Υπόθεση 44/79

Liselotte Hauer

κατά

Ομοσπόνδου κράτους της Ρηνανίας-Παλατινάτου

αίτηση του Verwaltungsgericht της Neustadt an der Weinstraße για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως

«Απαγόρευση νέων φυτειών αμπέλων»

Περίληψη της αποφάσεως

1. Γεωργία – Κοινή οργάνωση αγορών – Οίνος – Απαγόρευση νέων φυτειών αμπέλων – Κανονισμός του Συμβουλίου 1162/76 – Διαχρονική εφαρμογή

   (Κανονισμός του Συμβουλίου 1162/76, άρθρο 2, παράγραφος 1, όπως τροποποιήθηκε από τον κανονισμό 2776/78)

2. Γεωργία – Κοινή οργάνωση αγορών – Οίνος – Απαγόρευση νέων φυτειών αμπέλων – Έκταση

   (Κανονισμός του Συμβουλίου 1162/76, άρθρο 2, παράγραφος 1)

3. —	Πράξεις των οργάνων – Κύρος – Προσβολή θεμελιωδών δικαιωμάτων – Εκτίμηση βάσει μόνον του κοινοτικού δικαίου

   —	Κοινοτικό δίκαιο – Γενικές αρχές του δικαίου – Θεμελιώδη δικαιώματα – Εξασφάλιση της τηρήσεώς τους από το Δικαστήριο – Κανόνες αναφοράς – Συντάγματα των κρατών μελών – Διεθνείς συμβάσεις

4. Κοινοτικό δίκαιο – Γενικές αρχές του δικαίου – Θεμελιώδη δικαιώματα – Δικαίωμα της ιδιοκτησίας – Είναι σεβαστό στην κοινοτική έννομη τάξη

5. Κοινοτικό δίκαιο – Γενικές αρχές του δικαίου – Θεμελιώδη δικαιώματα – Δικαίωμα της ιδιοκτησίας – Όρια σεβασμού του στην κοινοτική έννομη τάξη – Περιορισμοί στη νέα φυτεία αμπέλων – Επιτρέπονται – Προϋποθέσεις

6. Γεωργία – Κοινή οργάνωση αγορών – Οίνος – Απαγόρευση νέων φυτειών αμπέλων – Προσωρινός χαρακτήρας – Στόχοι γενικού συμφέροντος – Δεν προσβάλλεται το δικαίωμα της ιδιοκτησίας

   (Κανονισμός του Συμβουλίου 1162/76, άρθρο 2, παράγραφος 1)

7. Κοινοτικό δίκαιο – Γενικές αρχές του δικαίου – Θεμελιώδη δικαιώματα – Ελεύθερη άσκηση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων – Όρια σεβασμού της στην κοινοτική έννομη τάξη – Κοινωνική λειτουργία των προστατευομένων δραστηριοτήτων

1.  Ορίζοντας ότι τα κράτη μέλη δεν χορηγούν πλέον άδειες νέων φυτειών «από της ημερομηνίας ενάρξεως της ισχύος του παρόντος κανονισμού», το άρθρο 2, παράγραφος 1, εδάφιο 2, του κανονισμού 1162/76 του Συμβουλίου, περί μέτρων που αποσκοπούν στην προσαρμογή του αμπελοοινικού δυναμικού στις ανάγκες της αγοράς, όπως τροποποιήθηκε από τον κανονισμό 2776/78, αποκλείει να ληφθεί υπόψη ο χρόνος υποβολής μιας αιτήσεως και δείχνει την πρόθεση να αποκτήσει ο κανονισμός άμεση ενέργεια.

   Ο κανονισμός 1162/76 πρέπει επομένως να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι το άρθρο 2, παράγραφος 1, εδάφιο 2, εφαρμόζεται επίσης στις άδειες χορηγήσεως νέων φυτειών αμπέλων που υποβλήθηκαν πριν από την έναρξη εφαρμογής του κανονισμού.

2.  Το άρθρο 2, παράγραφος 1, του κανονισμού 1162/76, πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η απαγόρευση χορηγήσεως αδειών νέων φυτειών την οποία απαγγέλλει — αφήνοντας κατά μέρος τις απαλλαγές που προβλέπει το άρθρο 2, παράγραφος 2, του κανονισμού — εφαρμόζεται κατά γενικό τρόπο, δηλαδή ειδικότερα ανεξαρτήτως του ζητήματος αν ένα έδαφος είναι ή όχι κατάλληλο για την καλλιέργεια αμπέλων, σύμφωνα με τις διατάξεις του εθνικού δικαίου.

3.  Το ζήτημα της τυχόν προσβολής των θεμελιωδών δικαιωμάτων από πράξεις οργάνων των Κοινοτήτων δεν μπορεί να κριθεί παρά μόνο στο πλαίσιο του ίδιου του κοινοτικού δικαίου. Η χρήση ειδικών κριτηρίων εκτιμήσεως, που προέρχονται από τη νομοθεσία ή τη συνταγματική τάξη ορισμένου κράτους μέλους, λόγω του ότι προσβάλλει την ουσιαστική ενότητα και αποτελεσματικότητα του κοινοτικού δικαίου, θα είχε αναποφεύκτως ως αποτέλεσμα τη ρήξη της ενότητας της κοινής αγοράς και τη διακινδύνευση της συνεκτικότητας της Κοινότητας.

   Τα θεμελιώδη δικαιώματα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των γενικών αρχών του δικαίου, την τήρηση των οποίων εξασφαλίζει το Δικαστήριο. Εξασφαλίζοντας την προάσπιση των δικαιωμάτων αυτών, πρέπει να καθοδηγείται από τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των κρατών μελών, κατά τρόπον ώστε να μην επιτρέπονται στην Κοινότητα μέτρα ασυμβίβαστα με τα θεμελιώδη δικαιώματα που αναγνωρίζουν τα συντάγματα αυτών των κρατών. Οι διεθνείς συμβάσεις που αναφέρονται στην προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στην κατάρτιση των οποίων συνεργάστηκαν τα κράτη μέλη ή στις οποίες προσχώρησαν, μπορούν επίσης να παράσχουν ενδείξεις οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο του κοινοτικού δικαίου.

   Υπό τις προϋποθέσεις αυτές, οι αμφιβολίες που εκδήλωσε ένα εθνικό δικαστήριο για το αν συμβιβάζονται οι διατάξεις μιας πράξεως οργάνου των Κοινοτήτων με τους κανόνες σχετικά με την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, που διατυπώθηκαν με αναφορά στο εθνικό συνταγματικό δίκαιο, πρέπει να νοηθούν ότι αμφισβητούν το κύρος της πράξεως αυτής από άποψη κοινοτικού δικαίου.

4.  Το δικαίωμα της ιδιοκτησίας εξασφαλίζεται στην κοινοτική έννομη τάξη, σύμφωνα με τις κοινές αντιλήψεις των συνταγμάτων των κρατών μελών, που αντικατοπτρίζονται επίσης στο πρώτο πρωτόκολλο που έχει επισυναφθεί στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

5.  Λαμβάνοντας υπόψη τις κοινές συνταγματικές αντιλήψεις των κρατών μελών, τις πάγιες νομοθετικές πρακτικές και το άρθρο 1 του πρώτου πρωτοκόλλου που έχει επισυναφθεί στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το γεγονός ότι μια πράξη οργάνου της Κοινότητας θέτει περιορισμούς στις νέες φυτείες αμπέλων δεν μπορεί να θεωρηθεί ασυμβίβαστο, καταρχήν, με το σεβασμό που οφείλεται στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Πρέπει πάντως οι περιορισμοί αυτοί να ανταποκρίνονται πραγματικά σε στόχους γενικού συμφέροντος που επιδιώκει η Κοινότητα και να μην αποτελούν, ενόψει του επιδιωκομένου σκοπού, υπέρμετρη και επαχθή επέμβαση στα δικαιώματα του ιδιοκτήτη, η οποία θα προσέβαλε αυτή την ίδια την ουσία του δικαιώματος της ιδιοκτησίας.

6.  Η απαγόρευση νέων φυτειών αμπέλων που ορίστηκε για περιορισμένη περίοδο από τον κανονισμό 1162/76, δικαιολογείται από στόχους γενικού συμφέροντος τους οποίους επιδιώκει η Κοινότητα και οι οποίοι συνίστανται στην άμεση μείωση των πλεονασμάτων παραγωγής και στην προετοιμασία, για μακρότερο χρόνο, της αναδιαρθρώσεως των ευρωπαϊκών αμπελώνων. Επομένως, δεν προσβάλλει την ουσία του δικαιώματος της ιδιοκτησίας.

7.  Όπως το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, έτσι και το δικαίωμα της ελευθέρας ασκήσεως των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, όχι μόνο δεν αποτελεί απόλυτο δικαίωμα, αλλά πρέπει να κρίνεται ενόψει της κοινωνικής λειτουργίας των προστατευομένων δραστηριοτήτων.

   Ειδικότερα, προκειμένου για την απαγόρευση, με πράξη οργάνου των Κοινοτήτων, νέων φυτειών αμπέλων, πρέπει να γίνει δεκτό ότι το μέτρο αυτό δεν επηρεάζει κατά κανένα τρόπο την είσοδο στο επάγγελμα του αμπελουργού ούτε την ελεύθερη άσκηση του επαγγέλματος αυτού στα εδάφη που χρησιμοποιούνταν προηγουμένως για την αμπελουργία. Προκειμένου για νέες φυτείες, ο τυχόν περιορισμός της ελευθέρας ασκήσεως του επαγγέλματος του αμπελουργού συγχέεται με την απαγόρευση της χρήσεως του δικαιώματος της ιδιοκτησίας.