61988J0141

++++

Κοινωνική ασφάλιση των διακινουμένων εργαζομένων - Ασφάλιση γήρατος και ασφάλιση συνεπεία θανάτου - Παροχές - Τροποποίηση του τρόπου καθορισμού - Νέος υπολογισμός - Ορια - Τροποποίηση μη θίγουσα τις συντάξεις που εκκαθαρίσθηκαν πριν από την έναρξη ισχύος της.

(Κανονισμός του Συμβουλίου 1408/71, άρθρο 51, παράγραφος 2)

Η τροποποίηση του τρόπου καθορισμού της ελάχιστης παροχής λόγω γήρατος που προβλέπεται από τη νομοθεσία κράτους μέλους εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 51, παράγραφος 2, του κανονισμού 1408/71 και συνεπάγεται νέο υπολογισμό σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 46 του εν λόγω κανονισμού.

Εντούτοις, η τροποποίηση του τρόπου καθορισμού ή των κανόνων υπολογισμού παροχής λόγω γήρατος, η οποία, δυνάμει του εθνικού δικαίου, δεν εφαρμόζεται στις συντάξεις που εκκαθαρίσθηκαν πριν από την έναρξη ισχύος της, δεν υποχρεώνει το οικείο κράτος μέλος να προβεί σε νέο υπολογισμό.

Στην υπόθεση 141/88,

που έχει ως αντικείμενο αίτηση του Cour de cassation (τμήμα κοινωνικών υποθέσεων) της Γαλλικής Δημοκρατίας προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του παραπέμποντος δικαστηρίου μεταξύ

Caisse nationale d' assurance vieillesse des travailleurs salaries, περιφέρειας Παρισίων, (προσφεύγον),

και

Αlan Jordan (καθού), παρισταμένης και της Direction regionale des affaires sanitaires et sociales ((περιφερειακή διεύθυνση υγειονομικών και κοινωνικών υποθέσεων)), Ρoitou-Charentes,

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς την ερμηνεία του άρθρου 51 του κανονισμού 1408/71/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς

και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας (εφεξής: ο κανονισμός? κωδικοποιημένη έκδοση προσαρτημένη στον κανονισμό 2001/83/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 2ας Ιουνίου 1983, ΕΕ L 230, σ. 1),

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πρώτο τμήμα)

συγκείμενο από τους R. Joliet, πρόεδρο τμήματος, Sir Gordon Slynn και G. C. Rodriguez Iglesias, δικαστές

γενικός εισαγγελέας: W. Van Gerven

γραμματέας: D. Louterman, κύριος υπάλληλος διοικήσεως

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που κατέθεσαν:

- το Caisse nationale d' assurance vieillesse des travailleurs salaries, εκπροσωπούμενο από τον εξουσιοδοτημένο διευθυντή της Τapie,

- ο Αlan Jordan, εκπροσωπούμενος από τον Louis Ducros, δικηγόρο Ρoitiers,

- η κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας, εκπροσωπούμενη από την Εdwige Belliard, επικουρούμενη από τον Claude Chavance, αναπληρωτή,

- η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εκπροσωπούμενη από το νομικό της σύμβουλο Δημήτριο Γκουλούση,

έχοντας υπόψη την έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση και κατόπιν της προφορικής διαδικασίας της 19ης Απριλίου 1989,

αφού άκουσε το γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 1ης Ιουνίου 1989,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1 Με Διάταξη της 5ης Μαΐου 1988, που περιήλθε στη γραμματεία του Δικαστηρίου στις 20 Μαΐου 1988, το γαλλικό Cour de cassation υπέβαλε, δυνάμει του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, δύο προδικαστικά ερωτήματα σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 51 του κανονισμού 1408/71 του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας (έκδοση τροποποιημένη και ενημερωμένη του κανονισμού αυτού από τον κανονισμό 2001/83 του Συμβουλίου, της 2ας Ιουνίου 1983, ΕΕ L 230, σ. 6).

2 Τα ερωτήματα αυτά ανέκυψαν στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ του Αlan Jordan, βρετανού υπηκόου, και του Caisse nationale d' assurance vieillesse des travailleurs salaries (εφεξής: CΝΑVΤS), γαλλικού οργανισμού κοινωνικής ασφαλίσεως.

3 Ο Jordan άσκησε έμμισθες δραστηριότητες διαδοχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία. Μετά την 1η Ιανουαρίου 1979, καθένα από τα δύο αυτά κράτη μέλη του χορήγησε σύνταξη γήρατος, κατ' εφαρμογή του άρθρου 46 του κανονισμού 1408/71. Το άρθρο αυτό προβλέπει ότι όταν ένας εργαζόμενος έχει υπαχθεί στη νομοθεσία περισσοτέρων κρατών μελών, ο αρμόδιος φορέας κάθε κράτους μέλους πρέπει να προβαίνει σε σύγκριση μεταξύ της παροχής που πρέπει να καταβληθεί βάσει της εθνικής μόνο νομοθεσίας και της παροχής που προκύπτει από το σύστημα συνυπολογισμού και αναλογικού επιμερισμού που προβλέπεται στην παράγραφο 2. Μόνο το μεγαλύτερο από τα δύο αυτά ποσά λαμβάνεται υπόψη.

4 Από το 1979 ο Jordan αμφισβητούσε το ποσό που υπολογίστηκε με τον τρόπο αυτό από το CΝΑVΤS. Ζητούσε, ιδίως, χορήγηση συμπληρωματικού επιδόματος σε βάρος του Fonds national de solidarite (εφεξής: FΝS). Κατά τον Jordan, το επίδομα αυτό, που έχει χαρακτήρα ελαχίστης παροχής που δεν εξαρτάται από υποχρεωτικές εισφορές, προβλέπεται μόνο για τους γάλλους υπηκόους, κατ' αντίθεση προς το άρθρο 50 του κανονισμού 1408/71.

5 Το γαλλικό σύστημα κοινωνικής ασφαλίσεως τροποποιήθηκε με την ordonnance 82-270 της 26ης Μαρτίου 1982 (JΟRF της 28.3.1982, σ. 951) και το νόμο 83-430, της 31ης Μαρτίου 1983 (JΟRF της 1.6.1983, σ. 1639). Οι τροποποιήσεις αυτές προέβλεπαν αύξηση των παροχών, επιτρέπουσα η παροχή λόγω γήρατος να φθάσει ένα κατώτατο ποσό για τους ασφαλισμένους που δικαιολογούν τουλάχιστον 150 τρίμηνα ασφαλίσεως και εφαρμοζόμενο κατ' αναλογία για τους ασφαλισμένους που δικαιολογούν μικρότερο αριθμό τριμήνων ασφαλίσεως. Η νέα αυτή παροχή αντικατέστησε, για τις συντάξεις γήρατος που θα χορηγούνταν μετά την 1η Απριλίου 1983, τόσο την παροχή λόγω γήρατος που εξαρτάτο από υποχρεωτικές εισφορές όσο και το συμπληρωματικό επίδομα που βάρυνε το FΝS. Για τις παροχές ωστόσο που είχαν εγκριθεί πριν από την 1η Απριλίου 1983, εξακολουθούσε να ισχύει το παλαιό καθεστώς.

6 Το Cour d' appel de Poitiers, με απόφαση της 15ης Φεβρουαρίου 1985, αποφάσισε, ότι παρά το ότι το άρθρο 50 του κανονισμού 1408/71 δεν παρείχε δικαίωμα για το επίδομα του FΝS, το άρθρο 51, παράγραφος 2, του ίδιου κανονισμού επέβαλε νέο υπολογισμό της παροχής και, κατά συνέπεια, ο Jordan μπορούσε να ζητήσει την ελάχιστη παροχή κατ' εφαρμογή της νέας γαλλικής ρυθμίσεως. Το CΝΑVΤS άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως αυτής.

7 Θεωρώντας ότι η διαφορά έθετε πρόβλημα ερμηνείας του κανονισμού ΕΟΚ 1408/71, και ιδίως του άρθρου του 51, το Cour de cassation ανέστειλε τη διαδικασία και υπέβαλε στο Δικαστήριο για έκδοση προδικαστικής αποφάσεως τα ακόλουθα ερωτήματα:

"1) Εμπίπτουν στην παράγραφο 1 ή στην παράγραφο 2 του εν λόγω άρθρου οι τροποποιήσεις που επιφέρει ο νόμος του αρμοδίου κράτους στον τρόπο καθορισμού της ελάχιστης παροχής λόγω γήρατος;

2. Πρέπει ο κανόνας που θεσπίζεται από την παράγραφο 2 να εφαρμόζεται χωρίς περιορισμό παρά την ύπαρξη οποιασδήποτε διάταξης του εθνικού νόμου που ορίζει την ημερομηνία ενάρξεως της ισχύος των επιφερομένων τροποποιήσεων στον τρόπο καθορισμού ή στους κανόνες υπολογισμού των παροχών και που αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής τους τις προ αυτής της ημερομηνίας εκκαθαρισθείσες συντάξεις;"

8 Στην έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση αναπτύσσονται διεξοδικώς τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης στην κύρια δίκη, η εξέλιξη της διαδικασίας και οι παρατηρήσεις που κατατέθηκαν στο Δικαστήριο. Τα στοιχεία αυτά της δικογραφίας δεν επαναλαμβάνονται κατωτέρω παρά μόνο καθόσον απαιτείται για τη συλλογιστική του Δικαστηρίου.

9 Οσον αφορά το πρώτο ερώτημα, πρέπει να υπομνηστεί, εκ προοιμίου, ότι το άρθρο 46, παράγραφος 2, του κανονισμού 1408/71 αναγνωρίζει στο διακινούμενο εργαζόμενο το δικαίωμα να επωφεληθεί από την ευνοϊκότερη παροχή που προκύπτει είτε από την εφαρμογή της εθνικής μόνο νομοθεσίας, είτε από το συνυπολογισμό και τον αναλογικό επιμερισμό. Το δικαίωμα αυτό συνεπάγεται, καταρχήν, σε κάθε τροποποίηση μιας από τις οικείες παροχές, νέα σύγκριση, σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του άρθρου 46, μεταξύ των δύο συστημάτων προκειμένου να προσδιοριστεί, βάσει της επελθούσας τροποποιήσεως, η ευνοϊκότερη παροχή.

10 Προκειμένου όμως να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος που θα παρουσίαζε η επανεξέταση της καταστάσεως του ενδιαφερομένου συνεπεία των τροποποιήσεων των εισπραττομένων παροχών, το άρθρο 51, παράγραφος 1, αποκλείει νέο υπολογισμό των παροχών, όταν οι προσαρμογές τους αποτελούν συνέπεια της γενικής εξελίξεως της οικονομικής και κοινωνικής καταστάσεως (βλέπε απόφαση της 2ας Φεβρουαρίου 1982, Sinatra, 7/81, Συλλογή 1982, σ. 137). Αντίθετα, ο αποκλεισμός αυτός δεν αφορά τις τροποποιήσεις της παροχής που προκύπτουν από μεταβολή της ατομικής καταστάσεως του ενδιαφερομένου ή των προϋποθέσεων χορηγήσεως μιας παροχής. Το άρθρο 51, παράγραφος 2, προβλέπει ότι οι τελευταίες αυτές τροποποιήσεις δικαιολογούν νέο υπολογισμό πραγματοποιούμενο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 46.

11 Επομένως, στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 51 του κανονισμού 1408/71 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η τροποποίηση του τρόπου καθορισμού της ελάχιστης παροχής λόγω γήρατος εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της δεύτερης παραγράφου της διατάξεως αυτής.

12 Το δεύτερο ερώτημα αφορά το αν η τροποποίηση του τρόπου καθορισμού ή των κανόνων υπολογισμού μιας παροχής λόγω γήρατος, που δεν εφαρμόζεται στις συντάξεις που άρχισαν να χορηγούνται πριν από την έναρξη ισχύος της, υποχρεώνει το οικείο κράτος μέλος να προβαίνει σε νέο υπολογισμό, κατ' εφαρμογή του άρθρου 51, παράγραφος 2, του κανονισμού 1408/71.

13 Πρέπει να υπομνησθεί ότι, σύμφωνα με πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, το άρθρο 51 της Συνθήκης περιορίζεται να προβλέπει το συντονισμό των νομοθεσιών των κρατών μελών και δεν επηρεάζει ούτε τις διαφορές διαδικασίας μεταξύ των εθνικών συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως ούτε τις διαφορές στα δικαιώματα των προσώπων που εργάζονται σ' αυτά (βλέπε ιδίως απόφαση της 18ης Ιανουαρίου 1986, Ρinna κατά Caisse d' Allocations familiales της Σαβοΐας, 41/84, Συλλογή 1986, σ. 1).

14 Επομένως, ο καθορισμός του διαχρονικού αποτελέσματος μιας τροποποιήσεως των προϋποθέσεων χορηγήσεως μιας παροχής υπάγεται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Οταν η μεταβολή στο εθνικό σύστημα επηρεάζει μόνο τις συντάξεις που εκκαθαρίστηκαν μετά την ημερομηνία της ενάρξεως ισχύος της, το άρθρο 51 του κανονισμού 1408/71 δεν εφαρμόζεται και, επομένως, δεν είναι απαραίτητος νέος υπολογισμός, σύμφωνα με το άρθρο 46 του ίδιου κανονισμού.

15 Οπως παρατηρεί η γαλλική κυβέρνηση, αν το άρθρο 51 ερμηνευθεί κατ' αυτόν τον τρόπο δεν δημιουργεί, ως προς τους εργαζόμενους που άσκησαν το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας, δυσμενή διάκριση απαγορευόμενη από τα άρθρα 7 και 48 της Συνθήκης και από τον κανονισμό 1408/71. Οι εν λόγω εργαζόμενοι εξακολουθούν να υπόκεινται, όπως και οι άλλοι εργαζόμενοι που εξαρτώνται από το ίδιο κράτος μέλος και η σύνταξη των οποίων χορηγήθηκε πριν από την έναρξη ισχύος της τροποιηθείσας ρυθμίσεως, στην παλαιά ρύθμιση.

16 Πρέπει, επομένως, να δοθεί στο δεύτερο ερώτημα η απάντηση ότι το άρθρο 51, παράγραφος 2, του κανονισμού 1408/71 έχει την έννοια ότι η τροποποίηση του τρόπου καθορισμού ή των κανόνων υπολογισμού μιας παροχής λόγω γήρατος, που δεν εφαρμόζεται στις συντάξεις που χορηγήθηκαν πριν από την έναρξη ισχύος της, δεν υποχρεώνει το οικείο κράτος μέλος να προβεί σε νέο υπολογισμό.

Επί των δικαστικών εξόδων

17 Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν η κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας και η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που κατέθεσαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο δεν αποδίδονται. Επειδή η διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης το χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πρώτο τμήμα),

κρίνοντας επί των ερωτημάτων που του υπέβαλε με απόφαση της 5ης Μαΐου 1988 το γαλλικό Cour de cassation,

αποφαίνεται:

1) Το άρθρο 51 του κανονισμού 1408/71 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι τροποποίηση του τρόπου καθορισμού της ελαχίστης παροχής λόγω γήρατος εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της δεύτερης παραγράφου της διατάξεως αυτής.

2) Το άρθρο 51, παράγραφος 2, του κανονισμού 1408/71 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η τροποποίηση του τρόπου καθορισμού ή των κανόνων υπολογισμού μιας παροχής λόγω γήρατος, που δεν εφαρμόζεται στις συντάξεις που χορηγήθηκαν πριν από την έναρξη ισχύος της, δεν υποχρεώνει το οικείο κράτος μέλος να προβεί σε νέο υπολογισμό.