Υπόθεση C‑595/12
Loredana Napoli
κατά
Ministero della Giustizia – Dipartimento dell’Amministrazione penitenziaria
(αίτηση του Tribunale amministrativo regionale per il Lazio για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)
«Προδικαστική παραπομπή — Κοινωνική πολιτική — Οδηγία 2006/54/ΕΚ — Ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών σε θέματα απασχόλησης και εργασίας — Πρόγραμμα κατάρτισης για την κτήση της ιδιότητας του δημοσίου υπαλλήλου — Αποκλεισμός λόγω παρατεταμένης απουσίας — Απουσία λόγω άδειας μητρότητας»
Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 6ης Μαρτίου 2014
Κοινωνική πολιτική – Άνδρες και γυναίκες εργαζόμενοι – Πρόσβαση σε απασχόληση και όροι εργασίας – Ίση μεταχείριση – Επαγγελματική κατάρτιση η οποία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της απασχόλησης και είναι υποχρεωτική για την απόκτηση της δυνατότητας οριστικού διορισμού σε θέση δημοσίου υπαλλήλου καθώς και για τη βελτίωση των όρων και των συνθηκών εργασίας – Εθνική νομοθεσία αποκλείουσα γυναίκα που έχει λάβει άδεια μητρότητας από μια τέτοια κατάρτιση, ενώ παράλληλα της διασφαλίζει το δικαίωμα συμμετοχής στο επόμενο πρόγραμμα κατάρτισης, του οποίου όμως η ημερομηνία διοργάνωσης είναι αβέβαιη – Δεν επιτρέπεται
(Οδηγία 2006/54 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 15)
Κοινωνική πολιτική – Άνδρες και γυναίκες εργαζόμενοι – Πρόσβαση σε απασχόληση και όροι εργασίας – Ίση μεταχείριση – Άρθρο 14, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/54 – Πεδίο εφαρμογής – Εθνική νομοθεσία η οποία δεν προβλέπει μεν ότι συγκεκριμένη δραστηριότητα ασκείται αποκλειστικά από άρρενες εργαζόμενους, αλλά καθυστερεί την πρόσβαση στη δραστηριότητα αυτή των γυναικών εργαζομένων που δεν μπόρεσαν να λάβουν πλήρη επαγγελματική κατάρτιση λόγω υποχρεωτικής άδειας μητρότητας – Δεν εμπίπτει
(Οδηγία 2006/54 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 14 § 2)
Κοινωνική πολιτική – Άνδρες και γυναίκες εργαζόμενοι – Πρόσβαση σε απασχόληση και όροι εργασίας – Ίση μεταχείριση –Οδηγία 2006/54 – Άρθρα 14, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, και 15 – Άμεσο αποτέλεσμα – Υποχρεώσεις και εξουσίες του εθνικού δικαστηρίου – Μη εφαρμογή των αντίθετων προς τα άρθρα αυτά εθνικών διατάξεων
(Οδηγία 2006/54 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 14 § 1, στοιχείο γʹ, και 15)
Το άρθρο 15 της οδηγίας 2006/54, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική νομοθεσία η οποία αποκλείει, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, γυναίκα που έχει λάβει άδεια μητρότητας από επαγγελματική κατάρτιση η οποία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της απασχόλησής της και είναι υποχρεωτική για να αποκτήσει τη δυνατότητα οριστικού διορισμού σε θέση δημοσίου υπαλλήλου καθώς και για να βελτιώσει τους όρους και τις συνθήκες εργασίας της, ενώ παράλληλα της διασφαλίζει το δικαίωμα συμμετοχής στο επόμενο πρόγραμμα κατάρτισης, του οποίου όμως η ημερομηνία διοργάνωσης είναι αβέβαιη.
Συγκεκριμένα, ο αποκλεισμός από το πρώτο πρόγραμμα κατάρτισης και η συνακόλουθη απαγόρευση συμμετοχής στην εξέταση που επιβεβαιώνει την επιτυχή παρακολούθηση του προγράμματος αυτού έχουν ως συνέπεια μια γυναίκα να χάσει μια ευκαιρία να τύχει, όπως και οι συνάδελφοί της, μιας βελτιώσεως των όρων εργασίας και συνεπώς πρέπει να θεωρηθούν ότι συνιστούν δυσμενή μεταχείριση κατά την έννοια του άρθρου 15 της οδηγίας 2006/54
Μολονότι οι αρμόδιες εθνικές αρχές διαθέτουν, ανάλογα με τις περιστάσεις, ορισμένη διακριτική ευχέρεια όταν θεσπίζουν μέτρα τα οποία θεωρούν αναγκαία για την προάσπιση της δημόσιας ασφάλειας ενός κράτους μέλους, οφείλουν εντούτοις, εφόσον θεσπίζουν μέτρα που συνιστούν παρέκκλιση από θεμελιώδες δικαίωμα, όπως η ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών της οποίας την εφαρμογή επιδιώκει να διασφαλίσει η οδηγία 2006/54, να τηρούν την αρχή της αναλογικότητας, η οποία συγκαταλέγεται μεταξύ των γενικών αρχών του δικαίου της Ένωσης
Επιβάλλεται όμως η διαπίστωση ότι η προαναφερθείσα εθνική νομοθεσία, η οποία προβλέπει τον αυτόματο αποκλεισμό από το πρόγραμμα κατάρτισης και συνεπάγεται την απώλεια της δυνατότητας συμμετοχής στην εξέταση που διοργανώνεται εν συνεχεία, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ούτε το στάδιο του εν λόγω προγράμματος κατά το οποίο λαμβάνεται η άδεια μητρότητας ούτε η ήδη κτηθείσα κατάρτιση, και η οποία απλώς αναγνωρίζει στη γυναίκα που έλαβε την άδεια αυτή το δικαίωμα να μετάσχει σε πρόγραμμα κατάρτισης που θα οργανωθεί σε μεταγενέστερη αλλά αβέβαιη ημερομηνία, δεν φαίνεται να συνάδει με την εν λόγω αρχή της αναλογικότητας.
(βλ. σκέψεις 33, 35, 36-39, διατακτ. 1)
Το άρθρο 14, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/54, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, δεν έχει εφαρμογή σε εθνική νομοθεσία η οποία δεν προβλέπει μεν ότι συγκεκριμένη δραστηριότητα ασκείται αποκλειστικά από άρρενες εργαζόμενους, αλλά καθυστερεί την πρόσβαση στη δραστηριότητα αυτή των γυναικών εργαζομένων που δεν μπόρεσαν να λάβουν πλήρη επαγγελματική κατάρτιση λόγω υποχρεωτικής άδειας μητρότητας
(βλ. σκέψη 43, διατακτ. 2)
Το άρθρο 14, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, που περιέχει διατάξεις που θέτουν σε εφαρμογή την αρχή της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, και το άρθρο 15, σχετικά με την επιστροφή ύστερα από άδεια μητρότητας, της οδηγίας 2006/54, είναι αρκούντως σαφή, ακριβή και απαλλαγμένα αιρέσεων ώστε να παράγουν άμεσο αποτέλεσμα
Επομένως, τα άρθρα αυτά μπορεί να τα επικαλεστεί ένας πολίτης κατά του οικείου κράτους μέλους και να τα εφαρμόσει εθνικό δικαστήριο προκειμένου να αποκλεισθεί η εφαρμογή κάθε εθνικής διάταξης που δεν συνάδει με τα εν λόγω άρθρα
(βλ. σκέψεις 50, 51, διατακτ. 3)