Υπόθεση C-281/09
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
κατά
Βασιλείου της Ισπανίας
«Παράβαση κράτους μέλους – Οδηγία 89/552/ΕΟΚ – Ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις – Διαφημιστικά μηνύματα – Χρόνος μεταδόσεως»
Περίληψη της αποφάσεως
Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Ραδιοτηλεοπτικές δραστηριότητες – Οδηγία 89/552 – Έννοια διαφημιστικού μηνύματος
(Οδηγία 89/552 του Συμβουλίου, άρθρο 18 § 2)
Κράτος μέλος παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 2, της εν λόγω οδηγίας 89/552, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 97/36, οσάκις επιτρέπει να μεταδίδονται στους εθνικούς τηλεοπτικούς σταθμούς ορισμένα είδη διαφημίσεων, όπως τα infomercials, τα μηνύματα τηλεπωλήσεως, τα διαφημιστικά μηνύματα χορηγίας και οι μικροδιαφημίσεις, για διάρκεια που υπερβαίνει το προβλεπόμενο στο άρθρο 18, παράγραφος 2, της εν λόγω οδηγίας, μέγιστο όριο του 20 % του χρόνου μεταδόσεως ανά ώρα. Τα είδη αυτά διαφημίσεων εμπίπτουν στην έννοια των διαφημιστικών μηνυμάτων και υπόκεινται, ως εκ τούτου, στους περιορισμούς του χρόνου μεταδόσεως που προβλέπονται στην ανωτέρω διάταξη.
Πράγματι, κάθε είδος τηλεοπτικής διαφημίσεως που μεταδίδεται μεταξύ των προγραμμάτων ή κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων συνιστά, κατ’ αρχήν, «διαφημιστικό μήνυμα» υπό την έννοια της οδηγίας 89/552, εκτός εάν το συγκεκριμένο είδος διαφημίσεως εμπίπτει σε άλλη μορφή διαφημίσεως που ρητώς διέπεται από την προαναφερθείσα οδηγία, όπως, ιδίως, στην περίπτωση της «τηλεαγοράς», ή απαιτεί, λόγω του τρόπου παρουσιάσεώς του, μεγαλύτερη διάρκεια από ό,τι τα διαφημιστικά μηνύματα, υπό την προϋπόθεση ότι η εφαρμογή των προβλεπόμενων για τα εν λόγω μηνύματα περιορισμών έχει ως αποτέλεσμα να περιάγεται σε μειονεκτική θέση η συγκεκριμένη μορφή διαφημίσεως σε σχέση με τα διαφημιστικά μηνύματα χωρίς βάσιμη δικαιολογία. Κατά συνέπεια, ακόμα και εάν ένα δεδομένο είδος διαφημίσεως έχει εκ της φύσεώς του, τουτέστιν λόγω του τρόπου παρουσιάσεώς του, κάπως μεγαλύτερη διάρκεια από τη συνήθη διάρκεια των διαφημιστικών μηνυμάτων, το γεγονός αυτό και μόνον δεν αρκεί ώστε να χαρακτηρισθεί ως «άλλη μορφή διαφημίσεως» υπό την έννοια του άρθρου 18, παράγραφος 1, της οδηγίας 89/552.
(βλ. σκέψεις 52-53, 55-56 και διατακτ.)
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (πρώτο τμήμα)
της 24ης Νοεμβρίου 2011 (*)
«Παράβαση κράτους μέλους – Οδηγία 89/552/ΕΟΚ – Ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις – Διαφημιστικά μηνύματα – Χρόνος μεταδόσεως»
Στην υπόθεση C‑281/09,
με αντικείμενο προσφυγή του άρθρου 226 ΕΚ λόγω παραβάσεως, η οποία ασκήθηκε στις 22 Ιουλίου 2009,
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τις L. Lozano Palacios και C. Vrignon, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,
προσφεύγουσα,
κατά
Βασιλείου της Ισπανίας, εκπροσωπούμενου από την N. Díaz Abad, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,
καθού,
υποστηριζόμενου από
το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, εκπροσωπούμενο από τους S. Behzadi-Spencer και S. Hathaway,
παρεμβαίνον,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πρώτο τμήμα),
συγκείμενο από τους A. Tizzano, πρόεδρο τμήματος, M. Safjan, M. Ilešič, E. Levits και M. Berger (εισηγήτρια), δικαστές,
γενικός εισαγγελέας: Y. Bot
γραμματέας: A. Calot Escobar
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,
αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 7ης Απριλίου 2011,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
1 Με την προσφυγή της, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ζητεί από το Δικαστήριο να αναγνωρίσει ότι το Βασίλειο της Ισπανίας, επιτρέποντας κατάφωρες, επανειλημμένες και σοβαρές παραβάσεις του άρθρου 18, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 3ης Οκτωβρίου 1989, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων (ΕΕ L 298, σ. 23), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 97/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 1997 (ΕΕ L 202, σ. 60, στο εξής: οδηγία 89/552), παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 2, της εν λόγω οδηγίας, σε συνδυασμό προς το άρθρο 10 της Συνθήκης ΕΚ.
Το νομικό πλαίσιο
Το δίκαιο της Ένωσης
2 Η εικοστή έβδομη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 89/552 διευκρινίζει ότι «προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης και σωστή προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών, είναι ουσιώδες η τηλεοπτική διαφήμιση να υπόκειται σε ορισμένο αριθμό ελάχιστων προτύπων και κριτηρίων και να έχουν τα κράτη μέλη την ευχέρεια να καθορίζουν λεπτομερέστερους ή αυστηρότερους κανόνες [...]».
3 Το άρθρο 1 της οδηγίας 89/552 ορίζει:
«Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, νοούνται ως:
[...]
«γ) “τηλεοπτική διαφήμιση”: κάθε μορφή τηλεοπτικής ανακοίνωσης που μεταδίδεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής, από μια δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση στα πλαίσια εμπορικής, βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή άσκησης επαγγέλματος, με σκοπό την προώθηση της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, έναντι πληρωμής,
[...]
ε) “χορηγία”: κάθε συνεισφορά δημόσιας ή ιδιωτικής επιχείρησης, που δεν ασκεί τηλεοπτικές δραστηριότητες ή δεν παράγει οπτικοακουστικά έργα, για τη χρηματοδότηση τηλεοπτικών προγραμμάτων, με σκοπό την προώθηση της επωνυμίας, του σήματος, της φήμης, των δραστηριοτήτων ή των επιτεύξεών της,
«στ) “τηλεαγορά”: άμεσες προσφορές που εκπέμπονται προς το κοινό με σκοπό την παροχή αγαθών ή υπηρεσιών, έναντι πληρωμής, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.»
4 Το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552 ορίζει:
«Τα κράτη μέλη μεριμνούν, με κατάλληλα μέσα και στα πλαίσια της νομοθεσίας τους, ώστε οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους να τηρούν τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας.»
5 Κατά το άρθρο 17, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας:
«Τα τηλεοπτικά προγράμματα που αποτελούν αντικείμενο χορηγίας πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) κατ’ ουδένα τρόπο δεν πρέπει ο χορηγός να επηρεάζει το περιεχόμενο και τον προγραμματισμό μιας εκπομπής που χορηγεί, κατά τρόπο ώστε να θίγεται η ευθύνη και η συντακτική επεξεργασία του ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού ως προς τις εκπομπές·
β) πρέπει να μπορούν να αναγνωρίζονται καθαρά ως προγράμματα που αποτελούν αντικείμενο χορηγίας από το όνομα ή/και το λογότυπο του χορηγού, που εμφανίζεται στην αρχή ή/και στο τέλος των προγραμμάτων·
γ) δεν πρέπει να παρακινούν στην αγορά ή μίσθωση των προϊόντων ή υπηρεσιών του χορηγού ή τρίτων, ιδίως με συγκεκριμένες διαφημιστικές αναφορές σε αυτά τα προϊόντα ή σε αυτές τις υπηρεσίες.»
6 Το άρθρο 18 της οδηγίας 89/552, ως ίσχυε αρχικώς, όριζε:
«1. Ο χρόνος μετάδοσης που αφιερώνεται στις διαφημίσεις δεν πρέπει να υπερβαίνει το 15 % του καθημερινού χρόνου μετάδοσης. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό μπορεί να φθάνει το 20 % όταν πρόκειται για διαφημίσεις όπως οι άμεσες προσφορές στο κοινό με σκοπό την πώληση, την αγορά ή την ενοικίαση προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών, υπό τον όρο ότι το σύνολο των διαφημιστικών μηνυμάτων δεν υπερβαίνει το 15 %.
2. Ο χρόνος μετάδοσης που αφιερώνεται στα διαφημιστικά μηνύματα μέσα σε δεδομένο διάστημα μιας ώρας δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20 %.
[...]»
7 Κατόπιν της τροποποιήσεώς του από την οδηγία 97/36, το άρθρο 18 της οδηγίας 89/552 ορίζει:
«1. Η αναλογία του χρόνου μετάδοσης που αφιερώνεται σε μηνύματα τηλεαγοράς, διαφημιστικά μηνύματα και λοιπές μορφές διαφήμισης, εκτός των χρονοθυρίδων της τηλεαγοράς κατά την έννοια του άρθρου 18α, δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20 % του ημερήσιου χρόνου μετάδοσης. Ο χρόνος μετάδοσης των διαφημιστικών μηνυμάτων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 15 % του ημερήσιου χρόνου μετάδοσης.
2. Η αναλογία του χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων τηλεαγοράς μέσα σε κάθε δεδομένη ωρολογιακή ώρα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20 %.
3. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, η διαφήμιση δεν περιλαμβάνει:
– τις ανακοινώσεις του ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού σχετικά με τα δικά του προγράμματα και τα δευτερεύοντα προϊόντα που παράγονται αμέσως από τα προγράμματα αυτά,
– τις τηλεοπτικές κοινωφελείς ανακοινώσεις και εκκλήσεις για αγαθοεργίες που μεταδίδονται δωρεάν.»
Το εθνικό δίκαιο
8 Η οδηγία 89/552 ενσωματώθηκε στην ισπανική έννομη τάξη με τον νόμο 25/1994, της 12ης Ιουλίου 1994 (BOE αριθ. 166, της 13ης Ιουλίου 1994, σ. 22342), όπως τροποποιήθηκε με τους νόμους 22/1999, της 7ης Ιουνίου 1999, 15/2001, της 9ης Ιουλίου 2001, και 39/2002, της 28ης Οκτωβρίου 2002 (στο εξής: νόμος 25/1994).
9 Η ισπανική διοίκηση εφαρμόζει τη νομοθεσία σχετικά με τη διαφήμιση σύμφωνα με τα ερμηνευτικά κριτήρια των διαφημιστικών εκπομπών που εφαρμόζονται από τη γενική υποδιεύθυνση περιεχομένου της κοινωνίας της πληροφορίας στο πλαίσιο των υπηρεσιών της εποπτείας και ελέγχου (criterios interpretativos de emisiones publicitarias aplicados por la subdirección general de contenidos de la S. I. en sus servicios de inspección y control), της 17ης Δεκεμβρίου 2001 (στο εξής: ερμηνευτικά κριτήρια).
10 Στην σελίδα 5 των ερμηνευτικών κριτηρίων, υπό τον τίτλο «Μορφές παρουσιάσεως της τηλεοπτικής διαφημίσεως», γίνεται διάκριση μεταξύ «διαφημιστικών μηνυμάτων» και «άλλων μορφών διαφημίσεως», διάκριση η οποία, κατά τα ίδια κριτήρια, «έχει σημαντικές συνέπειες όσον αφορά τα ποσοτικά όρια για έναν δεδομένο χρόνο εκπομπής».
11 Στις σελίδες 25 επ. των ερμηνευτικών κριτηρίων υπενθυμίζονται οι χρονικοί ποσοτικοί περιορισμοί που εφαρμόζονται στη διαφήμιση ως εξής:
«Όρια ανά ώρα
Ανά κάθε φυσική ώρα της ημέρας, ο χρόνος εκπομπής που αφιερώνεται στην οιασδήποτε μορφής διαφήμιση και στα μηνύματα τηλεαγοράς δεν υπερβαίνει τα 17 λεπτά.
Τηρουμένων των ως άνω ορίων, ο χρόνος που αφιερώνεται στα διαφημιστικά μηνύματα και στα μηνύματα τηλεαγοράς, εξαιρουμένης της αυτοπροβολής, δεν υπερβαίνει τα 12 λεπτά κατά την ίδια περίοδο.»
12 Οι ημερήσιοι περιορισμοί καθορίζονται στα ερμηνευτικά κριτήρια ως εξής:
«Ο συνολικός χρόνος εκπομπής που αφιερώνεται στη μετάδοση διαφημίσεων υπό οιαδήποτε μορφή και στην τηλεαγορά, εξαιρουμένων των προγραμμάτων τηλεαγοράς που εμπίπτουν στην παράγραφο 3 του παρόντος άρθρου, δεν αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 20 % του καθημερινού χρόνου εκπομπής.
Ο χρόνος εκπομπής που αφιερώνεται στα διαφημιστικά μηνύματα δεν αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 15 % του καθημερινού συνολικού χρόνου εκπομπής.»
13 Τα ερμηνευτικά κριτήρια διευκρινίζουν το επίπεδο των ημερήσιων ορίων ως εξής:
«Διαφήμιση (κάθε μορφής) και μηνύματα τηλεαγοράς: 20 % του ημερήσιου χρόνου εκπομπής.
Ο περιορισμός αυτός αφορά την κάθε μορφής διαφήμιση και όλες τις μορφές τηλεαγοράς εξαιρουμένων των προγραμμάτων τηλεαγοράς.
Διαφημιστικά μηνύματα: 15 % του ημερήσιου χρόνου εκπομπής.
Ο περιορισμός αυτός δεν εφαρμόζεται στις άλλες μορφές διαφημίσεως, ούτε στα μηνύματα και στα προγράμματα τηλεαγοράς.»
14 Τα ερμηνευτικά κριτήρια ορίζουν τα διαφημιστικά μηνύματα ως εξής:
«Μηνύματα: οπτικοακουστικό διαφημιστικό μήνυμα σύντομης διάρκειας (κατά κανόνα μεταξύ 10 και 30 δευτερολέπτων) ανεξάρτητο από τα προγράμματα. Πρόκειται περί παραγωγής αρχείου (με μόνιμη υποστήριξη) που μπορεί να αναμεταδοθεί.»
15 Τα ερμηνευτικά κριτήρια ορίζουν τις «άλλες μορφές διαφημίσεως» ως εξής:
«infomercial: διαφημιστικό μήνυμα μεγαλύτερης διάρκειας από τα συνήθη, το οποίο σε γενικές γραμμές παραθέτει επιχειρήματα, ενημερώνει ή περιγράφει. Αποτελεί επίσης παραγωγή αρχείου που μπορεί να αναμεταδοθεί, αν και εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της διάρκειας και της επιχειρηματολογίας, κατά κανόνα δεν αναμεταδίδεται.
Τηλεπωλήσεις: διαφημιστικές ανακοινώσεις σχετιζόμενες με ένα πρόγραμμα, οι οποίες χρησιμοποιούν την ίδια σκηνή, το ίδιο σκηνικό, την ίδια σκηνοθεσία και/ή τα ίδια κουστούμια με το πρόγραμμα με το οποίο σχετίζονται. Πρόκειται περί “παραγωγής της στιγμής” προοριζόμενης να αναμεταδοθεί όχι ανεξαρτήτως αλλά αποκλειστικώς στο πλαίσιο αναμεταδόσεως του προγράμματος εντός του οποίου δημιουργήθηκε. Δεδομένου ότι οι τηλεπωλήσεις του ίδιου προϊόντος στις διαδοχικές εκπομπές ενός προγράμματος αντιστοιχούν σε διαφορετικές μαγνητοσκοπήσεις (εκείνες των διαφορετικών επεισοδίων του προγράμματος), ουδέποτε είναι πανομοιότυπες.
Μια τηλεπώληση μπορεί να συνίσταται σε ένα αποκλειστικώς λεκτικό μήνυμα του παρουσιαστή εφόσον αυτό έχει την εμφάνιση διαφημίσεως. [...]
Διαφημιστικά μηνύματα χορηγίας: κατόπιν αιτήματος ορισμένων τηλεοπτικών επιχειρήσεων, ο προηγούμενος γενικός γραμματέας επικοινωνιών αποφάσισε ότι ένα συγκεκριμένο είδος μηνύματος –η “euroclaqueta” ονομασία που χρησιμοποιείται από μια επιχείρηση– στο οποίο η ανακοίνωση της χορηγίας ενός προγράμματος και η διαφήμιση του χορηγού γίνονται ταυτοχρόνως συγκαταλέγεται μεταξύ των άλλων μορφών διαφημίσεων εφόσον πληροί τις ακόλουθες τρεις προϋποθέσεις:
– μέγιστη διάρκεια δέκα δευτερολέπτων·
– μετάδοση ακριβώς πριν ή μετά το συγκεκριμένο πρόγραμμα·
– χαρακτηριστικά παραγωγής που διακρίνονται πλήρως από την παραγωγή συμβατικών μηνυμάτων. [...]
Μικροδιαφημίσεις: οι μικροδιαφημίσεις που περιλαμβάνουν διαφημιστικές ανακοινώσεις χαρακτηρίζονται ως “άλλη μορφή διαφημίσεως” εφόσον η διάρκειά τους είναι μεγαλύτερη από 60 δευτερόλεπτα και εφόσον δεν αποτελούν απλή συλλογή διαφημιστικών μηνυμάτων με ελάχιστο κοινό παρονομαστή.»
Η προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία και η διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου
16 Η Επιτροπή παρήγγειλε στην Audimetrie, ανεξάρτητη εταιρεία συμβούλων, να εκπονήσει μελέτη σχετικά με τον προγραμματισμό διάφορων μεγάλων ισπανικών τηλεοπτικών σταθμών για δίμηνη περίοδο αναφοράς κατά το 2005. Διαπιστώνοντας ότι, κατά την άποψή της, είχαν διαπραχθεί αρκετές παραβάσεις των διατάξεων των άρθρων 11 και 18 της οδηγίας 89/552, η Επιτροπή απέστειλε στο Βασίλειο της Ισπανίας έγγραφο με ημερομηνία 26 Ιανουαρίου 2007, στο οποίο καλούσε το εν λόγω κράτος μέλος να υποβάλει τις παρατηρήσεις του επί του πορίσματος της μελέτης αυτής.
17 Κατόπιν συνεδριάσεως που πραγματοποιήθηκε στις 13 Μαρτίου 2007 μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και της ισπανικής διοικήσεως, το Βασίλειο της Ισπανίας διαβίβασε στις υπηρεσίες της Επιτροπής έγγραφο της γενικής διευθύνσεως για την ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας του Υπουργείου Βιομηχανίας, Τουρισμού και Εμπορίου, το οποίο περιείχε διευκρινίσεις σχετικά με την πρακτική που ακολουθούν οι ισπανικές αρχές. Η Επιτροπή συνήγαγε από την απάντηση αυτή ότι το Βασίλειο της Ισπανίας είχε παραβεί τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552. Ως εκ τούτου, απηύθυνε στο Βασίλειο της Ισπανίας έγγραφο οχλήσεως με ημερομηνία 11 Ιουλίου 2007, καλώντας το να υποβάλει τις παρατηρήσεις του εντός προθεσμίας δύο μηνών.
18 Στο έγγραφο αυτό η Επιτροπή διατύπωσε τρεις αιτιάσεις, εκ των οποίων η πρώτη αντλείτο από το ότι το Βασίλειο της Ισπανίας είχε παραβεί τις υποχρεώσεις που υπέχει καθότι ερμήνευσε συσταλτικώς την έννοια του «διαφημιστικού μηνύματος» του άρθρου 18, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552, ενώ παράλληλα ερμήνευσε την έννοια των «άλλων μορφών διαφημίσεως» τόσο διασταλτικώς, ώστε να περιλάβει ορισμένα είδη διαφημίσεως τα οποία, κατά την Επιτροπή, εμπίπτουν στην κατηγορία των διαφημιστικών μηνυμάτων. Δεδομένου ότι οι υπόλοιπες αιτιάσεις εγκαταλείφθηκαν στη συνέχεια από την Επιτροπή, δεν ασκούν επιρροή στην υπό κρίση υπόθεση.
19 Το Βασίλειο της Ισπανίας απάντησε στο προαναφερθέν έγγραφο οχλήσεως με έγγραφο της 26ης Οκτωβρίου 2007, το οποίο συνόδευε έκθεση του Υπουργείου Βιομηχανίας, Τουρισμού και Εμπορίου. Όσον αφορά την έννοια των «διαφημιστικών μηνυμάτων», το Βασίλειο της Ισπανίας ενέμεινε στην ύπαρξη αποκλίσεων ως προς την ερμηνεία της εν λόγω έννοιας.
20 Στις 8 Μαΐου 2008 η Επιτροπή, εκτιμώντας ότι από την απάντηση αυτή προέκυπτε ότι το Βασίλειο της Ισπανίας δεν είχε λάβει τα απαραίτητα μέτρα προς διασφάλιση της τηρήσεως των υποχρεώσεων που προβλέπει το άρθρο 18, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552, απηύθυνε αιτιολογημένη γνώμη στο κράτος μέλος αυτό και το κάλεσε να λάβει τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να συμμορφωθεί με αυτήν εντός προθεσμίας δύο μηνών από την κοινοποίησή της.
21 Δεδομένου ότι δεν ικανοποιήθηκε από τη σχετική απάντηση που έδωσε το Βασίλειο της Ισπανίας στις 8 Σεπτεμβρίου 2008, η Επιτροπή αποφάσισε να ασκήσει την υπό κρίση προσφυγή.
22 Το Βασίλειο της Ισπανίας, καθώς και το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο παρενέβη υπέρ του καθού κράτους μέλους, ζητούν να απορριφθεί η υπό κρίση προσφυγή.
Επί της προσφυγής
Επιχειρήματα των διαδίκων
23 Υπενθυμίζεται ότι η προσφυγή της Επιτροπής αφορά τέσσερα είδη διαφημίσεως που μεταδίδονται στους ισπανικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, ήτοι τα infomercials, τις τηλεπωλήσεις, τα διαφημιστικά μηνύματα χορηγίας και τις μικροδιαφημίσεις. Η Επιτροπή εκτιμά ότι η εκπομπή στην Ισπανία των τεσσάρων αυτών ειδών διαφημίσεων εμπίπτει στην έννοια των «διαφημιστικών μηνυμάτων». Αντιθέτως, το Βασίλειο της Ισπανίας φρονεί ότι τούτα συγκαταλέγονται στις «άλλες μορφές διαφημίσεως», και ότι, ως τέτοιες, μπορούν να έχουν διάρκεια εκπομπής υποκείμενη σε διαφορετικά ωριαία και ημερήσια όρια.
24 Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι από την απόφαση της 12ης Δεκεμβρίου 1996, C‑320/94, C‑328/94, C‑329/94 και C‑337/94 έως C‑339/94, RTI κ.λπ., Συλλογή 1996, σ. I‑6471, είναι δυνατόν να συναχθεί ότι υφίσταται τεκμήριο κατά το οποίο, κατ’ αρχήν, κάθε μορφή διαφημίσεως μεταδιδόμενη μεταξύ των προγραμμάτων ή κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων συνιστά «διαφημιστικό μήνυμα» υπό την έννοια της οδηγίας 89/552 και υπόκειται, κατά συνέπεια, στο προβλεπόμενο στο άρθρο 18, παράγραφος 2, της οδηγίας αυτής ωριαίο όριο. Μόνον η σαφώς σημαντικότερη διάρκεια ορισμένων ειδών διαφημίσεων, την οποία προϋποθέτει ο τρόπος παρουσιάσεώς τους, δικαιολογεί κατ’ εξαίρεση την μη υπαγωγή αυτών στο προαναφερθέν όριο.
25 Επομένως, η Επιτροπή εκτιμά ότι τα τέσσερα επίμαχα είδη διαφημίσεων δεν έχουν κατά κανόνα σαφώς μεγαλύτερη διάρκεια από ό,τι τα συμβατικά διαφημιστικά μηνύματα. Προσθέτει ότι, οσάκις δεν ισχύει κάτι τέτοιο, τούτο ουδόλως δικαιολογείται από τον εγγενή τρόπο παρουσιάσεως αυτών των ειδών διαφημίσεων, δεδομένου ότι ο τρόπος αυτός είναι παρόμοιος, ή ακόμα και πανομοιότυπος, με εκείνον των συμβατικών διαφημιστικών μηνυμάτων.
26 Λαμβανομένων υπόψη των εκτιμήσεων αυτών, η Επιτροπή προβάλλει ότι τα τέσσερα επίμαχα είδη διαφημίσεων εμπίπτουν στην έννοια των διαφημιστικών μηνυμάτων. Ειδικότερα, όσον αφορά τα infomercials, από τη μελέτη της εταιρίας Audimetrie προκύπτει ότι μεταδίδονται μεταξύ των προγραμμάτων ή κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων, η δε συχνότητα μεταδόσεώς τους είναι ίδια με αυτή των διαφημιστικών μηνυμάτων. Εξάλλου, τα infomercials είναι παρεμφερή με ορισμένα διαφημιστικά μηνύματα σε ό,τι αφορά τη διάρκειά τους και την έντονη αίσθηση που προκαλούν.
27 Όσον αφορά τις τηλεπωλήσεις, η Επιτροπή διευκρινίζει ότι η προσφυγή της αφορά μόνον τα μηνύματα τηλεπωλήσεως. Τούτα έχουν μικρή διάρκεια, περίπου ενός λεπτού, που δεν μπορεί να θεωρηθεί ως σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη των συμβατικών διαφημιστικών μηνυμάτων. Επίσης, τα μηνύματα τηλεπωλήσεως παρουσιάζονται ως «μηνύματα αρχείου» τα οποία, παρότι μπορούν να συσχετισθούν με συγκεκριμένο πρόγραμμα, λόγω της παρουσίας ορισμένων ηθοποιών και συγκεκριμένων οπτικών στοιχείων, είναι πλήρως αυτόνομα σε σχέση με τα προγράμματα αυτά. Επιπλέον, μεταδίδονται στο πλαίσιο των διαφημίσεων και, όπως και τα συμβατικά διαφημιστικά μηνύματα, προορίζονται για αναμετάδοση και πράγματι αναμεταδίδονται συχνότατα.
28 Σε ό,τι αφορά τα διαφημιστικά μηνύματα χορηγίας, η Επιτροπή στηρίζει την προσφυγή της στον ορισμό που δίνεται για αυτά στα ερμηνευτικά κριτήρια, κατά τον οποίο πρόκειται για ένα συγκεκριμένο είδος μηνύματος, την «euroclaqueta», στην οποία η ανακοίνωση της χορηγίας ενός προγράμματος και η διαφήμιση του χορηγού γίνονται ταυτοχρόνως, με αποτέλεσμα να παρακινείται το κοινό να αγοράσει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες του χορηγού. Η Επιτροπή υπενθυμίζει, όμως, ότι, κατά το άρθρο 17 της οδηγίας 89/552, προκειμένου τα τηλεοπτικά προγράμματα να αποτελούν «αντικείμενο χορηγίας», ουδόλως πρέπει να παρακινούν στην αγορά των προϊόντων ή των υπηρεσιών που προτείνει ο χορηγός.
29 Όσον αφορά τις μικροδιαφημίσεις, η Επιτροπή στηρίζεται επίσης στον ορισμό που δίνεται για αυτά στα ερμηνευτικά κριτήρια, σύμφωνα με τον οποίο οι μικροδιαφημίσεις που περιλαμβάνουν διαφημιστικές ανακοινώσεις χαρακτηρίζονται ως «άλλη μορφή διαφημίσεως» εφόσον η διάρκειά τους είναι μεγαλύτερη από 60 δευτερόλεπτα και εφόσον δεν αποτελούν απλή συλλογή διαφημιστικών μηνυμάτων με ελάχιστο κοινό παρονομαστή. Η Επιτροπή διατείνεται ότι ο τρόπος παρουσιάσεως και τα χαρακτηριστικά των εν λόγω μικροδιαφημίσεων ουδόλως απαιτούν διάρκεια μεγαλύτερη από εκείνη των συμβατικών διαφημιστικών μηνυμάτων.
30 Συνεπώς, κατά το θεσμικό αυτό όργανο, η παράβαση που προσάπτεται στο Βασίλειο της Ισπανίας στοιχειοθετείται καθότι, δεδομένου ότι τα τέσσερα επίμαχα είδη διαφημίσεων θεωρήθηκαν ως άλλες μορφές διαφημίσεως και όχι ως διαφημιστικά μηνύματα, μεταδόθηκαν από τους ισπανικούς τηλεοπτικούς σταθμούς έως και για 17 λεπτά ανά ώρα, ήτοι για διάρκεια η οποία, κατά την Επιτροπή, υπερβαίνει κατά 50 % το ανώτατο όριο των 12 λεπτών ανά ώρα που προβλέπει το άρθρο 18, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552.
31 Το Βασίλειο της Ισπανίας ισχυρίζεται ότι το άρθρο 18 της οδηγίας 89/552 δεν καθορίζει την έννοια των διαφημιστικών μηνυμάτων, ούτε εκείνη των άλλων μορφών διαφημίσεως. Πρόκειται για γενικότερες και ευρείες έννοιες που δεν επιδέχονται «numerus clausus» και εμπίπτουν στη γενικότερη έννοια της τηλεοπτικής διαφημίσεως. Συγκεκριμένα, οι «άλλες μορφές διαφημίσεως» συμπεριλαμβάνουν διάφορα είδη διαφημιστικών δημιουργιών τα οποία, εξαιτίας είτε της διάρκειάς τους και των συγκεκριμένων τους χαρακτηριστικών ως προς την παραγωγή ή την εκπομπή είτε του σκοπού τους ή της συνδέσεώς τους με δεδομένα προγράμματα ή δραστηριότητες της τηλεοπτικής επιχειρήσεως, δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι εμπίπτουν στην παραδοσιακή έννοια των διαφημιστικών μηνυμάτων.
32 Κατά το εν λόγω κράτος μέλος, ο ορισμός της τηλεοπτικής διαφημίσεως που δίνεται στην οδηγία 89/552 συνιστά ευρύτατη γενική έννοια περιλαμβάνουσα σειρά διαφημιστικών ανακοινώσεων, στις οποίες συγκαταλέγονται όχι μόνον τα διαφημιστικά μηνύματα ή τα μηνύματα τηλεαγοράς, αλλά και άλλα επίσης είδη ανακοινώσεων όπως οι τηλεπωλήσεις, τα infomercials, οι επικαλύψεις, οι ανακοινώσεις χορηγίας, οι μικροανακοινώσεις που εξομοιώνονται προς τα infomercials, τα μηνύματα αυτοπροβολής, η εικονική διαφήμιση και οι κοινωφελείς ανακοινώσεις, είδη ανακοινώσεων που επιδέχονται διαφοροποιημένη μεταχείριση όσον αφορά τον όγκο εκπομπής, τις διακοπές των προγραμμάτων και την αυτοτελή ή από κοινού εκπομπή, τούτο δε σε συνάρτηση με τον επιδιωκόμενο σκοπό.
33 Συγκεκριμένα, οι έννοιες των διαφημιστικών μηνυμάτων και των άλλων μορφών διαφημίσεως πρέπει, κατά το Βασίλειο της Ισπανίας, να ερμηνευθούν σε συνάρτηση με τον σκοπό που επιδιώκει η οδηγία 89/552. Ο σκοπός αυτός συνίσταται στην εξεύρεση εξισορροπήσεως μεταξύ, αφενός, των αναγκών χρηματοδοτήσεως των τηλεοπτικών επιχειρήσεων, του δικαιώματός τους στην επιχειρηματική ελευθερία και του σεβασμού της δημοσιογραφικής ανεξαρτησίας τους και, αφετέρου, της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών, ως τηλεθεατών, έναντι της υπερβολικής διαφημίσεως. Για αυτόν τον λόγο, ο νόμος 25/1994 όχι μόνον καθόρισε το ωριαίο όριο των 12 λεπτών για τα διαφημιστικά μηνύματα και τα μηνύματα τηλεαγοράς, αλλά προέβλεψε επίσης συμπληρωματικό όριο 17 λεπτών για την εκπομπή κάθε άλλης μορφής υπολογίσιμης διαφημίσεως, συμπεριλαμβανομένων των ανακοινώσεων αυτοπροβολής των προϊόντων της επιχειρήσεως, χωρίς να είναι δυνατόν να σωρευτούν τα δύο αυτά όρια κατά τη διάρκεια της ίδιας ώρας, δεδομένου ότι ο εν λόγω νόμος τηρεί πάντα το όριο των 12 λεπτών που τέθηκε για τα διαφημιστικά μηνύματα και τα μηνύματα τηλεαγοράς.
34 Το Βασίλειο της Ισπανίας υποστηρίζει ότι τα τέσσερα επίμαχα είδη διαφημίσεων δεν εμπίπτουν στη έννοια των διαφημιστικών μηνυμάτων, όχι μόνον λόγω της συνήθους διάρκειάς τους, αλλά επίσης λόγω του ελαχίστως επιθετικού εμπορικού τους χαρακτήρα, της περιορισμένης δυνατότητάς τους υποβολής του καταναλωτή, καθώς και λόγω του ότι διαταράσσουν ελάχιστα την εκ μέρους του τηλεθεατή παρακολούθηση των προγραμμάτων.
35 Το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει ότι η προσφυγή της Επιτροπής βασίζεται σε μια ερμηνεία της έννοιας των διαφημιστικών μηνυμάτων η οποία δεν σέβεται τις θεμελιώδεις διαφορές που εισήγαγε η οδηγία 89/552 μεταξύ, αφενός, των διαφημιστικών μηνυμάτων και, αφετέρου, των άλλων μορφών διαφημίσεως, ήτοι, ιδίως της χορηγίας και των ανακοινώσεων του ραδιοτηλεοπτικού σταθμού σχετικά με τα δικά του προγράμματα, οι οποίες προβλέπονται στο εν λόγω άρθρο 18, παράγραφος 3.
36 Το Ηνωμένο Βασίλειο φρονεί ότι η χορηγία, στον βαθμό που πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 17 της οδηγίας 89/552, δεν υπόκειται στους περιορισμούς του άρθρου 18 της οδηγίας αυτής. Η προσέγγιση της Επιτροπής, κατά την οποία τα διαφημιστικά μηνύματα χορηγίας συνιστούν διαφημιστικά μηνύματα, είναι επομένως εσφαλμένη. Εφόσον διαφημιστικό μήνυμα χορηγίας πληροί τις απαιτήσεις που θέτει το άρθρο 17 της εν λόγω οδηγίας, το γεγονός ότι μπορεί να προωθεί ορισμένα προϊόντα ή υπηρεσίες που προτείνει ο χορηγός δεν σημαίνει ότι αποτελεί διαφημιστικό μήνυμα.
37 Ως προς τις ανακοινώσεις ραδιοτηλεοπτικού σταθμού σχετικά με τα δικά του προγράμματα, το Ηνωμένο Βασίλειο αναφέρει ότι η Επιτροπή δεν σέβεται την εξαίρεση που προβλέπει το άρθρο 18, παράγραφος 3, της οδηγίας 89/552 όσον αφορά τις εν λόγω ανακοινώσεις. Η προσέγγιση της Επιτροπής συνεπάγεται ότι οι ανακοινώσεις ραδιοτηλεοπτικού σταθμού εμπίπτουν στην έννοια των διαφημιστικών μηνυμάτων μόνον εκ του γεγονότος ότι αποτελούν προώθηση των υπηρεσιών του ραδιοτηλεοπτικού σταθμού. Κατά το Ηνωμένο Βασίλειο, η προσέγγιση αυτή είναι εσφαλμένη διότι καθιστά άνευ πρακτικής αποτελεσματικότητας την απαλλαγή που περιέχει το ως άνω άρθρο 18, παράγραφος 3.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
38 Με την προσφυγή της, η Επιτροπή προσάπτει στο Βασίλειο της Ισπανίας ότι παρέβη το άρθρο 3, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552 καθότι επέτρεψε επανειλημμένες παραβάσεις του άρθρου 18, παράγραφος 2, της εν λόγω οδηγίας, που προβλέπει περιορισμό του ωριαίου χρόνου μεταδόσεως όσον αφορά, ιδίως, τα διαφημιστικά μηνύματα. Ειδικότερα, οι ισπανικές αρχές ερμήνευσαν εσφαλμένως και άκρως συσταλτικώς την έννοια των «διαφημιστικών μηνυμάτων» του προαναφερθέντος άρθρου 18, με αποτέλεσμα ορισμένα είδη τηλεοπτικής διαφημίσεως που μεταδίδονται στην Ισπανία, ήτοι τα infomercials, οι τηλεπωλήσεις, τα διαφημιστικά μηνύματα χορηγίας και οι μικροδιαφημίσεις να μην εμπίπτουν στην έννοια αυτή και να μην υπόκεινται στον ως άνω ωριαίο περιορισμό.
39 Συνεπώς, το ουσιαστικό ζήτημα που πρέπει να αποσαφηνισθεί στην υπό κρίση διαφορά είναι κατά πόσον τα τέσσερα επίμαχα είδη διαφημίσεων πρέπει να χαρακτηρισθούν ως διαφημιστικά μηνύματα, όπως υποστηρίζει η Επιτροπή, ή κατά πόσον συνιστούν άλλες μορφές διαφημίσεως, όπως διατείνεται το Βασίλειο της Ισπανίας.
40 Ως προς τούτο, πρέπει να εξετασθεί το περιεχόμενο της έννοιας των διαφημιστικών μηνυμάτων που μνημονεύεται στο άρθρο 18, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας 89/552.
41 Επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η έννοια αυτή δεν προσδιορίζεται στην οδηγία 89/552, η οποία ούτε παραπέμπει σχετικώς στα δικαιώματα των κρατών μελών.
42 Υπό τις συνθήκες αυτές, υπενθυμίζεται ότι από τις απαιτήσεις τόσο της ομοιόμορφης εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης όσο και της αρχής της ισότητας απορρέει ότι στο περιεχόμενο μιας διατάξεως του δικαίου αυτού, η οποία δεν παραπέμπει ρητώς στο δίκαιο των κρατών μελών για τον προσδιορισμό της έννοιας και της σημασίας της, πρέπει κατά κανόνα να δίδεται σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση αυτοτελής και ομοιόμορφη ερμηνεία, η οποία πρέπει να ανευρίσκεται με βάση τα συμφραζόμενα και τον σκοπό που επιδιώκει η σχετική κανονιστική ρύθμιση (βλ., σχετικώς, αποφάσεις της 18ης Οκτωβρίου 2007, C‑195/06, Österreichischer Rundfunk, Συλλογή 2007, σ. I‑8817, σκέψη 24 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία, καθώς και της 20ής Οκτωβρίου 2011, C‑396/09, Interedil, που δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη στη Συλλογή, σκέψη 42).
43 Επομένως, το περιεχόμενο που ο νομοθέτης της Ένωσης θέλησε να προσδώσει στους όρους «διαφημιστικά μηνύματα», υπό την έννοια του άρθρου 18, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας 89/552, πρέπει να εκτιμηθεί λαμβανομένων υπόψη των συμφραζομένων της εν λόγω διατάξεως και του σκοπού που επιδιώκει η επίμαχη κανονιστική ρύθμιση (βλ., κατ’ αναλογία, προπαρατεθείσα απόφαση Österreichischer Rundfunk, σκέψη 25).
44 Από την εικοστή έβδομη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 89/552, καθώς και από το άρθρο 18, παράγραφοι 1 και 2, αυτής, προκύπτει όμως ότι αυτό το άρθρο αποβλέπει στην ισόρροπη προστασία, αφενός, των οικονομικών συμφερόντων των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και των διαφημιζομένων και, αφετέρου, των συμφερόντων των δικαιούχων, ήτοι των παραγωγών και των δημιουργών, και των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών (βλ., κατ’ αναλογία, απόφαση της 23ης Οκτωβρίου 2003, C‑245/01, RTL Television, Συλλογή 2003, σ. I‑12489, σκέψη 62).
45 Ως προς τούτο, το Δικαστήριο επεσήμανε ήδη ότι η προστασία των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών, από την υπερβολική διαφήμιση αποτελεί ουσιώδη πτυχή του σκοπού της προαναφερθείσας οδηγίας (προπαρατεθείσα απόφαση Österreichischer Rundfunk, σκέψη 27).
46 Λαμβάνοντας ακριβώς υπόψη τον σκοπό αυτό, όπως προκύπτει από την ίδια την εικοστή έβδομη αιτιολογική σκέψη, ο νομοθέτης της Ένωσης θέλησε να εξασφαλίσει πλήρως και προσηκόντως την προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών, υποβάλλοντας τις διάφορες μορφές προωθήσεως, όπως η τηλεοπτική διαφήμιση, η τηλεαγορά και η χορηγία, σε ελάχιστες προδιαγραφές και κριτήρια (βλ., σχετικώς, προπαρατεθείσα απόφαση Österreichischer Rundfunk, σκέψη 26).
47 Ειδικότερα, η οδηγία 89/552 όχι μόνον εισήγαγε όρια στον χρόνο μεταδόσεως της τηλεοπτικής διαφημίσεως, όπως προσδιορίζεται στο άρθρο 1, στοιχείο γ΄, αυτής, αλλά επιχείρησε επίσης, όπως προκύπτει από το άρθρο 18, παράγραφος 2, της οδηγίας αυτής, μια διάκριση μεταξύ ημερησίων ορίων και ωριαίων ορίων. Η διάκριση όμως αυτή λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι τα ωριαία όρια, αντιθέτως προς τα ημερήσια, έχουν άμεση επίπτωση στις περιόδους υψηλής τηλεθεάσεως, δηλαδή στις ώρες κατά τις οποίες η ανάγκη προστασίας των τηλεθεατών είναι ιδιαιτέρως σημαντική.
48 Πάντως, όπως υπενθυμίζει το Βασίλειο της Ισπανίας, το Δικαστήριο έκρινε στην απόφασή του της 28ης Οκτωβρίου 1999, C‑6/98, ARD (Συλλογή 1999, σ. I‑7599, σκέψεις 29 και 30), ότι οι διατάξεις της οδηγίας 89/552 που επιβάλλουν περιορισμό στην ελεύθερη μετάδοση των τηλεοπτικών εκπομπών πρέπει, οσάκις δεν είναι διατυπωμένες κατά τρόπο σαφή και όχι αμφίσημο, να ερμηνεύονται συσταλτικώς.
49 Εντούτοις, όπως επεσήμανε ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 75 των προτάσεών του, η προκύπτουσα από το άρθρο 18 της οδηγίας 89/552 έννοια των «διαφημιστικών μηνυμάτων» πρέπει να ερμηνευθεί λαμβανομένου υπόψη του σκοπού της οδηγίας αυτής, ο οποίος έγκειται στην εναρμόνιση της ασκήσεως της ελευθερίας μεταδόσεως τηλεοπτικών διαφημιστικών μηνυμάτων με την επιτακτική ανάγκη προστασίας των τηλεθεατών από την υπερβολική μετάδοση διαφημίσεως.
50 Ως προς τούτο, το Δικαστήριο διευκρίνισε επίσης, όπως ορθώς επεσήμανε η Επιτροπή, ότι τα διαφημιστικά μηνύματα συνιστούν μορφές προσφορών βραχύτατης συνήθως διάρκειας που προκαλούν έντονη αίσθηση και εμφανίζονται κατά κανόνα ομαδοποιημένα, με ποικίλλουσα συχνότητα, κατά τη διάρκεια ή μεταξύ των προγραμμάτων, παράγονται δε από εκείνους που παρέχουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες ή τους αντιπροσώπους τους και όχι από τους ίδιους τους τηλεοπτικούς σταθμούς (βλ. προπαρατεθείσα απόφαση RTI κ.λπ., σκέψη 31).
51 Στην προπαρατεθείσα απόφαση RTI κ.λπ., το Δικαστήριο, στο πλαίσιο προσδιορισμού του όρου των διαφημιστικών μηνυμάτων σε σχέση με εκείνον των μορφών διαφημίσεως όπως οι «άμεσες προσφορές στο κοινό» που προέβλεπε η οδηγία 89/552 όπως ίσχυε αρχικώς, διαπίστωσε, ουσιαστικώς, ότι η κατ’ εξαίρεση αύξηση των ανωτάτων ορίων μεταδόσεως αναφορικά με τις προσφορές αυτές δικαιολογείτο εκ του ότι, εξαιτίας του τρόπου παρουσιάσεώς τους, η διάρκειά τους ήταν μεγαλύτερη, η δε εφαρμογή των χρονικών ορίων μεταδόσεως που προβλέπονται όσον αφορά τα διαφημιστικά μηνύματα είχε ως αποτέλεσμα να περιάγονται οι εν λόγω προσφορές σε μειονεκτική θέση έναντι των μηνυμάτων αυτών. Υπογράμμισε, εξάλλου, ότι τα κριτήρια αυτά μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επίσης και για άλλες μορφές διαφημίσεως (βλ., συναφώς, προπαρατεθείσα απόφαση RTI κ.λπ., σκέψεις 32, 34 και 37).
52 Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι κάθε είδος τηλεοπτικής διαφημίσεως που μεταδίδεται μεταξύ των προγραμμάτων ή κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων συνιστά, κατ’ αρχήν, «διαφημιστικό μήνυμα» υπό την έννοια της οδηγίας 89/552, εκτός εάν το συγκεκριμένο είδος διαφημίσεως εμπίπτει σε άλλη μορφή διαφημίσεως που ρητώς διέπεται από την προαναφερθείσα οδηγία, όπως, ιδίως, στην περίπτωση της «τηλεαγοράς», ή απαιτεί, λόγω του τρόπου παρουσιάσεώς του, μεγαλύτερη διάρκεια από ό,τι τα διαφημιστικά μηνύματα, υπό την προϋπόθεση ότι η εφαρμογή των προβλεπόμενων για τα εν λόγω μηνύματα περιορισμών έχει ως αποτέλεσμα να περιάγεται σε μειονεκτική θέση η συγκεκριμένη μορφή διαφημίσεως σε σχέση με τα διαφημιστικά μηνύματα χωρίς βάσιμη δικαιολογία.
53 Κατά συνέπεια, ακόμα και εάν ένα δεδομένο είδος διαφημίσεως έχει εκ της φύσεώς του, τουτέστιν λόγω του τρόπου παρουσιάσεώς του, κάπως μεγαλύτερη διάρκεια από τη συνήθη διάρκεια των διαφημιστικών μηνυμάτων, το γεγονός αυτό και μόνον δεν αρκεί ώστε να χαρακτηρισθεί ως «άλλη μορφή διαφημίσεως» υπό την έννοια του άρθρου 18, παράγραφος 1, της οδηγίας 89/552.
54 Από τη δικογραφία όμως και, ιδίως, από τη μνημονευθείσα στη σκέψη 16 της παρούσας αποφάσεως έκθεση της Audimetrie, της οποίας η πραγματική ακρίβεια δεν αμφισβητήθηκε βασίμως από το Βασίλειο της Ισπανίας, προκύπτει ότι καθένα εκ των τεσσάρων επίμαχων εν προκειμένω ειδών διαφημίσεων έχει κατά κανόνα διάρκεια που δεν υπερβαίνει τα δύο λεπτά.
55 Εκ των προαναφερθέντων προκύπτει ότι τα είδη αυτά διαφημίσεων εμπίπτουν στην έννοια των διαφημιστικών μηνυμάτων και υπόκεινται, ως εκ τούτου, στους περιορισμούς του χρόνου μεταδόσεως που προβλέπονται στο άρθρο 18, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552.
56 Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων διαπιστώνεται ότι το Βασίλειο της Ισπανίας, επιτρέποντας να μεταδίδονται στους ισπανικούς τηλεοπτικούς σταθμούς ορισμένα είδη διαφημίσεων, όπως τα infomercials, τα μηνύματα τηλεπωλήσεως, τα διαφημιστικά μηνύματα χορηγίας και οι μικροδιαφημίσεις, για διάρκεια που υπερβαίνει το προβλεπόμενο στο άρθρο 18, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552, μέγιστο όριο του 20 % του χρόνου μεταδόσεως ανά ώρα, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 2, της εν λόγω οδηγίας.
Επί των δικαστικών εξόδων
57 Κατά το άρθρο 69, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα εφόσον υπάρχει σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η Επιτροπή ζήτησε να καταδικαστεί το Βασίλειο της Ισπανίας στα δικαστικά έξοδα και το τελευταίο ηττήθηκε, το Βασίλειο της Ισπανίας πρέπει να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα.
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πρώτο τμήμα) αποφασίζει:
1) Το Βασίλειο της Ισπανίας, επιτρέποντας να μεταδίδονται στους ισπανικούς τηλεοπτικούς σταθμούς ορισμένα είδη διαφημίσεων, όπως τα infomercials, τα μηνύματα τηλεπωλήσεως, τα διαφημιστικά μηνύματα χορηγίας και οι μικροδιαφημίσεις, για διάρκεια που υπερβαίνει το μέγιστο όριο του 20 % του χρόνου μεταδόσεως ανά ώρα, το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 18, παράγραφος 2, της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 3ης Οκτωβρίου 1989, για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την οδηγία 97/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 1997, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 2, της εν λόγω οδηγίας.
2) Καταδικάζει το Βασίλειο της Ισπανίας στα δικαστικά έξοδα.
(υπογραφές)
* Γλώσσα διαδικασίας: η ισπανική.