—

η Πολωνική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον B. Majczyna,

—

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τον A. Tokár και την K. Herrmann,

1

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 25 της οδηγίας 2003/55/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2003, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου και την κατάργηση της οδηγίας 98/30/ΕΚ (EE L 176, σ. 57, και διορθωτικό σε ΕΕ 2004, L 16, σ. 74, στο εξής: δεύτερη οδηγία), καθώς και των άρθρων 41 και 54 της οδηγίας 2009/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου και την κατάργηση της οδηγίας 2003/55 (EE L 211, σ. 94, στο εξής: τρίτη οδηγία).

2

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της E.ON Földgáz Trade Zrt. (στο εξής: E.ON Földgáz) και της Magyar Energetikai és Közmű-szabályozási Hivatal (ουγγρικής ρυθμιστικής αρχής του τομέα της ενέργειας και των υπηρεσιών κοινής ωφελείας, στο εξής: ρυθμιστική αρχή), σχετικά με την τροποποίηση από την ως άνω αρχή των κανόνων του κώδικα δικτύου αερίου (στο εξής: κώδικας δικτύου) για τη μακροπρόθεσμη διάθεση δυναμικότητας και για τη διαχείριση της συμφορήσεως.

3

Το άρθρο 25 της δεύτερης οδηγίας, που έφερε τον τίτλο «Ρυθμιστικές αρχές», όριζε, στις παραγράφους 5, 6 και 11 αυτού:

«5.   Οποιοδήποτε μέρος έχει να υποβάλει καταγγελία κατά διαχειριστών δικτύου μεταφοράς, [υγροποιημένου φυσικού αερίου] ή διανομής όσον αφορά τα ζητήματα που αναφέρονται στις παραγράφους 1, 2 και 4 και στο άρθρο 19 μπορεί να υποβάλει την καταγγελία στη ρυθμιστική αρχή, η οποία, ενεργώντας ως αρχή επίλυσης των διαφορών, εκδίδει απόφαση εντός περιόδου δύο μηνών από τη στιγμή της παραλαβής της καταγγελίας. Η εν λόγω χρονική περίοδος μπορεί να παρατείνεται κατά δύο μήνες όταν οι ρυθμιστικές αρχές ζητούν πρόσθετες πληροφορίες. Η εν λόγω περίοδος μπορεί να παρατείνεται περαιτέρω, με τη συγκατάθεση του καταγγέλλοντος. Η εν λόγω απόφαση έχει δεσμευτική ισχύ, εκτός εάν και έως ότου ακυρωθεί κατόπιν προσφυγής.

6.   Οποιοδήποτε θιγόμενο μέρος το οποίο έχει δικαίωμα προσφυγής σχετικά με απόφαση για μεθοδολογίες δυνάμει των παραγράφων 2, 3 ή 4 ή σε περιπτώσεις που η ρυθμιστική αρχή έχει υποχρέωση διαβούλευσης σχετικά με τις προτεινόμενες μεθοδολογίες, μπορεί, το αργότερο εντός δύο μηνών από τη δημοσίευση της απόφασης ή της πρότασης απόφασης, ή και μικρότερου διαστήματος εφόσον αυτό προβλέπεται από τα κράτη μέλη, να υποβάλει προσφυγή για επανεξέταση. Μία τέτοια προσφυγή δεν έχει ανασταλτική ισχύ.

[…]

11.   Οι προσφυγές που αναφέρονται στις παραγράφους 5 και 6 γίνονται με την επιφύλαξη της άσκησης των δικαιωμάτων προσφυγής δυνάμει του κοινοτικού και του εθνικού δικαίου.»

4

Το άρθρο 41 της τρίτης οδηγίας επαναλαμβάνει κατ’ ουσίαν το άρθρο 25 της δεύτερης οδηγίας. Οι παράγραφοι 11, 12 και 15 του ως άνω άρθρου 41 έχουν αντίστοιχη διατύπωση προς εκείνη των παραγράφων 5, 6 και 11 του εν λόγω άρθρου 25. Το άρθρο 41 της τρίτης οδηγίας περιλαμβάνει την ακόλουθη παράγραφο 17, αντίστοιχη της οποίας δεν υπήρχε στο άρθρο 25 της δεύτερης οδηγίας:

«Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι υπάρχουν κατάλληλοι μηχανισμοί σε εθνικό επίπεδο δυνάμει των οποίων μέρος θιγόμενο από την απόφαση ρυθμιστικής αρχής έχει δικαίωμα προσφυγής σε φορέα ανεξάρτητο από τα εμπλεκόμενα μέρη και από οιαδήποτε κυβέρνηση.»

5

Το άρθρο 54 της τρίτης οδηγίας, που φέρει τον τίτλο «Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο», προβλέπει τα εξής:

«1.   Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις που είναι απαραίτητες για να συμμορφωθούν προς την παρούσα οδηγία το αργότερο στις 3 Μαρτίου 2011. Ενημερώνουν αμέσως την Επιτροπή σχετικά.

Εφαρμόζουν τις διατάξεις αυτές από τις 3 Μαρτίου 2011 με εξαίρεση το άρθρο 11, το οποίο εφαρμόζουν από τις 3 Μαρτίου 2013.

[…]»

6

Κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της κύριας δίκης ίσχυε ο κανονισμός (ΕΚ) 1775/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 2008, περί όρων πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου (EE L 289, σ. 1). Ο ως άνω κανονισμός καταργήθηκε από τον κανονισμό (EK) 715/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου και για την κατάργηση του κανονισμού αριθ. 1775/2005 (EE L 211, σ. 36, και διορθωτικά σε ΕΕ 2009, L 229, σ. 29, καθώς και ΕΕ L 309, σ. 87), ο οποίος ισχύει από 3ης Μαρτίου 2011.

7

Οι αιτιολογικές σκέψεις 17 και 23 του κανονισμού 1775/2005 είχαν ως εξής:

[…]

8

Το άρθρο 1 του ως άνω κανονισμού, που έφερε τον τίτλο «Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής», όριζε στην παράγραφο 1 αυτού:

«1. Ο παρών κανονισμός έχει ως στόχο να θεσπίσει αμερόληπτους κανόνες για τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων των εθνικών και περιφερειακών αγορών με σκοπό τη διασφάλιση της σωστής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς αερίου.

Ο στόχος αυτός περιλαμβάνει τον καθορισμό εναρμονισμένων αρχών για τα τέλη, ή τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό τους, για την πρόσβαση στο δίκτυο, την ίδρυση υπηρεσιών πρόσβασης τρίτων, εναρμονισμένες αρχές για τον καταμερισμό της δυναμικότητας και τη διαχείριση της συμφόρησης, τον καθορισμό των απαιτήσεων διαφάνειας, κανόνες εξισορρόπησης και τέλη διαταραχής της ισορροπίας και διευκόλυνση της εμπορίας δυναμικότητας.»

9

Το άρθρο 2, παράγραφος 1, σημείο 11, του εν λόγω κανονισμού είχε ως εξής:

«1.   Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

[…]

10

Το άρθρο 5 του ως άνω κανονισμού, που έφερε τον τίτλο «Αρχές που διέπουν τους μηχανισμούς καταμερισμού δυναμικότητας και τις διαδικασίες διαχείρισης συμφόρησης», προέβλεπε τα εξής:

«1.   Η μέγιστη δυναμικότητα σε όλα τα σχετικά σημεία που αναφέρονται στο άρθρο 6 παράγραφος 3, διατίθεται στους φορείς της αγοράς, λαμβάνοντας υπόψη την ακεραιότητα και την αποτελεσματική λειτουργία του δικτύου.

2.   Οι διαχειριστές δικτύων μεταφοράς εφαρμόζουν και δημοσιεύουν διαφανείς μηχανισμούς καταμερισμού δυναμικότητας που δεν συνεπάγονται διακρίσεις, οι οποίοι:

3.   Όταν οι διαχειριστές των δικτύων μεταφοράς συνάπτουν νέες ή επαναδιαπραγματεύονται υφιστάμενες συμβάσεις μεταφοράς, οι συμβάσεις αυτές λαμβάνουν υπόψη τις ακόλουθες αρχές:

4.   Σε περίπτωση που ορισμένη συμβατική δυναμικότητα στα πλαίσια υφιστάμενων συμβάσεων μεταφοράς παραμένει αχρησιμοποίητη και σημειώνεται συμβατική συμφόρηση, οι διαχειριστές δικτύων μεταφοράς εφαρμόζουν την παράγραφο 3, εκτός αν τούτο συνιστά παράβαση των απαιτήσεων των υφιστάμενων συμβάσεων μεταφοράς. Σε περίπτωση παράβασης των υφιστάμενων συμβάσεων μεταφοράς, οι διαχειριστές δικτύων μεταφοράς υποβάλλουν αίτημα προς τον χρήστη του δικτύου για τη χρησιμοποίηση στη δευτερογενή αγορά της αχρησιμοποίητης δυναμικότητας, σε συνεννόηση με τις αρμόδιες αρχές, σύμφωνα με την παράγραφο 3.

5.   Στην περίπτωση που υφίσταται φυσική συμφόρηση, οι διαχειριστές δικτύου μεταφοράς, ή, ενδεχομένως, οι ρυθμιστικές αρχές, εφαρμόζουν διαφανείς μηχανισμούς καταμερισμού της δυναμικότητας, οι οποί[οι] δεν συνεπάγονται διακρίσεις.»

11

Το άρθρο 9 του κανονισμού 1775/2005, που έφερε τον τίτλο «Κατευθυντήριες οδηγίες», όριζε, στις παραγράφους 1 και 2 αυτού:

«1.   Οσάκις ενδείκνυται, οι κατευθυντήριες οδηγίες παρέχουν τον ελάχιστο βαθμό εναρμόνισης που απαιτείται για την επίτευξη του στόχου του παρόντος κανονισμού και προσδιορίζουν:

[…]

[…]

2.   Οι κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τα ζητήματα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 παρατίθενται στο παράρτημα. Μπορούν να τροποποιηθούν από την Επιτροπή σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 14 παράγραφος 2.

[…]»

12

Το άρθρο 10 του ως άνω κανονισμού, που έφερε τον τίτλο «Ρυθμιστικές αρχές», όριζε, στο πρώτο εδάφιο αυτού:

«Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων τους με βάση τον παρόντα κανονισμό, οι ρυθμιστικές αρχές των κρατών μελών που έχουν συσταθεί δυνάμει του άρθρου 25 της [δεύτερης οδηγίας] εξασφαλίζουν τη συμμόρφωση με τον παρόντα κανονισμό και με τις κατευθυντήριες οδηγίες που θεσπίζονται σύμφωνα με το άρθρο 9 του παρόντος κανονισμού.»

13

Το παράρτημα του κανονισμού 1775/2005 περιλαμβάνει τις κατά το άρθρο 9 του ως άνω κανονισμού κατευθυντήριες οδηγίες. Το σημείο 2 του ως άνω παραρτήματος καθορίζει, ειδικότερα, τις «[α]ρχές που διέπουν τον μηχανισμό καταμερισμού δυναμικότητας και τις διαδικασίες διαχείρισης της συμφόρησης και τη[ν] εφαρμογ[ή] τ[ου]ς σε περίπτωση συμβατικής συμφόρησης».

14

Ο κανονισμός 1775/2005 ισχύει, δυνάμει του άρθρου του 17, δεύτερο εδάφιο, από 1ης Ιουλίου 2006.

15

Οι κρίσιμες διατάξεις του εσωτερικού δικαίου σχετικά με την ενεργητική νομιμοποίηση και το έννομο συμφέρον περιέχονται στον νόμο υπ’ αριθ. III του 1952 για τη θέσπιση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (A polgári perrendtartásról szóló 1952. évi III. törvény) και στον νόμο υπ’ αριθ. CXL του 2004 για τη θέσπιση γενικών κανόνων όσον αφορά τις διοικητικές διαδικασίες και υπηρεσίες (A közigazgatási hatósági eljárás és szolgáltatás általános szabályairól szóló 2004. évi CXL. törvény).

16

Το άρθρο 110 του νόμου υπ’ αριθ. XL του 2008 για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο (A földgázellátásról szóló 2008. évi XL törvény) ορίζει τα εξής:

«1.   Ο διαχειριστής διαμορφώνει τους κανόνες, τις διαδικασίες και τους λεπτομερείς όρους λειτουργίας του διασυνδεδεμένου δικτύου φυσικού αερίου, τα ελάχιστα στοιχεία που πρέπει να περιέχουν οι συμφωνίες εμπορίας, λογιστικής καταγραφής και μετρήσεως, καθώς και ανταλλαγής δεδομένων, και τον κώδικα δικτύου, ο οποίος περιέχει τους λεπτομερείς κανόνες για την ημερήσια εξισορρόπηση […]

2.   Κατά την κατάρτιση του κώδικα δικτύου λαμβάνονται υπόψη η ασφάλεια του εφοδιασμού, οι απαιτήσεις ποιότητας, η ουδετερότητα όσον αφορά τον ανταγωνισμό και η ελεύθερη πρόσβαση στο διασυνδεδεμένο δίκτυο. Ο διαχειριστής δικτύου οφείλει να συμβουλευθεί, για την κατάρτιση του ως άνω κώδικα, την επιτροπή του κώδικα δικτύου, η οποία συστήνεται και ρυθμίζεται από ειδική νομοθεσία.

3.   Ο διαχειριστής αναθεωρεί ετησίως τον κώδικα δικτύου που έχει καταρτισθεί βάσει των όσων ορίζονται στην παράγραφο 2. Συμβουλεύεται για τον σκοπό αυτό την επιτροπή του κώδικα δικτύου, σε περίπτωση δε τροποποιήσεως υποβάλλει προς έγκριση στη ρυθμιστική αρχή, το αργότερο στις 31 Οκτωβρίου κάθε έτους, [την προτεινόμενη τροποποίηση ή τροποποιήσεις] μαζί με τις γνώμες που διατυπώθηκαν. Η ρυθμιστική αρχή δεν δέχεται να εγκρίνει τον κώδικα δικτύου αν αντιβαίνει στον νόμο ή εμποδίζει τον ουσιαστικό ανταγωνισμό ή την υλοποίηση των αρχών και των κανόνων για τη ρύθμιση των τιμολογίων ή αν επιτρέπει την αδικαιολογήτως διαφορετική μεταχείριση ορισμένων πελατών. Η ρυθμιστική αρχή υποχρεώνει τον διαχειριστή δικτύου —τάσσοντας σε αυτόν προθεσμία και εκθέτοντας τους λόγους— για την υποβολή νέου τροποποιημένου σχετικού σχεδίου. Οι κάτοχοι σχετικής αδείας επιχειρηματικοί φορείς, οι παραγωγοί φυσικού αερίου, οι χρήστες του δικτύου και οι πελάτες υποχρεούνται να τηρούν τις αντίστοιχες διατάξεις του εγκριθέντος κώδικα δικτύου.

4.   Σε περίπτωση τροποποιήσεως της νομοθεσίας ή αν ο κώδικας δικτύου εμποδίζει τον ουσιαστικό ανταγωνισμό ή την υλοποίηση των αρχών και των κανόνων για τη ρύθμιση των τιμολογίων ή επιτρέπει την αδικαιολογήτως διαφορετική μεταχείριση ορισμένων πελατών, η ρυθμιστική αρχή, αφού συμβουλευθεί τους κατόχους σχετικής αδείας επιχειρηματικούς φορείς και τους χρήστες του δικτύου, υποχρεώνει τον διαχειριστή δικτύου —τάσσοντας σε αυτόν προθεσμία και εκθέτοντας τους λόγους— σε τροποποίηση του κώδικα. Αν δεν επέλθει τροποποίηση, η ρυθμιστική αρχή δύναται να επιβάλει πρόστιμο και να τροποποιήσει αυτεπαγγέλτως τον κώδικα.

5.   Ο κώδικας δικτύου και οι τροποποιήσεις του, μαζί με την εγκριτική απόφαση της ρυθμιστικής αρχής, δημοσιεύονται, ως ενοποιημένο κείμενο, στον δικτυακό τόπο των κατόχων σχετικής αδείας επιχειρηματικών φορέων.

[…]»

17

Η E.ON Földgáz, κάτοχος αδείας μεταφοράς αερίου, υπέβαλε ενώπιον του Ούγγρου διαχειριστή του δικτύου μεταφοράς αερίου, ήτοι της FGSZ Földgázszállító Zrt. (στο εξής: διαχειριστής δικτύου) τέσσερις αιτήσεις μακροπρόθεσμης διαθέσεως δυναμικότητας στο σημείο εισόδου του αερίου που εισάγεται μέσω του διασυνδετικού αγωγού αερίου Ουγγαρίας-Αυστρίας (Hungarian-Austrian gas interconnector).

18

Δεδομένου ότι οι εν λόγω αιτήσεις υπερέβαιναν κατά πολύ τη δυναμικότητα που ήταν διαθέσιμη σε αυτό το σημείο εισόδου μετά την 1η Ιουλίου 2010, ο ως άνω διαχειριστής δικτύου ζήτησε από τη ρυθμιστική αρχή να του υποδείξει ποια συνέχεια έπρεπε να δώσει στις εν λόγω αιτήσεις.

19

Κατόπιν του ερωτήματος του διαχειριστή δικτύου, η ρυθμιστική αρχή εξέδωσε την απόφαση 98/2010 της 22ας Φεβρουαρίου 2010, που τροποποίησε την απόφαση της 25ης Ιανουαρίου 2010 περί εγκρίσεως του κώδικα δικτύου.

20

Η απόφαση 98/2010 επαναπροσδιόρισε έτσι τους κανόνες του κώδικα δικτύου σχετικά με τη διάθεση δυναμικότητας για διάστημα άνω του ενός οικονομικού έτους φυσικού αερίου (στο εξής: μακροπρόθεσμη δυναμικότητα). Από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι η ως άνω απόφαση 98/2010 τροποποίησε επίσης και τους κανόνες για τη διαχείριση της συμφορήσεως.

21

Πριν την τροποποίηση του κώδικα δικτύου με την απόφαση 98/2010, ο εν λόγω κώδικας προέβλεπε ότι ο διαχειριστής δικτύου εξέταζε, κατά τη σειρά παραλαβής τους, τις αιτήσεις μακροπρόθεσμης διαθέσεως δυναμικότητας και ότι ο ως άνω διαχειριστής διέθετε τη δυναμικότητα αυτή, εντός των ορίων της διαθέσιμης δυναμικότητας, διά της συνάψεως συμβάσεως με τους αιτούντες.

22

Βάσει των τροποποιηθέντων με την απόφαση 98/2010 κανόνων, όσον αφορά το οικονομικό έτος φυσικού αερίου 2010/2011, ο διαχειριστής δικτύου υποχρεούται να δεσμεύσει το 80 % της διαθέσιμης δυναμικότητας για τη σύναψη μακροπρόθεσμων συμβάσεων και το 20 % της εν λόγω δυναμικότητας για τη σύναψη ετήσιων συμβάσεων για το έτος αυτό. Για τα επόμενα οικονομικά έτη φυσικού αερίου, η ως άνω απόφαση προβλέπει ότι, από το οικονομικό έτος φυσικού αερίου 2011/2012, η μακροπρόθεσμη διάθεση δυναμικότητας, καθώς και η πραγματική σύναψη των συμβάσεων, πραγματοποιούνται βάσει νέων κανόνων που πρέπει να καταρτισθούν από τον διαχειριστή δικτύου με τη συνδρομή των εμπόρων φυσικού αερίου και να υποβληθούν στη ρυθμιστική αρχή προς έγκριση.

23

Η ρυθμιστική αρχή αιτιολόγησε τη θέσπιση των νέων αυτών κανόνων με την επισήμανση ότι η αρχική διαδικασία για τη διάθεση της δυναμικότητας παρέβλαπτε την ανάπτυξη του ανταγωνισμού και εμπόδιζε την είσοδο νέων φορέων στην αγορά.

24

Η E.ON Földgáz άσκησε προσφυγή ενώπιον του Fővárosi Bíróság (Πρωτοδικείου Βουδαπέστης) στις 27 Μαρτίου 2010, με αίτημα την ακύρωση των διατάξεων της αποφάσεως 98/2010 σχετικά με τους λεπτομερείς όρους διαθέσεως δυναμικότητας για το οικονομικό έτος φυσικού αερίου 2010/2011. Στις 3 Νοεμβρίου 2011 η προσφυγή της απορρίφθηκε.

25

Το Fővárosi Ítélőtábla (Εφετείο Βουδαπέστης) επίσης απέρριψε, στις 9 Μαΐου 2012, την έφεση της E.ON Földgáz, με το σκεπτικό ότι η ως άνω εταιρία δεν νομιμοποιούνταν ενεργητικώς στο πλαίσιο διαδικασίας δικαστικού ελέγχου μιας διοικητικής αποφάσεως αφορώσας τον κώδικα δικτύου. Ειδικότερα, η E.ON Földgáz δεν απέδειξε ότι είχε άμεσο σχετικό έννομο συμφέρον σε ό,τι αφορούσε τις προσβαλλόμενες διατάξεις της αποφάσεως 98/2010, στο μέτρο που η ίδια δεν είχε συνάψει σύμβαση με τον διαχειριστή δικτύου, η δε απόφαση 98/2010 αναφέρεται μόνο σε αυτόν.

26

Η E.ON Földgáz άσκησε τότε αναίρεση ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου. Υποστηρίζει ότι έχει άμεσο έννομο συμφέρον βάσει του οποίου νομιμοποιείται ενεργητικώς. Αυτό το έννομο συμφέρον απορρέει από το γεγονός ότι η απόφαση 98/2010 τροποποίησε τους κανόνες του κώδικα δικτύου βάσει των οποίων η E.ON Földgáz υπέβαλε, ως κάτοχος αδείας μεταφοράς αερίου, αιτήσεις για τη διάθεση δυναμικότητας και ότι οι νέοι κανόνες περιόρισαν το δικαίωμά της να συνάπτει συμβάσεις με αντικείμενο τη δυναμικότητα στην οποία απέβλεπαν οι αιτήσεις αυτές. Συναφώς, δεν ασκεί επιρροή το ζήτημα αν υφίστατο ισχύουσα σύμβαση μεταξύ της E.ON Földgáz και του διαχειριστή δικτύου, διότι ο κώδικας δικτύου ρυθμίζει, μεταξύ άλλων, τη διαδικασία συνάψεως τέτοιων συμβάσεων. Εξάλλου, η απόφαση 98/2010 εκδόθηκε συνεπεία της υποβολής των ως άνω αιτήσεων. Η E.ON Földgáz επισημαίνει ακόμη ότι, δυνάμει του νόμου υπ’ αριθ. XL του 2008 για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο, ο διαχειριστής δικτύου είχε την υποχρέωση, κατά τη διαδικασία καταρτίσεως του κώδικα δικτύου, να τη συμβουλευθεί, ως εμπορευόμενη φυσικό αέριο.

27

Το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι, κατά το ουγγρικό δίκαιο, ο μετέχων σε διοικητική διαδικασία δεν νομιμοποιείται ενεργητικώς για την προσβολή διοικητικής αποφάσεως παρά μόνον αν η προσφυγή του βάλλει κατά διατάξεως της ως άνω αποφάσεως η οποία θίγει ευθέως τα δικαιώματά του. Διερωτάται επομένως κατά πόσον το συμφέρον το οποίο επικαλείται η E.ON Földgáz και το οποίο η ίδια χαρακτηρίζει ως οικονομικό δύναται να συνιστά άμεσο έννομο συμφέρον ικανό να νομιμοποιήσει ενεργητικώς την εν λόγω προσφεύγουσα στο πλαίσιο ενδίκου προσφυγής κατ’ αποφάσεως με την οποία εισάγονται ρυθμίσεις στον ενεργειακό τομέα.

28

Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι είναι απαραίτητη η ερμηνεία της έννοιας του κατά τη δεύτερη και την τρίτη οδηγία «θιγόμενου μέρους». Ειδικότερα, μολονότι το Δικαστήριο έχει ερμηνεύσει την έννοια αυτή στο πλαίσιο προσφυγών κατ’ αποφάσεων που είχαν ληφθεί από τις ρυθμιστικές αρχές στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (αποφάσεις Tele2 Telecommunication, C‑426/05, EU:C:2008:103, και Arcor, C‑55/06, EU:C:2008:244), δεν υπάρχει κανένα σχετικό προηγούμενο σε ό,τι αφορά τη νομοθεσία του ενεργειακού τομέα και, πιο συγκεκριμένα, τις αποφάσεις για τους κώδικες δικτύου.

29

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, το Kúria (Ανώτατο Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

30

Με το πρώτο ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινισθεί αν η τρίτη οδηγία, της οποίας η προθεσμία μεταφοράς στο εσωτερικό δίκαιο έληγε στις 3 Μαρτίου 2011, και ιδίως οι νέες διατάξεις του άρθρου 41, παράγραφος 17, αυτής, έχει την έννοια ότι εφαρμόζεται επί προσφυγής κατ’ αποφάσεως ρυθμιστικής αρχής, όπως η επίδικη στην κύρια δίκη, εκδοθείσας πριν τη λήξη της ως άνω προθεσμίας μεταφοράς, προσφυγής εισέτι εκκρεμούσας κατά την εν λόγω ημερομηνία.

31

Το άρθρο 41, παράγραφος 17, της τρίτης οδηγίας προβλέπει ότι τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν την ύπαρξη κατάλληλων μηχανισμών σε εθνικό επίπεδο δυνάμει των οποίων μέρος θιγόμενο από την απόφαση ρυθμιστικής αρχής έχει δικαίωμα προσφυγής σε φορέα ανεξάρτητο από τα εμπλεκόμενα μέρη και από οιαδήποτε κυβέρνηση.

32

Κατά το γράμμα της, η ως άνω διάταξη έχει εφαρμογή στις περιπτώσεις στις οποίες η ρυθμιστική αρχή εξέδωσε απόφαση που έθιξε τα δικαιώματα ενός μέρους. Το αν μια περίπτωση εμπίπτει στο άρθρο 41, παράγραφος 17, της τρίτης οδηγίας πρέπει επομένως να εξετασθεί βάσει της ημερομηνίας εκδόσεως της εν λόγω αποφάσεως.

33

Έτσι, το άρθρο 41, παράγραφος 17, της τρίτης οδηγίας πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι δεν αφορά τις αποφάσεις της ρυθμιστικής αρχής οι οποίες εκδόθηκαν πριν τη λήξη της προθεσμίας μεταφοράς του άρθρου 54, παράγραφος 1, της ως άνω οδηγίας, ήτοι πριν τις 3 Μαρτίου 2011.

34

Συνεπώς, σε μια περίπτωση όπως η επίδικη στην κύρια δίκη, στην οποία η απόφαση 98/2010 εκδόθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2010, δηλαδή πριν τη λήξη της προθεσμίας μεταφοράς της τρίτης οδηγίας, η εν λόγω οδηγία δεν έχει εφαρμογή.

35

Κατά συνέπεια, στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι η τρίτη οδηγία, της οποίας η προθεσμία μεταφοράς στο εσωτερικό δίκαιο έληγε στις 3 Μαρτίου 2011, και ιδίως οι νέες διατάξεις του άρθρου 41, παράγραφος 17, αυτής, έχει την έννοια ότι δεν εφαρμόζεται επί προσφυγής κατ’ αποφάσεως ρυθμιστικής αρχής, όπως η επίδικη στην κύρια δίκη, εκδοθείσας πριν τη λήξη της ως άνω προθεσμίας μεταφοράς, προσφυγής εισέτι εκκρεμούσας κατά την εν λόγω ημερομηνία.

36

Δεδομένης της απαντήσεως που δόθηκε στο πρώτο ερώτημα, παρέλκει η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα.

37

Με το τρίτο, το τέταρτο και το πέμπτο ερώτημά του, τα οποία πρέπει να συνεξετασθούν, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινισθεί αν το άρθρο 25 της δεύτερης οδηγίας πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική νομοθεσία διέπουσα την άσκηση των προσφυγών ενώπιον του δικαστηρίου που είναι αρμόδιο για τον έλεγχο της νομιμότητας των πράξεων ρυθμιστικής αρχής, μη επιτρέπουσα, υπό περιστάσεις όπως οι επίδικες στην κύρια δίκη, να αναγνωρισθεί σε επιχειρηματικό φορέα, όπως η E.ON Földgáz, ενεργητική νομιμοποίηση για την άσκηση προσφυγής κατ’ αποφάσεως της ως άνω αρχής αφορώσας τον κώδικα δικτύου.

38

Όπως επισήμανε ο γενικός εισαγγελέας στα σημεία 36 και 37 των προτάσεών του, στη δεύτερη οδηγία δεν προβλέπεται καμία ειδική διάταξη που να έχει ως αποτέλεσμα την απονομή στους επιχειρηματίες δικαιώματος ασκήσεως ενδίκου προσφυγής κατά των αποφάσεων της ρυθμιστικής αρχής, όπως η απόφαση 98/2010.

39

Επισημαίνεται όμως ότι ο κανονισμός 1775/2005, ο οποίος είναι ο ratione temporis εφαρμοστέος κανονισμός επί των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης, θεσπίζει εναρμονισμένους κανόνες σε ό,τι αφορά την πρόσβαση των φορέων της αγοράς στο δίκτυο μεταφοράς του φυσικού αερίου.

40

Έτσι, κατά την αιτιολογική του σκέψη 23 και κατά το άρθρο του 1, παράγραφος 1, σκοπός του κανονισμού αυτού είναι η θέσπιση αμερόληπτων κανόνων για τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων των εθνικών και περιφερειακών αγορών, με σκοπό τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς αερίου.

41

Στο πλαίσιο αυτό, από το άρθρο 1, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του εν λόγω κανονισμού προκύπτει ότι αυτός έχει ιδίως ως σκοπό την καθιέρωση εναρμονισμένων αρχών όσον αφορά τους μηχανισμούς για τον καταμερισμό της δυναμικότητας και τη διαδικασία διαχειρίσεως της συμφορήσεως.

42

Το άρθρο 5 του ως άνω κανονισμού προβλέπει τις αρχές τις οποίες οφείλει να τηρεί ο διαχειριστής δικτύου μεταφοράς στο πλαίσιο της εφαρμογής των ως άνω μηχανισμών και διαδικασιών, ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσβαση των φορέων της αγοράς στο δίκτυο μεταφοράς υπό αμερόληπτες και διαφανείς συνθήκες. Δυνάμει του άρθρου 9, παράγραφοι 1 και 2, του κανονισμού 1775/2005, οι αρχές του εν λόγω άρθρου 5 εξειδικεύονται από τις κατευθυντήριες οδηγίες του παραρτήματος του ως άνω κανονισμού.

43

Εξάλλου, από την αιτιολογική σκέψη 17 και από το άρθρο 10, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 1775/2005 προκύπτει ότι, στο πλαίσιο της ασκήσεως των αρμοδιοτήτων τους, οι ρυθμιστικές αρχές υποχρεούνται να εξασφαλίζουν τη συμμόρφωση προς τις αρχές οι οποίες προβλέπονται στο άρθρο 5 και στο παράρτημα του ως άνω κανονισμού.

44

Εξ αυτού συνάγεται ότι, σε περίπτωση που ρυθμιστική αρχή εκδίδει, όπως στην υπόθεση της κύριας δίκης, απόφαση περί τροποποιήσεως των κανόνων του κώδικα δικτύου σχετικά με τον καταμερισμό της δυναμικότητας και τη διαχείριση της συμφορήσεως από τον διαχειριστή δικτύου, η ως άνω ρυθμιστική αρχή υποχρεούται να εξασφαλίζει τη συμμόρφωση προς τις αρχές που τίθενται από τον κανονισμό 1775/2005 και, ιδίως, προς τις αρχές τις οποίες προβλέπει το άρθρο 5 αυτού, σε συνδυασμό με το παράρτημα του ως άνω κανονισμού.

45

Όσον αφορά το ζήτημα αν το άρθρο 5 του κανονισμού 1775/2005, σε συνδυασμό με το παράρτημα του ως άνω κανονισμού, απονέμει δικαιώματα σε επιχειρηματικό φορέα, όπως είναι η E.ON Földgáz υπό τις περιστάσεις της υποθέσεως της κύριας δίκης, τα οποία η ρυθμιστική αρχή υποχρεούται να σέβεται όταν εκδίδει απόφαση με την οποία τροποποιούνται οι βάσει κανονιστικής ρυθμίσεως υποχρεώσεις του διαχειριστή δικτύου όσον αφορά τις διαδικασίες για την πρόσβαση στο δίκτυο αυτό, τονίζεται ότι η E.ON Földgáz, ως κάτοχος αδείας για τη μεταφορά αερίου στο δίκτυο αυτό, πρέπει να θεωρείται ως χρήστης του δικτύου κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 1, σημείο 11, του κανονισμού 1775/2005. Ειδικότερα, βάσει του γράμματος της ως άνω διατάξεως, δεν έχει σημασία, για την απόκτηση της ιδιότητας του χρήστη του δικτύου, το αν ένας τέτοιος επιχειρηματικός φορέας όντως συνήψε σύμβαση με τον διαχειριστή δικτύου, στο μέτρο που την ιδιότητα αυτή έχει κάθε πελάτης ή πιθανός πελάτης του διαχειριστή δικτύου.

46

Λαμβανομένου υπόψη εν συνεχεία του σκοπού που επιδιώκεται από τον κανονισμό 1775/2005, όπως υπενθυμίζεται στη σκέψη 41 της παρούσας αποφάσεως, οι αρχές τις οποίες προβλέπει το άρθρο 5 του ως άνω κανονισμού, σε συνδυασμό με το παράρτημα του εν λόγω κανονισμού, πρέπει να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι συνιστούν μέτρα προστασίας των χρηστών οι οποίοι επιθυμούν να αποκτήσουν πρόσβαση στο δίκτυο και επομένως μέτρα ικανά να τους απονείμουν δικαιώματα (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση Tele2 Telecommunication, C‑426/05, EU:C:2008:103, σκέψη 34).

47

Ιδίως, όσον αφορά τους μηχανισμούς για τον καταμερισμό της δυναμικότητας και τις διαδικασίες για τη διαχείριση της συμφορήσεως, από το σημείο 2.1.3 του παραρτήματος του κανονισμού 1775/2005 προκύπτει ότι οι ως άνω μηχανισμοί και διαδικασίες δεν εμποδίζουν την είσοδο νεοεισερχόμενων στην αγορά ούτε δημιουργούν αδικαιολόγητους φραγμούς για την είσοδο στην αγορά. Επιπλέον, οι μηχανισμοί αυτοί δεν εμποδίζουν τους φορείς της αγοράς, περιλαμβανομένων των νεοεισερχόμενων στην αγορά και των εταιριών με μικρό μερίδιο αγοράς, να ανταγωνίζονται αποτελεσματικά.

48

Από τις ανωτέρω σκέψεις προκύπτει ότι επιχειρηματικός φορέας, όπως η E.ON Földgáz υπό τις περιστάσεις της υποθέσεως της κύριας δίκης, έχει ορισμένα δικαιώματα δυνάμει του άρθρου 5 του κανονισμού 1775/2005, σε συνδυασμό με το παράρτημα του ως άνω κανονισμού, και πρέπει να θεωρείται ως δυνητικώς θιγείς ως προς τα δικαιώματα αυτά από απόφαση της ρυθμιστικής αρχής με την οποία τροποποιούνται οι κανόνες του κώδικα δικτύου σχετικά με τον καταμερισμό της δυναμικότητας και τη διαχείριση της συμφορήσεως.

49

Κατά πάγια νομολογία όμως, ελλείψει σχετικής νομοθεσίας της Ένωσης, στην εσωτερική έννομη τάξη κάθε κράτους μέλους εναπόκειται ο καθορισμός των αρμόδιων δικαστηρίων και η ρύθμιση των δικονομικών λεπτομερειών των ενδίκων προσφυγών που αποσκοπούν στη διασφάλιση των δικαιωμάτων που αντλούν οι πολίτες από το δίκαιο της Ένωσης· πάντως, τα κράτη μέλη έχουν, σε κάθε περίπτωση, την ευθύνη της διασφάλισης της αποτελεσματικής προστασίας των δικαιωμάτων αυτών (απόφαση Mono Car Styling, C‑12/08, EU:C:2009:466, σκέψη 48 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

50

Έτσι, μολονότι η ενεργητική νομιμοποίηση και το έννομο συμφέρον του πολίτη για την άσκηση αγωγής ή προσφυγής ρυθμίζονται καταρχήν από το εθνικό δίκαιο, το δίκαιο της Ένωσης απαιτεί εντούτοις, πέρα από την τήρηση των αρχών της ισοδυναμίας και της αποτελεσματικότητας, να μη θίγει η εθνική νομοθεσία το δικαίωμα σε αποτελεσματική δικαστική προστασία, όπως το δικαίωμα αυτό προβλέπεται στο άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση Mono Car Styling, C‑12/08, EU:C:2009:466, σκέψη 49 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

51

Βάσει του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων, στο τρίτο, στο τέταρτο και το πέμπτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 5 του κανονισμού 1775/2005, σε συνδυασμό με το παράρτημα του ως άνω κανονισμού, και το άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε εθνική νομοθεσία διέπουσα την άσκηση των προσφυγών ενώπιον του δικαστηρίου που είναι αρμόδιο για τον έλεγχο της νομιμότητας των πράξεων ρυθμιστικής αρχής, μη επιτρέπουσα, υπό περιστάσεις όπως οι επίδικες στην κύρια δίκη, να αναγνωρισθεί σε επιχειρηματικό φορέα, όπως η E.ON Földgáz, ενεργητική νομιμοποίηση για την άσκηση προσφυγής κατ’ αποφάσεως της ως άνω αρχής αφορώσας τον κώδικα δικτύου.

52

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τέταρτο τμήμα) αποφαίνεται: