Διάταξη του Δικαστηρίου (έκτο τμήμα) της 13ης Ιουνίου 2012 —
GREP κατά Freistaat Bayern

(Υπόθεση C-156/12)

«Άρθρο 104, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, του Κανονισμού Διαδικασίας – Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Άρθρα 47 και 51, παράγραφος 1 – Εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης – Ένδικο βοήθημα κατά αποφάσεως περί κηρύξεως της εκτελεστότητας αποφάσεως που έχει εκδοθεί σε άλλο κράτος μέλος και με την οποία διατάσσεται κατάσχεση – Αποτελεσματική ένδικη προστασία – Δικαίωμα προσβάσεως σε δικαστήριο – Ευεργέτημα πενίας – Εθνική ρύθμιση αποκλείουσα την παροχή του ευεργετήματος πενίας σε νομικά πρόσωπα»

1.                     Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση των αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Κανονισμός 44/2001 – Αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων – Αντικείμενο των συναφών άρθρων του εν λόγω κανονισμού (Κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου) (βλ. σκέψη 32)

2.                     Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία και εκτέλεση των αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις – Κανονισμός 44/2001 – Αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων – Ένδικο βοήθημα κατά αποφάσεως περί κηρύξεως της εκτελεστότητας διατάξεως περί κατασχέσεως – Προσφυγή συνιστώσα εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης κατά την έννοια του άρθρου 51 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δυνατότητα επικλήσεως της αρχής της αποτελεσματικής ένδικης προστασίας την οποία καθιερώνει το άρθρο 47 του Χάρτη (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 47 και 51· κανονισμός 44/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 43) (βλ. σκέψεις 31, 33-35, 37, 43 και διατακτ.)

3.                     Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Καθιέρωση από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Εθνική ρύθμιση εξαρτώσα την προσφυγή στη δικαιοσύνη από την προκαταβολή των εξόδων της δίκης και/ή των εξόδων παραστάσεως δικηγόρου – Μη παροχή του ευεργετήματος πενίας σε νομικό πρόσωπο το οποίο αδυνατεί να προκαταβάλει τα συναφή έξοδα – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις – Εκτίμηση του εθνικού δικαστηρίου (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47) (βλ. σκέψεις 38-42, 44-47 και διατακτ.)

Αντικείμενο

Αίτηση προδικαστικής αποφάσεως – Landesgericht Salzburg – Ερμηνεία του άρθρου 51, παράγραφος 1, πρώτη περίοδος, και του άρθρου 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και, επικουρικώς, του άρθρου 43, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 44/2001 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2000, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ 2001, L 12, σ. 1), και του άρθρου 6, παράγραφος 1, της Συμβάσεως για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών – Πεδίο εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων – Διαδικασία για την εκτέλεση αποφάσεως που έχει εκδοθεί σε άλλο κράτος μέλος – Ευεργέτημα πενίας – Ζήτημα αν επιτρέπεται εθνική ρύθμιση αποκλείουσα την παροχή του εν λόγω δικαιώματος στα νομικά πρόσωπα

Διατακτικό

Το ένδικο βοήθημα που ασκείται κατ’ εφαρμογή του άρθρου 43 του κανονισμού (ΕΚ) 44/2001 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2000, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, κατά αποφάσεως εκδοθείσας σύμφωνα με τα άρθρα 38 έως 42 του εν λόγω κανονισμού για την κήρυξη της εκτελεστότητας διατάξεως περί κατασχέσεως, με την οποία διατάσσονται συντηρητικές κατασχέσεις, συνιστά εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης κατά την έννοια του άρθρου 51 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αρχή της αποτελεσματικής ένδικης προστασίας, όπως αυτή κατοχυρώνεται με το άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορεί να καλύπτει το δικαίωμα απαλλαγής από την καταβολή των δικαστικών εξόδων ή/και των εξόδων για την παράσταση δικηγόρου στο πλαίσιο δίκης.

Εντούτοις, στον εθνικό δικαστή εναπόκειται να ελέγξει αν οι προϋποθέσεις για την παροχή του εν λόγω ευεργετήματος συνιστούν περιορισμό του δικαιώματος προσβάσεως στη δικαιοσύνη θίγοντα τον ίδιο τον πυρήνα του, αν κατατείνουν στην επίτευξη θεμιτού σκοπού και αν μεταξύ των χρησιμοποιούμενων μέσων και του επιδιωκόμενου σκοπού υφίσταται εύλογη σχέση αναλογικότητας.

Στο πλαίσιο της εκτιμήσεως αυτής, ο εθνικός δικαστής μπορεί να λάβει υπόψη το αντικείμενο της διαφοράς, τις εύλογες πιθανότητες νίκης του αιτούντος το ευεργέτημα, το πόσο σοβαρό είναι για τον ίδιο το διακύβευμα, την πολυπλοκότητα της εφαρμοστέας νομοθεσίας και διαδικασίας, καθώς και τη δυνατότητα του αιτούντος το ευεργέτημα να υπερασπισθεί αποτελεσματικά την υπόθεσή του. Για να εκτιμήσει την αναλογικότητα, ο εθνικός δικαστής μπορεί επίσης να λάβει υπόψη το ύψος των δικαστικών εξόδων που πρέπει να προκαταβληθούν και το αν ενδεχομένως συνιστούν ή όχι ανυπέρβλητο εμπόδιο στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη.

Όσον αφορά ειδικότερα τα νομικά πρόσωπα, ο εθνικός δικαστής μπορεί να λάβει υπόψη την κατάστασή τους. Στο πλαίσιο αυτό, μπορεί να συνεκτιμήσει, μεταξύ άλλων, τη μορφή του οικείου νομικού προσώπου και τον κερδοσκοπικό ή μη χαρακτήρα του, καθώς και την οικονομική επιφάνεια των εταίρων ή μετόχων του και το κατά πόσον μπορούν να εξεύρουν τα αναγκαία για την άσκηση της αγωγής ποσά.