62000C0438

I - Εισαγωγή

1. Η παρούσα υπόθεση αφορά τον περιορισμό του αριθμού των προερχομένων από τρίτα κράτη παικτών σε ορισμένους αγώνες πρωταθλήματος, με τον κανονισμό μιας αθλητικής ομοσπονδίας. Ιδίως τίθεται το ζήτημα του συμβατού με την ευρωπαϊκή συμφωνία για την εγκαθίδρυση συνδέσεως μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Σλοβακικής Δημοκρατίας, αφετέρου (στο εξής: συμφωνία) . Έτσι, τίθεται ένα ζήτημα το οποίο έχει ήδη απασχολήσει διάφορα εθνικά δικαστήρια και επί του οποίου έχουν ήδη εκδοθεί αποφάσεις .

ΙΙ - Νομικό πλαίσιο

Α - Κοινοτικό δίκαιο

2. Το άρθο 38 της συμφωνίας έχει ως εξής:

«1. Με την επιφύλαξη των όρων και προϋποθέσεων που ισχύουν σε κάθε κράτος μέλος:

- δεν επιβάλλεται καμία διάκριση λόγω ιθαγένειας στη μεταχείριση των εργαζομένων υπηκοότητας Σλοβακικής Δημοκρατίας, οι οποίοι απασχολούνται νομίμως στο έδαφος ενός κράτους μέλους, όσον αφορά τους όρους εργασίας, τις αποδοχές ή τις απολύσεις, σε σύγκριση με τους υπηκόους αυτού του κράτους μέλους,

- οι νομίμως κατοικούντες σύζυγοι και τα τέκνα εργαζομένων, που απασχολούνται νομίμως στο έδαφος κράτους μέλους, με εξαίρεση τους εποχιακά εργαζόμενους ή τους εργαζόμενους που απασχολούνται βάσει διμερών συμφωνιών κατά την έννοια του άρθρου 42, εκτός εάν άλλως ορίζεται στις συμφωνίες αυτές, έχουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας του εν λόγω κράτους μέλους, κατά την περίοδο εγκεκριμένης επαγγελματικής απασχόλησης του εργαζομένου.

2. Η Σλοβακική Δημοκρατία, με την επιφύλαξη των όρων και των προϋποθέσεων που ισχύουν σ' αυτήν, παρέχει τη μεταχείριση που αναφέρεται στην παράγραφο 1 στους εργαζόμενους που είναι υπήκοοι ενός κράτους μέλους και απασχολούνται νομίμως στο έδαφός της, καθώς και στους συζύγους και τα τέκνα τους που κατοικούν νομίμως στο εν λόγω έδαφος.»

3. Το άρθρο 42 της συμφωνίας ορίζει τα εξής:

«1. Ανάλογα με την κατάσταση στην αγορά εργασίας των κρατών μελών, και υπό την επιφύλαξη της εφαρμογής της νομοθεσίας και της τήρησης των κανόνων που ισχύουν στα εν λόγω κράτη μέλη στον τομέα της κινητικότητας των εργαζομένων:

- οι δυνατότητες πρόσβασης στην απασχόληση που χορηγούν τα κράτη μέλη στους εργαζόμενους υπηκοότητας Σλοβακικής Δημοκρατίας στα πλαίσια διμερών συμφωνιών πρέπει να διατηρούνται και, ει δυνατόν, να βελτιώνονται,

- τα άλλα κράτη μέλη εξετάζουν τη δυνατότητα σύναψης παρόμοιων συμφωνιών.

2. Το συμβούλιο σύνδεσης εξετάζει τη χορήγηση άλλων βελτιώσεων, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων πρόσβασης στην επαγγελματική εκπαίδευση, σύμφωνα με τους κανόνες και τις διαδικασίες που ισχύουν στα κράτη μέλη, και λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά εργασίας των κρατών μελών και της Κοινότητας.»

4. Το άρθρο 59, παράγραφος 1, της συμφωνίας ορίζει τα εξής:

«1. Για τους σκοπούς του τίτλου IV της παρούσας συμφωνίας, καμία διάταξη της συμφωνίας δεν παρεμποδίζει τα μέρη να εφαρμόζουν τη νομοθεσία και τις ρυθμίσεις τους όσον αφορά την είσοδο και την παραμονή, την εργασία, τους όρους εργασίας, την εγκατάσταση φυσικών προσώπων και την παροχή υπηρεσιών, υπό τον όρο ότι, κατά την εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας και ρυθμίσεων δεν εξουδετερώνονται ούτε περιορίζονται τα οφέλη που απορρέουν για κάθε μέρος από τους όρους ειδικής διάταξης της παρούσας συμφωνίας. Η παρούσα διάταξη δεν θίγει την εφαρμογή του άρθρου 54».

Β - Εθνικό δίκαιο

5. Το άρθρο 15 του Spielordnung des Deutschen Hanballbundes e.V. (κανονισμού διεξαγωγής των αγώνων της Γερμανικής Ομοσπονδίας Χειρόσφαιρας, στο εξής: κανονισμός), υπό την κρίσιμη για την παρούσα διαδικασία μορφή του, έχει ως εξής:

«(1) Την ένδειξη "Α" μετά τον αριθμό του δελτίου φέρουν τα δελτία αγώνων των παικτών

a) οι οποίοι δεν έχουν την ιθαγένεια κράτους της Ευρωπαϊκής Ενώσεως,

b) οι οποίοι δεν έχουν την ιθαγένεια τρίτου κράτους συνδεδεμένου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, του οποίου οι υπήκοοι εξομοιούνται με τους υπηκόους των κρατών μελών όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων κατά το άρθρο 48, παράγραφος 1, της Συνθήκης ΕΚ,

c) [...]

(2) Κατά τους αγώνες πρωταθλήματος και κυπέλλου, επιτρέπεται η συμμετοχή στις ομάδες της πρώτης ή της δεύτερης κατηγορίας και των περιφερειακών πρωταθλημάτων δύο το πολύ παικτών των οποίων τα δελτία φέρουν την ένδειξη "Α".

[...]

(5) Η προσθήκη της ενδείξεως "Α" στο δελτίο αγώνων απαλείφεται την 1η Ιουλίου δεδομένου έτους, αν η χώρα προελεύσεως του παίκτη συνδεθεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά την έννοια της παραγράφου 1, στοιχείο b, μέχρι αυτή την ημερομηνία. Η Ομοσπονδία Χειροσφαίρας δημοσιεύει και ενημερώνει συνεχώς τον κατάλογο των συνδεδεμένων αυτών κρατών.»

ΙΙΙ - Πραγματικά περιστατικά και κύρια διαδικασία

6. Ο Maros Kolpak, Σλοβάκος υπήκοος, παίζει χειρόσφαιρα ως τερματοφύλακας στον αθλητικό σύλλογο δεύτερης κατηγορίας Östringen e.V. Τον Μάρτιο του 1997 συνήψε με αυτόν τον σύλλογο ορισμένης διαρκείας σύμβαση προσλήψεώς του ως παίκτη μέχρι τις 30 Ιουνίου 2000 και τον Φεβρουάριο του 2000 συνήψε νέα σύμβαση ισχύουσα μέχρι τις 30 Ιουνίου 2003. Λαμβάνει μηνιαίες αποδοχές. Η κατοικία του βρίσκεται στη Γερμανία και κατέχει έγκυρη άδεια διαμονής. Η Deutsche Handballbund e.V. (γερμανική αθλητική ομοσπονδία χειροσφαίρας, στο εξής: ΓΑΟΧ), η οποία διοργανώνει το γερμανικό πρωτάθλημα πρώτης και δεύτερης κατηγορίας στη χειρόσφαιρα, του χορήγησε δελτίο αγώνων, το οποίο φέρει ως χαρακτηριστικό την ένδειξη «Α», λόγω της αλλοδαπής του ιθαγενείας. Ο Μ. Κolpak, ο οποίος ζητεί τη χορήγηση εκ μέρους του ΓΑΟΧ δελτίου αγώνων μη φέροντος προσθήκη ενδεικτική της αλλοδαπής του ιθαγενείας, θεωρεί ότι η προσθήκη τον περιάγει σε μειονεκτική θέση, διότι η Σλοβακία ανήκει στα τρίτα κράτη των οποίων οι υπήκοοι έχουν δικαίωμα, κατά τον κανονισμό της καθής και εν όψει της απαγορεύσεως των διακρίσεων που προκύπτει από τη Συνθήκη ΕΚ σε συνδυασμό με τη συμφωνία συνδέσεως, να συμμετέχουν χωρίς περιορισμούς στους αγώνες, όπως συμβαίνει και με τους Γερμανούς και τους προερχόμενους από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ αλλοδαπούς.

7. Το Landgericht Dortmund υποχρέωσε τον ΓΑΟΧ να χορηγήσει το αιτηθέν δελτίο αγώνων με την αιτιολογία, κυρίως, ότι από την ερμηνεία του κανονισμού της προσφεύγουσας προκύπτει ότι, κατά το άρθρο 15 του κανονισμού, ο καθού δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως παίκτης με ιθαγένεια τρίτου κράτους. Ο ΓΑΟΧ άσκησε έφεση κατά αυτής της αποφάσεως.

8. Το αιτούν δικαστήριο κρίνει ότι σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο ο Μ. Kolpak έχει τη δυνατότητα προσφυγής ενώπιον των τακτικών εθνικών δικαστηρίων και ότι, ακόμη και εάν δεν είναι ο ίδιος μέλος του ΓΑΟΧ, είτε άμεσα είτε έμμεσα, έχει, σύμφωνα με τον κανονισμό και υπό ορισμένες προϋποθέσεις, απαίτηση χορηγήσεως δελτίου αγώνων ως παίκτης του ομοσπονδιακού πρωταθλήματος με σύμβαση εργασίας με ορισμένη ομάδα.

9. Επομένως, το μόνο που αμφισβητείται είναι εάν στον Μ. Kolpak πρέπει να χορηγηθεί, βάσει του άρθρου 15, παράγραφος 1, του κανονισμού, μόνο δελτίο αγώνων με την προσθήκη της ενδείξεως «Α» ή όχι, οπότε το ζήτημα περιορίζεται στο εάν τίθεται θέμα εφαρμογής του άρθρου 15, παράγραφος 1.

10. Κατά το αιτούν δικαστήριο, για την επίλυση της παρούσας διαφοράς είναι κρίσιμο το πώς πρέπει να νοηθεί η παραπομπή στο άρθρο 48 της Συνθήκης ΕΟΚ (νυν, κατόπιν τροποποιήσεως, άρθρο 39 ΕΚ), που γίνεται στο άρθρο 15, παράγραφος 1 b του κανονισμού.

11. Το αιτούν δικαστήριο ερμηνεύει αυτή την παραπομπή ως αφορώσα μόνον παίκτες οι οποίοι εξομοιούνται πλήρως από απόψεως ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων με τους υπηκόους των κρατών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Επομένως, ο Μ. Kolpak δεν έχει δικαίωμα αποκτήσεως δελτίου αγώνων μη φέροντος την προσθήκη «Α». Όντως η Σλοβακία δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο του ΓΑΟΧ που μνημονεύεται στο άρθρο 15, παράγραφος 1, του κανονισμού.

12. Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται, επομένως, εάν ο Μ. Kolpak, παρά την αντίθετη ρύθμιση του άρθρου 15, παράγραφος 1 b του κανονισμού, έχει δικαίωμα αποκτήσεως δελτίου αγώνων μη φέροντος προσθήκη, διότι ο ΓΑΟΧ παραβιάζει, με αυτή τη διάταξη του κανονισμού του, το άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως και αυτό το άρθρο έχει άμεση εφαρμογή και έναντι τρίτων, επομένως και έναντι του ΓΑΟΧ.

13. Το αιτούν δικαστήριο κρίνει ότι ο ΓΑΟΧ, αρνούμενος να χορηγήσει στον Μ. Kolpak δελτίο αγώνων μη φέρον προσθήκη λόγω της αλλοδαπής ιθαγενείας του, παραβιάζει την απαγόρευση των διακρίσεων που θέτει το άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως. Έτσι, το άρθρο 15 του κανονισμού διέπει επίσης τη σχέση εργασίας του Μ. Kolpak. Η σύμβαση εργασίας ενός παίκτη είναι σύμβαση εργασίας, διότι ο Μ. Kolpak υποχρεούται στην παροχή εξαρτημένης εργασίας -παροχή αθλητικών υπηρεσιών στο πλαίσιο της προπονήσεως και των αγώνων- έναντι σταθερών μηνιαίων αποδοχών και πρόκειται για την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας.

14. Εφόσον κατά την άποψη του αιτούντος δικαστηρίου το άρθρο 15, παράγραφος 1 b σε συνδυασμό με το δεύτερο άρθρο του κανονισμού περιορίζει τις δυνατότητες συμμετοχής του Μ. Kolpak σε αγώνες, συνιστά άνιση μεταχείριση όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας. Τούτο συμβαίνει διότι ο παίκτης, ο οποίος έχει ήδη αποκτήσει τακτική πρόσβαση σε μία απασχόληση και δεν εμποδίζεται πλέον από κώλυμα εργασίας, δεν έχει τις ίδιες δυνατότητες όπως οι άλλοι παίκτες, να χρησιμοποιείται στο πλαίσιο αυτής της όντως υφισταμένης απασχολήσεως, σε επισήμους αγώνες.

15. Δεδομένου ότι κατά την άποψη του αιτούντος δικαστηρίου ο Μ. Kolpak νομίμως έχει τακτική απασχόληση εντός της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, κατοικεί σε αυτό το κράτος, έχει νόμιμη άδεια διαμονής και δεν χρειάζεται κάποια συμπληρωματική άδεια σύμφωνα με διατάξεις του δικαίου των αλλοδαπών, έχει αποκτήσει πρόσβαση στη γερμανική αγορά εργασίας ήδη κατά το γερμανικό δίκαιο ανεξαρτήτως του άρθρου 38 της συμφωνίας συνδέσεως. Επομένως, εφαρμόζεται η μνημονευόμενη σε αυτή τη διάταξη απαγόρευση των δυσμενών διακρίσεων, εάν τούτο δεν αντίκειται στο άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως όσον αφορά τις «ισχύουσες στα κράτη μέλη προϋποθέσεις και λεπτομέρειες εφαρμογής».

16. Το αιτούν δικαστήριο κλίνει προς την άποψη ότι σε αυτές τις προϋποθέσεις και λεπτομέρειες εφαρμογής δεν περιλαμβάνονται οι κανόνες που έχει θεσπίσει το καθού στο πλαίσιο της αυτονομίας του ως ομοσπονδίας, διότι άλλως η περιεχόμενη στη συμφωνία συνδέσεως απαγόρευση των διακρίσεων θα στερείτο περιεχομένου.

17. Επιπλέον, το αιτούν δικαστήριο κρίνει ότι η ρύθμιση του άρθρου 38 της συμφωνίας συνδέσεως έχει -όπως ακριβώς το άρθρο 39 ΕΚ- άμεση εφαρμογή. Επομένως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι έχει άμεση εφαρμογή και έναντι τρίτων, υπό την έννοια ότι το άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως δεν ισχύει μόνο για μέτρα που λαμβάνουν οι αρχές αλλά και για άλλης φύσεως διατάξεις, που αποσκοπούν στη συλλογική ρύθμιση ανεξάρτητης εργασίας, διότι άλλως η κατάργηση των φραγμών κρατικής προελεύσεως θα μπορούσε να εξουδετερωθεί από εμπόδια προερχόμενα από την άσκηση της νομικής αυτονομίας ενώσεων ή οργανισμών μη διεπόμενων από το δημόσιο δίκαιο.

18. Το αιτούν δικαστήριο καταλήγει επομένως ότι το άρθρο 15, παράγραφος 1 b του κανονισμού συνιστά παράβαση του άρθρου 39 της συμφωνίας συνδέσεως και ότι ο Μ. Kolpak έχει δικαίωμα αποκτήσεως δελτίου αγώνων μη φέροντος προσθήκη, εφόσον πληροί και τις λοιπές προϋποθέσεις.

IV - Προδικαστικό ερώτημα

19. Με διάταξη της 15ης Νοεμβρίου 2000, το Oberlandesgericht Hamm υπέβαλε στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Απαγορεύει το άρθρο 38, παράγραφος 1, της ευρωπαϊκής συμφωνίας για την εγκαθίδρυση συνδέσεως μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Σλοβακικής Δημοκρατίας, αφετέρου -Τελική πράξη-, την εκ μέρους αθλητικής ομοσπονδίας εφαρμογή επί επαγγελματία αθλητή σλοβακικής ιθαγενείας κανόνα που έχει θεσπίσει η ίδια και ο οποίος επιτρέπει στους αθλητικούς συλλόγους να χρησιμοποιούν, κατά τους αγώνες πρωταθλήματος και κυπέλλου, περιορισμένο μόνο αριθμό παικτών προερχομένων από τρίτα κράτη, που δεν ανήκουν στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες;»

20. Όπως ορθώς υποστηρίζει η Επιτροπή, το Δικαστήριο δεν έχει αρμοδιότητα στο πλαίσιο μιας προδικαστικής παραπομπής, να κρίνει ζητήματα συμβατότητας με το κοινοτικό δίκαιο εθνικής νομοθετικής ρυθμίσεως. Ενόψει της συλλογιστικής του αιτούντος δικαστηρίου, η Επιτροπή επισημαίνει επιπλέον ότι το προδικαστικό ερώτημα υποβάλλεται ακριβέστερα μόνον για τους υπηκόους τρίτων κρατών εκτός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).

21. Επομένως, ενόψει της συγκρίσιμης αποφάσεως του Δικαστηρίου στην υπόθεση Pokrzeptowicz-Meyer , το ερώτημα πρέπει να αναδιατυπωθεί ως εξής:

«Απαγορεύει το άρθρο 38, παράγραφος 1, της ευρωπαϊκής συμφωνίας για την εγκαθίδρυση συνδέσεως μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Σλοβακικής Δημοκρατίας, αφετέρου -Τελική πράξη-, την εκ μέρους αθλητικής ομοσπονδίας εφαρμογή επί Σλοβάκου υπηκόου, όπως εν προκειμένω, κανόνα που έχει θεσπίσει η ίδια και ο οποίος επιτρέπει στους αθλητικούς συλλόγους να χρησιμοποιούν, κατά τους αγώνες πρωταθλήματος και κυπέλλου, περιορισμένο μόνο αριθμό παικτών προερχομένων από τρίτα κράτη, που δεν ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο;»

V - Ισχυρισμοί των διαδίκων

Α - Επί του παραδεκτού

22. Κατά την άποψη της Ιταλικής Κυβερνήσεως, η παράθεση των πραγματικών περιστατικών στην απόφαση περί προδικαστικής παραπομπής είναι ελλιπής, ιδίως όσον αφορά την πραγματική και συγκεκριμένη ζημία που υπέστη ο Σλοβάκος παίκτης. Από τη διάταξη περί προδικαστικής παραπομπής δεν προκύπτει επίσης εάν ο παίκτης όντως έπαιξε ή όχι, και ούτε εάν η περισσότερο ή λιγότερο συχνή συμμετοχή του στους αγώνες οφειλόταν όντως στους κανόνες της ομοσπονδίας και όχι σε αποφάσεις αμιγώς τεχνικής φύσεως και αποφάσεις που ελήφθησαν στο πλαίσιο της διακριτικής ευχέρειας του προπονητή. Ως εκ τούτου, η Ιταλική Κυβέρνηση προτείνει στο Δικαστήριο να απορρίψει την αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως απαράδεκτη σύμφωνα με το άρθρο 92 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου.

23. Η Επιτροπή αντιτάσσεται σε αυτήν την άποψη παραπέμποντας στη νομολογία, κατά την οποία η προκειμένη περίπτωση δεν είναι υποθετική αλλ' αντιθέτως τα πραγματικά περιστατικά έχουν εκτεθεί επαρκώς.

Β - Επί της ερμηνείας του άρθρου 38 της συμφωνίας συνδέσεως

24. Ο Μ. Kolpak τόνισε κατά την προφορική διαδικασία ότι εμποδίστηκε στην άσκηση της επαγγελματικής του δραστηριότητας, ιδίως στην αλλαγή αθλητικού συλλόγου, και ότι ζητεί την αποκατάσταση της νομιμότητας. Ισχυρίστηκε ότι είναι εργαζόμενος και επωφελείται της άμεσης εφαρμογής του άρθρου 38 της συμφωνίας συνδέσεως, που εφαρμόζεται και επί ρυθμίσεων αθλητικών σωματείων. Επιπλέον, το άρθρο 15 του κανονισμού δεν μπορεί να επιτύχει το σκοπό του, διότι δεν περιλαμβάνει όλους τους συλλόγους.

25. O ΓAOX, η Ισπανική και η Ιταλική Κυβέρνηση υποστηρίζουν στην ουσία ότι η επίδικη εν προκειμένω ρύθμιση του κανονισμού δεν αντίκειται στο άρθρο 38, παράγραφος 1, της συμφωνίας συνδέσεως. Αυτή η διάταξη δεν έχει άμεση εφαρμογή, και ως εκ τούτου δεν απονέμει οποιοδήποτε (υποκειμενικό) δικαίωμα σε έναν ιδιώτη, ήτοι σε έναν παίκτη. Κατά την άποψη του ΓΑΟΧ, τούτο προκύπτει από την μέχρι τούδε νομολογία σχετικά με την ελλείπουσα οριζόντια ισχύ των οδηγιών και από το γεγονός ότι το Δικαστήριο δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει την άμεση ισχύ μιας διατάξεως της συμφωνίας συνδέσεως.

26. Ο ΓΑΟΧ επεσήμανε κατά την προφορική διαδικασία τη συνέπεια που θα είχε το ενδεχόμενο να θεωρηθεί ότι υφίσταται τακτική απασχόληση ακόμη και σε περίπτωση περιορισμένης άδειας εργασίας.

27. Ο ΓΑΟΧ, η Ιταλική και η Ισπανική Κυβέρνηση ισχυρίζονται ότι η απαγόρευση των διακρίσεων που θεσπίζει το άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως δεν συνεπάγεται σαφή, συγκεκριμένη και απηλλαγμένη αιρέσεων υποχρέωση. Αντιθέτως, αυτή η διάταξη ισχύει «με την επιφύλαξη των προϋποθέσεων και λεπτομερειών εφαρμογής που ισχύουν στα κράτη μέλη». Το άρθρο 15 του κανονισμού συνιστά μια τέτοια προϋπόθεση.

Η Ιταλική Κυβέρνηση τόνισε κατά την προφορική διαδικασία ότι η αξιολόγηση των εθνικών διατάξεων των κρατών μελών είναι αρμοδιότητα του εθνικού δικαστή και η επίδικη στην παρούσα δίκη ρύθμιση μπορεί να δικαιολογείται από λόγους αθλητικής φύσεως.

28. Επιπλέον, κατά την άποψη του ΓΑΟΧ, της Ισπανικής και της Ιταλικής Κυβερνήσεως, το περιορισμένο πεδίο εφαρμογής της απαγορεύσεως των διακρίσεων του άρθρου 38 της συμφωνίας συνδέσεως, ήτοι η μη πλήρης εξομοίωση των Σλοβάκων εργαζομένων με τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, επιβεβαιώνεται από το αντικείμενο, τον σκοπό και το πλαίσιο της συμφωνίας συνδέσεως, που εκφράζει μία μεταβατική περίοδο στη διαδικασία της προσεγγίσεως της Δημοκρατίας της Σλοβακίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επομένως, η εκ μέρους του Δικαστηρίου ερμηνεία της ελεύθερης διακινήσεως των εργαζομένων κατά το άρθρο 39 ΕΚ και η εφαρμογή του στον τομέα του αθλητισμού περιορίζεται σε υπηκόους των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και του ΕΟΧ. Επιπλέον, κατά την Ιταλική Κυβέρνηση, από τη συμφωνία ΕΟΧ απουσιάζει ο σχετικός με τις προϋποθέσεις και τις λεπτομέρειες εφαρμογής περιορισμός. Η Ισπανική Κυβέρνηση τόνισε εκ νέου, κατά την επ' ακροατηρίου συζήτηση, τη σημασία της επιφυλάξεως του άρθρου 38, παράγραφος 1, της συμφωνίας συνδέσεως και επίσης ότι η απαγόρευση των διακρίσεων που ρυθμίζεται σε αυτό δεν έχει την έκταση εκείνης του άρθρου 39 ΕΚ.

29. Ο ΓΑΟΧ υποστήριξε περαιτέρω ότι ο Μ. Kolpak ουδέποτε παρεμποδίστηκε να συμμετάσχει σε αγώνα βάσει των καταστατικών και ότι ο οικείος σύλλογος απλώς επιθυμούσε να απασχολήσει άλλους υπηκόους τρίτων κρατών. Τέλος, ο ΓΑΟΧ προβάλλει ότι η επίδικη στην κύρια δίκη ρύθμιση του κανονισμού δεν αντίκειται στην απόφαση στην υπόθεση Bosman , διότι εξυπηρετεί σκοπούς αμιγώς αθλητικής φύσεως και η απόφαση του ΓΑΟΧ επί της σχετικής με τους αλλοδαπούς ρήτρας προστατεύεται από το κατοχυρωμένο στο γερμανικό σύνταγμα θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας ιδρύσεως σωματείων.

30. Η Ελληνική Κυβέρνηση παρέπεμψε στο πλαίσιο της επ' ακροατηρίου συζητήσεως στη σχετική με την άμεση εφαρμογή των συμφωνιών με τρίτες χώρες και με τον επαγγελματικό αθλητισμό νομολογία του Δικαστηρίου. Περαιτέρω, τόνισε ότι το άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως δεν έχει την έκταση του άρθρου 39 ΕΚ, καθόσον δεν διασφαλίζει γενικό δικαίωμα ελεύθερης εγκαταστάσεως των εργαζομένων. Δεδομένου ότι τα κράτη μέλη δύνανται, σύμφωνα με το άρθρο 42 της συμφωνίας συνδέσεως, να θεσπίζουν ρυθμίσεις και οι ρυθμίσεις αθλητικών σωματείων εξομοιούνται λόγω του κανονιστικού και συλλογικού τους χαρακτήρα με τις εθνικές ρυθμίσεις, η Ελληνική Κυβέρνηση καταλήγει ότι η επίδικη στην κύρια δίκη διάταξη συνάδει με το άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως.

31. Αντιθέτως, η Γερμανική Κυβέρνηση και η Επιτροπή θεωρούν ότι το άρθρο 38, παράγραφος 1, της συμφωνίας συνδέσεως έχει άμεση εφαρμογή και ο Μ. Kolpak μπορεί να επικαλεστεί άμεσα αυτή τη διάταξη έναντι ενός σωματείου όπως ο ΓΑΟΧ. Η αναφορά στις προϋποθέσεις και στις λεπτομέρειες εφαρμογής δεν αντίκειται στην άμεση εφαρμογή της απαγορεύσεως των διακρίσεων.

32. Η επίδικη στην κύρια δίκη σχετική με τους αλλοδαπούς ρήτρα θεσπίζει δυσμενή διάκριση και ως εκ τούτου αντίκειται στο άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως, που αφορά μεταξύ άλλων τις συνθήκες εργασίας. Την άμεση εφαρμογή μπορούν άλλωστε να επικαλεστούν μόνον οι Σλοβάκοι εργαζόμενοι που έχουν τακτική απασχόληση σε ένα κράτος μέλος.

33. Όσον αφορά την άμεση εφαρμογή του άρθρου 38 στα αθλητικά σωματεία, κατά την άποψη της Γερμανική Κυβερνήσεως και της Επιτροπής πρέπει να γίνει παραπομπή στη σχετική με το άρθρο 39 ΕΚ νομολογία του Δικαστηρίου. Άλλως, ο ΓΑΟΧ θα μπορούσε να θεσπίζει διατάξεις που -ως μέτρα που λαμβάνουν οι αρχές- θα αντέκειντο στο κοινοτικό δίκαιο. Κατά την προφορική διαδικασία, η Επιτροπή επεσήμανε ότι το άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως έχει το ίδιο γράμμα με τη διάταξη που το Δικαστήριο έκρινε ότι είχε άμεση εφαρμογή στο πλαίσιο της υποθέσεως Pokrzeptowicz-Meyer . Άλλωστε, το άρθρο 38 της συμφωνίας συνδέσεως δεν θεσπίζει απόλυτη ελευθερία των εργαζομένων όπως το άρθρο 39 ΕΚ.

34. Επικαλούμενες την απόφαση στην υπόθεση Bosman, η Γερμανική Κυβέρνηση και η Επιτροπή προβάλλουν ότι το άρθρο 15 του κανονισμού συνιστά δυσμενή διάκριση ως προς τις συνθήκες εργασίας και δεν πρόκειται για περιορισμό της προσβάσεως στην αγορά εργασίας, αλλά για περιορισμό της προσβάσεως στο επάγγελμα έναντι υπηκόων τρίτων κρατών.

35. Ένας τέτοιος περιορισμός δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι δικαιολογημένος, διότι η επίδικη στην κύρια δίκη σχετική με τους αλλοδαπούς ρήτρα δεν είναι πρόσφορη ούτε ανάλογη, προκειμένου να διασφαλίσει τη δημιουργία αποθεμάτων Γερμανών παικτών υψηλού επιπέδου. Έτσι, τα γερμανικά αθλητικά σωματεία μπορούν να σχηματίζουν ομάδες, στη σύνθεση των οποίων δεν περιλαμβάνεται κανένας Γερμανός παίκτης.

VI - Εκτίμηση

Α - Επί του παραδεκτού

36. Όσον αφορά τις επιφυλάξεις που η Ιταλική Δημοκρατία εξέφρασε σχετικά με το παραδεκτό, επιβάλλεται η παρατήρηση ότι η κύρια δίκη δεν αφορά τη συμμετοχή ή μη συμμετοχή σε συγκεκριμένο αγώνα, ήτοι τη συγκεκριμένη χρησιμοποίηση του Μ. Kolpak, αλλά το γεγονός ότι ο Μ. Kolpak ζητεί γενικώς και κυρίως ίση μεταχείριση, και δη το δικαίωμα συμμετοχής στον αγώνα, ήτοι δελτίο αγώνα μη φέρον συμπληρωματική ένδειξη.

37. Όπως όμως προβάλλει και η ίδια η Ιταλική Δημοκρατία, το Δικαστήριο έχει κρίνει επανειλημμένως ότι απόκειται αποκλειστικώς στο εθνικό δικαστήριο να εκτιμήσει την αναγκαιότητα μιας προδικαστικής αποφάσεως. Επιπλέον δεν αληθεύει ότι διαθέτει όλα τα αναγκαία στοιχεία για την ορθή εκδίκαση της υποθέσεως.

38. Κατόπιν των προεκτεθέντων, η αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως είναι παραδεκτή.

Β - Επί της ερμηνείας του άρθρου 38 της συμφωνίας

1. Επί της άμεσης εφαρμογής του άρθρου 38 της συμφωνίας

39. Καταρχάς επιβάλλεται να τονιστεί ότι η παρούσα διαδικασία αφορά τη νομική θέση των Σλοβάκων υπηκόων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Ως εκ τούτου, η απάντηση στο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να περιοριστεί σε αυτή την πτυχή, και επομένως στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 38 της συμφωνίας. Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία δεν αφορά και τη νομική θέση των συζύγων και των τέκνων, το προδικαστικό ερώτημα μπορεί να περιορίζεται στην πρώτη περίπτωση του άρθρου 38, παράγραφος 1.

40. Εν συνεχεία πρέπει επομένως να εξεταστεί εάν ένας ιδιώτης μπορεί να επικαλεστεί ενώπιον εθνικού δικαστηρίου το άρθρο 38, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της συμφωνίας, ήτοι εάν αυτή η διάταξη έχει άμεση εφαρμογή.

41. Προκειμένου να δοθεί απάντηση σε αυτό το ερώτημα, πρέπει να γίνει παραπομπή στη νομολογία του Δικαστηρίου τη σχετική με την παράλληλη διάταξη που περιέχεται σε μία άλλη συμφωνία, και δη το άρθρο 37 της συμφωνίας συνδέσεως με την Πολωνία. Το Δικαστήριο έκρινε, συναφώς, στο πλαίσιο της πολλάκις μνημονευθείσας κατά την προφορική διαδικασία αποφάσεως στην υπόθεση Pokrzeptowicz-Meyer, τα εξής:

«Ενόψει των προεκτεθέντων, επιβάλλεται να αναγνωριστεί ότι το άρθρο 37, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της Συμφωνίας Συνδέσεως επάγεται άμεσο αποτέλεσμα συνεπαγόμενο ότι οι Πολωνοί υπήκοοι που κάνουν χρήση του έχουν το δικαίωμα να το επικαλούνται ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων του κράτους μέλους υποδοχής» .

42. Από τη σύγκριση των δύο συμφωνιών και των δύο άρθρων προκύπτουν αποφασιστικές ομοιότητες. Πρώτον, οι συμφωνίες δεν διαφέρουν κατά βάση ως προς το περιεχόμενο και τη διατύπωση. Δεύτερον, το άρθρο 37, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της συμφωνίας συνδέσεως με την Πολωνία και το άρθρο 38, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της συμφωνίας συνδέσεως με τη Σλοβακία έχουν στην ουσία την ίδια διατύπωση.

43. Κατά συνέπεια, όσα έκρινε το Δικαστήριο σχετικά με τη συμφωνία συνδέσεως με την Πολωνία μπορούν να μεταφερθούν στη συμφωνία συνδέσεως με τη Σλοβακία. Τούτο ισχύει για τη θέσπιση με σαφείς και ανεπιφύλακτους όρους της απαγορεύσεως μεταχειρίσεως των εργαζομένων του οικείου κράτους συνδέσεως κατά τρόπο εισάγοντα δυσμενή διάκριση . Επιπλέον, ούτε το συγκρίσιμο με το άρθρο 58, παράγραφος 1, της συμφωνίας με την Πολωνία άρθρο 59, παράγραφος 1, της συμφωνίας με τη Σλοβακία αντίκειται στην άμεση εφαρμογή .

44. Επομένως, το άρθρο 38, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της συμφωνίας, έχει άμεση εφαρμογή.

2. Επί της εφαρμογής του άρθρου 38 της συμφωνίας σε μέτρα που έχουν λάβει αθλητικά σωματεία

45. Στη συνέχεια επιβάλλεται να διευκρινιστεί εάν ένα αθλητικό σωματείο όπως το εν λόγω στην κύρια δίκη, ήτοι ο ΓΑΟΧ, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 38 της συμφωνίας.

46. Όπως ορθώς προέβαλε η Επιτροπή, πρέπει να γίνει, συναφώς, παραπομπή στη νομολογία του Δικαστηρίου τη σχετική με την παράληλη διάταξη της Συνθήκης ΕΚ, ήτοι το άρθρο 48 της Συνθήκης ΕΚ (νυν, κατόπιν τροποποιήσεως, άρθρο 39 ΕΚ), καθώς και στην απαγόρευση των διακρίσεων που θεσπίζει το άρθρο 6 ΕΚ (νυν, κατόπιν τροποποιήσεως, άρθρο 12 ΕΚ).

47. Κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, το άρθρο 48 της Συνθήκης ΕΚ (νυν, κατόπιν τροποποιήσεως, άρθρο 39 ΕΚ) «δεν διέπει μόνον τη δράση των δημοσίων αρχών [...], αλλά [εκτείνεται] και σε άλλης φύσεως κανόνες [...], που ρυθμίζουν συλλογικώς τη μισθωτή εργασία» .

48. Περαιτέρω, το Δικαστήριο έχει «κρίνει ότι η κατάργηση, μεταξύ των κρατών μελών, των εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων θα μπορούσε να διακυβευθεί αν εξουδετερωνόταν η κατάργηση των φραγμών κρατικής προελεύσεως από εμπόδια προερχόμενα από την άσκηση της νομικής αυτονομίας ενώσεων ή οργανισμών μη διεπομένων από το δημόσιο δίκαιο» .

49. «Εξάλλου, το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι οι όροι εργασίας στα διάφορα κράτη μέλη ρυθμίζονται άλλοτε νομοθετικά ή κανονιστικά και άλλοτε με συμβάσεις και άλλες πράξεις συναπτόμενες ή εκδιδόμενες από ιδιώτες. Συνεπώς, αν το αντικείμενο του άρθρου 48 της Συνθήκης περιοριζόταν στις πράξεις της δημόσιας αρχής, θα προέκυπταν ανισότητες κατά την εφαρμογή του» .

50. Δεδομένου επομένως ότι η μέχρι τούδε νομολογία έχει καταλήξει ότι οι ιδιώτες μπορούν να επικαλεστούν την απαγόρευση των διακρίσεων που θεσπίζει το άρθρο 48 της Συνθήκης ΕΚ και ενώπιον αθλητικών σωματείων, απομένει να εξεταστεί εάν αυτή η ερμηνεία μπορεί να μεταφερθεί στο άρθρο 38 της συμφωνίας.

51. Συναφώς, αρκεί η παραπομπή στα όσα έκρινε το Δικαστήριο στην υπόθεση Pokrzeptowicz-Meyer όσον αφορά την συμφωνία συνδέσεως με την Πολωνία. Η αιτιολογία στην οποία στηρίχτηκε το Δικαστήριο όσον αφορά τη μεταφορά της σχετικής με το άρθρο 48 της Συνθήκης ΕΚ νομολογίας στη συγκρίσιμη διάταξη της συμφωνίας συνδέσεως με την Πολωνία ισχύει και στην προκειμένη περίπτωση.

52. Έτσι, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, δεν αρκεί «η απλή ομοιότητα της διατυπώσεως μιας εκ των διατάξεων μιας εκ των συνθηκών περί ιδρύσεως των Κοινοτήτων [...] και διατάξεως διεθνούς συμφωνίας». Κρίσιμος είναι αντιθέτως «ο σκοπός που επιδιώκει καθεμία από τις διατάξεις αυτές στο πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται. Συναφώς, η σύγκριση των στόχων και του γενικότερου πλαισίου της συμφωνίας, αφενός, και της Συνθήκης, αφετέρου, αποκτά ιδιαίτερη σημασία» .

53. Το Δικαστήριο κατέληξε επομένως ότι το άρθρο 37 της συμφωνίας συνδέσεως με την Πολωνία θεσπίζει, υπέρ των εργαζομένων-υπηκόων αυτού του κράτους συνδέσεως, εφόσον απασχολούνται νομίμως στο έδαφος κράτους μέλους, το δικαίωμα για ίση μεταχείριση όσον αφορά τους όρους εργασίας, το περιεχόμενο του οποίου είναι το ίδιο με εκείνο που αναγνωρίστηκε υπό παρεμφερείς όρους με το άρθρο 48, παράγαφος 2, της Συνθήκης ΕK .

54. Τούτο συνεπάγεται στην ουσία ότι στην προκειμένη περίπτωση η ερμηνεία του άρθρου 48, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΚ, που έγινε με τις αποφάσεις στις υποθέσεις Walrave και Koch και Bosman , μπορεί να μεταφερθεί στο άρθρο 38, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της συμφωνίας.

3. Επί του περιεχομένου του άρθρου 38 της συμφωνίας

α) Κύκλος των ωφελουμένων

55. Εν συνεχεία, επιβάλλεται να εξεταστεί εάν ο Μ. Kolpak, ήτοι γενικώς ένας επαγγελματίας αθλητής όπως ο εν λόγω στην κύρια δίκη, εμπίπτει στον κύκλο των ωφελουμένων από το άρθρο 38, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της συμφωνίας συνδέσεως. Πρέπει να υπομνηστεί, συναφώς, ότι αυτή η διάταξη ισχύει για εργαζομένους που νομίμως διαμένουν στην επικράτεια του οικείου κράτους. Από τον φάκελο προκύπτει ότι ο Μ. Kolpak έχει νόμιμη άδεια παραμονής και δεν χρειάζεται άδεια εργασίας.

56. Όσον αφορά την ιδιότητα του εργαζομένου του Μ. Kolpak, επιβάλλεται να υπομνησθεί η απόφαση στην υπόθεση Lehtonen και Castors Braine, στην οποία το Δικαστήριο έκρινε ότι:

«Η έννοια του εργαζομένου δεν επιδέχεται ερμηνεία ποικίλλουσα αναλόγως του εθνικού δικαίου αλλά έχει κοινοτικό περιεχόμενο. Η έννοια αυτή πρέπει να ορίζεται σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια που χαρακτηρίζουν τη σχέση εργασίας ανάλογα με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ενδιαφερομένων προσώπων. Ακριβώς όμως, το κύριο χαρακτηριστικό της σχέσεως εργασίας είναι το γεγονός ότι ένα πρόσωπο παρέχει, κατά τη διάρκεια ορισμένου χρόνου, προς ένα άλλο πρόσωπο και υπό τη διεύθυνσή του, υπηρεσίες έναντι των οποίων λαμβάνει αμοιβή.»

57. Σύμφωνα με την κρίση του αιτούντος δικαστηρίου και τα έγγραφα που προσκομίστηκαν στο Δικαστήριο, ο Μ. Kolpak συνήψε σύμβαση εργασίας με ένα αθλητικό σωματείο, και δη το TSV Östringen e.V. Handball, προκειμένου να εργαστεί με αμοιβή σε αυτό ως τερματοφύλακας.

58. Από τα προεκτεθέντα προκύπτει ότι ο Μ. Kolpak εμπίπτει στον κύκλο των ευνοουμένων.

β) Ύπαρξη εμποδίου για την ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων

59. Απομένει να εξεταστεί εάν ο περιορισμός που το άρθρο 15 του κανονισμού προβλέπει για τους παίκτες-υπηκόους τρίτων χωρών συνιστά εμπόδιο στην ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων ή, με άλλη διατύπωση, εάν το άρθρο 38, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της συμφωνίας, απαγορεύει μία ρύθμιση όπως εκείνη του κανονισμού.

60. Επιβάλλεται να εξεταστεί πρώτον εάν το άρθρο 15 του κανονισμού αφορά τις συνθήκες εργασίας. Τούτο ισχύει, όπως ορθώς πρόβαλε η Επιτροπή, κατά το μέτρο που υπήκοοι τρίτων κρατών -εκτός των υπηκόων χωρών της Συμφωνίας ΕΟΧ- έχουν μόνον περιορισμένες δυνατότητες συμμετοχής σε ορισμένους αγώνες, και δη σε αγώνες πρωταθλήματος και κυπέλλου σε ομοσπονδιακό και τοπικό επίπεδο.

61. Όπως έκρινε το Δικαστήριο στην υπόθεση Bosman, «η συμμετοχή στις συναντήσεις αυτές αποτελεί το κύριο αντικείμενο της δραστηριότητας» ενός επαγγελματία παίκτη, οπότε «οποιοσδήποτε κανόνας την περιορίζει μειώνει επίσης την πιθανότητα απασχολήσεως του ενδιαφερομένου παίκτη» .

62. Από τη νομολογία προκύπτει επομένως σαφώς ότι μία ρύθμιση όπως η επίδικη στην κύρια δίκη συνιστά εμπόδιο στην ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων .

63. Δεδομένου ότι όσον αφορά τους υπηκόους των χωρών της συμφωνίας ΕΟΧ, επομένως και τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, δεν ισχύει τέτοιος περιορισμός, υφίσταται διάκριση εις βάρος των Σλοβάκων υπηκόων.

64. Επομένως, απομένει να εξεταστεί εάν το εμπόδιο στην ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων μπορεί να δικαιολογηθεί αντικειμενικώς.

65. Επιβάλλεται κατ' αρχάς να τονιστεί ότι οι υπό κρίση ρυθμίσεις δεν είναι κανόνες επιλογής, οι οποίοι δεν περιέχουν σχετική με τους αλλοδαπούς ρήτρα, όπως στην υπόθεση Deliège , ούτε κανόνες που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ομαλής διεξαγωγής αθλητικών συναντήσεων, όπως στην υπόθεση Lehtonen και Castors Braine , αλλά αντιθέτως για ρύθμιση που περιορίζει τον αριθμό των παικτών-υπηκόων άλλων κρατών, ήτοι στην ουσία ρύθμιση που αντιστοιχεί σε εκείνη στην υπόθεση Bosman , ακόμη και εάν η τελευταία αφορούσε και υπηκόους των άλλων κρατών μελών.

66. Περαιτέρω, στο πλαίσιο της διαδικασίας δεν αποδείχτηκε ότι το άρθρο 15 του κανονισμού είναι πρόσφορο για την εξυπηρέτηση σκοπών αμιγώς αθλητικής φύσεως.

67. Αλλά ακόμη και εάν η ρύθμιση του άρθρου 15 του κανονισμού θεωρηθεί πρόσφορη για την εξυπηρέτηση σκοπού που ανάγεται στο γενικό συμφέρον, δεν έχει εν πάση περιπτώσει αποδειχθεί η αναλογικότητά της. Τα μέτρα του αθλητικού σωματείου πρέπει να μη βαίνουν πέραν του αναγκαίου για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού . Ως εκ τούτου, μπορεί ιδίως να αποκρουστεί η ένσταση ότι οι αθλητικοί σύλλογοι είναι ελεύθεροι να απασχολούν υπηκόους των χωρών μελών της Συμφωνίας ΕΟΧ, περιλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ.

68. Όσον αφορά το προβληθέν κατά τη διαδικασία επιχείρημα ότι το άρθρο 15 του κανονισμού ως έχει κατά τον κρίσιμο χρόνο είναι αναγκαίο για σκοπούς αμιγώς αθλητικής φύσεως, ιδίως προκειμένου για τη δημιουργία επαρκών αποθεμάτων ημεδαπών παικτών, επιβάλλεται η παρατήρηση ότι το Δικαστήριο απέρριψε ρητώς αυτό το επιχείρημα στο πλαίσιο της υποθέσεως Bosman .

69. Τέλος, επιβάλλεται να τονιστεί ότι οι γερμανοί παίκτες δεν περιορίζονται να αγωνίζονται σε ένα γερμανικό αθλητικό σωματείο. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε πρωταθλήματα στην αλλοδαπή.

70. Από τα προεκτεθέντα προκύπτει ότι μία ρύθμιση όπως η επίδικη στην κύρια δίκη συνιστά εμπόδιο που θεσπίζεται με το άρθρο 38, παράγραφος 1, πρώτη περίπτωση, της συμφωνίας.

VII - Πρόταση

71. Κατόπιν των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να δώσει την εξής απάντηση στο αναδιατυπωμένο προδικαστικό ερώτημα:

«Το άρθρο 38, παράγραφος 1, της ευρωπαϊκής συμφωνίας για την εγκαθίδρυση συνδέσεως μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Σλοβακικής Δημοκρατίας, αφετέρου, το οποίο έχει άμεση εφαρμογή, απαγορεύει την εφαρμογή σε Σλοβάκο υπήκοο, όπως συμβαίνει εν προκειμένω, ρυθμίσεως αθλητικής ομοσπονδίας η οποία επιτρέπει στους αθλητικούς συλλόγους να χρησιμοποιούν, κατά τους αγώνες πρωταθλήματος και κυπέλλου, περιορισμένο μόνο αριθμό παικτών προερχομένων από τρίτα κράτη, που δεν ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο.»