά συμβάσεις χρηματοδοτούμενες από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως – Προπαρασκευαστική πράξη

7. Θεμελιώδη δικαιώματα – Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαιώματα άμυνας – Δικαίωμα ακροάσεως – Περιεχόμενο

   (Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 41 § 2, στοιχείο αʹ)

8. Πράξεις των οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Αντικείμενο – Περιεχόμενο – Ατομικές αποφάσεις

   (Άρθρο 296 ΣΛΕΕ)

9. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Αρχή της απαγορεύσεως αδικαιολόγητου πλουτισμού της Ένωσης – Έννοια

10. Συνεργασία για την ανάπτυξη – Έργα χρηματοδοτούμενα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως στις χώρες ΑΚΕ – Ποσά που καταβλήθηκαν από την Επιτροπή στην οντότητα που είναι αρμόδια για τη δημοσιονομική διαχείριση προγράμματος που θέσπισε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως – Ανάκτηση κατόπιν οικονομικού ελέγχου – Απόφαση εξώδικου συμψηφισμού εκδοθείσα από την Επιτροπή – Ακύρωση της εν λόγω αποφάσεως συμψηφισμού από το Γενικό Δικαστήριο – Υποχρέωση αποδόσεως του ποσού της επίδικης απαιτήσεως λόγω αδικαιολόγητου πλουτισμού της Ένωσης – Δεν υφίσταται

11. Εξωσυμβατική ευθύνη – Προϋποθέσεις – Πραγματική και βεβαία ζημία που προκλήθηκε από παράνομη πράξη – Σωρευτικές προϋποθέσεις – Ακύρωση της προσβαλλομένης παράνομης πράξεως – Πρόσφορη ικανοποίηση της ηθικής βλάβης

    (Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 46)

2.  Μπορεί να ασκηθεί προσφυγή ενώπιον των δικαιοδοτικών οργάνων της Ένωσης βάσει του άρθρου 263 ΣΛΕΕ στην περίπτωση που η προσβαλλόμενη πράξη αποσκοπεί στην παραγωγή δεσμευτικών έννομων αποτελεσμάτων εκτός των ορίων συμβατικής σχέσεως που συνδέει τους συμβαλλομένους, αποτελεσμάτων που συναρτώνται προς την άσκηση προνομίων δημόσιας εξουσίας, που απονέμονται στο θεσμικό όργανο ως διοικητική αρχή. Συναφώς, πράξη με την οποία η Επιτροπή προβαίνει σε εξώδικο συμψηφισμό μεταξύ των οφειλών και των απαιτήσεων που απορρέουν από διαφορετικές έννομες σχέσεις με το ίδιο πρόσωπο συνιστά πράξη δεκτική προσφυγής κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως. Στο πλαίσιο τέτοιας προσφυγής ακυρώσεως εναπόκειται στο Γενικό Δικαστήριο να εξετάσει τη νομιμότητα μίας ή περισσότερων αποφάσεων συμψηφισμού, λαμβανομένων υπόψη των αποτελεσμάτων που συνίστανται σε μη πραγματική καταβολή των οφειλόμενων ποσών.

   Στο πλαίσιο ανακτήσεως, κατόπιν οικονομικού ελέγχου, ποσών που καταβλήθηκαν από την Επιτροπή στην οντότητα που είναι αρμόδια για τη δημοσιονομική διαχείριση προγράμματος που θέσπισε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως, η υποβολή αιτήματος ακυρώσεως αποφάσεως συμψηφισμού δεν συνιστά, στο μέτρο που η προσφυγή αποβλέπει επίσης στην αναγνώριση ότι η Ένωση δεν έχει έναντι του προσφεύγοντος την επίδικη απαίτηση, καταστρατήγηση διαδικασίας, αφ’ ης στιγμής το ζήτημα της υπάρξεως της επίδικης απαιτήσεως δεν εμπίπτει ούτε στο συμβατικό πλαίσιο που σχετίζεται με τη σύναψη της συμβάσεως υπηρεσιών μεταξύ του προσφεύγοντος και του εθνικού διατάκτη ούτε στην ερμηνεία των διατάξεων συμβάσεως ή οποιασδήποτε συμφωνίας επιδοτήσεως, συναφθείσας μεταξύ του προσφεύγοντος και της Ένωσης, εκπροσωπουμένης από την Επιτροπή

   (βλ. σκέψεις 58, 60, 65, 66)

3.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 75, 76)

4.  Από το άρθρο 63, παράγραφος 1, και το άρθρο 65, παράγραφος 2, του κανονισμού 215/2008, για τον δημοσιονομικό κανονισμό που εφαρμόζεται στο δέκατο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, προκύπτει ότι ο αρμόδιος ορισθείς από την Επιτροπή διατάκτης οφείλει να επαληθεύσει την υπόσταση και το ποσό της οφειλής, καθώς και τους όρους υπό τους οποίους αυτή καθίσταται απαιτητή, και μπορεί να ακυρώσει ή να αναπροσαρμόσει το ποσό της απαιτήσεως. Επομένως, στο πλαίσιο της ασκήσεως της διακριτικής της ευχέρειας κατά την είσπραξη απαιτήσεων, η Επιτροπή υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο. Σε διαφορετική περίπτωση, η διακριτική ευχέρεια του αρμόδιου διατάκτη της Επιτροπής θα καθίστατο στην πραγματικότητα οιονεί αυθαιρεσία, κείμενη εκτός του ελέγχου του δικαστή της Ένωσης.

   (βλ. σκέψεις 110, 111)

5.  Η Επιτροπή μπορεί να υποχρεωθεί να διαπιστώσει τον δυσανάλογο χαρακτήρα εκδοθείσας κατόπιν οικονομικού ελέγχου πράξεως ανακτήσεως ποσού που καταβλήθηκε από την Επιτροπή στην οντότητα που είναι αρμόδια για τη δημοσιονομική διαχείριση προγράμματος που θέσπισε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως, εφόσον, αφενός, δεν υπήρξε απάτη διαπραχθείσα στο πλαίσιο χρηματοδοτήσεως από την Ένωση εκ μέρους του δικαιούχου του ποσού αυτού και, αφετέρου, δεν εθίγησαν σημαντικά, συναφώς, τα σχετικά με την ανάγκη διασφαλίσεως του σεβασμού της αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως συμφέροντα της Ένωσης.

   (βλ. σκέψεις 128, 129)

6.  Η έκθεση ελέγχου δεν είναι πράξη δυνάμενη να προσβληθεί. Η έκθεση ελέγχου απλώς διαπιστώνει τυχόν υφιστάμενες παρατυπίες όπως επίσης και τις απαιτήσεις που απορρέουν από αυτές και, επομένως, ουδόλως τροποποιεί τη νομική κατάσταση του οφειλέτη των εν λόγω απαιτήσεων. Η Επιτροπή μπορεί, στο πλαίσιο της εκδόσεως της πράξεως συμψηφισμού που καθορίζει οριστικώς τη θέση της, να στηριχθεί στα συμπεράσματα ελέγχου μόνο εφόσον αυτά είναι κατά την άποψή της ακριβή και αιτιολογημένα. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή δεν μπορεί να παραλείψει να εκτιμήσει τα συμπεράσματα της εκθέσεως ελέγχου υπό το πρίσμα της αρχής της αναλογικότητας.

   (βλ. σκέψεις 131, 132)

7.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψη 145)

8.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 148, 149)

9.  Για να γίνει δεκτή αξίωση στηριζόμενη στον αδικαιολόγητο πλουτισμό της Ένωσης, πρέπει να αποδειχθεί άνευ νόμιμης αιτίας πλουτισμός της Ένωσης και ελάττωση της περιουσίας του προβάλλοντος την αξίωση, συνδεόμενη με τον εν λόγω πλουτισμό. Σύμφωνα με τις αρχές που είναι κοινές στα δίκαια των κρατών μελών, η αξίωση αποδόσεως από τον καταστάντα πλουσιότερο εξαρτάται από την απουσία νομικής βάσεως για τον επίμαχο πλουτισμό.

   (βλ. σκέψεις 156, 157)

10.  Κατόπιν ακυρώσεως αποφάσεως συμψηφισμού για την ανάκτηση ποσού που καταβλήθηκε από την Επιτροπή στην οντότητα που είναι αρμόδια για τη δημοσιονομική διαχείριση προγράμματος που θέσπισε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αναπτύξεως λόγω παραβιάσεως της αρχής της αναλογικότητας, η Επιτροπή δεν υπέχει, όταν η απόφαση συμψηφισμού εκδόθηκε κατ’ εφαρμογήν των διατάξεων του εφαρμοστέου δημοσιονομικού κανονισμού, υποχρέωση αποδόσεως του ποσού της επίδικης απαιτήσεως, η οποία περιλαμβάνει τις μη επιλέξιμες δαπάνες που διαπιστώθηκαν με την έκθεση ελέγχου, λόγω αδικαιολόγητου πλουτισμού της Ένωσης. Αντιθέτως, η Επιτροπή θα πρέπει να συναγάγει τις συνέπειες της ακυρώσεως της αποφάσεως περί συμψηφισμού.

    (βλ. σκέψεις 159, 160)

11.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

    (βλ. σκέψεις 164, 165)