61986C0157

++++

Κύριε πρόεδρε,

Κύριοι δικαστές,

1 . Το βασικό ερώτημα της σημερινής υποθέσεως είναι αν η αρχή "ίση αμοιβή για όμοια εργασία" μπορεί να εφαρμοστεί και στην περίπτωση στην οποία για εργασία ανώτερης αξίας καταβάλλεται μικρότερη αμοιβή .

2 . Δύο περαιτέρω ερωτήματα αφορούν τη νομική βάση και την απευθείας εφαρμογή της εν λόγω αρχής .

3 . Τα ερωτήματα αυτά ανέκυψαν στο πλαίσιο διαδικασίας ενώπιον των ιρλανδικών δικαστηρίων βάσει του Anti-discrimination ( Pay ) Act του 1974, που άρχισε να ισχύει την 31η Δεκεμβρίου 1975 .

Το πρώτο ερώτημα που μου δημιουργήθηκε είναι το ακόλουθο :

4 . Διατρέχουμε τον κίνδυνο, απαντώντας στα ερωτήματα αυτά, να εμπλακούμε σε μια δίκη που δεν έχει καμία σχέση με το κοινοτικό δίκαιο - εν προκειμένω με το άρθρο 119 της Συνθήκης ΕΟΚ; Μετά τα όσα προέκυψαν από την προφορική διαδικασία, πιστεύω ότι μπορεί να δοθεί αρνητική απάντηση στο ερώτημα αυτό . Το ιρλανδικό High Court υπέβαλε στο Δικαστήριο το ερώτημα αυτό στο πλαίσιο διαδικασίας που κινήθηκε βάσει του Anti-discrimination ( Pay ) Act . Αυτό φέρει όλη την ευθύνη για το ότι πρόκειται για μια διαδικασία που αφορά την ερμηνεία της αρχής "ίση αμοιβή για όμοια εργασία ". Δεν εναπόκειται στο Δικαστήριο να το επαληθεύσει . Εξάλλου, δεν προέκυψαν στοιχεία που να επιτρέπουν την ύπαρξη αμφιβολιών .

5 . Δεύτερον, είναι πρόδηλο ότι δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί κυρίως το ζήτημα αν εν προκειμένω συντρέχει περίπτωση "δυσμενούς διακρίσεως σε βάρος ενός φύλου" (" sex discrimination "). Εντούτοις, τα ερωτήματα που έχουν υποβληθεί στο Δικαστήριο είναι γενικής φύσεως και μπορεί να δοθεί απάντηση σε αυτά χωρίς να έχουν επιλυθεί τα πραγματικά αυτά ζητήματα που υπάγονται στην αρμοδιότητα των ιρλανδικών δικαστηρίων . Επομένως, μπορώ να ασχοληθώ με την απάντηση των ερωτημάτων .

Επί του πρώτου ερωτήματος

6 . Το πρώτο ερώτημα έχει κατά λέξη ως εξής :

"Καλύπτει η αρχή του κοινοτικού δικαίου περί ίσης αμοιβής για όμοια εργασία και την αξίωση για ίση αμοιβή βάσει εργασίας ίσης αξίας σε περίπτωση κατά την οποία η εργασία του αξιούντος την ίση αμοιβή έχει εκτιμηθεί ως μεγαλύτερης αξίας από την εργασία του προσώπου με το οποίο ο αξιών την αμοιβή ζήτησε τη σύγκριση;"

7 . Το παραπέμπον δικαστήριο και η αναιρεσίβλητη διατυπώνουν επιφυλάξεις ως προς την εφαρμογή της κοινοτικής αρχής της ισότητας των αμοιβών για το λόγο ότι, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του Equality Officer, που εξάλλου επιβεβαιώθηκαν από τα ανώτερα δικαστήρια, δεν συντρέχει ακριβώς περίπτωση όμοιας εργασίας ή εργασίας ίσης αξίας . Αντιθέτως, ως αφετηρία πρέπει να ληφθεί το γεγονός ότι η εργασία των αναιρεσειουσών στην κύρια δίκη έχει αξία ανώτερη από ό,τι η εργασία του αποθηκαρίου που ελήφθη ως βάση συγκρίσεως . Επομένως, υπέρ της μη εφαρμογής της αρχής που διατυπώνεται στο άρθρο 119 της Συνθήκης ΕΟΚ συνηγορεί μια αυστηρά κατά λέξη ερμηνεία . Βασιζόμενη στην άποψη αυτή, η αναιρεσίβλητη στην κύρια δίκη υποστήριξε ότι η αρχή της ισότητας των αμοιβών δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε μια περίπτωση όπως η προκειμένη, επειδή θα είχε επιπλέον ως αποτέλεσμα ίση αμοιβή για ανόμοια εργασία, γεγονός που θα ήταν "άδικο" και "παράλογο ".

8 . Δεν συντρέχει λόγος να αποφανθούμε επί του ερωτήματος αν η άποψη αυτή ευσταθεί σύμφωνα με το ιρλανδικό δίκαιο . Πάντως, αναφέρθηκε ότι ο Anti-discrimination ( Pay ) Act είχε εκδοθεί προκειμένου να εφαρμοστεί η κοινοτική αρχή "ίση αμοιβή για όμοια εργασία ". Η εκπρόσωπος των αναιρεσειουσών της κύριας δίκης παρατήρησε κατά την προφορική διαδικασία ότι ο Anti-discrimination ( Pay ) Act του 1974 είχε εκδοθεί προκειμένου να εφαρμοστεί η οδηγία 75/117/ΕΟΚ και ότι για το λόγο αυτό η έναρξη της ισχύος του είχε προβλεφθεί για τις 31 Δεκεμβρίου 1975 . Κατά την άποψή της, ο νόμος πρέπει επομένως να ερμηνεύεται σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο . Η έννοια όμως της "όμοιας εργασίας" περιλαμβάνει επίσης, κατά το κοινοτικό δίκαιο, την "εργασία ίσης αξίας" ( 1 ), πράγμα που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την εφαρμογή του νόμου .

9 . Πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι εν προκειμένω δεν γίνεται επίκληση της αρχής της ισότητας των αμοιβών υπό την έννοια μιας αναλογικότητας μεταξύ της εργασίας και της αμοιβής . Η αξίωση των αναιρεσειουσών στην κύρια δίκη να τους καταβάλλεται ίση αμοιβή όπως και στον εν λόγω αποθηκάριο εμφανίζεται ως το "μη χείρον" σε σχέση προς τη διεκδίκηση ίσης αμοιβής για όμοια εργασία .

10 . 'Ηδη στην υπόθεση Defrenne ( 2 ) το Δικαστήριο δέχτηκε τη δυνατότητα απευθείας εφαρμογής της αρχής της ισότητας των αμοιβών για όμοια εργασία, που διατυπώνεται στο άρθρο 119 της Συνθήκης ΕΟΚ . Εν συνεχεία επιβεβαίωσε και συγκεκριμενοποίησε τη νομολογία αυτή ( 3 ). Σύμφωνα με την εν τω μεταξύ παγιωθείσα αυτή νομολογία, το άρθρο 119 της Συνθήκης ΕΟΚ εφαρμόζεται απευθείας σε όλες τις μορφές διακρίσεων που μπορούν να διαπιστωθούν με τη βοήθεια μόνο των κριτηρίων της όμοιας εργασίας και της ίσης αμοιβής που περιέχει η διάταξη αυτή, χωρίς για την εφαρμογή των κριτηρίων αυτών να είναι αναγκαία η λήψη κοινοτικών ή εθνικών μέτρων που να τα προσδιορίζουν ειδικότερα . Στις διακρίσεις που μπορούν να διαπιστωθούν με τον τρόπο αυτό από τα δικαστήρια συγκαταλέγεται η περίπτωση ανισότητας αμοιβής μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία που παρέχεται στην ίδια επιχείρηση ή υπηρεσία, ιδιωτική ή δημόσια ( 4 ).

11 . Ο τονισμός της περιπτώσεως της άνισης αμοιβής για όμοια εργασία ως διακρίσεως που μπορεί να διαπιστωθεί από τα δικαστήρια δεν σημαίνει βέβαια ότι η εφαρμογή του άρθρου 119 περιορίζεται στην περίπτωση αυτή . Αντιθέτως, μια άμεση διάκριση μπορεί επίσης να προκύπτει από άλλες περιστάσεις .

12 . Αν στην προκειμένη περίπτωση οι διαφορές στην αμοιβή έχουν ως αιτία το φύλο του εργαζόμενου, υπάρχει άμεση διάκριση, η οποία μπορεί να συναχθεί από ανάλυση βάσει των κριτηρίων της όμοιας εργασίας και της ίσης αμοιβής . 'Οπως ορθώς παρατήρησε η ιρλανδική κυβέρνηση ( 5 ), η αρχή της ισότητας των αμοιβών απαγορεύει απλώς την καταβολή, για την ίδια εργασία ή, κατά μείζονα λόγο, για εργασία ανώτερης αξίας, κατώτερης αμοιβής από αυτή που καταβάλλεται σε έναν εργαζόμενο του άλλου φύλου .

13 . 'Οπως παρατήρησε η Επιτροπή, ο σκοπός του άρθρου 119 της Συνθήκης ΕΟΚ συνηγορεί επίσης υπέρ της δυνατότητας απευθείας εφαρμογής του . Ο σκοπός αυτός, αφενός, συνίσταται στην ισότητα των κοινοτικών επιχειρήσεων από την άποψη του ανταγωνισμού και, αφετέρου, έχει κοινωνικό περιεχόμενο .

14 . α ) Δεδομένου ότι σκοπός της εφαρμογής της αρχής της ισότητας των αμοιβών είναι να μην περιέρχονται σε μειονεκτική θέση από άποψη ανταγωνισμού οι επιχειρηματίες των κρατών μελών στα οποία έχει ήδη υλοποιηθεί η ισότητα των αμοιβών, η λύση δεν μπορεί να είναι διαφορετική στην περίπτωση διεκδικήσεως ίσης αμοιβής για εργασία ανώτερης αξίας . Διαφορετικά, θα επιτρέπονταν υπό εντονότερη μορφή οι στρεβλώσεις ανταγωνισμού που πρέπει να εξαλειφθούν .

15 . β ) Σε περίπτωση μη εφαρμογής του άρθρου 119 στην υπό εξέταση περίπτωση, θα ήταν αδύνατη η επίτευξη και του κοινωνικού στόχου . Ακόμη και η αναιρεσίβλητη της κύριας δίκης ομολόγησε ότι η καταβολή μικρότερης αμοιβής για δραστηριότητα ανώτερης αξίας θα ήταν άδικη . Μια τέτοια άνιση μεταχείριση λόγω φύλου δύσκολα συμβιβάζεται με την κοινωνική πρόοδο την οποία επιδιώκει η Συνθήκη ΕΟΚ ( 6 ).

16 . Επομένως, ο νομοθετικός σκοπός του άρθρου 119 της Συνθήκης ΕΟΚ επιβάλλει την εφαρμογή του κανόνα αυτού στην προκειμένη περίπτωση . Οποιαδήποτε άλλη λύση θα αντέκειτο προς το γράμμα και το πνεύμα (" την πρακτική αποτελεσματικότητα ") της διατάξεως . 'Οπως ορθώς παρατήρησε η ιρλανδική κυβέρνηση ( 7 ), οι εργοδότες θα μπορούσαν σε αντίθετη περίπτωση να αποφύγουν την υποχρέωσή τους για ίση μεταχείριση των ανδρών και γυναικών εργαζομένων αναθέτοντας πρόσθετα ή δυσκολότερα καθήκοντα στους εργαζομένους ορισμένου φύλου, στους οποίους θα μπορούσαν στη συνέχεια να καταβάλλουν μικρότερη αμοιβή . Το να κηρυχθεί συμβιβαστός προς το άρθρο 119 αυτός ο τρόπος ενέργειας θα σήμαινε τη θεσμοθέτηση της δυνατότητας καταχρήσεως .

17 . Επομένως, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί καταφατική απάντηση .

Επί του δευτέρου ερωτήματος

"Αν η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι καταφατική, εξαρτάται η απάντηση αυτή από τις διατάξεις του άρθρου 1 της οδηγίας του Συμβουλίου 75/117/ΕΟΚ, της 10ης Φεβρουαρίου 1975, περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών που αφορούν την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών;"

18 . 'Ηδη από τις παρατηρήσεις σχετικά με το πρώτο ερώτημα προκύπτει ότι η αρχή της ισότητας των αμοιβών για όμοια εργασία ανάγεται απευθείας στο άρθρο 119 της Συνθήκης ΕΟΚ . Αναφέρθηκε επίσης ότι το δικαίωμα για ίση αμοιβή για εργασία ανώτερης αξίας συμπεριλαμβάνεται στην αρχή αυτή . Επομένως, δεν είναι αναγκαίο να ανατρέξουμε στο άρθρο 1 της οδηγίας 75/117/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 10ης Φεβρουαρίου 1975, για να δώσουμε απάντηση στο προκείμενο ερώτημα . Εντούτοις, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή στο γεγονός ότι το άρθρο 1 δεν αποτελεί διεύρυνση της αρχής που διατυπώνεται στο άρθρο 119 της Συνθήκης ΕΟΚ . Ειδικότερα, "δεν επηρεάζει με κανένα τρόπο το περιεχόμενο ή το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω αρχής" ( 8 ). Το γράμμα του άρθρου 1 της οδηγίας, το οποίο, διά της εννοίας της "εργασίας ίσης αξίας", βαίνει πέραν του άρθρου 119 της Συνθήκης ΕΟΚ, αποτελεί διασάφηση του πεδίου εφαρμογής της εν λόγω αρχής ( 9 ) και έχει κυρίως ως σκοπό να διευκολύνει τη συγκεκριμένη εφαρμογή του άρθρου 119 της Συνθήκης .

19 . Επομένως, η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα είναι : "όχι ".

Επί του τρίτου ερωτήματος

Αν ναι : "'Εχει το άρθρο 1 της εν λόγω οδηγίας απευθείας εφαρμογή στα κράτη μέλη;"

20 . Το ερώτημα της απευθείας εφαρμογής του άρθρου 1 της οδηγίας είναι περιττό, διότι το άρθρο 119 της Συνθήκης ΕΟΚ, του οποίου το περιεχόμενο περιορίζεται να διασαφηνίσει, αποτελεί κοινοτική διάταξη που ισχύει απευθείας, όπως έχει ήδη αποφανθεί το Δικαστήριο ( 10 ).

Δικαστικά έξοδα

21 . Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν η ιρλανδική κυβέρνηση και η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, οι οποίες κατέθεσαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται . Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης το χαρακτήρα παρεμπίπτοντος, που ανέκυψε ενώπιον του High Court του Δουβλίνου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων .

Πρόταση

Καταλήγοντας, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στα ερωτήματα που υποβλήθηκαν με την αίτηση για την έκδοση προδικαστικής απόφασης ως εξής :

22 . "Η αρχή του κοινοτικού δικαίου της ισότητας των αμοιβών για όμοια εργασία, που απορρέει από το άρθρο 119 της Συνθήκης ΕΟΚ, εφαρμόζεται επίσης στην περίπτωση διεκδικήσεως ίσης αμοιβής για εργασία που εκτιμάται ότι έχει ανώτερη αξία από την εργασία του προσώπου προς το οποίο γίνεται η σύγκριση ."

(*) Μετάφραση από τα γερμανικά .

( 1 ) Βλέπε άρθρο 1 της οδηγίας 75/117/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 10ης Φεβρουαρίου 1975, περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών που αφορούν την εφαρμογή της αρχής της ισότητας των αμοιβών μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών, ΕΕ ειδ . έκδ . 05/002, σ . 42 .

( 2 ) Βλέπε απόφαση της 8ης Απριλίου 1976 στην υπόθεση 43/75, Gαβσιεμμε Dεζσεξξε jatae SογιΘτΘ αξοξωνε βεμηε δε ξαφιηατιοξ αΘσιεξξε Sαβεξα, Sμη . 1976, r . 455 .

( 3 ) Βλέπε απόφαση της 27ης Μαρτίου 1980 στην υπόθεση 129/79, Μαγαστθω Lτδ jatae Wεξδω Sνιτθ, Sμη . 1980, r . 1275A apevarg tgs 31gs Maqtiou 1981 rtgm upeherg 96/80, J . Ρ . Jεξλιξς jatae Κιξηςηατε Lτδ, uukkocoe 1981, r . 911 .

( 4 ) Βλέπε τις αποφάσεις που προαναφέρθηκαν .

( 5 ) Βλέπε σ . 10 της εκθέσεως για την επ' ακροατηρίου συζήτηση .

( 6 ) Βλέπε απόφαση στην υπόθεση 43/75, σκέψη 10 .

( 7 ) Βλέπε σ . 9 της εκθέσεως για την επ' ακροατηρίου συζήτηση .

( 8 ) Βλέπε απόφαση στην υπόθεση 96/80, σκέψη 22 .

( 9 ) Βλέπε απόφαση στην υπόθεση 80/70, σκέψη 54 .

( 10 ) Βλέπε τις προαναφερθείσες αποφάσεις στις υποθέσεις 43/75 και 96/80 .