Υπόθεση C‑672/13
OTP Bank Nyrt
κατά
Magyar Állam
και
Magyar Államkincstár
(αίτηση του Fővárosi Törvényszék για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)
«Προδικαστική παραπομπή — Κρατική ενίσχυση — Άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ — Έννοια της “κρατικής ενισχύσεως” — Στεγαστική ενίσχυση, χορηγηθείσα πριν από την ένταξη της Ουγγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε ορισμένες κατηγορίες νοικοκυριών — Καταβολή της ενισχύσεως από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με αντάλλαγμα κρατική εγγύηση — Άρθρο 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ — Μέτρο το οποίο δεν είχε προηγουμένως κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή — Έλλειψη νομιμότητας»
Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (έκτο τμήμα) της 19ης Μαρτίου 2015
Προδικαστικά ερωτήματα – Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου – Όρια – Ερμηνεία της έννοιας της κρατικής ενισχύσεως – Εμπίπτει
(Άρθρa 108 ΣΛΕΕ και 267 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Υφιστάμενες ενισχύσεις και νέες ενισχύσεις – Εξέτασή τους από την Επιτροπή – Αποκλειστική αρμοδιότητα – Αρμοδιότητα των εθνικών δικαστηρίων – Όρια
(Άρθρα 107 ΣΛΕΕ και 108 ΣΛΕΕ· κανονισμός 659/1999 του Συμβουλίου, άρθρο 1, στοιχεία βʹ, σημείο i)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Έννοια – Ενισχύσεις προερχόμενες από κρατικούς πόρους – Εγγύηση αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων συνεπαγόμενη τον καταλογισμό των καταβολών στον γενικό προϋπολογισμό – Εμπίπτει
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Έννοια – Επιλεκτικός χαρακτήρας του μέτρου – Εγγύηση αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων υπέρ του συνόλου ενός οικονομικού τομέα – Εμπίπτει
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Επηρεασμός του εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών – Νόθευση του ανταγωνισμού – Κρατική εγγύηση αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων – Χορήγηση πλεονεκτήματος στον οικείο τομέα – Δεν επιτρέπεται
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Υφιστάμενες ενισχύσεις και νέες ενισχύσεις – Μέτρο μη δυνάμενο να χαρακτηριστεί ως υφιστάμενη ενίσχυση σύμφωνα με την πράξη προσχωρήσεως του οικείου κράτους μέλους – Χαρακτηρισμός ως νέας ενισχύσεως – Απαγόρευση εκτελέσεως πριν από την τελική απόφαση της Επιτροπής – Περιεχόμενο – Υποχρεώσεις των εθνικών δικαστηρίων – Υποχρέωση να διατάξουν την ανάκτηση της παράνομης ενισχύσεως
(Άρθρα 107 § 1 ΣΛΕΕ και 108 § 3 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Ενίσχυση χορηγηθείσα κατά παράβαση των δικονομικών κανόνων του άρθρου 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ – Υποχρεώσεις των εθνικών δικαστηρίων – Υποχρέωση να διατάξουν την ανάκτηση της παράνομης ενισχύσεως – Ένδικα μέσα που διαθέτουν οι δικαιούχοι – Δεν χωρούν
(Άρθρο 108 § 3 ΣΛΕΕ)
Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 26-32)
Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 35-37)
Κρατική εγγύηση συνιστάμενη στην υποχρέωση των δημοσίων αρχών να επιστρέφουν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε πιστωτικό ίδρυμα το 80 % του σωρευθέντος ποσού κεφαλαίου και τόκων των επιδοτούμενων δανείων που έχουν συναφθεί με το εν λόγω πιστωτικό ίδρυμα και κατέστησαν επισφαλή, δανείων χορηγηθέντων ως στεγαστική ενίσχυση για νέους και ως ενίσχυση χορηγηθείσα βάσει παλαιού καθεστώτος επιστροφής φόρου, αποτελεί, a priori, κρατική ενίσχυση κατά το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ εφόσον τα ζητηθέντα ποσά κατά την κατάπτωση των εγγυήσεων καταλογίζονται στον γενικό προϋπολογισμό και χορηγούνται από κρατικούς πόρους.
(βλ. σκέψεις 42, 43 και διατακτ.)
Κρατική ενίσχυση μπορεί να είναι επιλεκτική υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΕΚ ακόμη και όταν αφορά έναν οικονομικό τομέα στο σύνολό του. Συναφώς, μπορεί να θεωρηθεί ως επιλεκτική, κρατική εγγύηση συνιστάμενη στην υποχρέωση επιστροφής, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε πιστωτικό ίδρυμα του 80 % του σωρευθέντος ποσού κεφαλαίου και τόκων των επιδοτούμενων δανείων που έχουν συναφθεί με το εν λόγω ίδρυμα και κατέστησαν επισφαλή, δανείων χορηγηθέντων ως στεγαστική ενίσχυση για νέους και ως ενίσχυση χορηγηθείσα βάσει παλαιού καθεστώτος επιστροφής φόρου, εφόσον η εγγύηση αυτή προορίζεται αποκλειστικώς στον τομέα των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Πάντως, στο αιτούν δικαστήριο απόκειται να εκτιμήσει, ειδικότερα, τον επιλεκτικό χαρακτήρα της εγγυήσεως αυτής καθορίζοντας, μεταξύ άλλων, αν, κατόπιν τροποποιήσεως εθνικού διατάγματος το οποίο αποτέλεσε τη βάση για την εφαρμογή της εγγυήσεως αυτής, η εν λόγω εγγύηση μπορεί να χορηγηθεί σε άλλους επιχειρηματίες πλην των πιστωτικών ιδρυμάτων και, σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, αν το γεγονός αυτό δύναται να θέσει εν αμφιβόλω τον επιλεκτικό χαρακτήρα της εγγυήσεως αυτής.
(βλ. σκέψεις 49-52 και διατακτ.)
Κρατική εγγύηση συνιστάμενη στην υποχρέωση επιστροφής, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε πιστωτικό ίδρυμα του 80 % του σωρευθέντος ποσού κεφαλαίου και τόκων των επιδοτούμενων δανείων που έχουν συναφθεί με το εν λόγω πιστωτικό ίδρυμα και κατέστησαν επισφαλή, δανείων χορηγηθέντων ως στεγαστική ενίσχυση για νέους και ως ενίσχυση χορηγηθείσα βάσει παλαιού καθεστώτος επιστροφής φόρου επιτρέπει στα πιστωτικά ιδρύματα να συνάπτουν δάνεια χωρίς να αναλαμβάνουν τον οικονομικό κίνδυνο. Επομένως, τα πιστωτικά ιδρύματα που έχουν συνάψει συμβάσεις εντολής δεν πρέπει οπωσδήποτε να εξετάζουν τη φερεγγυότητα των δανειοληπτών ούτε να προβλέπουν προμήθεια εγγυήσεως. Επιπλέον, οι δανειολήπτες, συνήθως, ζητούν από τα εν λόγω πιστωτικά ιδρύματα την παροχή συμπληρωματικών υπηρεσιών, όπως το άνοιγμα τρέχοντος λογαριασμού. Συνεπώς, η κρατική εγγύηση παρέχει στα εν λόγω πιστωτικά ιδρύματα πλεονέκτημα εφόσον έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πελατείας τους και των εσόδων τους.
Επομένως, η κρατική αυτή εγγύηση έχει ως αποτέλεσμα να ενδυναμώνει τη θέση των πιστωτικών ιδρυμάτων έναντι άλλων επιχειρηματιών της αγοράς και να καθιστά δυσχερέστερη, για τους εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη επιχειρηματίες, τη διείσδυση στην οικεία εθνική αγορά. Συνεπώς, η εγγύηση αυτή δύναται να επηρεάσει το μεταξύ κρατών μελών εμπόριο και να νοθεύσει τον ανταγωνισμό, κατά το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.
(βλ. σκέψεις 57-59 και διατακτ.)
Όταν μέτρο, το οποίο ήταν εφαρμοστέο μετά την ημερομηνία προσχωρήσεως κράτους μέλους στην Ένωση και συνιστά κρατική ενίσχυση, δεν πληροί ούτε τις προϋποθέσεις της πράξεως προσχωρήσεως του εν λόγω κράτους μέλους στην Ένωση ούτε τις προϋποθέσεις του άρθρου 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 659/1999, για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 ΕΚ, εφαρμοστέο στο άρθρο 108 ΣΛΕΕ, για να μπορεί να χαρακτηρισθεί ως υφιστάμενη ενίσχυση, πρέπει να θεωρηθεί ως νέα ενίσχυση. Επομένως, το μέτρο αυτό πρέπει να κοινοποιηθεί προηγουμένως στην Επιτροπή και δεν μπορεί να εφαρμοσθεί πριν από την περάτωση της διαδικασίας με έκδοση τελικής αποφάσεως.
Υπό τις περιστάσεις αυτές, αν ένα εθνικό δικαστήριο χαρακτηρίζει την κρατική εγγύηση ως συνιστώσα «κρατική ενίσχυση» κατά το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, τέτοιου είδους εγγύηση πρέπει να θεωρηθεί ως νέα ενίσχυση, και, ως εκ τούτου, υπόκειται στην υποχρέωση προηγούμενης κοινοποιήσεως στην Επιτροπή, κατά το άρθρο 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ. Στο αιτούν δικαστήριο απόκειται να εξακριβώσει αν το οικείο κράτος μέλος συμμορφώθηκε με την υποχρέωση αυτή και, αν τούτο δεν συντρέχει, να κρίνει την εγγύηση αυτή παράνομη.
Οι συνέπειες που απορρέουν από τέτοιου είδους παρανομία συνίστανται, μεταξύ άλλων, στην κατάργηση της ενισχύσεως μέσω επιστροφής της προς αποκατάσταση της πρότερης καταστάσεως. Συγκεκριμένα, με την επιστροφή της ενισχύσεως, ο δικαιούχος χάνει το πλεονέκτημα που είχε στην αγορά σε σχέση με τους ανταγωνιστές του και αποκαθίσταται η πρότερη της χορηγήσεως της ενισχύσεως κατάσταση. Εφόσον δεν συντρέχουν εξαιρετικές περιστάσεις δικαιολογούσες τη μη επιστροφή της ενισχύσεως, ο εθνικός δικαστής υποχρεούται, κατ’ αρχήν, να διατάξει την επιστροφή της, σύμφωνα με το εθνικό του δίκαιο.
(βλ. σκέψεις 62, 66, 73 και διατακτ.)
Στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, ακόμα και αν υποτεθεί ότι η Επιτροπή αποφασίζει, στην τελική απόφαση την οποία θα λάβει, ότι εγγύηση αποπληρωμής στεγαστικών δανείων, χορηγηθείσα από κράτος μέλος πριν από την προσχώρησή του στην Ένωση και αποτελούσα στη συνέχεια αντικείμενο εξετάσεως ως νέα ενίσχυση, είναι συμβατή προς την εσωτερική αγορά, ο εθνικός δικαστής εξακολουθεί να υποχρεούται να διατάξει την επιστροφή της εν λόγω κρατικής ενισχύσεως, σύμφωνα με το εθνικό του δίκαιο. Συγκεκριμένα, η εν λόγω τελική απόφαση της Επιτροπής δεν έχει ως συνέπεια την εκ των υστέρων νομιμοποίηση των πράξεων εφαρμογής που ήσαν ανίσχυρες λόγω του ότι ελήφθησαν κατά παράβαση της απαγορεύσεως του άρθρου 108, παράγραφος 3, τελευταία περίοδος, ΣΛΕΕ, άλλως θα θιγόταν το άμεσο αποτέλεσμα του άρθρου αυτού και θα αγνοούνταν τα συμφέροντα των διοικουμένων, των οποίων η διασφάλιση αποτελεί, αποστολή των εθνικών δικαστηρίων. Κάθε άλλη ερμηνεία θα οδηγούσε στην ενθάρρυνση της παραβάσεως, εκ μέρους του ενδιαφερομένου κράτους μέλους, της παραγράφου 3, τελευταία φράση, του άρθρου αυτού και θα αφαιρούσε από το εν λόγω άρθρο την πρακτική αποτελεσματικότητά του.
Όσον αφορά, ειδικότερα, τους δικαιούχους της κρατικής εγγυήσεως, λαμβανομένου υπόψη του επιτακτικού χαρακτήρα του ελέγχου που διενεργεί η Επιτροπή επί των κρατικών ενισχύσεων δυνάμει του άρθρου 108 ΣΛΕΕ, αφενός, οι επιχειρήσεις δικαιούχοι της ενισχύσεως μπορούν να έχουν, κατ’ αρχήν, δικαιολογημένη εμπιστοσύνη στη νομιμότητά της μόνον αν η ενίσχυση χορηγήθηκε τηρουμένης της προβλεπόμενης από το άρθρο αυτό διαδικασίας και, αφετέρου, ένας επιμελής επιχειρηματίας πρέπει, υπό κανονικές συνθήκες, να είναι σε θέση να βεβαιωθεί ότι τηρήθηκε η εν λόγω διαδικασία. Ειδικότερα, όταν η ενίσχυση καταβλήθηκε χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή, οπότε είναι παράνομη δυνάμει του άρθρου 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, ο δικαιούχος της ενισχύσεως δεν μπορούσε, κατά τον χρόνο αυτό, να έχει δικαιολογημένη εμπιστοσύνη στη νομιμότητα της χορηγήσεως της ενισχύσεως αυτής.
Επομένως, οι δικαιούχοι κρατικής εγγυήσεως, η οποία χορηγήθηκε κατά παράβαση του άρθρου 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ και, επομένως, είναι παράνομη, δεν έχουν στη διάθεσή τους μέσο παροχής ένδικης προστασίας κατά το δίκαιο της Ένωσης.
(βλ. σκέψεις 76-79 και διατακτ.)
Υπόθεση C‑672/13
OTP Bank Nyrt
κατά
Magyar Állam
και
Magyar Államkincstár
(αίτηση του Fővárosi Törvényszék για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)
«Προδικαστική παραπομπή — Κρατική ενίσχυση — Άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ — Έννοια της “κρατικής ενισχύσεως” — Στεγαστική ενίσχυση, χορηγηθείσα πριν από την ένταξη της Ουγγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε ορισμένες κατηγορίες νοικοκυριών — Καταβολή της ενισχύσεως από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με αντάλλαγμα κρατική εγγύηση — Άρθρο 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ — Μέτρο το οποίο δεν είχε προηγουμένως κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή — Έλλειψη νομιμότητας»
Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (έκτο τμήμα) της 19ης Μαρτίου 2015
Προδικαστικά ερωτήματα — Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου — Όρια — Ερμηνεία της έννοιας της κρατικής ενισχύσεως — Εμπίπτει
(Άρθρa 108 ΣΛΕΕ και 267 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Υφιστάμενες ενισχύσεις και νέες ενισχύσεις — Εξέτασή τους από την Επιτροπή — Αποκλειστική αρμοδιότητα — Αρμοδιότητα των εθνικών δικαστηρίων — Όρια
(Άρθρα 107 ΣΛΕΕ και 108 ΣΛΕΕ· κανονισμός 659/1999 του Συμβουλίου, άρθρο 1, στοιχεία βʹ, σημείο i)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Έννοια — Ενισχύσεις προερχόμενες από κρατικούς πόρους — Εγγύηση αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων συνεπαγόμενη τον καταλογισμό των καταβολών στον γενικό προϋπολογισμό — Εμπίπτει
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Έννοια — Επιλεκτικός χαρακτήρας του μέτρου — Εγγύηση αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων υπέρ του συνόλου ενός οικονομικού τομέα — Εμπίπτει
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Επηρεασμός του εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών — Νόθευση του ανταγωνισμού — Κρατική εγγύηση αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων — Χορήγηση πλεονεκτήματος στον οικείο τομέα — Δεν επιτρέπεται
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Υφιστάμενες ενισχύσεις και νέες ενισχύσεις — Μέτρο μη δυνάμενο να χαρακτηριστεί ως υφιστάμενη ενίσχυση σύμφωνα με την πράξη προσχωρήσεως του οικείου κράτους μέλους — Χαρακτηρισμός ως νέας ενισχύσεως — Απαγόρευση εκτελέσεως πριν από την τελική απόφαση της Επιτροπής — Περιεχόμενο — Υποχρεώσεις των εθνικών δικαστηρίων — Υποχρέωση να διατάξουν την ανάκτηση της παράνομης ενισχύσεως
(Άρθρα 107 § 1 ΣΛΕΕ και 108 § 3 ΣΛΕΕ)
Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Ενίσχυση χορηγηθείσα κατά παράβαση των δικονομικών κανόνων του άρθρου 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ — Υποχρεώσεις των εθνικών δικαστηρίων — Υποχρέωση να διατάξουν την ανάκτηση της παράνομης ενισχύσεως — Ένδικα μέσα που διαθέτουν οι δικαιούχοι — Δεν χωρούν
(Άρθρο 108 § 3 ΣΛΕΕ)
Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 26-32)
Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 35-37)
Κρατική εγγύηση συνιστάμενη στην υποχρέωση των δημοσίων αρχών να επιστρέφουν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε πιστωτικό ίδρυμα το 80 % του σωρευθέντος ποσού κεφαλαίου και τόκων των επιδοτούμενων δανείων που έχουν συναφθεί με το εν λόγω πιστωτικό ίδρυμα και κατέστησαν επισφαλή, δανείων χορηγηθέντων ως στεγαστική ενίσχυση για νέους και ως ενίσχυση χορηγηθείσα βάσει παλαιού καθεστώτος επιστροφής φόρου, αποτελεί, a priori, κρατική ενίσχυση κατά το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ εφόσον τα ζητηθέντα ποσά κατά την κατάπτωση των εγγυήσεων καταλογίζονται στον γενικό προϋπολογισμό και χορηγούνται από κρατικούς πόρους.
(βλ. σκέψεις 42, 43 και διατακτ.)
Κρατική ενίσχυση μπορεί να είναι επιλεκτική υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΕΚ ακόμη και όταν αφορά έναν οικονομικό τομέα στο σύνολό του. Συναφώς, μπορεί να θεωρηθεί ως επιλεκτική, κρατική εγγύηση συνιστάμενη στην υποχρέωση επιστροφής, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε πιστωτικό ίδρυμα του 80 % του σωρευθέντος ποσού κεφαλαίου και τόκων των επιδοτούμενων δανείων που έχουν συναφθεί με το εν λόγω ίδρυμα και κατέστησαν επισφαλή, δανείων χορηγηθέντων ως στεγαστική ενίσχυση για νέους και ως ενίσχυση χορηγηθείσα βάσει παλαιού καθεστώτος επιστροφής φόρου, εφόσον η εγγύηση αυτή προορίζεται αποκλειστικώς στον τομέα των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Πάντως, στο αιτούν δικαστήριο απόκειται να εκτιμήσει, ειδικότερα, τον επιλεκτικό χαρακτήρα της εγγυήσεως αυτής καθορίζοντας, μεταξύ άλλων, αν, κατόπιν τροποποιήσεως εθνικού διατάγματος το οποίο αποτέλεσε τη βάση για την εφαρμογή της εγγυήσεως αυτής, η εν λόγω εγγύηση μπορεί να χορηγηθεί σε άλλους επιχειρηματίες πλην των πιστωτικών ιδρυμάτων και, σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, αν το γεγονός αυτό δύναται να θέσει εν αμφιβόλω τον επιλεκτικό χαρακτήρα της εγγυήσεως αυτής.
(βλ. σκέψεις 49-52 και διατακτ.)
Κρατική εγγύηση συνιστάμενη στην υποχρέωση επιστροφής, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε πιστωτικό ίδρυμα του 80 % του σωρευθέντος ποσού κεφαλαίου και τόκων των επιδοτούμενων δανείων που έχουν συναφθεί με το εν λόγω πιστωτικό ίδρυμα και κατέστησαν επισφαλή, δανείων χορηγηθέντων ως στεγαστική ενίσχυση για νέους και ως ενίσχυση χορηγηθείσα βάσει παλαιού καθεστώτος επιστροφής φόρου επιτρέπει στα πιστωτικά ιδρύματα να συνάπτουν δάνεια χωρίς να αναλαμβάνουν τον οικονομικό κίνδυνο. Επομένως, τα πιστωτικά ιδρύματα που έχουν συνάψει συμβάσεις εντολής δεν πρέπει οπωσδήποτε να εξετάζουν τη φερεγγυότητα των δανειοληπτών ούτε να προβλέπουν προμήθεια εγγυήσεως. Επιπλέον, οι δανειολήπτες, συνήθως, ζητούν από τα εν λόγω πιστωτικά ιδρύματα την παροχή συμπληρωματικών υπηρεσιών, όπως το άνοιγμα τρέχοντος λογαριασμού. Συνεπώς, η κρατική εγγύηση παρέχει στα εν λόγω πιστωτικά ιδρύματα πλεονέκτημα εφόσον έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της πελατείας τους και των εσόδων τους.
Επομένως, η κρατική αυτή εγγύηση έχει ως αποτέλεσμα να ενδυναμώνει τη θέση των πιστωτικών ιδρυμάτων έναντι άλλων επιχειρηματιών της αγοράς και να καθιστά δυσχερέστερη, για τους εγκατεστημένους σε άλλα κράτη μέλη επιχειρηματίες, τη διείσδυση στην οικεία εθνική αγορά. Συνεπώς, η εγγύηση αυτή δύναται να επηρεάσει το μεταξύ κρατών μελών εμπόριο και να νοθεύσει τον ανταγωνισμό, κατά το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.
(βλ. σκέψεις 57-59 και διατακτ.)
Όταν μέτρο, το οποίο ήταν εφαρμοστέο μετά την ημερομηνία προσχωρήσεως κράτους μέλους στην Ένωση και συνιστά κρατική ενίσχυση, δεν πληροί ούτε τις προϋποθέσεις της πράξεως προσχωρήσεως του εν λόγω κράτους μέλους στην Ένωση ούτε τις προϋποθέσεις του άρθρου 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 659/1999, για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 ΕΚ, εφαρμοστέο στο άρθρο 108 ΣΛΕΕ, για να μπορεί να χαρακτηρισθεί ως υφιστάμενη ενίσχυση, πρέπει να θεωρηθεί ως νέα ενίσχυση. Επομένως, το μέτρο αυτό πρέπει να κοινοποιηθεί προηγουμένως στην Επιτροπή και δεν μπορεί να εφαρμοσθεί πριν από την περάτωση της διαδικασίας με έκδοση τελικής αποφάσεως.
Υπό τις περιστάσεις αυτές, αν ένα εθνικό δικαστήριο χαρακτηρίζει την κρατική εγγύηση ως συνιστώσα «κρατική ενίσχυση» κατά το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, τέτοιου είδους εγγύηση πρέπει να θεωρηθεί ως νέα ενίσχυση, και, ως εκ τούτου, υπόκειται στην υποχρέωση προηγούμενης κοινοποιήσεως στην Επιτροπή, κατά το άρθρο 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ. Στο αιτούν δικαστήριο απόκειται να εξακριβώσει αν το οικείο κράτος μέλος συμμορφώθηκε με την υποχρέωση αυτή και, αν τούτο δεν συντρέχει, να κρίνει την εγγύηση αυτή παράνομη.
Οι συνέπειες που απορρέουν από τέτοιου είδους παρανομία συνίστανται, μεταξύ άλλων, στην κατάργηση της ενισχύσεως μέσω επιστροφής της προς αποκατάσταση της πρότερης καταστάσεως. Συγκεκριμένα, με την επιστροφή της ενισχύσεως, ο δικαιούχος χάνει το πλεονέκτημα που είχε στην αγορά σε σχέση με τους ανταγωνιστές του και αποκαθίσταται η πρότερη της χορηγήσεως της ενισχύσεως κατάσταση. Εφόσον δεν συντρέχουν εξαιρετικές περιστάσεις δικαιολογούσες τη μη επιστροφή της ενισχύσεως, ο εθνικός δικαστής υποχρεούται, κατ’ αρχήν, να διατάξει την επιστροφή της, σύμφωνα με το εθνικό του δίκαιο.
(βλ. σκέψεις 62, 66, 73 και διατακτ.)
Στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, ακόμα και αν υποτεθεί ότι η Επιτροπή αποφασίζει, στην τελική απόφαση την οποία θα λάβει, ότι εγγύηση αποπληρωμής στεγαστικών δανείων, χορηγηθείσα από κράτος μέλος πριν από την προσχώρησή του στην Ένωση και αποτελούσα στη συνέχεια αντικείμενο εξετάσεως ως νέα ενίσχυση, είναι συμβατή προς την εσωτερική αγορά, ο εθνικός δικαστής εξακολουθεί να υποχρεούται να διατάξει την επιστροφή της εν λόγω κρατικής ενισχύσεως, σύμφωνα με το εθνικό του δίκαιο. Συγκεκριμένα, η εν λόγω τελική απόφαση της Επιτροπής δεν έχει ως συνέπεια την εκ των υστέρων νομιμοποίηση των πράξεων εφαρμογής που ήσαν ανίσχυρες λόγω του ότι ελήφθησαν κατά παράβαση της απαγορεύσεως του άρθρου 108, παράγραφος 3, τελευταία περίοδος, ΣΛΕΕ, άλλως θα θιγόταν το άμεσο αποτέλεσμα του άρθρου αυτού και θα αγνοούνταν τα συμφέροντα των διοικουμένων, των οποίων η διασφάλιση αποτελεί, αποστολή των εθνικών δικαστηρίων. Κάθε άλλη ερμηνεία θα οδηγούσε στην ενθάρρυνση της παραβάσεως, εκ μέρους του ενδιαφερομένου κράτους μέλους, της παραγράφου 3, τελευταία φράση, του άρθρου αυτού και θα αφαιρούσε από το εν λόγω άρθρο την πρακτική αποτελεσματικότητά του.
Όσον αφορά, ειδικότερα, τους δικαιούχους της κρατικής εγγυήσεως, λαμβανομένου υπόψη του επιτακτικού χαρακτήρα του ελέγχου που διενεργεί η Επιτροπή επί των κρατικών ενισχύσεων δυνάμει του άρθρου 108 ΣΛΕΕ, αφενός, οι επιχειρήσεις δικαιούχοι της ενισχύσεως μπορούν να έχουν, κατ’ αρχήν, δικαιολογημένη εμπιστοσύνη στη νομιμότητά της μόνον αν η ενίσχυση χορηγήθηκε τηρουμένης της προβλεπόμενης από το άρθρο αυτό διαδικασίας και, αφετέρου, ένας επιμελής επιχειρηματίας πρέπει, υπό κανονικές συνθήκες, να είναι σε θέση να βεβαιωθεί ότι τηρήθηκε η εν λόγω διαδικασία. Ειδικότερα, όταν η ενίσχυση καταβλήθηκε χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή, οπότε είναι παράνομη δυνάμει του άρθρου 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, ο δικαιούχος της ενισχύσεως δεν μπορούσε, κατά τον χρόνο αυτό, να έχει δικαιολογημένη εμπιστοσύνη στη νομιμότητα της χορηγήσεως της ενισχύσεως αυτής.
Επομένως, οι δικαιούχοι κρατικής εγγυήσεως, η οποία χορηγήθηκε κατά παράβαση του άρθρου 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ και, επομένως, είναι παράνομη, δεν έχουν στη διάθεσή τους μέσο παροχής ένδικης προστασίας κατά το δίκαιο της Ένωσης.
(βλ. σκέψεις 76-79 και διατακτ.)