Υπόθεση C‑612/15

Ποινική διαδικασία

κατά

Nikolay Kolev κ.λπ.

(αίτηση του Spetsializiran nakazatelen sad
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Άρθρο 325 ΣΛΕΕ – Απάτη ή άλλη παράνομη δραστηριότητα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τελωνειακό τομέα – Αποτελεσματικότητα της ποινικής δίωξης – Περάτωση της ποινικής διαδικασίας – Εύλογη προθεσμία – Οδηγία 2012/13/ΕΕ – Δικαίωμα ενημέρωσης του κατηγορουμένου σχετικά με την ποινική κατηγορία – Δικαίωμα πρόσβασης στο υλικό της δικογραφίας – Οδηγία 2013/48/ΕΕ – Δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 5ης Ιουνίου 2018

1. Ίδιοι πόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης–Προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης–Καταπολέμηση της απάτης και λοιπών παράνομων δραστηριοτήτων–Υποχρέωση των κρατών μελών να προβλέπουν αποτελεσματικές και αποτρεπτικές κυρώσεις–Περιεχόμενο–Υποχρέωση του εθνικού δικαστή–Περιεχόμενο–Προϋποθέσεις–Σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων–Τήρηση της αρχής της εύλογης διάρκειας της δίκης

   (Άρθρο 325 § 1 ΣΛΕΕ)

2. Ίδιοι πόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης–Προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης–Καταπολέμηση της απάτης και λοιπών παράνομων δραστηριοτήτων–Υποχρέωση των κρατών μελών να προβλέπουν αποτελεσματικές και αποτρεπτικές κυρώσεις–Περιεχόμενο–Παραβιάσεις σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τελωνειακό τομέα–Εθνική κανονιστική ρύθμιση που υποχρεώνει τον δικαστή, σε περίπτωση που δεν ολοκληρωθεί εντός συγκεκριμένης προθεσμίας η έρευνα του εισαγγελέα, να περατώσει την ποινική διαδικασία κατόπιν αιτήματος του κατηγορουμένου–Δεν επιτρέπεται–Υποχρέωση του εθνικού δικαστή να αφήσει ανεφάρμοστες τις επίμαχες διατάξεις του εθνικού δικαίου–Προϋπόθεση–Σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

   (Άρθρο 325 § 1 ΣΛΕΕ)

3. Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις–Δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών–Οδηγία 2012/13–Δικαίωμα ενημέρωσης σχετικά με την ποινική κατηγορία–Δικαίωμα πρόσβασης στο υλικό της δικογραφίας–Κοινοποίηση, στην υπεράσπιση, λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με την κατηγορία και πραγματική πρόσβαση στο υλικό της δικογραφίας μετά την κατάθεση του κατηγορητηρίου ενώπιον του δικαστή–Επιτρέπεται–Προϋποθέσεις

   (Οδηγία 2012/13 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 6 § 3 και 7 § 3)

4. Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις–Δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας και δικαίωμα επικοινωνίας με τρίτα πρόσωπα για τα πρόσωπα που στερούνται την ελευθερία–Οδηγία 2013/48–Δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο–Εθνική κανονιστική ρύθμιση που επιβάλλει στον εθνικό δικαστή να αποκλείσει τον δικηγόρο που έχει διοριστεί από δύο κατηγορουμένους σε περίπτωση που τα πρόσωπα αυτά έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα–Εθνική κανονιστική ρύθμιση που επιτρέπει στον δικαστή να διορίσει ο ίδιος αυτεπαγγέλτως δύο δικηγόρους για τους εν λόγω κατηγορουμένους–Επιτρέπεται

   (Οδηγία 2013/48 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 1)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 64-72)

2.  Το άρθρο 325, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική κανονιστική ρύθμιση που προβλέπει διαδικασία παύσης της ποινικής δίωξης, όπως η προβλεπόμενη στα άρθρα 368 και 369 του Nakazatelno protsesualen kodeks (βουλγαρικού κώδικα ποινικής δικονομίας), στο μέτρο που η ρύθμιση αυτή εφαρμόζεται σε διαδικασίες που κινούνται σε περιπτώσεις σοβαρής απάτης ή άλλης σοβαρής παράνομης δραστηριότητας σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τελωνειακό τομέα. Στον εθνικό δικαστή εναπόκειται να εξασφαλίσει την πλήρη αποτελεσματικότητα του άρθρου 325, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, αφήνοντας εν ανάγκη ανεφάρμοστη τη ρύθμιση αυτή, και μεριμνώντας συγχρόνως για τη διασφάλιση του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων των κατηγορουμένων.

   (βλ. σκέψη 76, διατακτ. 1)

3.  Το άρθρο 6, παράγραφος 3, της οδηγίας 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2012, σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών, έχει την έννοια ότι δεν αντιτίθεται στη γνωστοποίηση προς την υπεράσπιση λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με την κατηγορία μετά τη διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστή αλλά πριν αρχίσει εκ μέρους του η επί της ουσίας εξέταση της κατηγορίας και πριν ξεκινήσει η ενώπιόν του συζήτηση, ή, όταν πρόκειται για πληροφορίες σχετικά με μεταγενέστερες τροποποιήσεις, αφού ξεκινήσει η συζήτηση αλλά πριν από το στάδιο της διάσκεψης, υπό τον όρον ότι λαμβάνονται από τον δικαστή όλα τα αναγκαία μέτρα για τον σεβασμό των δικαιωμάτων υπεράσπισης και τη δίκαιη διεξαγωγή της διαδικασίας.

   Το άρθρο 7, παράγραφος 3, της οδηγίας αυτής έχει την έννοια ότι εναπόκειται στον εθνικό δικαστή να διασφαλίζει ότι παρέχεται στην υπεράσπιση πραγματική δυνατότητα πρόσβασης στο υλικό της δικογραφίας, σε χρόνο που μπορεί ενδεχομένως να είναι και μεταγενέστερος της διαβίβασης του κατηγορητηρίου στον δικαστή, αλλά πριν αρχίσει εκ μέρους του η επί της ουσίας εξέταση της κατηγορίας και πριν ξεκινήσει η ενώπιόν του συζήτηση, ή, όταν κατατίθεται στη δικογραφία νέο υλικό κατά τη διάρκεια της δίκης, αφού ξεκινήσει η συζήτηση αλλά πριν από το στάδιο της διάσκεψης, υπό τον όρον ότι λαμβάνονται από τον δικαστή όλα τα αναγκαία μέτρα για τον σεβασμό των δικαιωμάτων υπεράσπισης και τη δίκαιη διεξαγωγή της διαδικασίας.

   (βλ. σκέψεις 99, 100, διατακτ. 2)

4.  Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2013/48/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2013, σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας και διαδικασίας εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, καθώς και σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης τρίτου προσώπου σε περίπτωση στέρησης της ελευθερίας και με το δικαίωμα επικοινωνίας με τρίτα πρόσωπα και με προξενικές αρχές κατά τη διάρκεια της στέρησης της ελευθερίας, έχει την έννοια ότι δεν αντιτίθεται σε εθνική κανονιστική ρύθμιση που επιβάλλει στον εθνικό δικαστή να αποκλείσει τον δικηγόρο που έχει διοριστεί από δύο κατηγορουμένους, χωρίς οι εν λόγω κατηγορούμενοι να είναι σύμφωνοι προς τον αποκλεισμό αυτό, με την αιτιολογία ότι τα πρόσωπα αυτά έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα, ούτε στο να επιτρέπεται στον δικαστή να παρέχει στα εν λόγω πρόσωπα τη δυνατότητα να διορίσουν νέο δικηγόρο ή, εφόσον χρειαστεί, να διορίσει ο ίδιος αυτεπαγγέλτως δύο συνηγόρους προς αντικατάσταση του πρώτου συνηγόρου.

   (βλ. σκέψη 111, διατακτ. 3)