1. 

Το Δικαστήριο καλείται εκ νέου να αποφανθεί επί της ερμηνείας του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/83/ΕΚ ( 2 ) (η οποία κατ’ ουσίαν μεταφέρει στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το άρθρο 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης, της 28ης Ιουλίου 1951, για το καθεστώς των προσφύγων ( 3 )) όσον αφορά την έννοια των «ευεργετημάτων της παρούσας οδηγίας» τα οποία δικαιούνται Παλαιστίνιοι πρόσφυγες που έτυχαν στο παρελθόν της προστασίας ή της συνδρομής του UNRWA ( 4 ) σε περίπτωση που «η εν λόγω προστασία ή συνδρομή έχει παύσει για οποιοδήποτε λόγο».

2. 

Για πρώτη φορά, ανάλογα ερωτήματα σχετικά με την ερμηνεία των δύο αυτών εκφράσεων είχαν υποβληθεί –με σχεδόν πανομοιότυπη διατύπωση– στην υπόθεση Bolbol ( 5 ). Εντούτοις, σε εκείνη την υπόθεση, η προσφεύγουσα δεν είχε τύχει προστασίας ή συνδρομής από το UNRWA πριν εγκαταλείψει τη Λωρίδα της Γάζας για να ζητήσει άσυλο στην Ουγγαρία (η αίτησή της στηρίχτηκε σε δικαίωμα για προστασία ή συνδρομή). Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν συνέτρεχε λόγος να αναλύσει ούτε τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει παύσει για οποιονδήποτε λόγο η προστασία ή η συνδρομή ούτε τη φύση των ευεργετημάτων τα οποία χορηγεί η οδηγία σε περίπτωση τέτοιας παύσης.

3. 

Παρά ταύτα, με τις προτάσεις που ανέπτυξα στην υπόθεση Bolbol, τοποθετήθηκα επί των ζητημάτων αυτών. Τόσο οι εν λόγω προτάσεις όσο και η απόφαση που εξέδωσε το Δικαστήριο στην υπόθεση αυτή περιλαμβάνουν σε μεγάλη έκταση το σχετικό πραγματικό και νομοθετικό πλαίσιο. Θα περιοριστώ επομένως να επαναλάβω μόνον τις βασικές διατάξεις. Θα ήθελα επίσης να παραπέμψω στα όσα ανέπτυξα στις προτάσεις μου επί της υποθέσεως Bolbol σχετικά με τα δύο ερωτήματα που υποβάλλονται εκ νέου στο Δικαστήριο. Και στην περίπτωση αυτή, θα επαναλάβω μόνον όσα κρίνω απαραίτητο να παρουσιαστούν στο πλαίσιο της υπό κρίση υπόθεσης.

4.

Βάσει του άρθρου 1 Α, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, της σύμβασης της Γενεύης, ως «πρόσφυγας» νοείται κάθε πρόσωπο το οποίο «εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητος, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων ευρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την υπηκοότητα και δεν δύναται ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να απολαύει της προστασίας της χώρας αυτής, ή, εφόσον δεν έχει υπηκοότητα και εξαιτίας τέτοιων γεγονότων ευρίσκεται εκτός της χώρας της προηγούμενης συνήθους διαμονής του, δεν δύναται ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να επιστρέψει σε αυτήν».

5.

Το άρθρο 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης προβλέπει τα εξής:

«Η Σύμβασις αύτη δεν εφαρμόζεται επί προσώπων άτινα απολαύουν σήμερον προστασίας ή συνδρομής παρεχομένης ουχί υπό του Υπάτου Αρμοστού των Ηνωμένων Εθνών διά τους πρόσφυγας [ ( 6 ) ] αλλά εκ μέρους ετέρου οργάνου ή Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών.

Όταν η ως άνω προστασία ή συνδρομή παύση παρεχομένη δι’ οιανδήποτε αιτίαν χωρίς συγχρόνως να έχη οριστικώς ρυθμισθή η τύχη των προσώπων τούτων, συμφώνως προς τας υπό της Γενικής Συνελεύσεως των Ηνωμένων Εθνών ληφθείσας σχετικάς αποφάσεις, τα πρόσωπα ταύτα θα απολαύουν αυτομάτως των εκ της Συμβάσεως ταύτης απορρεόντων ευεργετημάτων.»

6.

Αξίζει να επισημανθεί ότι, στη γαλλική απόδοση του κειμένου της σύμβασης της Γενεύης, που αποτελεί την έτερη αυθεντική γλωσσική της έκδοση, η τελευταία περίοδος του τελευταίου εδαφίου έχει ως εξής: «ces personnes bénéficieront de plein droit du régime de cette convention» (τα πρόσωπα αυτά θα δικαιούνται αυτοδικαίως τα ευεργετήματα της παρούσας σύμβασης).

7.

Απηχώντας το πνεύμα της εν λόγω σύμβασης, το άρθρο 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2004/12 ορίζει ότι ως «πρόσφυγας» νοείται «ο υπήκοος τρίτης χώρας ο οποίος, συνεπεία βάσιμου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα, ευρίσκεται εκτός της χώρας της ιθαγένειάς του και δεν είναι σε θέση ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να θέσει εαυτόν υπό την προστασία της εν λόγω χώρας ή ο ανιθαγενής ο οποίος, ευρισκόμενος εκτός της χώρας της προηγούμενης συνήθους διαμονής του για τους ίδιους προαναφερθέντες λόγους, δεν είναι σε θέση ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να επιστρέψει σε αυτήν και στον οποίο δεν έχει εφαρμογή το άρθρο 12».

8.

Η παράγραφος 1 του άρθρου 12 της οδηγίας, το οποίο εντάσσεται στο κεφάλαιο ΙΙΙ (που τιτλοφορείται: Χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα), αναπαράγει το άρθρο 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης. Η παράγραφος αυτή έχει ως εξής:

«Υπήκοος τρίτης χώρας ή ανιθαγενής αποκλείεται από το καθεστώς πρόσφυγα εφόσον:

[…]».

9.

Είναι επίσης σκόπιμο να ληφθούν υπόψη και οι ακόλουθες διατάξεις, οι οποίες οριοθετούν το πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργεί το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ.

10.

Το άρθρο 13 της οδηγίας, το οποίο εντάσσεται στο κεφάλαιο IV [που τιτλοφορείται: Καθεστώς πρόσφυγα], προβλέπει ότι το καθεστώς πρόσφυγα χορηγείται σε υπηκόους τρίτων χωρών ή σε ανιθαγενείς που πληρούν τις οικείες προϋποθέσεις σύμφωνα με τα κεφάλαια ΙΙ [Αξιολόγηση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας] και ΙΙΙ [Χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα]. Ως προς την αξιολόγηση, το άρθρο 4 επιβάλλει η αξιολόγηση των αιτήσεων να πραγματοποιείται σε εξατομικευμένη βάση και να περιλαμβάνει τη συνεκτίμηση πλήθους συναφών πραγματικών περιστατικών, η απόδειξη των οποίων απόκειται στον αιτούντα.

11.

Το κεφάλαιο V αφορά την αναγνώριση προσώπου ως δικαιούχου επικουρικής προστασίας και το κεφάλαιο VI το καθεστώς επικουρικής προστασίας. Το άρθρο 18 προβλέπει τη χορήγηση τέτοιου καθεστώτος σε υπηκόους τρίτων χωρών ή σε ανιθαγενείς που πληρούν τις οικείες προϋποθέσεις σύμφωνα με τα κεφάλαια ΙΙ και V. Ο ορισμός του «προσώπου που δικαιούται επικουρική προστασία» στο άρθρο 2, στοιχείο εʹ, είναι παρόμοιος με τον ορισμό του πρόσφυγα, διαφέροντας κατ’ ουσίαν κατά το ότι το κριτήριο του βάσιμου φόβου δίωξης (λόγω συμμετοχής σε ομάδα) αντικαθίσταται από το κριτήριο του πραγματικού κινδύνου να υποστεί σοβαρή βλάβη (ως άτομο).

12.

Το κεφάλαιο VII της οδηγίας (άρθρα 20 έως 34) προσδιορίζει το περιεχόμενο της διεθνούς προστασίας (τόσο ως προς το καθεστώς του πρόσφυγα όσο και ως προς αυτό της επικουρικής προστασίας), υπό την επιφύλαξη των δικαιωμάτων που κατοχυρώνει η σύμβαση της Γενεύης (άρθρο 20, παράγραφοι 1 και 2). Το άρθρο 21, παράγραφος 1, επιβάλλει στα κράτη μέλη να σέβονται την αρχή της μη επαναπροώθησης σύμφωνα με τις διεθνείς τους υποχρεώσεις. Σε γενικές γραμμές, το περιεχόμενο της προστασίας είναι το ίδιο τόσο ως προς το καθεστώς του πρόσφυγα όσο και ως προς αυτό της επικουρικής προστασίας. Οι κύριες διαφορές αφορούν την έκδοση αδειών διαμονής και ταξιδιωτικών εγγράφων, όπου το καθεστώς του πρόσφυγα συνεπάγεται τη χορήγηση δικαιωμάτων με ελαφρώς ευρύτερο περιεχόμενο ( 8 ) ..

13.

Η διαφορά της κύριας δίκης αφορά τρεις Παλαιστίνιους ανιθαγενείς οι οποίοι, αφού εγκατέλειψαν τον Λίβανο, όπου ζούσαν σε καταυλισμούς προσφύγων εντός των οποίων το UNRWA εξασφάλιζε συνδρομή όπως την παροχή εκπαίδευσης, υγειονομικής περίθαλψης, αρωγής και κοινωνικών υπηρεσιών, μετέβησαν στην Ουγγαρία ζητώντας τη χορήγηση ασύλου.

14.

Από την αίτηση για την έκδοση προδικαστικής απόφασης προκύπτει ότι ο Mostafa Abdel El Karem El Kott ζούσε στον καταυλισμό της περιοχής Ein El-Hilweh. Εργαζόταν εκτός του καταυλισμού αλλά, καθόσον τα χρήματα που κέρδιζε δεν επαρκούσαν για να συντηρεί την οικογένειά του, άρχισε να ασχολείται με το εμπόριο οινοπνευματωδών ποτών εντός του καταυλισμού. Κατόπιν τούτου, μαχητές της οργάνωσης Jund el-Sham πυρπόλησαν το σπίτι του και τον απείλησαν. Ο Mostafa Abdel El Karem El Kott εγκατέλειψε τον καταυλισμό και διέφυγε από τον Λίβανο, όπου ήταν βέβαιος ότι θα εντοπιζόταν. Στην Ουγγαρία, η Bevándorlási és Állampolgársági Hivatal (Υπηρεσία μετανάστευσης και ιθαγένειας, στο εξής: BAH) δεν του χορήγησε μεν το καθεστώς πρόσφυγα, εξέδωσε ωστόσο υπέρ αυτού απόφαση περί μη επαναπροώθησης αποκλείοντας την επιστροφή του.

15.

Ο Chadi Amin A Radi έχασε την κατοικία του στον καταυλισμό της περιοχής Nahr el Bared του Λιβάνου, ο οποίος καταστράφηκε κατά τη διάρκεια εχθροπραξιών μεταξύ του λιβανικού στρατού και της ισλαμικής οργάνωσης Fatah. Καταστράφηκαν επίσης η κατοικία και η επιχείρηση της οικογένειάς του. Δεδομένου ότι ο γειτονικός καταυλισμός της περιοχής Baddawi δεν διέθετε επαρκή χώρο, ο Chadi Amin A Radi, μαζί με τους γονείς και τα αδέλφια του, κατέλυσε στο σπίτι ενός γνωστού στην Τρίπολη. Εντούτοις, κατά το διάστημα αυτό, Λιβανέζοι στρατιώτες τους προσέβαλλαν, τους κακοποιούσαν, τους έθεταν αυθαίρετα υπό κράτηση, τους βασάνιζαν και τους μεταχειρίζονταν εξευτελιστικά. Ο Chadi Amin A Radi θεώρησε ότι, ως Παλαιστίνιοι, στερούνταν δικαιωμάτων και, ως εκ τούτου, εγκατέλειψε τον Λίβανο με τον πατέρα του. Και στην περίπτωση αυτή, η ΒΑΗ δεν χορήγησε στον ενδιαφερόμενο το καθεστώς πρόσφυγα, εξέδωσε ωστόσο υπέρ αυτού απόφαση περί μη επαναπροώθησης.

16.

Ο Hazem Kamel Ismail ζούσε με την οικογένειά του στον καταυλισμό προσφύγων της περιοχής Ein El-Hilweh. Κατά τη διάρκεια ενόπλων συγκρούσεων μεταξύ της Fatah και της Jund el-Sham, ομάδες εξτρεμιστών ήθελαν να χρησιμοποιήσουν τη σκεπή του σπιτιού του Hazem Kamel Ismail. Όταν αυτός δεν συγκατατέθηκε, οι εξτρεμιστές τον απείλησαν υποπτευόμενοι ότι είναι πράκτορας του εχθρού. Δεδομένου ότι ο Hazem Kamel Ismail δεν ήταν σε θέση να κινητοποιήσει καμία οργάνωση για την προστασία του, διέφυγε στη Βηρυτό με την οικογένειά του. Μη αισθανόμενοι όμως ασφαλείς, αποφάσισαν να διαφύγουν στην Ουγγαρία. Ενώπιον των εκεί αρχών, o Hazem Kamel Ismail προσκόμισε, αφενός, πιστοποιητικό θεωρημένο από την παλαιστινιακή λαϊκή επιτροπή, το οποίο βεβαιώνει ότι εκείνος και η οικογένειά του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή Ein El-Hilweh για λόγους ασφάλειας καθώς και εξαιτίας απειλών που δέχονταν από φανατικούς ισλαμιστές, καθώς και, αφετέρου, φωτογραφίες της κατεστραμμένης τους κατοικίας. Η ΒΑΗ δεν χορήγησε στον Hazem Kamel Ismail το καθεστώς πρόσφυγα, χορήγησε ωστόσο στην οικογένειά του επικουρική προστασία.

17.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση επιβεβαιώθηκε ότι, κατά τη διεκπεραίωση των σχετικών αιτήσεων, η ΒΑΗ αντιμετώπισε τους Μ. Abed El Karem El Kott, C. Amin A Radi και H. Kamel Ismail ως συνήθεις αιτούντες τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα, εξετάζοντας τις αιτήσεις τους σύμφωνα με την οδηγία 2005/85 ( 9 ) και καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι αυτοί δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει το άρθρο 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2004/83. Ως εκ τούτου, η εν λόγω αρχή εκτιμά ότι οι αιτούντες εμπίπτουν μεν στο προσωπικό πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, ωστόσο, το γεγονός και μόνον ότι έτυχαν στο παρελθόν, αλλά όχι πλέον, της συνδρομής του UNRWA, δεν αρκεί για να δικαιολογήσει τη χορήγηση σε αυτούς του καθεστώτος πρόσφυγα.

18.

Και οι τρεις ανωτέρω άσκησαν προσφυγή ενώπιον του Fővárosi Bíróság (Πρωτοδικείου Βουδαπέστης) κατά της πράξης με την οποία η BAH αρνήθηκε να τους χορηγήσει το καθεστώς πρόσφυγα. Η ENSZ Menekültügyi Főbiztosság (Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, στο εξής: UNHCR) παρενέβη στην κύρια δίκη.

19.

Το Fővárosi Bíróság υπέβαλε αίτηση έκδοσης προδικαστικής απόφασης με τα ακόλουθα ερωτήματα:

«Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/83/ΕΚ:

20.

Το πρώτο από τα ανωτέρω ερωτήματα είναι πανομοιότυπο με το τρίτο ερώτημα που υπέβαλε το ίδιο δικαστήριο στην υπόθεση Bolbol· το δεύτερο είναι κατ’ ουσίαν πανομοιότυπο με το δεύτερο ερώτημα που είχε υποβληθεί στην υπόθεση εκείνη.

21.

Γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν ο H. Kamel Ismail, η UNHCR, η Βελγική, η Γερμανική, η Γαλλική, η Ουγγρική και η Ρουμανική Κυβέρνηση και η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και η Επιτροπή, όλοι δε οι ανωτέρω εκπροσωπήθηκαν κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση της 15ης Μαΐου 2012. Οι γραπτές παρατηρήσεις των M. Abed El Karem El Kott και C. Amin A Radi παρελήφθησαν 18 ημέρες μετά την εκπνοή της δίμηνης προθεσμίας που τάσσει η δεύτερη παράγραφος του άρθρου 23 του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο τις απέρριψε ως εκπρόθεσμες. Ο δικηγόρος των ενδιαφερομένων δεν ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση να παραστεί στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση.

22.

Με τις προτάσεις μου στην υπόθεση Bolbol, προσέγγισα τα υποβληθέντα ερωτήματα ερμηνεύοντας καταρχάς τη σύμβαση της Γενεύης, μεταφέροντας εν συνεχεία τα αποτελέσματα της ερμηνείας αυτής στην οδηγία προκειμένου να δώσω απάντηση στα ίδια τα προδικαστικά ερωτήματα ( 10 ).

23.

Κατά πρώτο λόγο, από τη σύμβαση της Γενεύης άντλησα ορισμένες κατευθυντήριες αρχές. Τις παραθέτω συνοπτικά:

24.

Από τις αρχές αυτές συνήγαγα τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Το κατά πόσον οι εν λόγω εκτοπισθέντες Παλαιστίνιοι δικαιούνται τα ευεργετήματα της σύμβασης της Γενεύης εξαρτάται από τον λόγο για τον οποίο έπαυσαν να απολαύουν της εν λόγω συνδρομής:

– αν τούτο οφείλεται σε περιστάσεις ανεξάρτητες της βούλησής τους, δικαιούνται αυτοδικαίως το καθεστώς πρόσφυγα (αρχή της ειδικής μεταχείρισης και μέριμνας),

25.

Μεταφέροντας τα συμπεράσματα αυτά στην ερμηνεία της οδηγίας, κατέληξα, όσον αφορά το δεύτερο και το τρίτο από τα προδικαστικά ερωτήματα, ότι:

26.

Κατόπιν της διαδικασίας στην υπό κρίση υπόθεση, το Δικαστήριο έχει στη διάθεσή του μια πληρέστερη σειρά εκτιμήσεων, οι οποίες αναπτύσσουν περαιτέρω εκείνες που εκτέθηκαν στο πλαίσιο της υπόθεσης Bolbol και λαμβάνουν υπόψη την απόφαση που εκδόθηκε επί της υπόθεσης εκείνης. Αφού εξέτασα ενδελεχώς τις νέες αυτές εκτιμήσεις, κατέληξα σε συμπεράσματα που δεν διαφέρουν θεμελιωδώς από εκείνα της υπόθεσης Bolbol. Ως εκ τούτου, θα ήθελα να παραπέμψω το Δικαστήριο στη διεξοδική ανάλυση την οποία πραγματοποίησα στην υπόθεση εκείνη. Παρά ταύτα, όσον αφορά ένα συγκεκριμένο ζήτημα, η άποψή μου έχει αλλάξει σε ορισμένο βαθμό ( 14 ), αν και τούτο δεν επηρεάζει άμεσα τις απαντήσεις που καλείται να δώσει το Δικαστήριο στα υποβληθέντα προδικαστικά ερωτήματα.

27.

Φρονώ ότι είναι σκόπιμο, πριν στραφώ εκ νέου στις απαντήσεις αυτές και πάντοτε στο πλαίσιο της παρούσας εισαγωγής, να εξετάσω το εν λόγω συγκεκριμένο ζήτημα και να εκθέσω ορισμένες άλλες εκτιμήσεις η λυσιτέλεια των οποίων έχει καταστεί προφανέστερη στην παρούσα διαδικασία και οι οποίες μπορούν να αποσαφηνίσουν το πλαίσιο στο οποίο πρέπει να ενταχθούν οι απόψεις μου. Ως εκ τούτου, θα εξετάσω (i) τα κείμενα που πρέπει να συνεκτιμά το Δικαστήριο όταν ερμηνεύει το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας, ii) την υπόθεση ότι η διάταξη αυτή ενδέχεται να προσδιορίζει χωριστή κατηγορία προσφύγων παρόμοια με εκείνη του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, iii) τα είδη των καταστάσεων στις οποίες ενδέχεται να περιέλθει ένα πρόσωπο σε σχέση με το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, iv) το προσωπικό και χρονικό πεδίο εφαρμογής του αποκλεισμού από το καθεστώς του πρόσφυγα που προβλέπει η διάταξη αυτή (ακριβώς επί του ζητήματος αυτού έχω αλλάξει άποψη) και v) τη διασύνδεση των ερωτημάτων. Εν συνεχεία, θα εκθέσω συνοπτικά τις απαντήσεις που προτείνω να δοθούν στα υποβληθέντα ερωτήματα και ακολούθως θα υπεισέλθω στη λεπτομερή εξέταση των ερωτημάτων καθαυτών.

28.

Το Δικαστήριο καλείται να ερμηνεύσει το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας, και συγκεκριμένα τις εκφράσεις «δικαιούνται αυτοδικαίως τα ευεργετήματα της παρούσας οδηγίας» και «[σ]ε περίπτωση που η εν λόγω προστασία ή συνδρομή έχει παύσει για οποιοδήποτε λόγο». Η διάταξη αυτή υπάρχει σε 22 εξίσου αυθεντικές γλωσσικές αποδόσεις οι οποίες, δυστυχώς, δεν περιλαμβάνουν λέξη προς λέξη τη μετάφραση, ειδικότερα, της πρώτης έκφρασης.

29.

Κατά πάγια νομολογία, η διατύπωση που χρησιμοποιήθηκε σε μία από τις γλωσσικές αποδόσεις διατάξεως του δικαίου της Ένωσης δεν μπορεί να χρησιμεύσει ως μοναδική ερμηνευτική βάση ούτε μπορεί να της δοθεί προτεραιότητα σε σχέση με τις άλλες γλωσσικές αποδόσεις. Αντιθέτως, οι διάφορες γλωσσικές αποδόσεις πρέπει να ερμηνεύονται κατά ομοιόμορφο τρόπο· επομένως, σε περίπτωση που παρατηρούνται αποκλίσεις, η επίμαχη διάταξη πρέπει να ερμηνεύεται σε συνάρτηση με τον σκοπό και τη γενική οικονομία της κανονιστικής ρύθμισης της οποίας αποτελεί μέρος ( 15 ).

30.

Στην υπό κρίση υπόθεση, η πρώτη περίοδος του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας παραπέμπει στο άρθρο 1 Δ (πρώτο εδάφιο) της σύμβασης της Γενεύης, ενώ η δεύτερη περίοδος επαναλαμβάνει σε μεγάλη έκταση το δεύτερο εδάφιο του ίδιου άρθρου. Η εν λόγω σύμβαση χρησιμεύει ως πλαίσιο (και επομένως συμβάλλει στον προσδιορισμό του σκοπού και της γενικής οικονομίας) της οδηγίας, η οποία περιέχει συχνές παραπομπές στη σύμβαση αυτή. Η σύμβαση έχει συνταχθεί μόνον σε δύο γλώσσες, την αγγλική και τη γαλλική, αμφότερα δε τα κείμενα είναι εξίσου αυθεντικά. Πάλι όμως, οι δύο εκδοχές του άρθρου 1 Δ περιλαμβάνουν κείμενα που δεν αντιστοιχούν λέξη προς λέξη μεταξύ τους ( 16 ).

31.

Η Επιτροπή επισήμανε ότι, στο μέτρο που η οδηγία σκοπεί να αναπαραγάγει διατάξεις της σύμβασης της Γενεύης, επιλέχθηκε ως βάση το αγγλικό κείμενο της σύμβασης αυτής ( 17 ).

32.

Κατά συνέπεια, φρονώ ότι, μολονότι το Δικαστήριο καλείται να αποφανθεί επί της ερμηνείας του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας, για να πράξει τούτο πρέπει να χρησιμοποιήσει ως βάση το άρθρο 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης. Κατά την ερμηνεία του αυτή, πρέπει να λάβει υπόψη καταρχάς την αγγλική απόδοση της διάταξης αυτής, στην οποία στηρίζεται η αντίστοιχη διάταξη της οδηγίας. Εντούτοις, επειδή το αγγλικό και το γαλλικό κείμενο της σύμβασης είναι εξίσου αυθεντικά, είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί ότι η ερμηνεία συνάδει και με τη γαλλική απόδοση του άρθρου 1 Δ.

33.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η UNHCR υποστήριξε ότι το άρθρο 1 της σύμβασης της Γενεύης προέβλεψε στην πράξη τρεις κατηγορίες προσώπων στα οποία πρέπει να χορηγείται καθεστώς πρόσφυγα. Κατά το άρθρο 1 Α, στα πρόσωπα που είχαν στο παρελθόν χαρακτηριστεί ως πρόσφυγες βάσει κειμένων αναγόμενων σε χρόνο πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο («ιστορικοί» πρόσφυγες) καθώς και σε εκείνα που πληρούσαν το κριτήριο του «βάσιμου φόβου διώξεως» έπρεπε να χορηγηθεί άμεσα το καθεστώς πρόσφυγα. Η τρίτη κατηγορία, δηλαδή Παλαιστίνιοι πρόσφυγες που τύγχαναν της συνδρομής του UNRWA, προβλέφθηκε στο άρθρο 1 Δ. Το δικαίωμά τους να αποκτήσουν το καθεστώς πρόσφυγα, μολονότι υπαρκτό, τελούσε υπό την αίρεση της επέλευσης ορισμένου γεγονότος. Κατά συνέπεια, το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας πρέπει, κατά την άποψη της UNHCR, να ερμηνευτεί υπό την έννοια ότι προβλέπει συγκεκριμένη κατηγορία προσώπων δικαιούμενων την υπό αίρεση χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα.

34.

Για να εκτιμηθεί η ορθότητα του επιχειρήματος αυτού, πρέπει να ληφθεί υπόψη η διάρθρωση του άρθρου 1 της σύμβασης της Γενεύης στο σύνολό του, δεδομένου ότι η προσθήκη του άρθρου 1 Δ αποτέλεσε μεταγενέστερη τροποποίηση που είχε σκοπό να διευκρινίσει το πεδίο εφαρμογής του πρώτου εδαφίου ( 18 ). Το περιεχόμενο του άρθρου 1 της σύμβασης της Γενεύης αντικατοπτρίζεται, στο μέτρο που εξακολουθεί να ασκεί επιρροή στις αιτήσεις για τη χορήγηση καθεστώτος πρόσφυγα σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα άρθρα 2, στοιχείο γʹ, 11 και 12 της οδηγίας. Από κανένα στοιχείο δεν μπορεί να συναχθεί ότι η ανακατάταξη αυτή απέβλεπε, καθ’ οποιονδήποτε τρόπο, στη μεταβολή της συστηματικής ισορροπίας που προκύπτει σαφώς από το άρθρο 1 της εν λόγω σύμβασης.

35.

Το άρθρο 1A όντως προβλέπει δύο κατηγορίες πρόσφυγα: τους ιστορικούς πρόσφυγες και εκείνους που πληρούν το κριτήριο του «βάσιμου φόβου διώξεως» ( 19 ) (το άρθρο 1Β, που έχει σε κάθε περίπτωση περιθωριακή μόνο σημασία, και πάντως καμία σημασία όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, περιέχει ορισμένες διαφοροποιήσεις ως προς τον ορισμό της δεύτερης κατηγορίας). Στη συνέχεια, το άρθρο 1 Γ απαριθμεί σειρά περιπτώσεων στις οποίες η σύμβαση της Γενεύης παύει να εφαρμόζεται σε οποιοδήποτε πρόσωπο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 1 Α ( 20 ). Τα τρία τελευταία άρθρα –άρθρο 1 Δ, 1 Ε και 1 ΣΤ ( 21 )– ορίζουν τις κατηγορίες προσώπων στα οποία η σύμβαση «δεν έχει εφαρμογή». Εν συνεχεία, τα άρθρα 2 έως 34 της σύμβασης της Γενεύης ( 22 ) εξειδικεύουν το καθεστώς, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των προσφύγων.

36.

Η διάρθρωση αυτή έχει συνοχή και είναι σαφής. Η σύμβαση της Γενεύης προβλέπει πρόσφυγες, που ορίζονται στο άρθρο 1 Α, στους οποίους έχει εφαρμογή (ειδικότερα τα άρθρα 2 έως 34 αυτής)· προβλέπει επίσης εκείνους στους οποίους, λόγω μεταβολής των περιστάσεων, παύει να εφαρμόζεται (άρθρο 1 Γ)· τέλος, προβλέπει και περιπτώσεις προσώπων στα οποία, λόγω προγενέστερων περιστάσεων, δεν εφαρμόζεται. Η τελευταία αυτή κατηγορία υποδιαιρείται σε τρεις υποκατηγορίες: οι δύο (άρθρο 1 Δ και 1 Ε) αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης της Γενεύης λόγω των τρεχουσών συνθηκών στις οποίες βρίσκονται (ήτοι, διότι απολαύουν προστασίας ή συνδρομής ή τους έχει χορηγηθεί καθεστώς που ισοδυναμεί με εκείνο των υπηκόων του κράτους διαμονής), η δε τρίτη κατηγορία (άρθρο 1 ΣΤ) αποκλείεται από το πεδίο εφαρμογής λόγω προγενέστερων περιστάσεων (διάπραξη συγκεκριμένων αξιόποινων πράξεων).

37.

Δεν υπάρχει λόγος να θεωρηθεί ότι μια διάταξη η οποία, όπως το άρθρο 1 Δ, αρχίζει με τις λέξεις «Η παρούσα σύμβαση δεν έχει εφαρμογή […]» αφορά στην πραγματικότητα κατηγορία προσώπων στα οποία η σύμβαση έχει παρά ταύτα εφαρμογή. Το δεύτερο εδάφιο της διάταξης αυτής αποβλέπει προφανώς στο να αποσαφηνίσει τις περιστάσεις υπό τις οποίες παύουν να αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης της Γενεύης τα πρόσωπα που απολαύουν προστασίας ή συνδρομής καθώς και να προσδιορίσει το καθεστώς των προσώπων αυτών.

38.

Για τον λόγο αυτό, δεν μπορώ να συμφωνήσω με την άποψη ότι το άρθρο 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης –ή, αντιστοίχως, το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας, το οποίο αρχίζει με τις λέξεις «Υπήκοος τρίτης χώρας ή ανιθαγενής αποκλείεται από το καθεστώς πρόσφυγα εφόσον […]»– προβλέπει κατηγορία προσφύγων. Τούτο, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι το δεύτερο εδάφιο δεν μπορεί να συνεπάγεται τη μεταγενέστερη κτήση δικαιώματος για τη χορήγηση καθεστώτος πρόσφυγα από τα πρόσωπα στα οποία αυτό έχει εφαρμογή.

39.

Κατά την εξέταση των προδικαστικών ερωτημάτων είναι σκόπιμο να διακριθούν σαφώς οι διάφορες καταστάσεις στις οποίες ενδέχεται να βρεθεί ένα πρόσωπο υπό το πρίσμα του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας, και να προσδιοριστούν λεπτομερώς οι ενδεχόμενες συνέπειες που μπορεί να έχουν οι καταστάσεις αυτές για τον ενδιαφερόμενο. Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν τρεις πιθανές καταστάσεις.

40.

Πρώτον, δεδομένου ότι το άρθρο 12, παράγραφος 1, αρχίζει με τις λέξεις «Υπήκοος τρίτης χώρας ή ανιθαγενής αποκλείεται από το καθεστώς πρόσφυγα εφόσον […]», η κατάσταση ενός προσώπου υπό το πρίσμα του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, ενδέχεται να είναι, υπό τον όρο ότι πληρούται η προβλεπόμενη προϋπόθεση, αυτή του «αποκλεισμού από το καθεστώς του πρόσφυγα».

41.

Εφόσον ένα πρόσωπο «αποκλείεται από το καθεστώς πρόσφυγα» κατά την έννοια της οδηγίας, δεν μπορεί να στηριχτεί στο κείμενο αυτό προκειμένου να επικαλεστεί δικαίωμα αναγνώρισής του ως πρόσφυγα και χορήγησής του του απορρέοντος από την ιδιότητα αυτή καθεστώτος πρόσφυγα. Οποιαδήποτε σχετική αίτηση υποβάλει το πρόσωπο αυτό πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη, ανεξαρτήτως του αν εμπίπτει στον ορισμό του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας.

42.

Εντούτοις, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι ο αποκλεισμός αυτός εκτείνεται μόνον στο δικαίωμα του συγκεκριμένου προσώπου να ζητήσει τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα κατά το δίκαιο της Ένωσης, και δεν επηρεάζει το δικαίωμα του κράτους να χορηγήσει τέτοιο καθεστώς. Το άρθρο 3 της οδηγίας ρητώς επιτρέπει στα κράτη μέλη να «θεσπίζουν ή να διατηρούν σε ισχύ ευνοϊκότερες διατάξεις για να καθορίζουν το ποιος δικαιούται να θεωρηθεί πρόσφυγας». Το δίκαιο της Ένωσης σε καμία περίπτωση δεν απαγορεύει στα κράτη μέλη να χορηγούν το καθεστώς πρόσφυγα σε οποιοδήποτε πρόσωπο, υπό οποιεσδήποτε περιστάσεις.

43.

Παρομοίως, δεν πρέπει να λησμονείται ότι η οδηγία διέπει όχι μόνον το καθεστώς πρόσφυγα στα κράτη μέλη αλλά και την επικουρική προστασία, ευεργετήματα παρεχόμενα σε πρόσωπα που διατρέχουν πραγματικό κίνδυνο να υποστούν σοβαρή βλάβη. Η βλάβη αυτή περιλαμβάνει, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 15, στοιχείο γʹ, «σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας αμάχου λόγω αδιάκριτης ασκήσεως βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης» –ορισμός που στην παρούσα συγκυρία αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες στη Συρία. Το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, αφορά αποκλειστικά το καθεστώς πρόσφυγα. Δεν αποκλείει καμία κατηγορία προσώπων από την επικουρική προστασία· οι δε διατάξεις που όντως εισάγουν εξαιρέσεις από την επικουρική προστασία (άρθρο 17 της οδηγίας) σε καμία περίπτωση δεν μνημονεύουν την παροχή προστασίας ή συνδρομής εκ μέρους οποιουδήποτε φορέα ή οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. Κατά συνέπεια, το δικαίωμα σε επικουρική προστασία ή η χορήγησή της ουδόλως επηρεάζονται από το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας.

44.

Τέλος, ανεξαρτήτως του αποκλεισμού από το καθεστώς πρόσφυγα, τα κράτη μέλη οφείλουν να σέβονται την αρχή της μη επαναπροώθησης σύμφωνα με τις διεθνείς τους υποχρεώσεις (άρθρο 21 της οδηγίας).

45.

Ένα δεύτερο ενδεχόμενο είναι, προφανώς, ένα πρόσωπο να μην«αποκλείεται από το καθεστώς πρόσφυγα» κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας, για τον λόγο ότι δεν «απολαύ[ει] σήμερον προστασίας ή συνδρομής παρεχομένης ουχί υπό του Υπάτου Αρμοστού των Ηνωμένων Εθνών διά τους πρόσφυγας αλλά εκ μέρους ετέρου οργάνου ή Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών» κατά την έννοια του άρθρου 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης.

46.

Εφόσον τούτο ισχύει –και χωρίς να απαιτείται η συνδρομή περαιτέρω προϋποθέσεων– είναι σαφές ότι το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δεν δικαιούται να του χορηγηθεί άμεσα και αυτοδικαίως το καθεστώς πρόσφυγα, αλλά απλώς να εξεταστεί η σχετική αίτησή του κατά τις προβλεπόμενες διαδικασίες ( 23 ): δεν μπορεί πλέον να απορριφθεί ως απαράδεκτη. Το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δικαιούται τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα μόνον εφόσον, κατά τη διάρκεια των εν λόγω διαδικασιών, καθίσταται δυνατόν να αποδειχθεί ότι πληροί τα κριτήρια του ορισμού του πρόσφυγα κατά την έννοια του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας. Σε τέτοια κατάσταση βρισκόταν η προσφεύγουσα της κύριας δίκης στην υπόθεση Bolbol, η οποία ουδέποτε είχε κάνει χρήση της συνδρομής του UNRWA.

47.

Ελλείψει της δεύτερης περιόδου του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας (καθώς και του δεύτερου εδαφίου του άρθρου 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης), θα μπορούσε ευλόγως να συναχθεί ότι ένα πρόσωπο που έπαυσε να απολαύει τέτοιας προστασίας ή συνδρομής βρίσκεται στην ίδια ακριβώς κατάσταση.

48.

Εντούτοις, η διάταξη αυτή περιλαμβάνει ρητή πρόβλεψη όσον αφορά την παύση της προστασίας ή συνδρομής: «Σε περίπτωση που η εν λόγω προστασία ή συνδρομή έχει παύσει για οποιοδήποτε λόγο, χωρίς να έχει διευθετηθεί οριστικά η κατάσταση των προσώπων αυτών σύμφωνα με τα οικεία ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, τα πρόσωπα αυτά θα δικαιούνται αυτοδικαίως τα ευεργετήματα της παρούσας οδηγίας».

49.

Κατά συνέπεια, η φράση «θα δικαιούνται αυτοδικαίως τα ευεργετήματα της παρούσας οδηγίας» (ή, στα γαλλικά, «bénéficieront de plein droit du regime de cette Convention») μπορεί να αφήνει ανοιχτό ένα τρίτο ενδεχόμενο, δηλαδή τη δυνατότητα να αναγνωριστεί ως πρόσφυγας ένα πρόσωπο ως προς το οποίο η συνδρομή «έχει παύσει για οποιοδήποτε λόγο», ανεξαρτήτως του αν εμπίπτει στον ορισμό του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας. Το πρώτο ερώτημα που υποβάλλει το αιτούν δικαστήριο αφορά αυτό ακριβώς το ενδεχόμενο.

50.

Από την απόφαση στην υπόθεση Bolbol προκύπτει σαφώς ότι το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας δεν «αποκλείει από το καθεστώς πρόσφυγα» ένα πρόσωπο που δεν έχει κάνει χρήση της συνδρομής του UNRWA. Από τη δεύτερη πρόταση της διάταξης αυτής προκύπτει επίσης ότι –ανεξαρτήτως των περαιτέρω δικαιωμάτων που ενδέχεται να του χορηγηθούν– ένα πρόσωπο δεν αποκλείεται από το καθεστώς του πρόσφυγα «σε περίπτωση που η εν λόγω προστασία ή συνδρομή έχει παύσει για οποιοδήποτε λόγο, χωρίς να έχει διευθετηθεί οριστικά η κατάσταση των προσώπων αυτών σύμφωνα με τα οικεία ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών». Αντιθέτως, αποκλείονται από το εν λόγω καθεστώς όσοι «απολαύουν σήμερα» συνδρομής του UNRWA.

51.

Τουλάχιστον δύο κράτη μέλη –η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο– υποστήριξαν (ενώ προκύπτει εμμέσως και από τις προτάσεις μου στην υπόθεση Bolbol) ότι ο αποκλεισμός εφαρμόζεται επομένως μόνο για όσο χρονικό διάστημα το ενδιαφερόμενο πρόσωπο είναι παρόν στην περιοχή επιχειρήσεων του UNRWA (δηλαδή στον Λίβανο, στη Συρία, στην Ιορδανία, στη Δυτική Όχθη και στη Λωρίδα της Γάζας). Μόλις το πρόσωπο εγκαταλείψει την εν λόγω περιοχή, παύει να θεωρείται ότι «απολαύει σήμερα» της συνδρομής του UNRWA και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να εξακολουθήσει ο αποκλεισμός του από το καθεστώς πρόσφυγα. Το συμπέρασμα που συνήγαγα ως προς τη συγκεκριμένη κατάσταση ενός τέτοιου προσώπου –αντιθέτως προς το αντίστοιχο συμπέρασμα του Ηνωμένου Βασιλείου– διέκρινε μεταξύ των αποτελεσμάτων εκούσιας και ακούσιας εγκατάλειψης, συμφώνησα ωστόσο με την άποψη του κράτους μέλους αυτού ως προς την παύση του αποκλεισμού.

52.

Δεν θεωρώ πλέον ότι η άποψη αυτή ευσταθεί, ειδικότερα λαμβανομένης υπόψη της οικονομίας της οδηγίας. Προκειμένου να ζητηθεί η χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι αναγκαία η φυσική παρουσία του ενδιαφερόμενου προσώπου στο εν λόγω κράτος μέλος και, επομένως, η απουσία του από την περιοχή του UNRWA. Κατά συνέπεια, αν η απλή απουσία από την περιοχή του UNRWA αρκούσε για την παύση του αποκλεισμού που θεσπίζει η πρώτη περίοδος του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας, τότε θα ήταν σε κάθε περίπτωση αδύνατος ο αποκλεισμός οποιουδήποτε προσώπου υποβάλλει αίτηση χορήγησης του καθεστώτος πρόσφυγα βάσει της οδηγίας, με αποτέλεσμα να καθίσταται άνευ σημασίας η σχετική πρόβλεψη ( 24 ).

53.

Ως εκ τούτου, δεδομένου ότι ο αποκλεισμός πρέπει να θεωρηθεί ότι παράγει ορισμένα αποτελέσματα στην πράξη, η ισχύς του δεν μπορεί να παύσει με την απλή εγκατάλειψη της περιοχής επιχειρήσεων του UNRWA, ανεξαρτήτως των λόγων της εγκατάλειψης αυτής. Πρέπει να υπάρχει ένα πρόσθετο γενεσιουργό γεγονός. Είναι σαφές ότι τέτοιο γεγονός αποτελεί η παύση της συνδρομής κατά την έννοια της δεύτερης περιόδου του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας. Ωστόσο, απομένει να καθοριστεί αν τα «ευεργετήματα» της οδηγίας τα οποία αναφέρει η εν λόγω περίοδος περιορίζονται στην παύση του αποκλεισμού ή συνεπάγονται στην πράξη τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα, ενώ θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί αν και άλλα γεγονότα είναι ικανά να οδηγήσουν σε παύση του αποκλεισμού ( 25 ).

54.

Κατόπιν των προκαταρκτικών αυτών εκτιμήσεων, θα υπεισέλθω ευθύς αμέσως στη συγκεκριμένη εξέταση των προδικαστικών ερωτημάτων.

55.

Τα δύο υποβληθέντα ερωτήματα είναι αλληλένδετα και, επιπλέον, σχετίζονται με τα δύο αλληλεξαρτώμενα σκέλη μιας και μόνης πρότασης. Με το πρώτο ερώτημα ζητείται να διευκρινιστεί η έννοια των ευεργετημάτων της οδηγίας, ενώ με το δεύτερο να προσδιοριστούν τα γενεσιουργά γεγονότα των εν λόγω ευεργετημάτων. Η απάντηση που προτείνω να δοθεί στο πρώτο ερώτημα είναι ότι η επίμαχη έννοια καλύπτει ευεργετήματα που κυμαίνονται από το απλό δικαίωμα υποβολής αίτησης για τη χορήγηση καθεστώτος πρόσφυγα ή για την παροχή επικουρικής προστασίας μέχρι το δικαίωμα άμεσης και αυτοδίκαιης χορήγησης του καθεστώτος πρόσφυγα, με όλα τα συνακόλουθα προνόμια. Η απάντηση που προτείνω να δοθεί στο δεύτερο ερώτημα είναι ότι τα γενεσιουργά γεγονότα των εν λόγω ευεργετημάτων κυμαίνονται από οποιοδήποτε συμβάν, ανεξαρτήτως αιτίας, το οποίο απομακρύνει το ενδιαφερόμενο πρόσωπο από την περιοχή του UNRWA μέχρι, αποκλειστικά, τη διάλυση του UNRWA ή τουλάχιστον κάποιο γεγονός συνεπαγόμενο την αδυναμία του εν λόγω γραφείου να εξακολουθήσει να παρέχει τη συνδρομή του. Αξίζει να επισημανθεί ότι αρκετά από τα κράτη μέλη που κατέθεσαν παρατηρήσεις παρουσιάζουν την τάση να αντισταθμίζουν την «περισσότερο γενναιόδωρη» απάντηση στο ένα ερώτημα με μία «λιγότερο γενναιόδωρη» απάντηση στο άλλο ερώτημα. Τούτο υποδηλώνει ότι τα εν λόγω κράτη μέλη θεωρούν, αν μη τι άλλο, ότι υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο απαντήσεων.

56.

Σε γενικές γραμμές, όσοι κατέθεσαν παρατηρήσεις προτείνουν πέντε πιθανές λύσεις για την κύρια δίκη:

57.

Το ίδιο το εθνικό δικαστήριο προτείνει μια περαιτέρω εναλλακτική λύση: το δικαίωμα στα ευεργετήματα της οδηγίας ενδέχεται να σημαίνει αυτοδίκαιη χορήγηση είτε του καθεστώτος πρόσφυγα είτε της επικουρικής προστασίας, αναλόγως της επιλογής του οικείου κράτους μέλους.

58.

Από τις προκαταρκτικές μου παρατηρήσεις προκύπτει ότι το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, ουδόλως αφορά την επικουρική προστασία ( 26 ). Ως εκ τούτου, οι προτεινόμενες απαντήσεις σχετικά με τα «ευεργετήματα της παρούσας οδηγίας» που «δικαιούνται αυτοδικαίως» τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα μπορούν να περιοριστούν στα κατωτέρω:

59.

Εξακολουθώ να υποστηρίζω, όπως εξέθεσα και με τα σημεία 85 έως 89 και 103 έως 109 των προτάσεών μου στην υπόθεση Bolbol, ότι το επίμαχο δικαίωμα αφορά τα ουσιαστικά ευεργετήματα του καθεστώτος πρόσφυγα, από τα οποία ο ενδιαφερόμενος μπορεί να επωφεληθεί μόνον εφόσον του χορηγηθεί το εν λόγω καθεστώς. Κατά συνέπεια, τα πρόσωπα στα οποία έχει εφαρμογή η δεύτερη περίοδος του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας δικαιούνται να τους χορηγηθεί πραγματικά το καθεστώς πρόσφυγα, ανεξαρτήτως του αν πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει το άρθρο 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2004/83, όπως απαιτείται από τους λοιπούς αιτούντες. Θα ήθελα δε να προσθέσω τα ακόλουθα στις εκτιμήσεις που έχω ήδη διατυπώσει.

60.

Πρώτον, το άρθρο 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης χρησιμοποιεί τους όρους «ipso facto» στα αγγλικά και «de plein droit» στα γαλλικά ( 27 ). Η σαφέστατα σκόπιμη χρήση των εκφράσεων αυτών δεν μπορεί να θεωρηθεί ασήμαντη. Ανεξαρτήτως των ενδεχόμενων νοηματικών αποχρώσεων, οι εκφράσεις αυτές καθιστούν σαφές ότι η παύση της προστασίας ή της συνδρομής, ως αυτοτελές γεγονός και χωρίς να απαιτείται η πλήρωση περαιτέρω προϋποθέσεων, συνεπάγεται τη γένεση του εν λόγω δικαιώματος. Δεδομένου ότι για την υποβολή αίτησης χορήγησης του καθεστώτος πρόσφυγα δεν τίθεται καμία προϋπόθεση (ακόμα και οι προφανώς μη δικαιούμενοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση, η οποία θα απορριφθεί εκτός αν ο αιτών εμπίπτει στον ορισμό του πρόσφυγα και δεν αποκλειστεί από άλλη διάταξη), το δικαίωμα που γεννάται με την παύση της συνδρομής του UNRWA πρέπει να συνίσταται σε κάτι που υπερακοντίζει το απλό δικαίωμα υποβολής τέτοιας αίτησης. Πρέπει μάλιστα να είναι κάτι για το οποίο απαιτείται η πλήρωση ορισμένων προϋποθέσεων.

61.

Δεύτερον, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή στο πλήρες κείμενο της δεύτερης πρότασης του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας: «Σε περίπτωση που η εν λόγω προστασία ή συνδρομή έχει παύσει για οποιοδήποτε λόγο, χωρίς να έχει διευθετηθεί οριστικά η κατάσταση των προσώπων αυτών σύμφωνα με τα οικεία ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, τα πρόσωπα αυτά θα δικαιούνται αυτοδικαίως τα ευεργετήματα της παρούσας οδηγίας». Η υπογραμμισμένη προϋπόθεση δεν πρέπει να παραβλέπεται. Αν η προστασία ή η συνδρομή παύσει αφού έχει διευθετηθεί καταλλήλως η κατάσταση των προσώπων που τύγχαναν μέχρι πρότινος αυτής της προστασίας ή συνδρομής, δεν βλέπω για ποιον λόγο θα πρέπει να εξακολουθούν να αποκλείονται από το καθεστώς του πρόσφυγα. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να τους παρασχεθεί η δυνατότητα να ζητήσουν τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα εφόσον εμπίπτουν για οποιονδήποτε λόγο στον ορισμό του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας. Επομένως, a contrario, όταν η κατάσταση των οικείων προσώπων δεν έχει διευθετηθεί καταλλήλως (μολονότι η συνδρομή έχει παύσει για οποιοδήποτε λόγο), το καθεστώς τους ως προς την οδηγία πρέπει να είναι διαφορετικό –και εδώ, η έννοια που έχουν «τα ευεργετήματα της παρούσας οδηγίας» είναι ευρύτερη του απλού μη αποκλεισμού των εν λόγω προσώπων από τη δυνατότητα υπαγωγής στο καθεστώς πρόσφυγα εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 2, στοιχείο γʹ.

62.

Εντούτοις, είναι αδιανόητο, όπως ορθώς επισημαίνουν η Γερμανική και η Ουγγρική Κυβέρνηση, το απλό γεγονός της παύσης της προστασίας ή της συνδρομής να γεννά αυτοδικαίως δικαίωμα για άνευ όρων και αμετάκλητη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα. Αποκλεισμό από το καθεστώς αυτό δεν προβλέπει μόνον το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 12, παράγραφοι 2 και 3, αποκλείει (ακριβώς όπως το άρθρο 1 ΣΤ της σύμβασης της Γενεύης) τα πρόσωπα που έχουν διαπράξει, είναι ηθικοί αυτουργοί ή έχουν με άλλο τρόπο συμμετάσχει στη διάπραξη σειράς σοβαρών εγκλημάτων. Επιπροσθέτως, κατά το άρθρο 11 ή το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, ανάλογα με την περίπτωση, η μεταβολή των συνθηκών που συνεπάγεται, εν γένει, σύνδεση ή επανασύνδεση του ενδιαφερομένου προσώπου με μια χώρα όπου απολαύει εκτενών και νομικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων σημαίνει ότι το πρόσωπο αυτό δεν μπορεί, ή δεν μπορεί πλέον, να τύχει της προστασίας του πρόσφυγα ( 28 ).

63.

Είναι επίσης προφανές ότι –αντιθέτως προς τους ενδοιασμούς της Ρουμανικής Κυβέρνησης– η χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επέλθει αυτοδικαίως, ήτοι, χωρίς να έχει προηγηθεί στοιχειώδης διαδικασία ελέγχου ότι πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις ( 29 ).

64.

Συνεπώς, οι προϋποθέσεις που αίρονται με το απλό γεγονός της παύσης της συνδρομής του UNRWA δεν είναι άλλες παρά εκείνες που απαιτούνται για τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα σύμφωνα με τον ορισμό του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας, ενώ το επίμαχο δικαίωμα μπορεί να αφορά μόνον τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα χωρίς να απαιτείται συγκεκριμένα να αποδειχθεί ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές. Επομένως, τα ευεργετήματα της οδηγίας στα οποία αναφέρεται η δεύτερη περίοδος του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, είναι εκείνα που απορρέουν από τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα.

65.

Εντούτοις, η χορήγηση του εν λόγω καθεστώτος πρέπει να εξακολουθήσει να υπόκειται στην προϋπόθεση του μη αποκλεισμού του ενδιαφερόμενου προσώπου από το καθεστώς αυτό δυνάμει άλλης διάταξης της οδηγίας. Επιπλέον, εξακολουθεί να ισχύει η υποχρέωση του δικαιούχου να αποδείξει, σύμφωνα με τη νομολογία Bolbol, ότι έχει όντως κάνει χρήση της συνδρομής του UNRWA και, σύμφωνα με τη δεύτερη περίοδο του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας, ότι η συνδρομή αυτή έχει παύσει.

66.

Θα ήθελα να προσθέσω ότι η άρση της υποχρέωσης όσον αφορά την απόδειξη συνδρομής των προϋποθέσεων του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας δεν είναι τόσο φιλελεύθερη όσο μπορεί να φαίνεται εκ πρώτης όψεως, σε σχέση με τα πρόσωπα που αφορά το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ. Το άρθρο 2, στοιχείο γʹ, και η δεύτερη περίοδος του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, αλληλεπικαλύπτονται σε ορισμένη έκταση, κατά το μέτρο που αμφότερες οι διατάξεις θέτουν ως προϋπόθεση το ενδιαφερόμενο πρόσωπο να μην απολαύει προστασίας. Επίσης, όπως έχω επισημάνει ( 30 ), το UNRWA δεν συστάθηκε για να παρέχει, ούτε και έχει ποτέ παράσχει, «προστασία» στους Παλαιστίνιους πρόσφυγες. Το μόνο που είναι σε θέση να προσφέρει είναι «συνδρομή». Επιπλέον, τα πραγματικά περιστατικά που εκθέτει το εθνικό δικαστήριο όσον αφορά τους τρεις προσφεύγοντες στη δίκη που εκκρεμεί ενώπιον του υποδηλώνουν ότι η προστασία που παρέχουν οι λιβανικές αρχές είναι ελάχιστη, ενώ φαίνεται μάλλον απίθανο ότι, στην παρούσα συγκυρία, οι συριακές αρχές είναι σε θέση να προστατεύσουν οποιονδήποτε πρόσφυγα βρίσκεται στο έδαφός τους. Εν τέλει, πολλά πρόσωπα από εκείνα που εμπίπτουν στη δεύτερη περίοδο του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, ενδέχεται να ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό στον ορισμό του «πρόσφυγα» του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, κατά το μέτρο που δεν έχουν τη δυνατότητα να θέσουν τους εαυτούς τους υπό την προστασία της χώρας (της ιθαγένειάς τους ή) της προηγούμενης συνήθους διαμονής τους.

67.

Οι εκτιμήσεις αυτές επιβεβαιώνουν τη θέση που ήδη εξέφρασα όσον αφορά την απάντηση στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα της υπό κρίση υπόθεσης. Ωστόσο, πρέπει να εξετάσω και μια σημαντική ένσταση που προέβαλαν κατά της θέσης αυτής διάφορα κράτη μέλη. Συγκεκριμένα, υποστηρίχθηκε ότι αν επιτρεπόταν σε ορισμένη κατηγορία αιτούντων να αποκτήσουν το καθεστώς πρόσφυγα χωρίς να υποχρεούνται να αποδείξουν ότι πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει ο ορισμός του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας, ενώ σε άλλους επιβαλλόταν η υποχρέωση αυτή, τούτο θα ισοδυναμούσε με αδικαιολόγητη διάκριση απαγορευόμενη από την αρχή της ίσης μεταχείρισης.

68.

Η αρχή της ίσης μεταχείρισης, η οποία κατοχυρώνεται με το άρθρο 20 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, επιτάσσει να μην επιφυλάσσεται σε όμοιες καταστάσεις διαφορετική μεταχείριση ούτε σε διαφορετικές καταστάσεις όμοια μεταχείριση, εκτός αν η διαφοροποίηση δικαιολογείται αντικειμενικώς.

69.

Στην υπό κρίση υπόθεση, η ερμηνεία που προτείνω έχει την έννοια ότι δύο κατηγορίες αιτούντων τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα –εκείνοι που έχουν κάνει χρήση της συνδρομής του UNRWA και εκείνοι που, για οποιονδήποτε λόγο, δεν έχουν κάνει τέτοια χρήση– δικαιούνται να τους χορηγηθεί το καθεστώς αυτό (από το οποίο απορρέουν τα ίδια ευεργετήματα δυνάμει της οδηγίας), υπό διαφορετικές συνθήκες. Τα μεν πρόσωπα της πρώτης κατηγορίας, που αποτελεί υποκατηγορία των δικαιούμενων τη συνδρομή του UNRWA, απαιτείται να αποδείξουν απλώς ότι έχουν κάνει χρήση της εν λόγω προστασίας ή συνδρομής και ότι αυτή έχει παύσει. Τα δε πρόσωπα της δεύτερης κατηγορίας, που συμπεριλαμβάνει τόσο τους υπόλοιπους δικαιούμενους τη συνδρομή του UNRWA όσο και όλους τους άλλους αιτούντες, πρέπει να αποδείξουν ότι εμπίπτουν στον ορισμό του πρόσφυγα του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας.

70.

Ωστόσο, οι πραγματικές περιστάσεις που χαρακτηρίζουν τις δύο κατηγορίες δεν είναι παρόμοιες.

71.

Τα πρόσωπα που απαιτείται να αποδείξουν ότι εμπίπτουν στον ορισμό του πρόσφυγα του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας ζούσαν μέχρι πρότινος μια σχετικά φυσιολογική ζωή, ανεξάρτητη από εξωτερική συνδρομή. Εντούτοις, οι περιστάσεις εξελίχθηκαν κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα εν λόγω πρόσωπα αναγκάστηκαν να διαφύγουν από τη χώρα της ιθαγένειάς τους ή της συνήθους διαμονής τους. Τα γεγονότα που συνέβησαν ενδέχεται να ήταν τόσο αποτρόπαια ώστε τα πρόσωπα αυτά να περιήλθαν σε κατάσταση «βάσιμου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα». Αν τούτο ισχύει, και σε περίπτωση που «δεν είναι σε θέση ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν επιθυμούν» να επιστρέψουν, δικαιούνται τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα.

72.

Τα πρόσωπα που τύγχαναν μέχρι πρότινος της εξωτερικής συνδρομής του UNRWA δεν βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση. Η ζωή τους μπορεί να χαρακτηριστεί κάθε άλλο παρά φυσιολογική, καθόσον τους παρεχόταν (επί μονίμου βάσεως) η ειδική στήριξη που έκρινε αναγκαία η διεθνής κοινότητα. Ως εκ τούτου, τους παρεχόταν μέριμνα. Βρίσκονταν ήδη σε προστατευόμενο περιβάλλον. Η επέλευση ενός εξωτερικού γεγονότος, ανεξάρτητου της βούλησης των εν λόγω προσώπων, συνεπάγεται την «παύση» της συνδρομής του UNRWA. Παρά ταύτα, δεν μπορεί βάσιμα να υποτεθεί ότι το γεγονός αυτό θα προκαλέσει ταυτόχρονα και κατ’ ανάγκη «βάσιμο φόβο διώξεως» ώστε να δικαιολογηθεί η υπαγωγή των προσώπων αυτών στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας. Τούτο βεβαίως δεν αναιρεί το γεγονός ότι τα εν λόγω πρόσωπα δεν είναι πλέον σε θέση να στηρίζονται στη συνδρομή της οποίας τύγχαναν μέχρι πρότινος από το UNRWA (με αποτέλεσμα να μην τους παρέχεται πλέον η υλική υποστήριξη που δικαιολογούσε μέχρι πρότινος τον πλήρη αποκλεισμό τους από το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης της Γενεύης).

73.

Κατά συνέπεια, στο μέτρο που οι εξεταζόμενες καταστάσεις δεν είναι συγκρίσιμες, η αρχή της ίσης μεταχείρισης δεν επιβάλλει να μην αντιμετωπιστούν και διαφορετικά.

74.

Στον συλλογισμό αυτό μπορεί να αντιταχθεί ότι, στο μέτρο που οι δύο κατηγορίες προσώπων βρίσκονται σε διαφορετικές πραγματικές καταστάσεις, ο «συνήθης» αιτών τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα βρίσκεται συχνά σε χειρότερη κατάσταση από εκείνη ενός Παλαιστινίου στον οποίο έπαυσε ξαφνικά να παρέχεται η συνδρομή του UNRWA. Ανακύπτει ως εκ τούτου το ερώτημα για ποιο λόγο θα πρέπει ο εν λόγω Παλαιστίνιος να έχει προνομιακή πρόσβαση στα ευεργετήματα του καθεστώτος πρόσφυγα.

75.

Το ζήτημα αν ένας Παλαιστίνιος, ο οποίος ξαφνικά δεν μπορεί να εξακολουθήσει να κάνει χρήση της συνδρομής του UNRWA, είναι περισσότερο ή λιγότερο αναξιοπαθών σε σχέση με άλλη κατηγορία δυνητικών προσφύγων είναι συγκινησιακής φύσης. Προσωπικά, θεωρώ ότι, καταρχήν, όλοι οι πραγματικά δυνητικοί πρόσφυγες είναι εξίσου άξιοι συμπαράστασης και υποστήριξης. Αν το άρθρο 1 Δ της σύμβασης της Γενεύης περιλάμβανε μόνον την πρώτη περίοδο, δεν θα δυσκολευόμουν να δεχτώ ότι, με την παύση της συνδρομής του UNRWA, ο Παλαιστίνιος που έκανε χρήση της θα έπρεπε να επανενταχθεί στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω σύμβασης και να αντιμετωπιστεί όπως κάθε άλλος αιτών τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι το άρθρο 1 Δ δεν περιλαμβάνει μία περίοδο αλλά δύο. Από την ανάγνωση του πλήρους κειμένου καθίσταται σαφές ότι η διεθνής κοινότητα επέλεξε σκόπιμα να επιφυλάξει ειδική μεταχείριση στους εκτοπισθέντες Παλαιστίνιους –μεταχείριση που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αρνητική (άρθρο 1 Δ, πρώτη περίοδος) ενώ σε άλλες προνομιακή (άρθρο 1 Δ, δεύτερη περίοδος). Δεδομένων των διαφορών στα πραγματικά περιστατικά τις οποίες επισήμανα ανωτέρω, θεωρώ ότι η επιλογή αυτή (την οποία η οδηγία αναπαράγει πιστά) δεν παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης.

76.

Από τις προκαταρκτικές μου παρατηρήσεις προκύπτει ότι ένα πρόσωπο που έχει κάνει χρήση της συνδρομής του UNRWA δεν μπορεί να «δικαιούται τα ευεργετήματα» της οδηγίας –μάλιστα, εξακολουθεί, καταρχήν, «να αποκλείεται από το καθεστώς πρόσφυγα»– μέχρι η συνδρομή προς αυτόν να «παύσει για οποιοδήποτε λόγο», κατά την έννοια του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ ( 31 ). Ως εκ τούτου, η απάντηση που προτείνω να δοθεί στο δεύτερο ερώτημα είναι να θεωρηθεί ότι τα γενεσιουργά γεγονότα του εν λόγω δικαιώματος μπορούν να περιοριστούν:

77.

Με τις προτάσεις μου στην υπόθεση Bolbol (σημεία 77 έως 84 και 100 έως 102), υποστήριξα ότι ορθή είναι η δεύτερη ερμηνεία, πράγμα που εξακολουθώ να υποστηρίζω –μολονότι, ασφαλώς, η πρώτη ερμηνεία υπερκαλύπτεται από τη δεύτερη, σύμφωνα με την οποία κρίσιμο είναι κάθε γεγονός το οποίο καθιστά ανέφικτη την εκ μέρους του UNRWA παροχή συνδρομής.

78.

Προς στήριξη της ανωτέρω άποψης δεν κρίνω αναγκαία την προβολή περαιτέρω επιχειρημάτων. Επισημαίνω απλώς ότι η άποψη αυτή είναι η πιο συνεπής με τη διατύπωση που χρησιμοποιείται στο κείμενο –το οποίο, εν προκειμένω, δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφορές στην αγγλική και τη γαλλική απόδοσή του. Η έκφραση «σε περίπτωση που η εν λόγω προστασία ή συνδρομή έχει παύσει» υπονοεί ότι αυτό που πρέπει να έχει παύσει είναι η προστασία ή η συνδρομή· η διακοπή της συνδρομής κατόπιν πρωτοβουλίας του ίδιου του προσώπου δεν περιλαμβάνεται στην έννοια αυτή. Η μεμονωμένη ερμηνεία του τμήματος αυτού της περιόδου ενδέχεται να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι το γεγονός πρέπει να αφορά το ίδιο το UNRWA. Ωστόσο, η έκφραση «για οποιονδήποτε λόγο» φαίνεται να διευρύνει την έννοια του πρώτου τμήματος της περιόδου στα ανώτατα όρια που μπορεί να υποστηρίξει η διατύπωση του κειμένου. Εντούτοις, η διεύρυνση αυτή δεν μπορεί να διευρύνει τη διάταξη, ώστε να περιληφθούν σε αυτήν ατομικές αποφάσεις λαμβανόμενες για λόγους προσωπικής εξυπηρέτησης, καθόσον ο αποκλεισμός θα καθίστατο κενός παντός περιεχομένου ( 32 ). Για τον λόγο αυτό φρονώ ότι η έκφραση διευρύνει απλώς την έννοια της παύσης στο μέτρο που ορίζει ότι ο λόγος της παύσης αυτής δεν απαιτείται να αφορά αποκλειστικά το UNRWA.

79.

Πρέπει, πάντως, να προσθέσω δύο σχόλια όσον αφορά τα πρόσωπα που εγκαταλείπουν οικειοθελώς την περιοχή εκτός της οποίας είναι υλικώς αδύνατη η παροχή σε αυτά της συνδρομής του UNRWA.

80.

Πρώτον, όπως διευκρίνισα ανωτέρω, το απλό γεγονός της εγκατάλειψης της περιοχής του UNRWA δεν αρκεί από μόνο του για να παύσει ο «αποκλεισμός από το καθεστώς του πρόσφυγα» ( 33 ). Σε συνδυασμό με το συμπέρασμά μου ότι το δικαίωμα στα ευεργετήματα της οδηγίας μπορεί να απορρεύσει μόνον ως αποτέλεσμα γεγονότος που βρίσκεται εκτός της σφαίρας ελέγχου του δικαιούχου της συνδρομής του UNRWA ή είναι ανεξάρτητο από τη βούλησή του και συνεπεία του οποίου δεν μπορεί να εξακολουθήσει η παροχή της εν λόγω συνδρομής, τούτο θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει αντιληπτό υπό την έννοια ότι όποιος έχει κάνει στο παρελθόν χρήση της συνδρομής του UNRWA δεν μπορεί ποτέ να ζητήσει τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα σε κράτος μέλος ούτε δυνάμει του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας ούτε βάσει της δεύτερης περιόδου του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ.

81.

Το συμπέρασμα αυτό δεν ισχύει κατ’ απόλυτο τρόπο. Ο αποκλεισμός από το καθεστώς του πρόσφυγα λόγω χρήσης της συνδρομής του UNRWA μπορεί κατά τη γνώμη μου να καλύπτει μόνον τον αποκλεισμό του ενδιαφερόμενου προσώπου από τη δυνατότητα να ζητήσει το καθεστώς του πρόσφυγα υπό την ιδιότητά του ως Παλαιστίνιου πρόσφυγα που δικαιούται την εν λόγω συνδρομή. Δεν βλέπω για ποιον λόγο θα πρέπει ο αποκλεισμός αυτός να συνεχιστεί διά βίου, σε περίπτωση που ανακύψουν λόγοι που δικαιολογούν την αίτηση χορήγησης του καθεστώτος πρόσφυγα –για παράδειγμα, αν ένας Παλαιστίνιος πρόσφυγας μεταβεί οικειοθελώς σε χώρα εκτός της περιοχής του UNRWA, ίσως αποκτώντας και την ιθαγένεια της χώρας αυτής, και μετά περιέλθει σε κατάσταση που τον υπάγει στον ορισμό του άρθρου 2, στοιχείο γʹ, της οδηγίας. Συναφώς, το άρθρο 5 της οδηγίας προβλέπει ότι ο βάσιμος φόβος διώξεως μπορεί να στηρίζεται σε γεγονότα τα οποία επήλθαν ή, ανάλογα με την περίπτωση, σε δραστηριότητες στις οποίες ο αιτών επιδόθηκε μετά την αναχώρησή του από τη χώρα καταγωγής του– τουλάχιστον εφόσον οι δραστηριότητες τις οποίες επικαλείται αποτελούν εκδήλωση και προέκταση πεποιθήσεων ή προσανατολισμών τις οποίες ο αιτών είχε ήδη στη χώρα καταγωγής και ο κίνδυνος δίωξης δεν βασίζεται σε περιστάσεις που ο αιτών προκάλεσε εσκεμμένα μετά την αναχώρησή του από τη χώρα καταγωγής.

82.

Δεύτερον, όπως γνωρίζει το Δικαστήριο, είναι απολύτως νοητό το ενδεχόμενο ένα πρόσωπο που κάνει χρήση της συνδρομής του UNRWA να εγκαταλείψει οικειοθελώς την περιοχή του UNRWA προσωρινά –για παράδειγμα, προκειμένου να επισκεφθεί συγγενή του αλλού– έχοντας την απόλυτη πρόθεση να επιστρέψει και πιστεύοντας ειλικρινά ότι θα είναι σε θέση να το πράξει, για να ανακαλύψει στην πραγματικότητα ότι δεν του επιτρέπεται πλέον να επανεισέλθει στο έδαφος όπου του παρεχόταν η εν λόγω συνδρομή. Ένα πρόσωπο που περιέρχεται στην κατάσταση αυτή πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να θεωρηθεί ότι εμποδίζεται να κάνει χρήση της συνδρομής του UNRWA για λόγο που βρίσκεται εκτός της σφαίρας ελέγχου του προσώπου αυτού και είναι ανεξάρτητος από τη βούλησή του.

83.

Όσον αφορά αμφότερες τις ανωτέρω περιστάσεις, και μάλιστα οποιαδήποτε περίσταση στην οποία καθίσταται αναγκαίο να αποδειχτεί ότι «η προστασία ή συνδρομή έχει παύσει για οποιονδήποτε λόγο», ανακύπτουν προβλήματα απόδειξης, όπως επισήμανα με τη σκέψη 102 των προτάσεών μου στην υπόθεση Bolbol. Τυχόν τέτοια προβλήματα πρέπει να επιλυθούν σύμφωνα με το άρθρο 4 της οδηγίας, που τιτλοφορείται «Αξιολόγηση των γεγονότων και περιστάσεων», και το οποίο προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο για το είδος των αποδεικτικών στοιχείων που ενδέχεται να απαιτούν τα κράτη μέλη. Μολονότι είναι σε γενικές γραμμές θεμιτό να επιβάλλεται στον αιτούντα η υποχρέωση να τεκμηριώνει την αίτησή του, αντί να τη στηρίζει στις δηλώσεις του και μόνο, το άρθρο 4, παράγραφος 5, προβλέπει περιπτώσεις στις οποίες τα κράτη μέλη δεν νομιμοποιούνται να απαιτούν έγγραφες βεβαιώσεις για όλα τα στοιχεία που περιλαμβάνει η αίτηση.

84.

Κατόπιν των ανωτέρω εκτιμήσεων, φρονώ ότι το Δικαστήριο θα πρέπει να απαντήσει ως εξής στα ερωτήματα που υπέβαλε το Fővárosi Bíróság:

Στη δεύτερη περίοδο του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/83/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων για την αναγνώριση και το καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως προσφύγων ή ως προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας για άλλους λόγους: