ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU

(2023/C 80/01)

Από την έκδοση του κανονισμού για τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (στο εξής: ΜΑΑ) (1), το γεωπολιτικό πλαίσιο έχει αλλάξει σημαντικά. Η απρόκλητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει δημιουργήσει τεράστιες προκλήσεις για την ενεργειακή ένωση της ΕΕ, με αποτέλεσμα την επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της κρίσης της νόσου COVID-19. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 18 Μαΐου 2022 η Επιτροπή πρότεινε την ενίσχυση της ικανότητας παρέμβασης του ΜΑΑ στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU.

Ο κανονισμός ΜΑΑ, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό σχετικά με τα κεφάλαια για το REPowerEU στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, ο οποίος πρόκειται να αρχίσει να ισχύει σύντομα (στο εξής: κανονισμός REPowerEU), θα βελτιώσει την ικανότητα του ΜΑΑ να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στους στόχους του σχεδίου REPowerEU και να συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια, τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης, την αύξηση της αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, την αύξηση των ικανοτήτων αποθήκευσης ενέργειας και την αναγκαία μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα πριν από το 2030. Ο κανονισμός REPowerEU παρέχει το αναγκαίο πλαίσιο ώστε να διασφαλιστεί ότι θα υλοποιηθούν το συντομότερο δυνατόν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ενεργειακή ανθεκτικότητα της ΕΕ. Καθορίζει συγκεκριμένους στόχους στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU που θα πρέπει να καλύπτονται από τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που θα συμπεριληφθούν στα υφιστάμενα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (στο εξής: ΣΑΑ) ως μέρος ειδικών κεφαλαίων για το REPowerEU. Επιπρόσθετα, ο κανονισμός προβλέπει ειδικές πηγές χρηματοδότησης για τη χρηματοδότηση των σχετικών μέτρων.

Ο ΜΑΑ και η νέα συνιστώσα του για το REPowerEU θα διαδραματίσουν επίσης καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της ΕΕ. Προσφέρει σημαντικές πρόσθετες ευκαιρίες χρηματοδότησης για την επιτάχυνση της μετάβασης της βιομηχανίας της ΕΕ προς τεχνολογίες μηδενικών ή χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών στην πορεία προς τις μηδενικές καθαρές εκπομπές και για την τόνωση των επενδύσεων σε νέες ικανότητες παραγωγής καθαρής τεχνολογίας. Οι στόχοι πολιτικής που κατοχυρώνονται στον κανονισμό REPowerEU περιλαμβάνουν ρητά στόχους που σχετίζονται άμεσα με την ταχεία και δίκαιη βιομηχανική μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα, συμπεριλαμβανομένων της απανθρακοποίησης της βιομηχανίας, των πράσινων δεξιοτήτων και της ανάπτυξης αξιακών αλυσίδων σε τεχνολογίες στρατηγικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση. Δεδομένης της επείγουσας ανάγκης να αντιμετωπιστούν οι εν λόγω προκλήσεις και λαμβανομένης υπόψη της συνολικής εξισορρόπησης των προτεραιοτήτων του REPowerEU, τα κράτη μέλη καλούνται να ενσωματώσουν στα τροποποιημένα σχέδιά τους μέτρα για τη στήριξη της τρέχουσας και της μελλοντικής ανταγωνιστικότητας των βιομηχανιών καθαρής τεχνολογίας. Όπως περιγράφεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε η Επιτροπή (2), τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να συνίστανται πρωτίστως σε ρυθμιστικά μέτρα για την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης έργων καθαρής τεχνολογίας, φορολογικές ελαφρύνσεις ή άλλες μορφές χρηματοδοτικής στήριξης με σκοπό την παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη έργων καθαρής τεχνολογίας, καθώς και σε ανανεωμένη προσπάθεια αναβάθμισης των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού όσον αφορά τις εν λόγω καθαρές τεχνολογίες.

Ο κανονισμός REPowerEU θα παρέχει επίσης πρόσθετες δυνατότητες ευελιξίας στα κράτη μέλη στο πλαίσιο της περιόδου προγραμματισμού της πολιτικής συνοχής 2014-2020 μέσω των μέτρων SAFE (μέτρα για τη στήριξη της οικονομικά προσιτής ενέργειας). Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν μη δαπανηθέντα κονδύλια για την παροχή άμεσης στήριξης σε ευάλωτα νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να τα βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος της ενέργειας. Τα μέτρα αυτά δεν καλύπτονται από τις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές.

Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές εξηγούν τη διαδικασία τροποποίησης των υφιστάμενων σχεδίων και τις λεπτομέρειες για την κατάρτιση των κεφαλαίων για το REPowerEU. Στο μέρος 1 του παρόντος εγγράφου κατευθυντήριων γραμμών εξηγούνται οι νομικοί λόγοι για την τροποποίηση των εγκεκριμένων ΣΑΑ, ενώ το μέρος 2 καλύπτει την κατάρτιση και το περιεχόμενο του κεφαλαίου για το REPowerEU. Προσδιορίζει επίσης τις πληροφορίες που θα πρέπει να υποβάλουν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή σχετικά με τους λόγους, τους στόχους και τη φύση των αλλαγών στα οικεία ΣΑΑ. Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές αντικαθιστούν το έγγραφο που δημοσίευσε η Επιτροπή τον Μάιο του 2022, ενώ οι κατευθυντήριες γραμμές του Ιανουαρίου του 2021 (3) για την κατάρτιση των ΣΑΑ εξακολουθούν να ισχύουν συνολικά.

Κατά την προετοιμασία των αλλαγών στα οικεία ΣΑΑ ώστε να παρουσιάζονται τα κεφάλαια για το REPowerEU, είναι σημαντικό να τονίζονται οι παρακάτω αρχές:

—

Πρώτη προτεραιότητα εξακολουθεί να είναι η ταχεία εφαρμογή των ΣΑΑ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να πραγματοποιούν κάθε δυνατή προσπάθεια για να υποβάλλουν έγκαιρα τα αιτήματα πληρωμής και να διασφαλίζουν την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων, ώστε να καθίσταται δυνατή η έγκαιρη εκταμίευση των κονδυλίων.

—

Για να διασφαλιστεί η ταχεία έναρξη εφαρμογής των μέτρων του REPowerEU, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα οικεία τροποποιημένα ΣΑΑ με κεφάλαια για το REPowerEU το αργότερο έως τις 30 Απριλίου 2023. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν κάθε αναθεώρηση του οικείου ΣΑΑ στο πλαίσιο μίας μόνο προσθήκης. Τα κεφάλαια για το REPowerEU θα πρέπει να καλύπτουν με ολοκληρωμένο τρόπο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη.

—

Για να διασφαλιστεί η ταχεία πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων του REPowerEU, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα σε μέτρα των οποίων η εφαρμογή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και τα οποία μπορούν να ληφθούν έως το 2026. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τον πιθανό αντίκτυπο που θα έχουν στο προφίλ εκταμίευσης οι αλλαγές στο οικείο υφιστάμενο ΣΑΑ. Συνολικά, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να αξιολογήσουν το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής των υφιστάμενων μέτρων, ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτά θα υλοποιηθούν όπως προβλέπεται στο συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα.

—

Τα υπόλοιπα δάνεια στο πλαίσιο του ΜΑΑ παρέχουν πρόσθετη χρηματοδότηση για τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU. Για να διασφαλιστεί η βέλτιστη κατανομή των εν λόγω δανείων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δηλώσουν το ενδιαφέρον τους για τη λήψη δανείων το συντομότερο δυνατόν και το αργότερο 30 ημέρες μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού REPowerEU.

—

Οι αλλαγές που πραγματοποιούνται στα ΣΑΑ βάσει των άρθρων 18 και 21 δεν θα πρέπει να μειώνουν τη συνολική φιλοδοξία τους, ειδικότερα όσον αφορά μέτρα που υλοποιούν ειδικές ανά χώρα συστάσεις και συμβάλλουν στην επίτευξη των πράσινων και των ψηφιακών στόχων. Οι πρόσθετες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στα αναθεωρημένα ΣΑΑ θα πρέπει να εστιάζουν στους στόχους του REPowerEU.

—

Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να προβούν σε απολογισμό και να συζητήσουν με την Επιτροπή την πείρα τους από την εφαρμογή του μηχανισμού μέχρι στιγμής, προκειμένου να προσδιοριστεί αν οποιεσδήποτε αλλαγές στα οικεία εθνικά πλαίσια εφαρμογής θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων.

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ I:

ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Εισαγωγή

II.

Πρόσθετη χρηματοδότηση

III.

Προχρηματοδότηση

IV.

Τροποποίηση του σχεδίου ώστε να ληφθεί υπόψη η επικαιροποίηση της νέας μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς

Τροποποίηση ή αντικατάσταση του σχεδίου διότι η υλοποίηση του σχεδίου ή μέρους αυτού έχει πάψει να είναι εφικτή λόγω αντικειμενικών περιστάσεων.

ΜΕΡΟΣ ΙΙ:

ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΗΚΩΝ

Το κεφάλαιο για το REPowerEU

II.

Γενικές κατευθυντήριες γραμμές για την τροποποίηση των ΣΑΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I:

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II:

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΔΗΛΩΣΗΣ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III:

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΔΗΛΩΣΗΣ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΣΤΟ BREXIT

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV:

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V:

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ REPOWER EU

ΜΕΡΟΣ I

ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

I. Εισαγωγή

Κατά την τροποποίηση των οικείων ΣΑΑ, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να πραγματοποιούν την τροποποίηση σε σχέση με μια ενοποιημένη έκδοση του αρχικού σχεδίου τους, η οποία θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τις αλλαγές που επήλθαν κατά το στάδιο αξιολόγησης και να συνάδει πλήρως με τις αντίστοιχες εκτελεστικές αποφάσεις του Συμβουλίου. Τα κράτη μέλη που δεν έχουν ενοποιήσει το αρχικό τους σχέδιο καλούνται να το πράξουν πριν τροποποιήσουν το σχέδιό τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν τροποποιημένα σχέδια με τη μορφή προσθήκης στα οικεία ενοποιημένα σχέδια. Το παράρτημα IV του παρόντος εγγράφου κατευθυντήριων γραμμών περιέχει ειδικό υπόδειγμα για την εν λόγω προσθήκη.

Κάθε τροποποίηση των σχεδίων θα συνεπάγεται νέα αξιολόγηση από την Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 19 του κανονισμού ΜΑΑ. Θα απαιτηθεί εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου με την οποία θα εγκρίνεται μια θετική αξιολόγηση του σχεδίου κατόπιν πρότασης της Επιτροπής, σύμφωνα με το άρθρο 20 του κανονισμού ΜΑΑ. Θα ακολουθεί, κατά περίπτωση, η υπογραφή νέας ή τροποποιημένης χρηματοδοτικής και/ή δανειακής σύμβασης μεταξύ της Επιτροπής και του οικείου κράτους μέλους και, πριν από οποιαδήποτε πληρωμή, η υπογραφή των επιχειρησιακών ρυθμίσεων.

Πριν από την υποβολή τροποποιημένων ΣΑΑ, τα κράτη μέλη καλούνται να συμμετάσχουν πρώτα σε άτυπο διάλογο με τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Ο διάλογος αυτός, όπως και ο διάλογος που διεξήχθη πριν από την υποβολή των αρχικών ΣΑΑ, έχει στόχο να βοηθήσει τα κράτη μέλη να προετοιμάσουν τις τροποποιήσεις του ΣΑΑ.

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται θερμά να υποβάλουν τροποποιημένα ΣΑΑ έως τον Απρίλιο του 2023 το αργότερο, πριν από τη νόμιμη προθεσμία της 31ης Αυγούστου 2023 για την υποβολή των τροποποιημένων ΣΑΑ με αίτημα χορήγησης δανείου. Ανεξάρτητα από το αν ένα κράτος μέλος ζητεί δάνειο ή όχι, δεδομένου ότι η προθεσμία για τη δέσμευση των διαθέσιμων ποσών στο πλαίσιο του υπολειπόμενου 30 % της επιχορήγησης είναι το τέλος του 2023, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται θερμά να μην υποβάλουν τροποποιημένα ΣΑΑ μετά τον Αύγουστο του 2023, καθώς δεν θα υπάρχει καμία εγγύηση ότι η διαδικασία αξιολόγησης και έγκρισης μπορεί να ολοκληρωθεί εγκαίρως για την υπογραφή των χρηματοδοτικών και/ή των δανειακών συμβάσεων εντός του 2023. Σε μια τέτοια περίπτωση, το κράτος μέλος αντιμετωπίζει τον κίνδυνο απώλειας του 30 % της οικείας επιχορήγησης και της πρόσβασής του σε δάνεια.

II. Πρόσθετη χρηματοδότηση

Με την έναρξη ισχύος του κανονισμού REPowerEU, κάθε τροποποιημένο ΣΑΑ που θα συνεπαγόταν πρόσθετη χρηματοδοτική στήριξη με τη μορφή δανείων, πόρων από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής (στο εξής: ΣΕΔΕ) βάσει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και/ή μεταφορών κονδυλίων από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit (στο εξής: BAR) που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1755 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου θα πρέπει να περιλαμβάνει κεφάλαιο για το REPowerEU, σύμφωνα με το άρθρο 21γ του κανονισμού ΜΑΑ. Η πρόσθετη χρηματοδοτική στήριξη που σχετίζεται με το κεφάλαιο για το REPowerEU θα εκταμιευθεί μαζί με το υπόλοιπο της χρηματοδοτικής συνεισφοράς του ΜΑΑ και, κατά περίπτωση, τη δανειακή στήριξη σύμφωνα με κοινό χρονοδιάγραμμα δόσεων.

Πόροι του ΣΕΔΕ για το REPowerEU

Με τον κανονισμό REPowerEU θεσπίζεται νέα κατηγορία μη επιστρεπτέας χρηματοδοτικής στήριξης. Οι πόροι αυτοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τη χρηματοδότηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU που αναφέρεται στο άρθρο 21γ παράγραφος 1 του κανονισμού ΜΑΑ (βλ. την ειδική ενότητα στο μέρος II) —εκτός από τα μέτρα που υπόκεινται στην παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Για την πρόσβαση σε αυτή την πρόσθετη μη επιστρεπτέα χρηματοδοτική στήριξη απαιτούνται πρόσθετα ορόσημα και στόχοι, που πρέπει να ενσωματωθούν στο χρονοδιάγραμμα δόσεων που προβλέπεται σε κάθε εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου. Δεν θα γίνεται καμία διάκριση μεταξύ των πηγών χρηματοδότησης για το προφίλ εκταμίευσης.

Όπως έχει ήδη γίνει για τα αρχικά ΣΑΑ, η Επιτροπή θα αφαιρέσει ένα μέρος από την πρόσθετη μη επιστρεπτέα χρηματοδοτική στήριξη που προέρχεται από τους πόρους του ΣΕΔΕ για την κάλυψη διοικητικών δαπανών, σύμφωνα με το άρθρο 21α παράγραφος 3 του κανονισμού ΜΑΑ.

Πίνακας 1

Πρόσθετες επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του REPowerEU ανά κράτος μέλος

Κράτος μέλος	Μερίδιο ( % επί του συνόλου)	Ποσό (τρέχουσες τιμές σε EUR)
Βέλγιο	1,41 %	282 138 922
Βουλγαρία	2,40 %	480 047 020
Τσεχία	3,41 %	681 564 712
Δανία	0,65 %	130 911 150
Γερμανία	10,45 %	2 089 555 318
Εσθονία	0,42 %	83 422 597
Ιρλανδία	0,45 %	89 598 110
Ελλάδα	3,85 %	769 221 929
Ισπανία	12,93 %	2 586 147 350
Γαλλία	11,60 %	2 320 955 407
Κροατία	1,35 %	269 441 467
Ιταλία	13,80 %	2 760 000 000
Κύπρος	0,26 %	52 487 457
Λετονία	0,62 %	123 982 817
Λιθουανία	0,97 %	194 020 453
Λουξεμβούργο	0,15 %	30 000 000
Ουγγαρία	3,51 %	701 565 457
Μάλτα	0,15 %	30 000 000
Κάτω Χώρες	2,28 %	455 041 644
Αυστρία	1,05 %	210 620 057
Πολωνία	13,80 %	2 760 000 000
Πορτογαλία	3,52 %	704 419 725
Ρουμανία	7,00 %	1 399 326 315
Σλοβενία	0,58 %	116 909 535
Σλοβακία	1,83 %	366 959 257
Φινλανδία	0,56 %	112 935 884
Σουηδία	0,99 %	198 727 417

Μεταφορές και άλλες ευκαιρίες χρηματοδότησης που σχετίζονται με κονδύλια της ΕΕ

Ταμεία επιμερισμένης διαχείρισης που καλύπτονται από τον κανονισμό περί κοινών διατάξεων 2021-2027

Το άρθρο 7 παράγραφος 1 του κανονισμού ΜΑΑ προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να μεταφέρουν έως και το 5 % των αρχικών κονδυλίων τους στο πλαίσιο κάθε Ταμείου —εκτός από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης— που καλύπτεται από τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060 (κανονισμός περί κοινών διατάξεων 2021-2027, στο εξής: ΚΚΔ) στον ΜΑΑ, σύμφωνα με τους όρους του ΚΚΔ. Σύμφωνα με το άρθρο 26 του ΚΚΔ, έως και το 5 % των κονδυλίων του ΚΚΔ για τη δημοσιονομική περίοδο 2021-2027 μπορεί να μεταφερθεί σε οποιοδήποτε άλλο μέσο της ΕΕ που τελεί υπό άμεση ή έμμεση διαχείριση, προς αποκλειστικό όφελος του οικείου κράτους μέλους. Εφαρμόζονται πλήρως οι κανόνες του μέσου της ΕΕ στο οποίο μεταφέρονται οι πόροι. Η διάταξη αυτή επιτρέπει στα κράτη μέλη να αυξήσουν τους διαθέσιμους πόρους τους στο πλαίσιο του ΜΑΑ.

Τα κράτη μέλη μπορούν να ζητούν τέτοιες μεταφορές κονδυλίων στο πλαίσιο της τροποποίησης ενός προγράμματος. Σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγραφος 3 του ΚΚΔ για την περίοδο 2021-2027, τα αιτήματα για τέτοιες μεταφορές μέσω τροποποίησης προγράμματος είναι δεόντως αιτιολογημένα όσον αφορά τις συμπληρωματικότητες και τον αντίκτυπο που πρέπει να επιτευχθούν.

Αυτή η δυνατότητα μεταφοράς έως και 5 % των κονδυλίων σύμφωνα με το άρθρο 26 του ΚΚΔ για την περίοδο 2021-2027 μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιστάθμιση της μείωσης των χρηματοδοτικών κονδυλίων του ΜΑΑ σε σχέση με οποιοδήποτε μέτρο που περιλαμβάνεται στο υφιστάμενο ΣΑΑ. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU (4).

Επίσης, τα κράτη μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 26α του ΚΚΔ, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό REPowerEU, μπορούν να χρησιμοποιήσουν έως και το 7,5 % των αρχικών εθνικών κονδυλίων τους βάσει του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου + και του Ταμείου Συνοχής, για τη στήριξη της επίτευξης των στόχων του REPowerEU, σύμφωνα με τους ειδικούς κανόνες για κάθε Ταμείο, μέσω τροποποίησης προγράμματος βάσει του άρθρου 24 του ΚΚΔ.

Πίνακας 2

Διαθέσιμα ποσά για μεταφορές βάσει του άρθρου 26 του ΚΚΔ

Εκατ. EUR, στρογγυλοποιημένο ποσό	Διαθέσιμα δυνητικά ποσά για μεταφορές βάσει του άρθρου 26 του ΚΚΔ 2021-2027 (στοιχεία Δεκεμβρίου 2022) (*1)
BE	134,7
BG	363,4
CZ	910,2
DK	25,9
DE	865,9
EST	153,7
IE	59,9
EL	412,8
ES	1 769,4
FR	842,6
HR	435,4
IT	2 104,9
CY	45,2
LV	214,6
LT	305,1
LU	2,9
HU	1 086,4
MT	24,9
NL	64,9
AT	57,5
PL	3 609,0
PT	1 112,6
RO	1 461,0
SI	152,9
SK	617,9
FI	65,1
SE	96,3

Αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit

Ένα κράτος μέλος μπορεί επίσης να μεταφέρει στον ΜΑΑ το σύνολο ή μέρος της προσωρινής κατανομής του βάσει του BAR για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων του κεφαλαίου του για το REPowerEU, προς αποκλειστικό όφελος του οικείου κράτους μέλους. Στο πλαίσιο του αποθεματικού προσαρμογής στο Brexit, το 80 % αυτής της προσωρινής κατανομής καταβάλλεται στα κράτη μέλη ως προχρηματοδότηση, υποδιαιρούμενη σε τρεις δόσεις της τάξης του 40 % (το 2021), 30 % (το 2022) και 30 % (το 2023)· το υπόλοιπο ποσό της προσωρινής κατανομής θα καταβληθεί το 2025 με βάση δικαιολογητικά επαρκών επιλέξιμων δαπανών.

Η ετήσια προχρηματοδότηση στο πλαίσιο του BAR για τα έτη 2022 και 2023 θα καταβληθεί έως το τέλος Απριλίου. Για να μπορούν να ληφθούν υπόψη τυχόν προθέσεις μεταφοράς πριν από την εκταμίευση της δόσης προχρηματοδότησης του BAR για το 2023, τα κράτη μέλη έχουν προθεσμία έως την 1η Μαρτίου 2023 να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή κάθε πρόθεση μεταφοράς κονδυλίων του BAR στον ΜΑΑ. Η εν λόγω κοινοποίηση θα πρέπει να λάβει τη μορφή μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σύμφωνα με το υπόδειγμα που παρέχεται στο παράρτημα III. Το αίτημα αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει γενική επεξήγηση των κοινών στόχων τόσο του BAR όσο και του κεφαλαίου για το REPowerEU, ώστε να αποδεικνύεται ότι και τα δύο εστιάζουν στην ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής. Τα κράτη μέλη δεν αναμένεται να παρέχουν αιτιολόγηση ανά μέτρο. Μόλις η Επιτροπή λάβει τις πληροφορίες, αναστέλλεται η καταβολή της δόσης προχρηματοδότησης για το 2023.

Ανάλογα με το ποσό που το κράτος μέλος επιλέγει να μεταφέρει στον ΜΑΑ, θα εφαρμόζεται μία από τις ακόλουθες διαδικασίες:

—

Όταν το ποσό που μεταφέρεται είναι μικρότερο από το υπολειπόμενο ποσό της προσωρινής κατανομής που δεν έχει ακόμη καταβληθεί στο πλαίσιο του BAR (ως προχρηματοδότηση), η μεταφορά θα πραγματοποιείται με τη χρήση των ποσών στο πλαίσιο του BAR τα οποία θα καταβάλλονταν, σε αντίθετη περίπτωση, το 2023 και το 2025.

—

Όταν το μεταφερόμενο ποσό είναι μεγαλύτερο από το μέρος της προσωρινής κατανομής στο πλαίσιο του BAR που δεν έχει καταβληθεί, θα μεταφέρονται πρώτα τα ποσά που δεν έχουν ακόμη καταβληθεί στο πλαίσιο του BAR. Στη συνέχεια, η διαφορά θα χρηματοδοτείται (εν μέρει ή πλήρως) από τα ποσά που έχουν ήδη καταβληθεί το 2021 και το 2022 ως προχρηματοδότηση βάσει του BAR, τα οποία θα πρέπει πρώτα να ανακτηθούν από το οικείο κράτος μέλος. Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν την προτίμησή τους να συμψηφιστεί από την Επιτροπή η εν λόγω ανάκτηση, στο μέτρο του δυνατού, με μείωση οποιασδήποτε κατάλληλης μελλοντικής πληρωμής, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του ΜΑΑ.

Πίνακας 3

Κατανομή στο πλαίσιο του BAR και καταβληθείσα προχρηματοδότηση από το BAR

Εκατ. EUR, στρογγυλοποιημένο ποσό	Κατανομή στο πλαίσιο του BAR	Καταβληθείσα προχρηματοδότηση από το BAR
BE	386,6	211,8
BG	15,4	8,4
CZ	54,9
DK	275,0	150,7
DE	646,6	354,2
EST	6,6	3,6
IE	1 165,2	638,3
EL	38,6	21,2
ES	272,4	149,3
FR	735,6	403,0
HR	7,2	3,9
IT	146,8	80,4
CY	52,1	28,5
LV	10,9	6,0
LT	12,2	6,7
LU	128,5	70,4
HU	57,2	31,3
MT	44,3	24,3
NL	886,3	485,5
AT	27,7	15,2
PL	173,6	95,1
PT	81,4	44,6
RO	43,2	23,6
SI	5,3
SK	36,3	19,9
FI	23,2
SE	137,4	75,3
ΕΕ27	5 470,4

Αίτηση για δάνειο στο πλαίσιο του ΜΑΑ

Για τη στήριξη νέων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που προτείνονται στα τροποποιημένα σχέδια, τα κράτη μέλη μπορούν να επωφεληθούν από χρηματοδότηση υπό τους εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης των δανείων στο πλαίσιο του ΜΑΑ. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται ειδικότερα να βασιστούν σε αυτή την πηγή χρηματοδότησης, την οποία μπορεί να χορηγήσει η Επιτροπή έως το τέλος του 2023, για να χρηματοδοτήσουν πρόσθετες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις. Τα εν λόγω δάνεια είναι ιδιαίτερα κατάλληλα για την κάλυψη των υψηλότερων χρηματοδοτικών αναγκών που συνδέονται με την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων του REPowerEU.

Η τελική προθεσμία για την υποβολή από τα κράτη μέλη αιτημάτων χορήγησης δανείου, συμπεριλαμβανομένων όσων χορηγούνται βάσει του άρθρου 14 παράγραφος 6 του κανονισμού ΜΑΑ, είναι η 31η Αυγούστου 2023, όπως ορίζεται στο άρθρο 14 παράγραφος 2 του κανονισμού ΜΑΑ. Εντός 30 ημερών από την έναρξη ισχύος του κανονισμού REPowerEU, τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή την πρόθεσή τους να ζητήσουν δάνειο μέσω επιστολής σύμφωνα με το υπόδειγμα που παρέχεται στο παράρτημα II. Η υποχρέωση αυτή ισχύει επίσης για τα κράτη μέλη που έχουν ήδη λάβει δάνεια έως το ανώτατο όριο που αναφέρεται στο άρθρο 14 παράγραφος 5 του κανονισμού ΜΑΑ (6,8 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματός τους) (5). Η εν λόγω κοινοποίηση θα πρέπει, όταν είναι δυνατόν, να έχει ήδη υποβληθεί νωρίτερα και να περιλαμβάνει ένδειξη του ποσού της δανειακής στήριξης που θα ζητηθεί, καθώς και αρχικό κατάλογο των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων που θα υποστηριχθούν με τα εν λόγω δάνεια. Στόχος είναι να παρέχεται καλύτερη προβλεψιμότητα του προϋπολογισμού και περαιτέρω κίνητρα στα κράτη μέλη ώστε να ζητούν τέτοια δανειακή στήριξη, με παράλληλη εφαρμογή των αρχών της ίσης μεταχείρισης, της αλληλεγγύης, της αναλογικότητας και της διαφάνειας, χωρίς να προδικάζεται η προθεσμία της 31ης Αυγούστου 2023 που ορίζεται στο άρθρο 14 παράγραφος 2 του κανονισμού ΜΑΑ.

Με βάση τις πληροφορίες από όλα τα κράτη μέλη, η Επιτροπή θα υποβάλει στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, επισκόπηση των προθέσεων που εκφράστηκαν και θα προτείνει μια μελλοντική πορεία για την κατανομή των διαθέσιμων πόρων, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τις ανάγκες των αιτούντων κρατών μελών και τα αιτήματα για δανειακή στήριξη που έχουν ήδη υποβληθεί ή προβλέπεται να υποβληθούν από άλλα κράτη μέλη. Σε περίπτωση που τα αιτήματα χορήγησης δανείων υπερβούν τα διαθέσιμα ποσά, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη, σύμφωνα με την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι τα ΣΑΑ αντιπροσωπεύουν μια ολοκληρωμένη και επαρκώς ισόρροπη απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κατάσταση των κρατών μελών, αν η πρόσθετη χρηματοδότηση που ζητείται πάνω από το ανώτατο όριο του 6,8 % συμβάλλει στην υλοποίηση των κεφαλαίων για το REPowerEU ή όχι.

Σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1 του κανονισμού ΜΑΑ, δανειακή στήριξη μπορεί να χορηγηθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Αντίστοιχα, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 θα πρέπει να αρχίσουν να ισχύουν όλες οι δανειακές συμβάσεις. Ως εκ τούτου, πριν από την εν λόγω ημερομηνία, η Επιτροπή και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη θα πρέπει να υπογράψουν τις δανειακές συμβάσεις και η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει τις νομικές γνωμοδοτήσεις που πιστοποιούν ότι πληρούνται όλες οι συνταγματικές και νομικές απαιτήσεις σχετικά με την έναρξη ισχύος των εν λόγω συμβάσεων.

Το αίτημα δανειακής στήριξης θα πρέπει να τεκμηριώνεται προσεκτικά και να περιλαμβάνει ειδικότερα τα εξής:

—	αιτιολόγηση των υψηλότερων χρηματοδοτικών αναγκών·

—	κατάλογο των πρόσθετων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, καθώς και των αντίστοιχων οροσήμων και ποσοτικών στόχων·

—	εκτιμήσεις κόστους για το αναθεωρημένο ΣΑΑ.

Υψηλότερες χρηματοδοτικές ανάγκες μπορεί να προκύψουν στις εξής περιπτώσεις:

—	όταν χρειαστούν πρόσθετες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, ειδικότερα για την αντιμετώπιση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων και των προκλήσεων που αναφέρονται στο REPowerEU·

—

όταν μειωθεί η μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους και, ως εκ τούτου, το κράτος μέλος μεταφέρει ορισμένα από τα μέτρα από τη μη επιστρεπτέα στήριξη σε δάνεια, προκειμένου να μη μειωθεί η συνολική φιλοδοξία του σχεδίου του. Δεν θα χρειαστούν πρόσθετες μεταρρυθμίσεις ή επενδύσεις για τη δικαιολόγηση των εν λόγω αιτημάτων χορήγησης δανείου·

—	όταν υποβληθεί αίτημα χορήγησης δανείου για τη χρηματοδότηση μέτρων στο κεφάλαιο για το REPowerEU.

III. Προχρηματοδότηση

Για να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδοτική στήριξη διατίθεται εμπροσθοβαρώς και χρησιμοποιείται για την ταχύτερη αντιμετώπιση της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν μέγιστη προχρηματοδότηση ύψους έως και 20 % της πρόσθετης χρηματοδότησης που απαιτείται για τη χρηματοδότηση των μέτρων στα οικεία κεφάλαια για το REPowerEU. Η εν λόγω απαιτούμενη πρόσθετη χρηματοδότηση μπορεί να περιλαμβάνει τις ακόλουθες πηγές:

—	έσοδα από το νέο ΣΕΔΕ, σύμφωνα με το άρθρο 21α·

—	μεταφορά πόρων από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit, σύμφωνα με το άρθρο 21β·

—	μεταφορά πόρων από τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής, σύμφωνα με το άρθρο 7·

—	δάνεια στο πλαίσιο του ΜΑΑ, σύμφωνα με το άρθρο 14·

—	πρόσθετη μη επιστρεπτέα στήριξη, μετά την επικαιροποίηση του Ιουνίου του 2022, σύμφωνα με το άρθρο 18.

Η προχρηματοδότηση θα καταβληθεί το πολύ σε δύο δόσεις· η πρώτη πληρωμή θα πραγματοποιηθεί εντός δύο μηνών από την έγκριση από την Επιτροπή της νομικής δέσμευσης που αναφέρεται στο άρθρο 23 του κανονισμού ΜΑΑ και η δεύτερη εντός δώδεκα μηνών από την έναρξη ισχύος της εκτελεστικής απόφασης του Συμβουλίου με την οποία εγκρίνεται η αξιολόγηση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που περιλαμβάνει κεφάλαιο για το REPowerEU.

Οι πληρωμές που αντιστοιχούν στην προχρηματοδότηση θα εξαρτώνται από τους διαθέσιμους πόρους, ειδικότερα από τη διαθεσιμότητα κονδυλίων από τον λογαριασμό NextGenerationEU, την πραγματική προηγούμενη μεταφορά πόρων από προγράμματα επιμερισμένης διαχείρισης και τις πιστώσεις που έχουν εγκριθεί στον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ, καθώς και τα έσοδα βάσει του άρθρου 21α. Καθεμιά από τις δύο δόσεις των πληρωμών προχρηματοδότησης για πόρους που μεταφέρονται βάσει του άρθρου 26 του ΚΚΔ δεν υπερβαίνει συνολικά το 1 δισ. EUR για όλα τα κράτη μέλη. Η πληρωμή της προχρηματοδότησης θα πραγματοποιείται μετά την αξιολόγηση όλων των αιτημάτων που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη και, εάν είναι αναγκαίο, κατ’ αναλογία ώστε να τηρηθεί το συνολικό ανώτατο όριο του 1 δισ. EUR. Η χρηματοδοτική συνεισφορά και, κατά περίπτωση, το ποσό της δανειακής στήριξης που θα καταβληθούν θα προσαρμοστούν αναλογικά ώστε να ληφθεί υπόψη η εν λόγω πρόσθετη προχρηματοδότηση για τα κεφάλαια για το REPowerEU.

IV. Τροποποίηση του σχεδίου ώστε να ληφθεί υπόψη η επικαιροποίηση της νέας μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς

Σύμφωνα με το άρθρο 18 παράγραφος 2 του κανονισμού ΜΑΑ, τα κράτη μέλη μπορούν να επικαιροποιούν τα οικεία ΣΑΑ, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η επικαιροποιημένη μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά μετά τον υπολογισμό που αναφέρεται στο άρθρο 11 παράγραφος 2. Η Επιτροπή δημοσίευσε την επικαιροποίηση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς για όλα τα κράτη μέλη στις 30 Ιουνίου 2022 (6).

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι τα τροποποιημένα ΣΑΑ θα πρέπει να παραμείνουν τόσο φιλόδοξα όσο τα αρχικά σχέδια (ή να επιδεικνύουν αυξημένη φιλοδοξία) και να συνεχίσουν να πληρούν όλα τα κριτήρια αξιολόγησης του κανονισμού ΜΑΑ. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη πρέπει να συνεχίσουν να αντεπεξέρχονται αποτελεσματικά στο σύνολο ή σε σημαντικό υποσύνολο των προκλήσεων που προσδιορίζονται στις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις, καθώς και στις προτεραιότητες της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.

Σύμφωνα με το άρθρο 18 παράγραφος 2 του κανονισμού ΜΑΑ, τα κράτη μέλη μπορούν να προτείνουν την προσαρμογή των μέτρων, καθώς και των οροσήμων και των ποσοτικών στόχων τους, ώστε να ληφθεί υπόψη η αναθεώρηση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς. Κατά την αξιολόγηση των εν λόγω αλλαγών (σε συνδυασμό, κατά περίπτωση, με το άρθρο 14, για πρόσθετα μέτρα που συνδέονται με τη δανειακή στήριξη), η Επιτροπή θα εξετάζει τα εξής:

—	αν το κράτος μέλος έχει αποδείξει τη σχέση μεταξύ των προτεινόμενων τροποποιήσεων και της μεταβολής της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς·

—	τα συνολικά αποτελέσματα όλων των προτεινόμενων τροποποιήσεων στο αναθεωρημένο ΣΑΑ, συμπεριλαμβανομένων των νέων και των κλιμακούμενων μέτρων στα κεφάλαια για το REPowerEU, υπό το πρίσμα όλων των κριτηρίων αξιολόγησης τα οποία πρέπει να πληροί το σχέδιο.

Η επικαιροποίηση των ΣΑΑ για τον συνυπολογισμό της επικαιροποιημένης μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς σύμφωνα με το άρθρο 18 παράγραφος 2 του κανονισμού ΜΑΑ μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μία φορά και πριν από το τέλος του 2023. Προκειμένου να αποτυπωθεί η επικαιροποίηση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς και να δεσμευθεί νομικά το ποσό που αντιστοιχεί στο 30 % της χρηματοδοτικής συνεισφοράς που υπολογίζεται σύμφωνα με το παράρτημα III του κανονισμού ΜΑΑ, η συμφωνία χρηματοδότησης θα πρέπει να τροποποιηθεί το 2023. Για τη βελτιστοποίηση της διαδικασίας, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται θερμά να υποβάλουν ένα ενιαίο τροποποιημένο σχέδιο που να περιλαμβάνει τόσο τις αλλαγές βάσει του άρθρου 18 παράγραφος 2 όσο και την εισαγωγή του κεφαλαίου για το REPowerEU έως τις 30 Απριλίου 2023.

Παραδείγματα των τύπων αλλαγών που θα μπορούσαν να προταθούν βάσει του άρθρου 18 παράγραφος 2, στο πλαίσιο των ανωτέρω ζητημάτων, αποτελούν τα εξής:

—	αύξηση του ποσού δανειακής στήριξης ή μεταφορές κονδυλίων για την αντιστάθμιση μείωσης της χρηματοδοτικής συνεισφοράς·

—	αύξηση ή μείωση των ποσοτικών στόχων ή συνεκτικού συνόλου ποσοτικών στόχων, παράλληλα με αναλογική μεταβολή του εκτιμώμενου κόστους του σχετικού μέτρου ή των σχετικών μέτρων·

—	προσθήκη ή κατάργηση μέτρων σε σχέση με τη μεταβολή της χρηματοδοτικής συνεισφοράς·

—	αλλαγή του χρονοδιαγράμματος των οροσήμων και των ποσοτικών στόχων ή προσαρμογή των περιγραφών του μέτρου και του ορόσημου/στόχου που επηρεάζεται από τη μεταβολή της χρηματοδοτικής συνεισφοράς.

Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να προτείνουν αλλαγές στα ορόσημα και τους ποσοτικούς στόχους σε διάφορα συνδεδεμένα μέτρα, προκειμένου να ληφθεί υπόψη η μεταβολή της χρηματοδοτικής συνεισφοράς, για παράδειγμα με τον εξορθολογισμό πολλών μικρών, σχετικών μέτρων σε ένα ενιαίο μέτρο. Σε μια τέτοια περίπτωση, το κράτος μέλος θα πρέπει να αντικαταστήσει συγκεκριμένα ορόσημα και συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους και, αντίστοιχα, να προσθέσει ή να αυξήσει το επίπεδο φιλοδοξίας άλλων οροσήμων και ποσοτικών στόχων, υπό την προϋπόθεση ότι το συνολικό εκτιμώμενο κόστος του σχεδίου αντιστοιχεί στην επικαιροποιημένη χρηματοδοτική συνεισφορά ή την υπερβαίνει και ότι το κράτος μέλος αποδεικνύει τη σύνδεση μεταξύ της μεταβολής της κατανομής και των προτεινόμενων τροποποιήσεων του σχεδίου. Η μείωση ή μεταβολή της χρηματοδοτικής συνεισφοράς θα μπορούσε να εξεταστεί κατά τη δικαιολόγηση της μείωσης του επιπέδου φιλοδοξίας και του εκτιμώμενου κόστους ορισμένων μέτρων σε μια συνιστώσα, με παράλληλη αύξηση του εκτιμώμενου κόστους και του επιπέδου φιλοδοξίας άλλων μέτρων.

Αναθεώρηση προς τα κάτω

Ακόμη και αν έχει μειωθεί η οικεία τελική μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να συνεχίσουν την υλοποίηση των οικείων ΣΑΑ, βασιζόμενα σε εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης. Σημαντική εναλλακτική λύση στο πλαίσιο του ΜΑΑ αποτελούν τα δάνεια του ΜΑΑ βάσει του άρθρου 14, όπως και οι μεταφορές από άλλα ταμεία της ΕΕ ή η χρήση εθνικών πηγών. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αντισταθμίσουν, σύμφωνα με το άρθρο 21γ παράγραφος 2, τη μείωση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς με πρόσθετη χρηματοδότηση για το κεφάλαιο για το REPowerEU, συμπεριλαμβάνοντας υφιστάμενα επιλέξιμα μέτρα στα οικεία κεφάλαια για το REPowerEU, έως ένα ποσό εκτιμώμενου κόστους ίσο με τη μείωση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς, σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2. Η εν λόγω μείωση θα υπολογίζεται με σύγκριση της διαφοράς μεταξύ της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς με βάση τις προβλέψεις για το ΑΕΠ του 2020 και του 2021 (μείον τις διοικητικές δαπάνες) και της τελικής μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς, όπως δημοσιεύεται από την Επιτροπή μετά τη δημοσίευση των τελικών στοιχείων για το ΑΕΠ (μείον το διοικητικό κόστος). Στην πράξη, για τον υπολογισμό του εκτιμώμενου κόστους, η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει το εκτιμώμενο κόστος των μερών των μέτρων που περιλαμβάνονται ήδη στις εκτελεστικές αποφάσεις του Συμβουλίου που έχουν εκδοθεί και που θα μεταφερθούν στο κεφάλαιο για το REPowerEU (εκτός από τα νέα μέτρα, για τα οποία θα χρειαστούν νέες εκτιμήσεις κόστους).

Αναθεώρηση προς τα πάνω

Τα κράτη μέλη που, μετά την επικαιροποίηση, διαθέτουν υψηλότερη μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά μπορούν να αξιοποιήσουν τα πρόσθετα διαθέσιμα κονδύλια προτείνοντας σχετικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις ή κλιμακώνοντας όσες προβλέπονται ήδη. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται θερμά να διαθέσουν πλήρως τα πρόσθετα έσοδα για την επίτευξη των στόχων του REPowerEU, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2022 και, κατά περίπτωση, του 2023. Για να επωφεληθούν πλήρως από την αυξημένη μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά, το εκτιμώμενο κόστος των οικείων τροποποιημένων σχεδίων θα πρέπει να αντιστοιχεί τουλάχιστον στην επικαιροποιημένη μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά.

Τα κράτη μέλη με υψηλότερη μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά μπορούν να κάνουν χρήση του άρθρου 18 του κανονισμού ΜΑΑ για να ζητήσουν την τροποποίηση υφιστάμενων μέτρων, υπό την προϋπόθεση ότι οι δικαιολογημένες αλλαγές είναι αναγκαίες για να καταστεί δυνατή η θέσπιση νέων μέτρων ή κλιμακούμενων μέτρων, ειδικότερα όσων περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU.

V. Τροποποίηση ή αντικατάσταση του σχεδίου διότι η υλοποίηση του σχεδίου ή μέρους αυτού έχει πάψει να είναι εφικτή λόγω αντικειμενικών περιστάσεων.

Σύμφωνα με το άρθρο 21 του κανονισμού ΜΑΑ, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν τροποποίηση του οικείου σχεδίου, εάν ένα ή περισσότερα ορόσημα ή ποσοτικοί στόχοι στο οικείο ΣΑΑ δεν είναι πλέον εφικτά λόγω αντικειμενικών περιστάσεων. Ωστόσο, το τροποποιημένο σχέδιο θα πρέπει και σε αυτή την περίπτωση να καλύπτει το σύνολο ή σημαντικό υποσύνολο των σχετικών ειδικών ανά χώρα συστάσεων, καθώς και όλα τα άλλα κριτήρια αξιολόγησης που προβλέπονται στον κανονισμό ΜΑΑ.

Η ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας έχει επηρεάσει δραστικά τις τιμές της ενέργειας και των υλικών δομικών κατασκευών. Επίσης, ασκεί περαιτέρω πιέσεις στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Η σοβαρότητα των εν λόγω εξελίξεων δεν θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί κατά τον χρόνο θέσπισης του μηχανισμού, ούτε και κατά τον χρόνο υποβολής των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας από τα περισσότερα κράτη μέλη. Οι εξελίξεις αυτές ενδέχεται να έχουν άμεσο αντίκτυπο στην υλοποίηση ορισμένων επενδύσεων που περιλαμβάνονται στα σχέδια και μπορούν να προβληθούν ως αντικειμενικές περιστάσεις για τη στήριξη αιτημάτων βάσει του άρθρου 21.

Λόγω αντικειμενικών περιστάσεων, ένα μέτρο μπορεί να μην είναι πια μη εφικτό με το εκτιμώμενο επίπεδο κόστους ή αποδοτικότητας ή μπορεί να προσδιοριστεί καλύτερη εναλλακτική λύση που να είναι πιο ευνοϊκή για την επίτευξη των ίδιων στόχων του κανονισμού ΜΑΑ ή των 11 κριτηρίων αξιολόγησης. Στις εν λόγω περιπτώσεις, το κράτος μέλος θα πρέπει να παρουσιάσει τα αντικειμενικά στοιχεία στα οποία βασίζονται οι απροσδόκητες ανεπάρκειες που απορρέουν από την εφαρμογή του αρχικού μέτρου, όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί, και να αποδείξει ότι η προτεινόμενη εναλλακτική είναι καταλληλότερη για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων του εν λόγω μέτρου. Για παράδειγμα, το κράτος μέλος θα μπορούσε να προσκομίσει στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το εναλλακτικό μέτρο είναι οικονομικά αποδοτικότερο ή συντελεί περισσότερο στην επίτευξη των στόχων πολιτικής της μεταρρύθμισης ή της επένδυσης.

Δεδομένης της σημασίας των στόχων του REPowerEU για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων προκλήσεων, ο τροποποιημένος κανονισμός ΜΑΑ αναφέρει ρητά ότι, ως αντικειμενική περίσταση βάσει του άρθρου 21, μπορεί να προβληθεί επίσης μια πιθανή σύγκρουση μεταξύ υφιστάμενου μέτρου που προβλέπεται στην εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου και των στόχων του REPowerEU. Η Επιτροπή θα αξιολογεί κατά περίπτωση αν ένα κράτος μέλος έχει αποδείξει αντικειμενικά επαληθεύσιμα πραγματικά περιστατικά για τον σκοπό αυτό.

Όταν επικαλούνται το άρθρο 21 για την τροποποίηση του σχεδίου τους, τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα να παρέχουν επαρκή αιτιολόγηση ώστε να υποστηρίξουν τις προτεινόμενες αλλαγές και μπορούν να επιλέξουν το είδος των αποδεικτικών στοιχείων και των πληροφοριών που επιθυμούν να υποβάλουν για να υποστηρίξουν το σκεπτικό τους. Το είδος και η φύση των αλλαγών, καθώς και οι επικαλούμενες αντικειμενικές περιστάσεις καθορίζουν την έκταση των πληροφοριών που πρέπει να παρέχονται. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη δεν χρειάζεται να παρέχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ευρέως γνωστές περιστάσεις (π.χ. ελλείψεις στις αλυσίδες εφοδιασμού), αλλά θα πρέπει να παρέχουν συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τον αντίκτυπο των εν λόγω συμβάντων στα μέτρα, στα συγκεκριμένα ορόσημα και στους συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους.

Τα ακόλουθα σενάρια μπορούν να χρησιμεύσουν ως παραδείγματα του είδους των αλλαγών που θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν βάσει του άρθρου 21 και του είδους των πληροφοριών που θα πρέπει να υποβάλλουν τα κράτη μέλη (7):

—

Ένα κράτος μέλος προτείνει την τροποποίηση ενός στόχου που αφορά το πλήθος των κτιρίων ή το συνολικό εμβαδόν δαπέδου που θα πρέπει να ανακαινιστεί, λόγω σημαντικής αύξησης των τιμών των υλικών δομικών κατασκευών. Για να υποστηρίξει το αίτημά του, παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον πληθωρισμό στην οικοδομική βιομηχανία στην οικονομία του και είτε προσαρμόζει τον στόχο του αναλογικά προς το αυξημένο κόστος, είτε καταργεί το μέτρο, είτε ζητεί πρόσθετη χρηματοδότηση για την κάλυψη του αυξημένου εκτιμώμενου κόστους (σε κάθε περίπτωση, παρέχοντας τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία κοστολόγησης).

—

Ένα κράτος μέλος προτείνει την κατάργηση μιας επένδυσης που αφορά την προμήθεια υπερυπολογιστή λόγω ελλείψεων στην αλυσίδα εφοδιασμού ημιαγωγών. Το αίτημα συνοδεύεται από συνοπτική επισκόπηση των προσπαθειών που πραγματοποίησαν οι αρχές για την προμήθεια του σχετικού προϊόντος και, εάν υπάρχουν, από αποδεικτικά στοιχεία της αποτυχημένης διαδικασίας υποβολής προσφορών.

—

Ένα κράτος μέλος προτείνει να αλλάξουν οι όροι ενός ορόσημου που αφορά την αντικατάσταση λεβήτων σε νοικοκυριά, με σκοπό να εξαιρεθούν οι λέβητες αερίου από το πεδίο εφαρμογής της στήριξης, δεδομένου ότι η προμήθειά τους αντιβαίνει στους στόχους του REPowerEU, γεγονός που συνιστά αντικειμενική περίσταση σύμφωνα με τον κανονισμό REPowerEU.

—

Ένα κράτος μέλος προσδιορίζει έναν σημαντικά οικονομικά αποδοτικότερο τρόπο για την κατασκευή ενός κόμβου μεταφορών και επιθυμεί να αλλάξει τις σχετικές τεχνικές προδιαγραφές στο αντίστοιχο ορόσημο. Το αίτημα αυτό συνοδεύεται από σημείωμα στο οποίο επεξηγείται το είδος της ανάλυσης που πραγματοποιήθηκε για να διαπιστωθεί ότι η νέα μέθοδος θα ήταν οικονομικά αποδοτικότερη και θα οδηγούσε, παράλληλα, στα ίδια συνολικά αποτελέσματα.

—

Ένα κράτος μέλος επιθυμεί να αλλάξει τα χαρακτηριστικά ενός υδροηλεκτρικού σταθμού, δεδομένου ότι θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικά καλύτερη παραγωγή ενέργειας, παρά το ελαφρώς υψηλότερο κόστος. Το κράτος μέλος υποβάλλει συνοπτική ανάλυση του τρόπου με τον οποίο τα νέα χαρακτηριστικά του υδροηλεκτρικού σταθμού θα βελτίωναν τις συνολικές επιδόσεις του, καθώς και επικαιροποιημένη εκτίμηση κόστους του μέτρου.

Οι προτεινόμενες αλλαγές δεν θα πρέπει να μειώνουν τη συνολική φιλοδοξία των ΣΑΑ, θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα σχέδια εξακολουθούν να ανταποκρίνονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις και δεν θα πρέπει να επιφέρουν οπισθοβαρή εκτέλεση κατά τα τελευταία έτη του ΜΑΑ. Επίσης, τα μέτρα που αντικαθιστούν μέτρα που κρίνονται μη εφικτά θα πρέπει να συμβάλλουν, στο μέτρο του δυνατού, στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU (π.χ. μετάβαση από λέβητες αερίου σε αντλίες θερμότητας).

Σενάριο	Νομική βάση
Προσθήκη κεφαλαίου για το REPowerEU στο ΣΑΑ	Άρθρο 21γ
Προσαρμογή των μέτρων του ΣΑΑ μετά την επικαιροποίηση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς	Άρθρο 18 παράγραφος 2
Τροποποίηση των μέτρων του ΣΑΑ λόγω αντικειμενικών περιστάσεων που καθιστούν τα εν λόγω μέτρα μη εφικτά πλέον	Άρθρο 21
Προσθήκη μέτρων στο ΣΑΑ για τη λήψη πρόσθετων δανείων στο πλαίσιο του ΜΑΑ	Άρθρο 14
Συνδυασμός οποιωνδήποτε από τα παραπάνω σενάρια	Άρθρο 14, άρθρο 18 παράγραφος 2, άρθρο 21 ή άρθρο 21γ

ΜΕΡΟΣ ΙΙ

ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΗΚΩΝ

Η παρούσα ενότητα παρέχει γενική καθοδήγηση σχετικά με την κατάρτιση και την παρουσίαση προσθήκης σε ένα ΣΑΑ, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης του κεφαλαίου για το REPowerEU. Σε ολόκληρο το παρόν μέρος, ο όρος «τροποποίηση» χρησιμοποιείται για να καλύψει όλες τις αλλαγές στο ΣΑΑ, ανεξάρτητα από τη νομική βάση. Κατά την τροποποίηση των σχεδίων τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τα κριτήρια αξιολόγησης που ορίζονται στον κανονισμό ΜΑΑ, καθώς και επικαιροποιημένες πληροφορίες που αναφέρονται στα άρθρα 18 και 21γ του κανονισμού ΜΑΑ.

Η έκταση των νέων πληροφοριών που παρέχονται θα πρέπει να είναι ανάλογη προς τις αλλαγές που προτείνονται στην προσθήκη. Εάν οι προτεινόμενες αλλαγές δεν έχουν αντίκτυπο σε κάποια δεδομένη ενότητα, δεν χρειάζεται να συμπληρωθεί το σχετικό μέρος του υποδείγματος. Η υποβολή του κεφαλαίου για το REPowerEU θα πρέπει να λαμβάνει τη μορφή υποβολής πρόσθετης συνιστώσας για αυτές τις ειδικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις. Δεν υπάρχει ανάγκη αναδιάρθρωσης του ήδη εγκεκριμένου σχεδίου και θα πρέπει να αποφεύγονται οι επαναλήψεις.

Το μέρος II χωρίζεται σε δύο βασικές ενότητες: πρώτον, καθοδήγηση σχετικά με την κατάρτιση των κεφαλαίων για το REPowerEU και, δεύτερον, καθοδήγηση σχετικά με τις πληροφορίες που θα πρέπει να υποβάλλονται στο πλαίσιο της γενικής τροποποίησης των ΣΑΑ.

I. Το κεφάλαιο για το REPowerEU

1. Μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις

Τα μέτρα στα κεφάλαια για το REPowerEU είναι είτε νέες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που ξεκίνησαν από την 1η Φεβρουαρίου 2022 και μετά είτε το κλιμακούμενο μέρος των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που περιλαμβάνονται στις εκτελεστικές αποφάσεις του Συμβουλίου που έχουν ήδη εκδοθεί (με ημερομηνία έναρξης την 1η Φεβρουαρίου 2020). Στη δεύτερη περίπτωση, μόνο το κλιμακούμενο μέρος του υφιστάμενου μέτρου θα συμπεριλαμβάνεται στο κεφάλαιο για το REPowerEU. Τα κράτη μέλη που υπόκεινται σε μείωση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς, σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2, μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν μέτρα σε εκτελεστικές αποφάσεις του Συμβουλίου που έχουν ήδη εκδοθεί χωρίς να απαιτείται κλιμάκωσή τους, έως ποσό εκτιμώμενου κόστους που ισούται με τη μείωση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το κεφάλαιο για το REPowerEU θα περιλαμβάνει, σ’ αυτές τις περιπτώσεις, μέρη μέτρων που περιλαμβάνονται σε εκτελεστικές αποφάσεις του Συμβουλίου που έχουν ήδη εκδοθεί, το συνολικό κόστος των οποίων είναι χαμηλότερο από τη μείωση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς ή ίσο με αυτή.

Ένα κλιμακούμενο μέτρο θα πρέπει να επιφέρει ουσιαστική βελτίωση του επιπέδου φιλοδοξίας του αρχικού μέτρου. Η βελτίωση αυτή θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στον σχεδιασμό ή στο επίπεδο των αντίστοιχων οροσήμων και ποσοτικών στόχων. Για παράδειγμα, ένα κράτος μέλος θα μπορούσε να διατηρήσει ένα μέτρο σε υφιστάμενη συνιστώσα του ΣΑΑ, αλλά να αυξήσει σημαντικά τον ποσοτικό στόχο στο κεφάλαιο για το REPowerEU, προκειμένου να επωφεληθεί από τη νέα διαθέσιμη χρηματοδότηση. Για παράδειγμα, η αύξηση της δυναμικότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές από 1 000 MW σε 1 300 MW θα παρουσιαζόταν ως κλιμάκωση κατά 300 MW· η αύξηση του αριθμού των ανακαινισμένων κτιρίων (και η επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας άνω του 30 %) από 20 000 σε 30 000 κατοικίες θα θεωρούταν κλιμάκωση του μέτρου κατά 10 000 κατοικίες.

Θα πρέπει να υπενθυμιστεί ότι οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις θα πρέπει επίσης να συμβάλλουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του συνόλου ή σημαντικού υποσυνόλου των προκλήσεων που έχουν προσδιοριστεί στις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο των κύκλων του Εξαμήνου του 2022, του 2023 και των επόμενων κύκλων, πριν από την υποβολή αναθεωρημένου ΣΑΑ από ένα κράτος μέλος. Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2022 αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στις ενεργειακές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη. Τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένων όσων περιλαμβάνουν κεφάλαιο για το REPowerEU, που δεν πληρούν ικανοποιητικά τα κριτήρια αξιολόγησης δεν μπορούν να αξιολογηθούν θετικά και δεν μπορεί να διατεθεί πρόσθετη χρηματοδότηση.

Δεδομένου του επείγοντος χαρακτήρα των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ και του πιεσμένου χρονοδιαγράμματος για την ολοκλήρωση των μέτρων στο πλαίσιο του ΜΑΑ (το οποίο προβλέπει την ολοκλήρωση της επίτευξης των τελευταίων οροσήμων / ποσοτικών στόχων έως τον Αύγουστο του 2026), τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τα μέτρα που περιλαμβάνονται ήδη στις εκτελεστικές αποφάσεις του Συμβουλίου που έχουν εκδοθεί, προκειμένου να συμβάλουν εγκαίρως στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU.

2. Παραδείγματα μέτρων που μπορούν να συμπεριληφθούν στα κεφάλαια για το REPowerEU

α) Βελτίωση των ενεργειακών υποδομών και εγκαταστάσεων για την κάλυψη των άμεσων αναγκών που σχετίζονται με την ασφάλεια του εφοδιασμού αερίου, συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου (στο εξής: ΥΦΑ), ιδίως για να δοθεί η δυνατότητα διαφοροποίησης του εφοδιασμού προς το συμφέρον της Ένωσης στο σύνολό της

Ο στόχος αυτός ισχύει για τις ενεργειακές υποδομές και εγκαταστάσεις που παρέχουν δυνατότητα διαφοροποίησης του εφοδιασμού αερίου των κρατών μελών για την κάλυψη των άμεσων αναγκών ασφάλειας του εφοδιασμού, χωρίς ωστόσο να διακυβεύονται οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της ΕΕ για την ενέργεια και το κλίμα. Περιλαμβάνονται τερματικοί σταθμοί ΥΦΑ, όπως πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης ΥΦΑ, αγωγοί αερίου, καθώς και άλλα στοιχεία του δικτύου αερίου, όπως σταθμοί μέτρησης, σταθμοί συμπίεσης ή χώροι αποθήκευσης αερίου.

Επιπρόσθετα, μέτρα σχετικά με πετρελαϊκές υποδομές και εγκαταστάσεις που είναι αναγκαία για την κάλυψη των άμεσων αναγκών όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού μπορούν να συμπεριληφθούν στο κεφάλαιο για το REPowerEU μόνο των κρατών μελών που έχουν ειδική εξάρτηση από το ρωσικό αργό πετρέλαιο, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, και τους έχει δοθεί δυνατότητα έκτακτης προσωρινής παρέκκλισης από τις απαγορεύσεις του άρθρου 3ιγ παράγραφοι 1 και 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 833/2014.

Οι επενδύσεις σε υποδομές αερίου, καθώς και σε υποδομές πετρελαίου για τα οικεία κράτη μέλη, θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν, στο μέτρο του δυνατού, με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των πρόσθετων αναγκών για ενεργειακές υποδομές, όπως περιγράφεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2022 για το REPowerEU, και με τις συζητήσεις με τα κράτη μέλη στις περιφερειακές ομάδες υψηλού επιπέδου που δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο της πολιτικής για τα διευρωπαϊκά δίκτυα στον τομέα της ενέργειας (ΔΕΔ-Ε), το αποτέλεσμα των οποίων αποτυπώθηκε στο παράρτημα III του σχεδίου REPowerEU της 18ης Μαΐου 2022.

Λόγω της εστίασης στις άμεσες ανάγκες ασφάλειας του εφοδιασμού και με την επιφύλαξη θετικής αξιολόγησης από την Επιτροπή, τα μέτρα για τη βελτίωση των ενεργειακών υποδομών και εγκαταστάσεων που είναι απαραίτητα για την κάλυψη των αναγκών όσον αφορά την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού θα μπορούν να επωφεληθούν από παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα υποχρεούνται να παρέχουν σχετικές πληροφορίες που θα δικαιολογούν την επιλεξιμότητα για τη συγκεκριμένη παρέκκλιση (βλ. στοιχείο B) παρακάτω).

Για μέτρα που συμβάλλουν στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να δίνουν προσοχή στη διάσταση της κυβερνοασφάλειας των έργων, ώστε να μειώνονται όσο το δυνατόν περισσότερο οι δυνητικοί κίνδυνοι διακοπών της παροχής ενέργειας.

β) Ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και των κρίσιμων ενεργειακών υποδομών, απανθρακοποίηση της βιομηχανίας, αύξηση της παραγωγής και της χρήσης βιώσιμου βιομεθανίου, ανανεώσιμου υδρογόνου ή υδρογόνου από μη ορυκτές πηγές και αύξηση του μεριδίου και επιτάχυνση της ανάπτυξης της ανανεώσιμης ενέργειας

Εδώ περιλαμβάνονται μέτρα όπως οι ανακαινίσεις κτιρίων για σκοπούς ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης ή ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ή η απανθρακοποίηση των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης, ή μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης, ή οικονομικά και ενεργειακά αποδοτικές βελτιώσεις για επιχειρήσεις, δηλαδή εκείνες που θα εφαρμόσουν τις συστάσεις που προκύπτουν από τους ενεργειακούς ελέγχους. Τα εν λόγω μέτρα θα μείωναν την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και θα στήριζαν την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο στόχος αυτός θα μπορούσε, για παράδειγμα, να επιτευχθεί με:

—	παροχή στήριξης για ανακαινίσεις και τεχνολογίες που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, για παράδειγμα, τουλάχιστον κατά 30 % κατά μέσο όρο (με προτιμησιακή πρόσβαση για τα κτίρια με τις χειρότερες επιδόσεις και τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος)·

—

απανθρακοποίηση των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης ώστε να καταστούν αποδοτικά, όπως αντλίες θερμότητας (συμπεριλαμβανομένων υβριδικών αντλιών θερμότητας), ιδιαιτέρως ενεργειακά αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης που αξιοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, φωτοβολταϊκά συστήματα, αποθήκευση ενέργειας για επιτόπια ανανεώσιμη ενέργεια, έξυπνοι θερμοστάτες κ.λπ.·

—

ανάπτυξη ειδικών χρηματοδοτικών μέσων ή συνεισφορά στην παροχή εγγυήσεων του InvestEU για τη στήριξη επενδύσεων στην ενεργειακή ανακαίνιση κτιρίων (όπως μετασκευές των οικιστικών και μη οικιστικών κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις, απανθρακοποίηση των συστημάτων θέρμανσης και εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας επιτόπου)·

—	δημιουργία εθνικών ή περιφερειακών μηχανισμών τεχνικής βοήθειας για τη στήριξη της ανάπτυξης μεγάλης σειράς οικονομικά υγιών έργων ενεργειακής απόδοσης και ανακαίνισης κτιρίων που προσελκύουν ιδιώτες επενδυτές·

—	σύσταση νέων ή ενίσχυση υφιστάμενων εθνικών ταμείων ενεργειακής απόδοσης με ειδικά χρηματοδοτικά μέσα για έργα ενεργειακής απόδοσης και ανακαίνισης κτιρίων·

—	επικαιροποίηση της νομοθεσίας σχετικά με την οικοδόμηση και τα κτίρια, ώστε να απαιτείται οι νέες κατασκευές και οι ανακαινίσεις να είναι ενεργειακά αποδοτικότερες·

—	νομοθετικά μέτρα που απαιτούν την υποχρεωτική εγκατάσταση έξυπνων μετρητών ενέργειας στα κτίρια.

2)	Ο στόχος της απανθρακοποίησης της βιομηχανίας καλύπτεται ειδικότερα στο παρακάτω πλαίσιο.

Ο στόχος της στήριξης της ανάπτυξης βιώσιμου βιομεθανίου και υδρογόνου αφορά επενδύσεις για την αύξηση της ικανότητας παραγωγής και της χρήσης βιώσιμου βιομεθανίου (συμπεριλαμβανομένων των συνδέσεων που καθιστούν δυνατή την ανάμειξή του στις υποδομές αερίου) και για την αύξηση της ικανότητας παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου (8) (συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της αντίστοιχης ικανότητας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που είναι αναγκαία για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου). Οι στόχος αφορά επίσης επενδύσεις σε ικανότητα παραγωγής υδρογόνου από μη ορυκτές πηγές (9) και σε ειδικές υποδομές υδρογόνου, συμπεριλαμβανομένων αγωγών, εγκαταστάσεων αποθήκευσης και λιμενικών τερματικών σταθμών.

Οι αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να συνίστανται σε κίνητρα για επενδύσεις στην παραγωγή ή τη χρήση βιώσιμου βιομεθανίου και βιοαερίου (ποσοστώσεις, σύμβαση επί διαφορών) ή μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζουν κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο και ρυθμιστικά καθεστώτα για την παραγωγή, τη χρήση, τη μεταφορά και την αποθήκευση ανανεώσιμου υδρογόνου ή υδρογόνου από μη ορυκτές πηγές, με έμφαση σε τομείς που είναι δύσκολο να απανθρακοποιηθούν, σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για το υδρογόνο.

Ο στόχος της αύξησης του μεριδίου και της επιτάχυνσης της ανάπτυξης της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές περιλαμβάνει μέτρα για την αύξηση της ικανότητας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, την ενίσχυση ή την αναβάθμιση του δικτύου που απαιτείται για την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την αντίστοιχη αποθήκευση, καθώς και μεταρρυθμίσεις για την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης έργων ανανεώσιμης ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της σύνδεσής τους με το δίκτυο.

Οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να αποσκοπούν στην απλούστευση και την επιτάχυνση της αδειοδότησης έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης, για παράδειγμα, της ψηφιοποίησης των διαδικασιών ή της δημιουργίας υπηρεσίας μίας στάσης για σκοπούς περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ή στη βελτίωση του (χωροταξικού) σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού περιοχών που είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να συνοδεύονται από την αναγκαία αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την ενίσχυση του διοικητικού προσωπικού για την αντιμετώπιση της επιτάχυνσης και του αυξημένου αριθμού αιτήσεων για χορήγηση αδειών, καθώς και από άλλα μέτρα για τη βελτίωση των διοικητικών ικανοτήτων, όπως καλύτερα εργαλεία και εξορθολογισμένες ροές εργασίας.

Όσον αφορά ειδικότερα τον τομέα της θέρμανσης, ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί με:

—

ειδικά χρηματοδοτικά μέσα ή άλλη στήριξη, κίνητρα βάσει επιδοτήσεων ή φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις σε υψηλής ενεργειακής απόδοσης θέρμανση και τηλεθέρμανση από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων κινήτρων για τους καταναλωτές που θα εγκαταστήσουν αντλίες θερμότητας και ηλιοθερμικές μονάδες ή θα συνδεθούν με σύγχρονα αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης βασιζόμενα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και απορριπτόμενη θερμότητα·

—	σχεδιαζόμενα προγράμματα για την αντικατάσταση των συστημάτων θέρμανσης με χρήση ορυκτών καυσίμων από τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (θερμότητα από ανανεώσιμες πηγές, τηλεθέρμανση βασιζόμενη σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, χρήση βιομηχανικών δικτύων απορριπτόμενης θερμότητας και ψύξης)·

—

εκσυγχρονισμό των συστημάτων τηλεθέρμανσης για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με αντλίες θερμότητας ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βελτιστοποίηση των θερμοκρασιών λειτουργίας, μείωση των απωλειών θερμότητας στο συνοικιακό δίκτυο, αναβάθμιση υποσταθμών, εφαρμογή έξυπνου ελέγχου, αύξηση των επιλογών αποθήκευσης θερμότητας.

βα) Αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας

Σύμφωνα με τις αρχές του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, τα κεφάλαια για το REPowerEU μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν μέτρα για τη διαρθρωτική αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της ενεργειακής φτώχειας μέσω μακροχρόνιων επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, τα μέτρα ανακαίνισης κτιρίων και τα μέτρα προστασίας και ενδυνάμωσης των καταναλωτών. Οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις θα πρέπει να παρέχουν επαρκές επίπεδο χρηματοδοτικής στήριξης για τη διαρθρωτική μείωση της ζήτησης ενέργειας για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος (έως και 100 % του κόστους) και ευάλωτες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), και εταιρείες σε ενεργοβόρους τομείς, οι οποίες αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες λόγω των υψηλών λογαριασμών ενέργειας.

Στα μέτρα που μπορούν να επιτύχουν τους στόχους αυτούς περιλαμβάνονται τα εξής (10):

—	χρηματοδοτική στήριξη σε προγράμματα ενεργειακής απόδοσης, μεταξύ άλλων μέσω ειδικών χρηματοδοτικών μέσων·

—	προγράμματα για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, που αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω των υψηλών λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας·

—	συμπληρωματικές χρηματοδοτικές ενισχύσεις σε άλλα προγράμματα των ΣΑΑ για την αύξηση της έντασης της βοήθειας προς ευάλωτα νοικοκυριά, π.χ. για ανακαινίσεις για σκοπούς ενεργειακής απόδοσης·

—	προγράμματα επιδότησης της ενεργειακής ανακαίνισης ή της εγκατάστασης λύσεων θέρμανσης·

—	στήριξη και προώθηση των ενεργειακών κοινοτήτων·

—	προγράμματα ενεργειακής εκπαίδευσης του κοινού με σκοπό την ευαισθητοποίηση σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας, ειδικότερα με στόχο τις περιπτώσεις υψηλής κατανάλωσης ενέργειας και τους καταναλωτές·

—	ανάπτυξη υπηρεσιών μίας στάσης που παρέχουν πραγματικές συμβουλές και βοήθεια (χωρίς να περιορίζονται σε πληροφορίες) σχετικά με τις ευκαιρίες ανακαίνισης κτιρίων, τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης και τις συστάσεις ενεργειακών ελέγχων·

—	μεταρρυθμίσεις που λαμβάνουν υπόψη το επίπεδο ενεργειακής απόδοσης στο πλαίσιο του καθορισμού των ενοικίων για κατοικίες και εμπορικά ακίνητα.

ββ) Παροχή κινήτρων για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας

Ο στόχος της παροχής κινήτρων για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας ισχύει για μέτρα που στοχεύουν στις παραγωγικές διαδικασίες / στην παροχή υπηρεσιών από εταιρείες και συνδέεται με τα ζητήματα που περιγράφονται στην ειδική ενότητα παρακάτω (Ενίσχυση της βιομηχανικής βάσης της Ευρώπης). Ένα παράδειγμα που συνδυάζει το σχετικό κόστος της ενέργειας με διαρθρωτικά μέτρα θα μπορούσε να είναι η προσωρινή χρηματική αποζημίωση για απώλειες παραγωγής που προκύπτουν από τη βραχυπρόθεσμη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε συνδυασμό με την απαίτηση για επενδύσεις με μακροχρόνια αποτελέσματα που ανταποκρίνονται στους στόχους του REPowerEU (π.χ. μείωση της έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της παραγωγής της επιχείρησης (11) έως τα μέσα του 2026, για παράδειγμα με τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ή μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας).

Οι επενδύσεις στη μείωση της ζήτησης ενέργειας θα μπορούσαν επίσης να συμπληρώνονται με μεταρρυθμίσεις που να παρέχουν ρυθμιστικά κίνητρα για μακροχρόνιες βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης, και συγκεκριμένα:

—	ανάπτυξη υπηρεσιών μίας στάσης που παρέχουν συμβουλές και βοήθεια (χωρίς να περιορίζονται σε πληροφορίες) σχετικά με τις ευκαιρίες ανακαίνισης κτιρίων, τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης και τις συστάσεις ενεργειακών ελέγχων·

—	προγράμματα παροχής κινήτρων για την ενεργειακή ανακαίνιση κτιρίων ή την εγκατάσταση λύσεων θέρμανσης, όπως περιγράφεται στο στοιχείο β) σημείο 1.

γ) Αντιμετώπιση εσωτερικών και διασυνοριακών σημείων συμφόρησης στη μεταφορά και διανομή ενέργειας, στήριξη της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και επιτάχυνση της ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και στήριξη των μεταφορών μηδενικών εκπομπών και των υποδομών τους, συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρόμων.

Παραδείγματα μέτρων που συνδέονται με τη μεταφορά, τη διανομή και την αποθήκευση ενέργειας αποτελούν τα εξής:

—	εγκαταστάσεις αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, κυρίως για τη στήριξη της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και/ή για την ελαχιστοποίηση των σημείων συμφόρησης·

—	ανάπτυξη εθνικών δικτύων διανομής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ειδικότερα για την αντιμετώπιση των σημείων συμφόρησης και την προώθηση της περαιτέρω ενσωμάτωσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας·

—	κατασκευή γραμμών διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας·

—	μεταρρυθμίσεις τιμολογίων και διευκόλυνση των έργων συνδεσιμότητας δικτύου·

—	μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ευελιξίας του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας·

—	καθορισμός χρονοδιαγραμμάτων που χαρακτηρίζονται από διαφάνεια για την επικαιροποίηση των δικτύων διανομής και μεταφοράς και των δημοπρασιών ανανεώσιμης ενέργειας.

Παραδείγματα μέτρων που συνδέονται με τις μεταφορές μηδενικών εκπομπών αποτελούν επενδύσεις ή μεταρρυθμίσεις με σκοπό να αναπτυχθούν τα εξής:

—	οχήματα μηδενικών εκπομπών καυσαερίων, όπως 100 % ηλεκτρικά οχήματα ή οχήματα κυψελών καυσίμου που λειτουργούν με υδρογόνο, και σκάφη/αεροσκάφη μηδενικών εκπομπών·

—	ανανέωση περιουσιακών στοιχείων μεταφορών μηδενικών εκπομπών και μετασκευή σε περιουσιακά στοιχεία μεταφορών μηδενικών εκπομπών και υποδομές για οχήματα και σκάφη/αεροσκάφη μηδενικών εκπομπών καυσαερίων·

—	σιδηροδρομικό τροχαίο υλικό μηδενικών εκπομπών, καθώς και σιδηροδρομικές υποδομές και συναφή υποσυστήματα για τροχαίο υλικό μηδενικών εκπομπών· σημεία ηλεκτρικής φόρτισης, αναβαθμίσεις της σύνδεσης με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, σταθμοί ανεφοδιασμού με υδρογόνο ή οδικά συστήματα ηλεκτροδότησης·

—

μεταρρυθμίσεις του κανονιστικού πλαισίου για την προώθηση της μετασκευής μικρών αυτοκινήτων εσωτερικής καύσης σε ηλεκτρικά οχήματα με επιτάχυνση της διαδικασίας έγκρισης τύπου της μετασκευής· παροχή κινήτρων στον κλάδο της μετασκευής και στους καταναλωτές (φορολογικά κίνητρα, ευνοϊκές πιστώσεις και δάνεια ή επιδοτήσεις για αρχικές επενδύσεις)· και ανάπτυξη εκστρατείας ευαισθητοποίησης.

—	Επενδύσεις στην παραγωγή αεροπορικών καυσίμων από ανανεώσιμο υδρογόνο και μεταρρυθμίσεις για την παροχή κινήτρων για την παραγωγή

δ) Στήριξη των στόχων των στοιχείων α), β) βα), ββ) και γ) μέσω της ταχύτερης επανειδίκευσης του εργατικού δυναμικού προς την κατεύθυνση των πράσινων και των σχετικών ψηφιακών δεξιοτήτων, καθώς και μέσω της στήριξης των αξιακών αλυσίδων σε κρίσιμες πρώτες ύλες και τεχνολογίες που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση.

Όσον αφορά τις πράσινες δεξιότητες και τις σχετικές ψηφιακές δεξιότητες, ο στόχος αυτός συμβάλλει στον εφοδιασμό του εργατικού δυναμικού με τις δεξιότητες και τις ικανότητες που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων που αφορούν την ενέργεια και το κλίμα, και, ειδικότερα για βασικούς βιομηχανικούς τομείς, για τη μετάβαση σε μηδενικές καθαρές εκπομπές. Στα μέτρα μπορούν, για παράδειγμα, να περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

—	αναβάθμιση των δεξιοτήτων και επανειδίκευση του εργατικού δυναμικού μέσω προγραμμάτων κατάρτισης, εργαλείων ανάλυσης προοπτικών, μεταξύ άλλων με την επίδειξη ιδιαίτερης προσοχής στις υποεκπροσωπούμενες ομάδες·

—	προγράμματα μαθητείας, πρακτικής άσκησης και παρακολούθησης εργασίας, μεταξύ άλλων σε συνεργασία με τις σχετικές επιχειρήσεις·

—	προσαρμογή των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και παροχή ανάλογης καθοδήγησης σχετικά με την εκπαίδευση και τη σταδιοδρομία·

—	κίνητρα για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του υπάρχοντος εργατικού δυναμικού και την κατάρτιση ειδικευμένων επαγγελματιών στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στους τομείς της οικοδομικής βιομηχανίας.

Όσον αφορά τη στήριξη των αξιακών αλυσίδων κρίσιμων πρώτων υλών και τεχνολογιών που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση, ειδικότερα των τεχνολογιών της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών, ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί με μέτρα που ενισχύουν τη ικανότητα της τεχνολογικής και παραγωγικής βάσης της Ένωσης για υλικά και κατασκευαστικά στοιχεία καθαρής τεχνολογίας με σκοπό την αύξηση της ανθεκτικότητας και της αυτοδυναμίας των στρατηγικών αξιακών αλυσίδων της ΕΕ, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας (βλ. το ειδικό πλαίσιο παρακάτω).

Ενίσχυση της βιομηχανικής βάσης της Ευρώπης στο πλαίσιο των υψηλών τιμών ενέργειας

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 15ης Δεκεμβρίου 2022, τόνισε τη σημασία της διαφύλαξης της οικονομικής, βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης της Ευρώπης στο πλαίσιο των υψηλών τιμών ενέργειας και της εντατικοποίησης του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και την ενίσχυση της οικονομικής ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε συντονισμένη αντίδραση που να περιλαμβάνει την κινητοποίηση όλων των σχετικών εθνικών και ενωσιακών εργαλείων.

Ο κανονισμός REPowerEU αναγνωρίζει τον ρόλο που διαδραματίζει η βιομηχανία στην απομάκρυνση της ΕΕ από την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και τη μετάβαση προς έναν πιο διαφοροποιημένο εφοδιασμό με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πρώτον, ο μεταποιητικός τομέας αντιπροσωπεύει το υψηλότερο μερίδιο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ (22 %) και, ως εκ τούτου, η ταχεία απανθρακοποίηση των βιομηχανικών διεργασιών αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα για την επίτευξη τόσο των στόχων για το κλίμα όσο και των στόχων του REPowerEU. Δεύτερον, μια ισχυρή και καινοτόμος μεταποιητική, βιομηχανική και τεχνολογική βάση της ΕΕ σε βασικές αξιακές αλυσίδες καθαρής τεχνολογίας είναι σημαντική προκειμένου να διασφαλιστεί ότι, καθώς η ΕΕ στρέφεται από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δεν θα εξαρτάται υπερβολικά από τρίτες χώρες όσον αφορά τον εξοπλισμό, τα κατασκευαστικά στοιχεία και τα υλικά που είναι απαραίτητα για μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών.

Με το ίδιο πνεύμα, στο πλαίσιο της συνολικής εξισορρόπησης των προτεραιοτήτων του REPowerEU, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να προτείνουν μέτρα και επενδύσεις, στα οικεία κεφάλαια για το REPowerEU, που να στηρίζουν τη μετάβαση της βιομηχανίας της ΕΕ προς τεχνολογίες μηδενικών ή χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών στην πορεία προς τις μηδενικές καθαρές εκπομπές, με διατήρηση της τρέχουσας και της μελλοντικής ανταγωνιστικότητας βασικών βιομηχανιών καθαρής τεχνολογίας της ΕΕ, στήριξη της επέκτασης των οικείων δυνατοτήτων παραγωγής και καινοτομίας, μεταξύ άλλων σε βασικό τμήμα των οικείων αλυσίδων εφοδιασμού, και, γενικότερα, που να διατηρούν την παγκόσμια ελκυστικότητα της ΕΕ ως τόπου επενδύσεων σε στρατηγικούς κλάδους καθαρής τεχνολογίας. Η εν λόγω επενδυτική στήριξη (π.χ. φορολογικές ελαφρύνσεις ή άλλες μορφές στήριξης) θα πρέπει να συνδυάζεται με πρόσθετες μεταρρυθμίσεις που να ενισχύουν τον αντίκτυπο της χρηματοδοτικής στήριξης.

Αξίζει επίσης να υπενθυμιστεί ότι τα κράτη μέλη μπορούν να χρηματοδοτούν επενδύσεις σε μακροπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία και, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, ορισμένες από τις προσωρινές λειτουργικές δαπάνες που συνδέονται με τα εν λόγω έργα (τόσο στα υφιστάμενα ΣΑΑ όσο και στα κεφάλαια για το REPowerEU). Για να είναι επιλέξιμες για στήριξη από τον ΜΑΑ, οι εν λόγω λειτουργικές δαπάνες θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της μεταρρύθμισης/επένδυσης που συμβάλλει στην εκπλήρωση των κριτηρίων αξιολόγησης του ΜΑΑ και να είναι περιορισμένες και ανάλογες προς την επίτευξη των επιδιωκόμενων μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων της επένδυσης (βλ. πρακτικά παραδείγματα παρακάτω που θα μπορούσαν να είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που έχουν προσδιοριστεί από τα κράτη μέλη). Ακολούθως αναφέρονται ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα τύπων μέτρων που θα μπορούσαν να εξετάζουν τα κράτη μέλη στα κεφάλαια για το REPowerEU και που συνδέονται με τους στόχους του REPowerEU.

Άρθρο 21γ παράγραφος 3 στοιχείο β) — απανθρακοποίηση της βιομηχανίας, αύξηση του μεριδίου και επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

—

Επενδύσεις στην απανθρακοποίηση της χαλυβουργίας, για παράδειγμα αντικατάσταση των διαδικασιών παραγωγής που βασίζονται σε υψικάμινο με διαδικασίες παραγωγής μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών που βασίζονται στον εξηλεκτρισμό ή στο υδρογόνο. Το έργο αυτό θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου και να καλύπτει λειτουργικές δαπάνες που σχετίζονται με την εν λόγω επένδυση. Μια συνοδευτική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να συνίσταται σε φορολογικές ελαφρύνσεις για έρευνα και ανάπτυξη που αφορούν νέες ρηξικέλευθες τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών.

—

Στήριξη για την κατασκευή εξαρτημάτων για ανεμογεννήτριες (πτερύγια, παραπετάσματα, στροβίλους, καλώδια). Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να συνδυαστεί με μεταρρύθμιση που θέτει δεσμευτικό εθνικό ποσοτικό στόχο για τον εφοδιασμό με αιολική ενέργεια και με πιο προβλέψιμο σχεδιασμό της ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας και των σχετικών δημοπρασιών.

—

Στήριξη για την κατασκευή εξαρτημάτων ηλιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων (πολυκρυσταλλικού πυριτίου, πλινθωμάτων και πλακιδίων, κυψελών, συστοιχιών, μετατροπέων), συμπεριλαμβανομένων των κεφαλαιουχικών δαπανών. Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να συνδυαστεί με μεταρρύθμιση που να καθορίζει την υποχρεωτική εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών σε στέγες μεγάλων κτιρίων που υπερβαίνουν ένα ορισμένο εμβαδόν (π.χ. γραφεία, σούπερ μάρκετ, αποθήκες, χώροι στάθμευσης) ή την υποχρεωτική εγκατάσταση κάθετων ηλιακών συλλεκτών διπλής όψης σε αυτοκινητοδρόμους.

Άρθρο 21γ παράγραφος 3 στοιχείο δ) — παροχή κινήτρων για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας

—

Προγράμματα επιδότησης της αγοράς και εγκατάστασης αντλιών θερμότητας, συμπεριλαμβανομένων βιομηχανικών αντλιών θερμότητας. Η χρηματοδότηση θα μπορούσε επίσης να καλύπτει στοιχεία που συνδέονται με την προώθηση των επιδοτήσεων και εκστρατείες ευαισθητοποίησης των ΜΜΕ σχετικά με τους ενεργειακούς ελέγχους. Μια μεταρρύθμιση που θα συμπληρώνει την επένδυση θα μπορούσε να συνεπάγεται τον καθορισμό ημερομηνίας σταδιακής κατάργησης της θέρμανσης που βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή τη θέσπιση δεσμευτικών σχεδίων απανθρακοποίησης στο επίπεδο κάθε βιομηχανικού τομέα ή των βιομηχανικών μονάδων.

—

Επενδύσεις για τη στήριξη της ανάπτυξης και της αξιοποίησης των τεχνολογιών με τις καλύτερες επιδόσεις όσον αφορά τη χρήση της απορριπτόμενης θερμότητας σε ενεργοβόρες βιομηχανίες. Η στήριξη θα μπορούσε επίσης να επεκταθεί σε επικουρική στήριξη που συνδέεται με την εγκατάσταση (σχεδιασμός του έργου, άδειες εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, κατάρτιση του προσωπικού). Η στήριξη θα μπορούσε επίσης να λάβει τη μορφή φορολογικών ελαφρύνσεων. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να συνδυάσουν αυτό το μέτρο με κανονιστικά κίνητρα, όπως υποχρεώσεις εξοπλισμού ορισμένων τύπων εγκαταστάσεων με συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από απορριπτόμενη θερμότητα χαμηλής θερμοκρασίας.

Άρθρο 21γ παράγραφος 3 στοιχείο ε) — στήριξη της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και επιτάχυνση της ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

—

Ενεργειακός κόμβος που συνδυάζει την παραγωγή ηλιακής ενέργειας με επιτόπια αποθήκευση ενέργειας μεγάλης δυναμικότητας στο πλαίσιο βιομηχανικής μονάδας. Η στήριξη θα μπορούσε επίσης να καλύπτει ορισμένες δαπάνες που σχετίζονται με την επένδυση, όπως η προμήθεια ανταλλακτικών, το κόστος εργασίας που συνδέεται με την κατασκευή των εγκαταστάσεων και διοικητικές δαπάνες. Οι συνοδευτικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να συνεπάγονται απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης για την κατασκευή των εγκαταστάσεων και τη σύνδεσή τους με το δίκτυο.

—

Σύστημα αποθήκευσης ενέργειας που παρέχει δυνατότητα δεύτερης χρήσης των συσσωρευτών (για παράδειγμα από ηλεκτρικά οχήματα). Η επένδυση θα μπορούσε να καλύπτει δαπάνες που σχετίζονται με την προμήθεια επαναχρησιμοποιημένων ή ανακυκλωμένων συσσωρευτών. Η επένδυση αυτή θα μπορούσε να συμπληρωθεί με μεταρρύθμιση που να ενισχύει τις υποχρεώσεις ανακύκλωσης για τους κατασκευαστές ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Άρθρο 21γ παράγραφος 3 στοιχείο στ) — στήριξη των αξιακών αλυσίδων κρίσιμων πρώτων υλών και τεχνολογιών που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση

—

Εγκατάσταση για την παραγωγή λιθίου από μη ορυκτές πηγές από γεωθερμικές άλμες (με τη χρήση της διαδικασίας άμεσης εξόρυξης λιθίου), συμπεριλαμβανομένου του κόστους της φάσης εγκατάστασης (π.χ. άδειες εκμετάλλευσης σχετικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας). Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να συνδυαστεί με μεταρρύθμιση που να παρέχει κίνητρα για τη χρήση λιθίου από μη ορυκτές πηγές, μεταξύ άλλων στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

—

Εγκαταστάσεις παραγωγής καθόδων και ανόδων για συσσωρευτές, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης συσσωρευτών και της παραγωγής εξοπλισμού κατασκευής για γιγα-εργοστάσια. Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να συνδυαστεί με την απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης για την κατασκευή εργοστασίων και με φιλόδοξους στόχους για τη χρήση ανακυκλωμένων συσσωρευτών και πρότυπα αποδοτικής χρήσης των πόρων.

—

Τεχνολογικές βελτιώσεις σε μονάδες παραγωγής χαλκού που καθιστούν δυνατή την ανακύκλωση προκατεργασμένων άχρηστων ηλεκτρονικών υλικών (ή ηλεκτρονικών υλικών) για την ανάκτηση κυρίως χαλκού, κασσιτέρου, νικελίου και πολύτιμων μετάλλων που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση. Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει μεταβατικές δαπάνες που καλύπτουν την κατάρτιση για την επανειδίκευση του υφιστάμενου προσωπικού και δαπάνες που συνδέονται με τη συλλογή και τη μεταφορά των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Μια πιθανή συμπληρωματική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη θέσπιση υψηλότερων στόχων χωριστής συλλογής και επαναχρησιμοποίησης/ανακύκλωσης για τα ηλεκτρονικά απόβλητα.

Ποιο μοντέλο στήριξης μπορούν να εξετάσουν τα κράτη μέλη;

Ο σχεδιασμός ενός σχετικού μέσου χρηματοδοτικής στήριξης θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η χρηματοδότηση θα μπορεί να απορροφηθεί γρήγορα από τους κλάδους που την έχουν ανάγκη. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των υφιστάμενων καθεστώτων στήριξης και έργων πριν από τη δημιουργία νέων χρηματοδοτικών μέσων. Οι υπάρχουσες βιομηχανικές συμμαχίες της ΕΕ (κυρίως όσον αφορά τους συσσωρευτές, τα ηλιακά φωτοβολταϊκά συστήματα, τις κρίσιμες πρώτες ύλες και το υδρογόνο) συχνά περιλαμβάνουν σχέδια υπό μελέτη έργων που θα μπορούσαν να εξεταστούν για χρηματοδότηση στο πλαίσιο των εν λόγω καθεστώτων στήριξης, όπου αυτό είναι αναγκαίο και αναλογικό. Ομοίως, θα μπορούσαν επίσης να στηριχθούν έργα που αξιολογήθηκαν θετικά από το Ταμείο Καινοτομίας αλλά ήταν κάτω από το όριο χρηματοδότησης.

Επίσης, τα δάνεια στο πλαίσιο του ΜΑΑ προσφέρουν ανταγωνιστικούς όρους χρηματοδότησης. Υπάρχουν διάφορες λύσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά του εν λόγω ευνοϊκού κόστους κεφαλαίου στις επιχειρήσεις, για παράδειγμα:

—	διοχέτευση των δανείων του ΜΑΑ μέσω διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών και εμπορικών τραπεζών, ώστε να διασφαλιστεί η ταχεία αξιοποίησή τους· χωρίς να υπάρχει εξάρτηση από πόρους της δημόσιας διοίκησης·

—	ανάπτυξη δανειακών εγγυήσεων για τη μείωση του κινδύνου των πιστωτών και για τη βελτίωση της ελκυστικότητας, για τους πιστωτές, της χορήγησης χρηματοδότησης για έργα καθαρής τεχνολογίας·

—	ανάπτυξη ταμείου που να προσφέρει λύσεις ενδιάμεσης χρηματοδότησης, ώστε να μπορούν οι εταιρείες να γεφυρώσουν την απόσταση μεταξύ του χρόνου πραγματοποίησης των δαπανών και του χρόνου είσπραξης εσόδων από τις πιο μακροπρόθεσμες επενδύσεις.

3. Αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης»

Εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» στο πλαίσιο του REPowerEU

Η αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» εξακολουθεί να εφαρμόζεται στις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που υποστηρίζονται από τον μηχανισμό, σύμφωνα με τον κανονισμό ΜΑΑ, με μία στοχευμένη παρέκκλιση για την κατοχύρωση της άμεσης ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ.

Μέτρα που στηρίζουν την επίτευξη των στόχων του REPowerEU τα οποία έχουν ήδη συμπεριληφθεί στα εγκεκριμένα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας έχουν ήδη αξιολογηθεί με βάση με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Ως εκ τούτου, δεν θα είναι αναγκαία νέα αξιολόγηση των κλιμακούμενων τμημάτων των εν λόγω μέτρων. Ενδέχεται να είναι αναγκαία αναθεωρημένη αξιολόγηση μόνο εάν η φύση των αλλαγών στα μέτρα ενέχει κινδύνους που επηρεάζουν την αξιολόγηση ως προς την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Για τα νέα μέτρα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα μέτρα συμμορφώνονται με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης».

Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν ή να τροποποιήσουν την αυτοαξιολόγηση ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης για τα μέτρα του REPowerEU σύμφωνα με την ενότητα II σημείο 1 στοιχείο Δ) του παρόντος εγγράφου κατευθυντήριων γραμμών.

Είναι προτιμότερο να συμπεριληφθούν στο κεφάλαιο για το REPowerEU μόνο τα μέτρα που είναι σύμφωνα, λόγω της φύσης τους, με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», κάτι που μπορεί να αποδειχθεί στην αυτοαξιολόγηση ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης. Για τα εν λόγω μέτρα, δεν θα απαιτείται να συμπεριληφθούν ειδικές διασφαλίσεις ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης στην περιγραφή των μέτρων και/ή στα αντίστοιχα ορόσημα και τους αντίστοιχους ποσοτικούς στόχους.

Με άλλα λόγια, η φύση των μέτρων θα καθορίσει αν ενδέχεται να απαιτούνται ή όχι ειδικές διασφαλίσεις ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης, με βάση τις πληροφορίες που παρέχουν τα κράτη μέλη.

Παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» στο πλαίσιο του REPowerEU

Με την επιφύλαξη θετικής αξιολόγησης από την Επιτροπή, η αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» δεν θα εφαρμόζεται σε μέτρα που αναμένεται να συμβάλουν στη βελτίωση ενεργειακών υποδομών και εγκαταστάσεων για την κάλυψη των άμεσων αναγκών ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού.

Κατά την αξιολόγηση της επιλεξιμότητας των μέτρων για παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», η Επιτροπή θα εξετάζει τέσσερις απαιτήσεις. Η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει σχετικές πληροφορίες από τα κράτη μέλη για να στηρίξει την αξιολόγησή της.

—	Το μέτρο είναι αναγκαίο και αναλογικό για την κάλυψη των άμεσων αναγκών ασφάλειας του εφοδιασμού σύμφωνα με το άρθρο 21γ παράγραφος 3 στοιχείο α), λαμβανομένων υπόψη καθαρότερων εφικτών εναλλακτικών λύσεων και των κινδύνων εγκλωβισμού.

Για την αξιολόγηση της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας του μέτρου, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τις εκτιμώμενες προβλέψεις για τη ζήτηση αερίου ή πετρελαίου στο οικείο κράτος μέλος, τις δυνατότητες διασύνδεσης και τις ανταλλαγές με τις γειτονικές χώρες, λαμβάνοντας υπόψη τους κλιματικούς και ενεργειακούς στόχους για το 2030, καθώς και τον αντίκτυπο της διατάραξης των εισαγωγών από τη Ρωσία. Επίσης, η Επιτροπή θα εξετάσει την πρόσθετη δυναμικότητα και τον πρόσθετο όγκο ενέργειας που συνεπάγεται το μέτρο, την ωριμότητα, το χρονοδιάγραμμα και την ύπαρξη συμπληρωματικών έργων, μεταξύ άλλων σε γειτονικά κράτη μέλη.

Τα κράτη μέλη καλούνται να υποβάλουν όλες τις σχετικές πληροφορίες που θα δώσουν στην Επιτροπή την ικανότητα να προβεί στην αξιολόγησή της. Με βάση τις πληροφορίες που παρέχει το κράτος μέλος, η Επιτροπή θα αξιολογήσει επίσης αν ενδέχεται να είναι τεχνολογικά και οικονομικά εφικτές καθαρότερες εναλλακτικές, με την ίδια δυναμικότητα, παρόμοιο χρονοδιάγραμμα και συγκρίσιμο κόστος. Για παράδειγμα, η Επιτροπή μπορεί να αναζητήσει πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν από το κράτος μέλος, όπως η κατασκευή μεγάλης κλίμακας έργων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με ισοδύναμη ικανότητα παραγωγής ενέργειας. Επίσης, οι πρόσθετες υποδομές αερίου θα πρέπει να είναι ανθεκτικές στις μελλοντικές εξελίξεις, όπου είναι εφικτό, ώστε να διευκολυνθεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους μέσω της μελλοντικής αναπροσαρμογής της χρήσης βιώσιμων καυσίμων. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξηγήσουν αν η υποδομή θα μπορούσε να λειτουργεί με 100 % καθαρό υδρογόνο ή τα παράγωγά του και, εάν αυτό δεν είναι εφικτό, να αναφέρουν τους σχετικούς λόγους.

—

Το οικείο κράτος μέλος έχει πραγματοποιήσει ικανοποιητικές προσπάθειες για να περιοριστεί η δυνητική επιβάρυνση για τους περιβαλλοντικούς στόχους κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, όπου είναι εφικτό, και για να μετριαστεί η επιβάρυνση μέσω άλλων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU.

Στην αξιολόγησή της, η Επιτροπή θα εξετάσει τις συνολικές προσπάθειες που πραγματοποιεί το κράτος μέλος για να περιορίσει την επιβάρυνση που προκαλεί το μέτρο για τους έξι περιβαλλοντικούς στόχους που ορίζονται στο άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, μεταξύ άλλων μέσω μέτρων που υποβάλλονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU.

Τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU θα πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με το εφαρμοστέο ενωσιακό και εθνικό πλαίσιο περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Αυτό θα συμβάλει στον μετριασμό της επιβάρυνσης, ειδικότερα μέσω του ελέγχου και της πρόληψης της ρύπανσης, καθώς και της προστασίας της βιοποικιλότητας και των υδατικών συστημάτων, κυρίως μέσω περιβαλλοντικών εκτιμήσεων. Ωστόσο, οι προσπάθειες που πραγματοποιούν τα κράτη μέλη θα πρέπει, όπου είναι δυνατόν, να περιλαμβάνουν στοιχεία για τον περιορισμό της δυνητικής επιβάρυνσης για τους περιβαλλοντικούς στόχους. Για παράδειγμα, όσον αφορά τον στόχο μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη σχεδιαζόμενη δυναμικότητα και την προβλεπόμενη χρήση του έργου, προκειμένου να αποδείξουν ότι η κλίμακά του δεν είναι μεγαλύτερη από την αναγκαία για την κάλυψη των αναγκών ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ βραχυπρόθεσμα. Όσον αφορά την προσαρμογή, θα μπορούσε να διενεργηθεί κατάλληλη εκτίμηση κλιματικού κινδύνου για να περιοριστεί η επικινδυνότητα των κλιματικών κινδύνων κατά τη λειτουργία του έργου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να πραγματοποιούν προσπάθειες ώστε να αποφεύγεται η σημαντική επιβάρυνση για τους άλλους περιβαλλοντικούς στόχους.

—	Το μέτρο δεν θέτει σε κίνδυνο την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης για το 2030 και του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050, βάσει ποιοτικών παραμέτρων.

Η Επιτροπή θα λάβει υπόψη στην αξιολόγησή της τη δυναμικότητα του έργου και το αν έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτει τις άμεσες ανάγκες ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, υπό το πρίσμα του γενικού στόχου μείωσης της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα από τη Ρωσία και διαφοροποίησης των πηγών ενεργειακού εφοδιασμού. Θα εξεταστεί επίσης αν το μέτρο ευθυγραμμίζεται με την ευρύτερη πολιτική για την ενέργεια και το κλίμα που έχει καθοριστεί από το κράτος μέλος στο οικείο εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα. Επίσης, θα εξεταστεί το ευρύτερο σύνολο μέτρων στο κεφάλαιο για το REPowerEU και το ΣΑΑ, δεδομένης της συμβολής τους στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης για το 2030 και του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050.

—	Το μέτρο προβλέπεται να αρχίσει να εφαρμόζεται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026.

Η Επιτροπή θα αξιολογήσει το χρονοδιάγραμμα κάθε έργου που θα υποβληθεί προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το μέτρο αναμένεται να αρχίσει να εφαρμόζεται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να υποβάλουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση υλοποίησης του έργου και έναν χάρτη πορείας, ώστε να αποδειχθεί ότι είναι εφικτή η έναρξη εφαρμογής έως το 2026.

Όπως απαιτείται από το άρθρο 21γ παράγραφος 8, τα έσοδα που διατίθενται σύμφωνα με το άρθρο 10ε παράγραφος 1 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ δεν συνεισφέρουν σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που υπόκεινται στην παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα διασφαλίζει ότι το εκτιμώμενο κόστος των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που δεν υπόκεινται στην παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» αντιστοιχεί τουλάχιστον στην κατανομή πρόσθετης μη επιστρεπτέας χρηματοδοτικής στήριξης του κράτους μέλους για το REPowerEU βάσει του άρθρου 21α του κανονισμού ΜΑΑ (έσοδα του ΣΕΔΕ).

Επίσης, το συνολικό εκτιμώμενο κόστος των μέτρων που υπόκεινται στην παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30 % του συνολικού εκτιμώμενου κόστους των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU. Το όριο αυτό μπορεί να υπολογιστεί με διαίρεση του αθροίσματος του εκτιμώμενου κόστους των εν λόγω μέτρων δια του αθροίσματος του εκτιμώμενου κόστους όλων των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU.

Ενδεικτικά παραδείγματα του είδους των πληροφοριών που θα μπορούσαν να υποβάλουν τα κράτη μέλη:

Τι θα αξιολογήσει η Επιτροπή;

Τι μπορούν να υποβάλουν τα κράτη μέλη για να υποστηρίξουν την αξιολόγηση;

Αναγκαιότητα και αναλογικότητα του μέτρου για την κάλυψη των άμεσων αναγκών ασφάλειας του εφοδιασμού

—	Περιγραφή των επιπτώσεων της διατάραξης των εισαγωγών αερίου/πετρελαίου από τη Ρωσία και εκτιμώμενη δυναμικότητα και χρήση του μέτρου για την αντικατάστασή τους·

—	προβλέψεις για τη ζήτηση αερίου/πετρελαίου, για παράδειγμα με βάση τις εργασίες για την επικαιροποίηση των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα·

—

εξέταση καθαρότερων εναλλακτικών λύσεων, συγκρίσιμων ως προς το χρονοδιάγραμμα, το κόστος και τη δυναμικότητα (π.χ. εφικτά μεγάλης κλίμακας έργα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, συμβατότητα των αγωγών ή των εγκαταστάσεων για λειτουργία με 100 % καθαρό υδρογόνο για την αποφυγή φαινομένων εγκλωβισμού, χαρακτηριστικά σχεδιασμού που παρέχουν δυνατότητα αναπροσαρμογής της χρήσης)·

—	επεξήγηση της συνεισφοράς στην ενεργειακή ασφάλεια της Ένωσης συνολικά ή στην ενεργειακή ασφάλεια διαφόρων κρατών μελών. Επεξήγηση των λόγων για τους οποίους η κλίμακα του μέτρου δεν είναι μεγαλύτερη από την αναγκαία για την επίτευξη των στόχων του μέτρου.

Συνολικές προσπάθειες του κράτους μέλους για τον περιορισμό της δυνητικής επιβάρυνσης για τους περιβαλλοντικούς στόχους

—	Σχετικά αποδεικτικά στοιχεία των προσπαθειών περιορισμού της δυνητικής επιβάρυνσης που επιφέρει το μέτρο στο περιβάλλον (π.χ. συμπεράσματα κατάλληλης εκτίμησης κλιματικού κινδύνου, αποτελέσματα περιβαλλοντικών εκτιμήσεων)·

—	επεξήγηση του τρόπου με τον οποίο άλλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων όσων περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU και στο ΣΑΑ, αποτρέπουν την επιβάρυνση για τους περιβαλλοντικούς στόχους.

Επιβεβαίωση ότι το μέτρο δεν θέτει σε κίνδυνο την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης για το 2030 και του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050.

—	Συμβολή άλλων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων όσων περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU και στο ΣΑΑ, στην επίτευξη των κλιματικών στόχων·

—

ευθυγράμμιση με τους κλιματικούς στόχους της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 % (δέσμη μέτρων Fit for 55) και δυνητική ενσωμάτωση του μέτρου στα αρχικά ή επικαιροποιημένα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, ώστε να καταδειχθεί ότι το μέτρο δεν θέτει σε κίνδυνο την επίτευξη των κλιματικών στόχων και του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050.

Το μέτρο προβλέπεται να αρχίσει να εφαρμόζεται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026.

—	Χρονοδιάγραμμα του έργου και χάρτης πορείας, συμπεριλαμβανομένης της αναμενόμενης επιχειρησιακής κατάστασης στις 31 Δεκεμβρίου 2026 (κατάσταση των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων και των εγκρίσεων των υποβληθέντων έργων, εγκρίσεις και άδειες).

4. Διασυνοριακή και πολυκρατική διάσταση και επίδραση

Τα διασυνοριακά έργα υποδομών και τα πολυκρατικά έργα είναι σημαντικά για την επίτευξη των στόχων του REPowerEU μεσοπρόθεσμα και ενθαρρύνονται στο πλαίσιο του REPowerEU. Τα μέτρα θεωρείται ότι έχουν διασυνοριακή ή πολυκρατική διάσταση ή επίδραση είτε εάν συμβάλλουν στη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης στο σύνολό της είτε εάν μειώνουν την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και/ή τη ζήτηση ενέργειας.

Ο κανονισμός REPowerEU περιλαμβάνει πρόσθετη απαίτηση στο άρθρο 18 παράγραφος 4 στοιχείο η) σχετικά με τα διασυνοριακά ή πολυκρατικά έργα. Στα οικεία κεφάλαια για το REPowerEU, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναφέρουν ποια μέτρα στο κεφάλαιο, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των μέτρων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που έχουν προσδιοριστεί στην πιο πρόσφατη εκτίμηση αναγκών της Επιτροπής, θεωρείται ότι έχουν διασυνοριακή ή πολυκρατική διάσταση και επίδραση. Επίσης, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν ένδειξη σχετικά με το αν το συνολικό εκτιμώμενο κόστος των εν λόγω μέτρων αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 30 % του συνολικού εκτιμώμενου κόστους των μέτρων που περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU. Εάν το εκτιμώμενο κόστος των εν λόγω μέτρων αντιπροσωπεύει ποσό μικρότερο του 30 %, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξηγήσουν τους λόγους.

Διασυνοριακά έργα υποδομών (σύμφωνα με το άρθρο 21γ παράγραφος 1 του κανονισμού ΜΑΑ)

Τα διασυνοριακά έργα περιλαμβάνουν έργα υποδομής (δίκτυα μεταφοράς, διανομής και υποδομές αποθήκευσης) που αποσκοπούν στη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, με σκοπό την αντιμετώπιση υπαρχόντων σημείων συμφόρησης. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη την οικεία πιο πρόσφατη εκτίμηση αναγκών, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2022.

Κατά τη διενέργεια της αξιολόγησής της, η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης έργα με πολυκρατική διάσταση, π.χ. έργα που εκτελούνται ταυτόχρονα σε διαφορετικά κράτη μέλη, έργα που αποτελούν μέρος μεγαλύτερου διαδρόμου σε διάφορα κράτη μέλη ή έργα που εκτελούνται σε εθνικό επίπεδο και έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα γειτονικά κράτη μέλη.

Για την καλύτερη δυνατή επίτευξη των στόχων του REPowerEU εντός του περιορισμένου χρονικού πλαισίου του ΜΑΑ, η Επιτροπή θα εφαρμόσει αναλογική προσέγγιση και θα εξετάσει τη γεωγραφική κατάσταση, καθώς και τις άμεσες και μακροπρόθεσμες ενεργειακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε κράτος μέλος.

Μέτρα για τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και της ζήτησης ενέργειας

Η διασυνοριακή ή πολυκρατική επίδραση των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά με την έννοια ότι περιορίζεται σε έργα που αφορούν διασυνοριακές υποδομές.

Λαμβανομένης υπόψη της ενοποίησης των αγορών ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών και της περαιτέρω διασύνδεσης μεταξύ των ενεργειακών μειγμάτων των κρατών μελών, τα έργα που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη ζήτηση και την προσφορά ενέργειας (κυρίως αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας) μπορεί να θεωρηθεί ότι έχουν αντίκτυπο στο ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης σε διάφορες χώρες και στις διασυνοριακές ροές.

Τα μέτρα που συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και/ή της ζήτησης για ορυκτά καύσιμα, στην εξάλειψη των σημείων συμφόρησης στις εσωτερικές ενεργειακές ροές ή στη διευκόλυνση της ανάπτυξης και ενοποίησης έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (όπως δίκτυα μεταφοράς, διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και πάγια στοιχεία αποθήκευσης) έχουν συνήθως διασυνοριακή επίδραση και θα πρέπει να συνυπολογίζονται στον στόχο του 30 %.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα εξετάσει, για τον σκοπό της αξιολόγησης των διασυνοριακών ή πολυκρατικών επιπτώσεων, μέτρα που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με την ενεργειακή απόδοση, την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ανάπτυξη των αντλιών θερμότητας, την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας, τα δίκτυα διανομής και το ανανεώσιμο υδρογόνο / υδρογόνο από μη ορυκτές πηγές.

Για κάθε μέτρο, το κράτος μέλος θα πρέπει να παρέχει σύντομη επεξήγηση σχετικά με τη διασυνοριακή διάσταση της επένδυσης, συμπεριλαμβανομένων των αναμενόμενων επιδράσεων στις διασυνοριακές ροές ενέργειας.

5. Αξιολόγηση του κεφαλαίου για το REPowerEU

Οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU και χρηματοδοτούνται από τον ΜΑΑ θα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των ΣΑΑ. Θα πρέπει να πληρούν όλες τις προϋποθέσεις του άρθρου 18 και υπόκεινται στα κριτήρια αξιολόγησης που ορίζονται στο άρθρο 19 και στο παράρτημα V, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά, κυρίως σε σχέση με την ψηφιακή σήμανση βάσει του άρθρου 19 παράγραφος 3 στοιχείο στ) και του τμήματος 2.6 του παραρτήματος V του κανονισμού ΜΑΑ.

Κριτήριο αξιολόγησης σχετικά με τους στόχους του REPowerEU

Οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU θα αξιολογούνται βάσει πρόσθετου κριτηρίου αξιολόγησης, το οποίο ορίζεται στο παράρτημα V τμήμα 2.12 του κανονισμού ΜΑΑ, σχετικά με την αποτελεσματική συμβολή τους στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU. Σύμφωνα με το παράρτημα V του κανονισμού ΜΑΑ, κατά την αξιολόγησή της, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τα ακόλουθα στοιχεία και αξιολογεί αν τα μέτρα:

—

βελτιώνουν τις ενεργειακές υποδομές και εγκαταστάσεις για την κάλυψη των άμεσων αναγκών ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο, συμπεριλαμβανομένου του ΥΦΑ, για να καταστεί δυνατή η διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού προς το συμφέρον της Ένωσης συνολικά· όταν εφαρμόζεται η παρέκκλιση βάσει του άρθρου 21γ παράγραφος 3 στοιχείο α), είναι επίσης επιλέξιμες οι βελτιώσεις των πετρελαϊκών υποδομών και εγκαταστάσεων για την κάλυψη των άμεσων αναγκών ασφάλειας του εφοδιασμού· ή

—

ενισχύουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και των κρίσιμων ενεργειακών υποδομών, την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας, την αύξηση της παραγωγής και της χρήσης βιώσιμου βιομεθανίου, ανανεώσιμου υδρογόνου ή υδρογόνου από μη ορυκτές πηγές και την αύξηση του μεριδίου και την επιτάχυνση της ανάπτυξης της ανανεώσιμης ενέργειας· ή

—	συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και, κατά περίπτωση, δίνουν επαρκή προτεραιότητα στις ανάγκες όσων πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, καθώς και στη μείωση των τρωτών σημείων κατά τις προσεχείς χειμερινές περιόδους· ή

—	παρέχουν κίνητρα για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας· ή

—

αντιμετωπίζουν τα εσωτερικά και διασυνοριακά σημεία συμφόρησης στη μεταφορά και διανομή ενέργειας, με τη στήριξη της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και την επιτάχυνση της ενσωμάτωσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ή τη στήριξη των μεταφορών μηδενικών εκπομπών και των υποδομών τους, συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρόμων· ή

—	στηρίζουν τους παραπάνω στόχους μέσω της ταχύτερης επανειδίκευσης του εργατικού δυναμικού προς την κατεύθυνση των πράσινων και των συναφών ψηφιακών δεξιοτήτων, καθώς και της στήριξης των αξιακών αλυσίδων σε κρίσιμα υλικά και τεχνολογίες που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση.

Επιπρόσθετα, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να αποδείξουν ότι τα κεφάλαια για το REPowerEU συνάδουν με τις άλλες προσπάθειές τους για την επίτευξη των στόχων του REPowerEU. Οι πληροφορίες που παρέχονται από τα κράτη μέλη σχετικά με το σημείο αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνουν σύντομη περιγραφή των σημαντικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που δεν χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του ΜΑΑ και αφορούν τους στόχους του REPowerEU στο χρονοδιάγραμμα του ΜΑΑ, καθώς και επεξήγηση του τρόπου με τον οποίο οι προσπάθειες αυτές σχετίζονται με τους στόχους του REPowerEU.

Αξιολόγηση της διασυνοριακής και πολυκρατικής διάστασης ή επίδρασης

Σύμφωνα με το τροποποιημένο άρθρο 19, η αξιολόγηση τροποποιημένου ΣΑΑ από την Επιτροπή θα περιλαμβάνει πρόσθετο κριτήριο αξιολόγησης σχετικά με τη διασυνοριακή ή πολυκρατική διάσταση ή επίδραση των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU. Η Επιτροπή, σύμφωνα με το παράρτημα V, θα λάβει υπόψη τα ακόλουθα στοιχεία για την αξιολόγησή της:

κατά πόσον το μέτρο συμβάλλει στην ασφάλεια εφοδιασμού της Ένωσης μέσω της αντιμετώπισης των προκλήσεων που προσδιορίζονται στην πιο πρόσφατη εκτίμηση αναγκών της Επιτροπής και συνάδει με τους στόχους του REPowerEU, λαμβάνοντας υπόψη τη χρηματοδοτική συνεισφορά του οικείου κράτους μέλους και τη γεωγραφική του θέση·

2)	κατά πόσον η εφαρμογή του προβλεπόμενου μέτρου αναμένεται να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα (όσον αφορά την προσφορά και τη ζήτηση) και στη μείωση της ζήτησης ενέργειας (είτε πρόκειται για ηλεκτρική ενέργεια, αέριο ή ορυκτά καύσιμα κ.λπ.).

Σύμφωνα με το τροποποιημένο άρθρο 20 παράγραφος 5, η Επιτροπή θα συμπεριλάβει στην αξιολόγηση ενός τροποποιημένου ΣΑΑ που περιλαμβάνει κεφάλαιο για το REPowerEU σύνοψη των προτεινόμενων μέτρων του κεφαλαίου για το REPowerEU που έχουν διασυνοριακή ή πολυκρατική διάσταση ή επίδραση. Η σύνοψη αυτή θα περιλαμβάνεται στην εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου.

Εάν το εκτιμώμενο κόστος των εν λόγω μέτρων αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 30 % του εκτιμώμενου κόστους όλων των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU, η σύνοψη θα εξηγεί τους λόγους για τους οποίους δεν επιτυγχάνεται ο εν λόγω ενδεικτικός στόχος, για παράδειγμα καταδεικνύοντας ότι άλλα μέτρα που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο του κράτους μέλους για το REPowerEU ανταποκρίνονται καλύτερα στους στόχους του REPowerEU ή ότι δεν υπάρχουν αρκετά ρεαλιστικά διαθέσιμα έργα με διασυνοριακή ή πολυκρατική διάσταση ή επίδραση, ειδικότερα λαμβανομένης υπόψη της διάρκειας ζωής του μηχανισμού.

Επικαιροποίηση του κριτηρίου αξιολόγησης που σχετίζεται με τον κλιματικό στόχο του 37 %

Επιπρόσθετα στον κλιματικό στόχο του 37 % τουλάχιστον της συνολικής κατανομής του σχεδίου, το ίδιο το κεφάλαιο για το REPowerEU θα πρέπει επίσης να επιτυγχάνει κλιματικό στόχο τουλάχιστον 37 % με βάση το συνολικό εκτιμώμενο κόστος των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU.

Το όριο μπορεί να υπολογιστεί με διαίρεση του αθροίσματος του εκτιμώμενου κόστους των μέτρων που συμβάλλουν στην επίτευξη κλιματικών στόχων και περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU δια του αθροίσματος του εκτιμώμενου κόστους όλων των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU.

Εξαίρεση από την υποχρέωση συνεισφοράς στον ψηφιακό στόχο του 20 %

Σύμφωνα με το άρθρο 21γ παράγραφος 5 του κανονισμού ΜΑΑ, οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU και πρόκειται να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του ΜΑΑ θα υπόκεινται στη μεθοδολογία ψηφιακής σήμανσης που ορίζεται στο άρθρο 19 παράγραφος 3 στοιχείο στ) και στο παράρτημα VII του κανονισμού ΜΑΑ. Ωστόσο, η στήριξη για μέτρα στο πλαίσιο του κεφαλαίου για το REPowerEU δεν θα λαμβάνεται υπόψη κατά τον υπολογισμό του αν έχει επιτευχθεί ο ψηφιακός στόχος του 20 %.

Παρόλο που οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που προτείνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU εξαιρούνται από τον υπολογισμό του ψηφιακού στόχου, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν ποιοτική επεξήγηση του τρόπου με τον οποίο τα μέτρα στα οικεία σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, συμπεριλαμβανομένων όσων περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU, αναμένεται να συμβάλουν στην υλοποίηση της ψηφιακής μετάβασης και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αυτή συνεπάγεται. Τα κράτη μέλη καλούνται να προτείνουν ψηφιακές επενδύσεις σχετικές με τους στόχους του REPowerEU. Οι εν λόγω επενδύσεις θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να περιλαμβάνουν:

—	ψηφιοποίηση των ενεργειακών δικτύων, συμπεριλαμβανομένων των ευφυών δικτύων·

—	εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, έξυπνων συστημάτων φόρτισης, έξυπνων συστημάτων διαχείρισης και αισθητήρων, σε συνδυασμό με εργασίες ανακαίνισης για σκοπούς ενεργειακής απόδοσης·

—	κλιματική ουδετερότητα των κέντρων δεδομένων και των δικτύων και επαναχρησιμοποίηση της απορριπτόμενης θερμότητας τους·

—	κυβερνοασφάλεια για το ενεργειακό σύστημα, η οποία είναι ζωτικής σημασίας από την άποψη της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού·

—	υποδομές δεδομένων ώστε να καταστεί δυνατή η ευρεία ανάπτυξη της απόκρισης ζήτησης (π.χ. με τον κοινό ευρωπαϊκό χώρο ενεργειακών δεδομένων) και της αποθήκευσης ενέργειας·

—	μέτρα για την ψηφιοποίηση των μεταφορών που αποσκοπούν εν μέρει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου·

—	μέτρα για την ψηφιοποίηση της επεξεργασίας επιχορηγήσεων για ανακαινίσεις για σκοπούς ενεργειακής απόδοσης·

—	μέτρα για την ψηφιοποίηση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης που καθιστούν δυνατό τον ορθό εντοπισμό των νοικοκυριών που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας και τη διαφοροποίηση της έντασης της οικονομικής βοήθειας·

—	ψηφιακές δεξιότητες ή εφαρμογές για την ενδυνάμωση των καταναλωτών ενέργειας.

Τέλος, για να διατηρηθεί η φιλοδοξία του ΜΑΑ στον ψηφιακό τομέα, η ψηφιακή σήμανση θα εξακολουθήσει να ισχύει για όλα τα μέτρα που προτείνονται στις αναθεωρήσεις των ΣΑΑ τα οποία δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 21γ παράγραφος 1 του κανονισμού REPowerEU.

II. Γενικές κατευθυντήριες γραμμές για την τροποποίηση των ΣΑΑ

Στις ενότητες που ακολουθούν παρέχεται επισκόπηση των στοιχείων που τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποτυπώνουν στα οικεία τροποποιημένα ΣΑΑ. Στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές εξετάζονται τα ζητήματα που θέτουν συχνότερα τα κράτη μέλη και παρέχονται πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο διάρθρωσης της προσθήκης στα ΣΑΑ σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 18 του κανονισμού ΜΑΑ. Για να διασφαλιστεί η συνέπεια στην παρουσίαση της προσθήκης και του ΣΑΑ, η παρακάτω δομή ακολουθεί τις κατευθυντήριες γραμμές του Ιανουαρίου του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν την ίδια δομή για τα οικεία ΣΑΑ και να περιορίζουν τις αλλαγές στα υπάρχοντα τμήματα των ΣΑΑ.

1. Στόχοι των τροποποιήσεων

Ολοκληρωμένη και επαρκώς ισορροπημένη απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κατάσταση / συμβολή στην υλοποίηση των 6 πυλώνων

Το τροποποιημένο ΣΑΑ θα πρέπει να εξακολουθήσει να συνιστά ολοκληρωμένη και επαρκώς ισορροπημένη απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κατάσταση και να συμβάλλει κατάλληλα και στους έξι πυλώνες του άρθρου 3 του κανονισμού ΜΑΑ. Οι αλλαγές στο αρχικό σχέδιο θα πρέπει να διατηρούν αυτή την ισορροπία ή, σε περίπτωση τροποποίησής της, η τροποποίηση θα πρέπει να δικαιολογείται έτσι ώστε να καταδεικνύεται ότι η εν λόγω τροποποίηση συνάδει με τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το κράτος μέλος και/ή τη νέα χρηματοδοτική κατανομή του. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο το τροποποιημένο ΣΑΑ εξακολουθεί να συνιστά μια ολοκληρωμένη και επαρκώς ισορροπημένη απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κατάσταση του οικείου κράτους μέλους. Εάν οι αλλαγές στο σχέδιο είναι οριακές, τα κράτη μέλη μπορούν απλώς να υποθέτουν ότι η συμβολή στην υλοποίηση των έξι πυλώνων εξακολουθεί να είναι ισορροπημένη χωρίς να απαιτείται παροχή πρόσθετων λεπτομερών εξηγήσεων.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνδέουν τα νέα μέτρα με τους σχετικούς πυλώνες, εξηγώντας τον τρόπο με τον οποίο θα συμβάλουν στην υλοποίησή τους. Εάν το τροποποιημένο σχέδιο καταργεί ή περιορίζει ορισμένα μέτρα, θα πρέπει να εξηγείται ο τρόπος με τον οποίο θα παραμένει επαρκής η συνολική συμβολή του σχεδίου στους πυλώνες που επηρεάζονται. Κατά περίπτωση, η εξήγηση αυτή θα πρέπει να συνδέει τα μέτρα που καταργούνται με τυχόν νέα μέτρα που προτείνονται ως αντικατάσταση των καταργούμενων, με αναφορά στους επηρεαζόμενους πυλώνες.

Οι εξηγήσεις που παρέχονται θα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τυχόν νέες εξελίξεις στο κράτος μέλος ή στις πολιτικές της ΕΕ που επηρεάζουν τους έξι πυλώνες. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται ειδικότερα να λαμβάνουν υπόψη τον τρόπο με τον οποίο ο αντίκτυπος των πιο πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων μετατρέπεται σε πρόσθετη συμβολή του σχεδίου στην υλοποίηση του πυλώνα της πράσινης μετάβασης, δεδομένων των στόχων του REPowerEU. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αποδεκτές προσθήκες με πρόσθετα μέτρα που καλύπτουν μόνο έναν ή δύο πυλώνες, στον βαθμό που αυτό δικαιολογείται από τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη.

Σύνδεση με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις και το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο

Τα τροποποιημένα ΣΑΑ που περιλαμβάνουν πρόσθετες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις και ζητούν περισσότερα κονδύλια θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλες τις προκλήσεις που προσδιορίζονται στις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις, συμπεριλαμβανομένων όσων εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στους κύκλους του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2019 και 2020, καθώς και σε μεταγενέστερους κύκλους Ευρωπαϊκού Εξαμήνου έως την ημερομηνία αξιολόγησης των τροποποιημένων ΣΑΑ (12). Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδόθηκαν κατά τον κύκλο του 2022 και τον κύκλο του 2023, μόλις εγκριθούν από το Συμβούλιο, θα έχουν ιδιαίτερη σημασία, κυρίως για την κατάρτιση των κεφαλαίων για το REPowerEU. Οι ετήσιες εκθέσεις ανά χώρα προβαίνουν σε απολογισμό της προόδου όσον αφορά την εφαρμογή των μέτρων που περιλαμβάνονται στα ΣΑΑ, επισημαίνοντας παραδείγματα σημαντικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που σχετίζονται με τα ορόσημα που έχουν εκπληρωθεί σύμφωνα με προηγούμενες ειδικές ανά χώρα συστάσεις και προσδιορίζουν βασικές εκκρεμείς ή νέες προκλήσεις που δεν καλύπτονται επαρκώς στα ΣΑΑ, οι οποίες αποτελούν τη βάση για νέες ειδικές ανά χώρα συστάσεις.

Κατά την αναθεώρηση των σχεδίων τους, τα κράτη μέλη πρέπει να συνεχίσουν να υλοποιούν αποτελεσματικά το σύνολο ή σημαντικό υποσύνολο των προκλήσεων που έχουν προσδιοριστεί στις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο των κύκλων του Εξαμήνου του 2022 και (κατά περίπτωση) του 2023 και σε μεταγενέστερους κύκλους του Εξαμήνου έως την ημερομηνία αξιολόγησης του τροποποιημένου ΣΑΑ.

Οι αναθεωρήσεις της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς προς τα κάτω δεν επηρεάζουν την ανάγκη υλοποίησης του συνόλου ή σημαντικού υποσυνόλου των σχετικών ειδικών ανά χώρα συστάσεων, καθώς οι μεταρρυθμίσεις γενικά δεν είναι δαπανηρές. Ως εκ τούτου, ένα τροποποιημένο ΣΑΑ που δεν απαιτεί πρόσθετη χρηματοδότηση θα πρέπει να διατηρεί το ίδιο επίπεδο φιλοδοξίας με το σχέδιο που είχε εγκριθεί προηγουμένως, κυρίως όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις για την υλοποίηση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων.

Όσον αφορά τα κράτη μέλη των οποίων η μέγιστη χρηματοδοτική συνεισφορά στο πλαίσιο του ΜΑΑ αυξάνεται (σημαντικά), πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το πλήρες σύνολο των ειδικών ανά χώρα συστάσεων για το 2019, το 2020 και το 2022 κατά την πραγματοποίηση προσθηκών στα αρχικά σχέδια. Αυτό ισχύει, ειδικότερα, για τις πρόσθετες ανάγκες για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που προσδιορίστηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2022, συμπεριλαμβανομένων όσων σχετίζονται με την ανάγκη μείωσης των ενεργειακών εξαρτήσεων.

Για τα κράτη μέλη που χρησιμοποιούν τα δάνειά τους αποκλειστικά για τους σκοπούς του REPowerEU και δεν επωφελούνται από σημαντική αύξηση των επιχορηγήσεων του ΜΑΑ, η Επιτροπή θα εξετάζει, ειδικότερα, τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που σχετίζονται με την ενέργεια. Σε περίπτωση που υποβληθούν προσθήκες στα σχέδια μετά την έκδοση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2023 από το Συμβούλιο, αυτές θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη. Η υποβολή προσθηκών αποτελεί εξίσου ευκαιρία για να αντιμετωπιστούν προκλήσεις που προσδιορίστηκαν σε προηγούμενους κύκλους του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου οι οποίες δεν καλύπτονταν καθόλου ή καλύπτονταν μόνο εν μέρει στα ΣΑΑ που είχαν εγκριθεί προηγουμένως.

Κατά την κατάρτιση των προσθηκών τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι ο αντίκτυπος των προτεινόμενων αλλαγών στη δημοσιονομική βιωσιμότητα συνάδει με τις πιο πρόσφατες ειδικές ανά χώρα συστάσεις που αφορούν δημοσιονομικά και δημοσιονομικά–διαρθρωτικά θέματα, όπως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο. Επίσης, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα επικαιροποιημένα μέτρα συνάδουν με τις προτεραιότητες που προσδιορίζονται στην πιο πρόσφατη σύσταση για την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ, η οποία εκδόθηκε από το Συμβούλιο και, ειδικότερα, στα στοιχεία της που συνδέονται με την ενέργεια.

Ο συνολικός αντίκτυπος του ΣΑΑ

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξηγούν σε ποιον βαθμό οι προτεινόμενες αλλαγές αναμένεται να μεταβάλουν τον συνολικό αντίκτυπο των οικείων ΣΑΑ. Η εξήγηση αυτή θα πρέπει να παρουσιάζει τον αναμενόμενο αντίκτυπο του τροποποιημένου ΣΑΑ συνολικά, λαμβάνοντας υπόψη τα μέτρα που προστίθενται ή καταργούνται. Θα πρέπει να αποτυπώνονται τα ακόλουθα στοιχεία:

—	μακροοικονομικές και κοινωνικές προοπτικές·

—	επεξήγηση του μακροοικονομικού και κοινωνικού αντικτύπου του ΣΑΑ, σύμφωνα με το άρθρο 18 παράγραφος 4 του κανονισμού ΜΑΑ·

—	βιωσιμότητα·

—

συνοχή.

Τα κράτη μέλη καλούνται να παρέχουν επικαιροποιημένα αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τον αντίκτυπο των οικείων τροποποιημένων ΣΑΑ, στον βαθμό που οι τροποποιήσεις των ΣΑΑ είναι σημαντικές από άποψη ουσίας και/ή μεγέθους. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να βασίζονται στις πληροφορίες που παρέχονται στα οικεία εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων και μπορούν να χρησιμοποιούν διαπαραπομπές, εάν χρειάζεται. Η έκταση των νέων πληροφοριών που παρέχονται θα πρέπει να είναι ανάλογη προς τις αλλαγές που προτείνονται στις προσθήκες.

Συνοχή

Ο αντίκτυπος των προτεινόμενων αλλαγών στη συνοχή του τροποποιημένου ΣΑΑ θα πρέπει να παρουσιάζεται με εξήγηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ νέων ή τροποποιημένων μέτρων και όσων περιλαμβάνονται στο προηγουμένως εγκεκριμένο ΣΑΑ, με αναφορά τόσο στα μέτρα που διατηρούνται όσο και στα μέτρα που αποσύρθηκαν στο τροποποιημένο σχέδιο. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίο διατηρείται η συνολική ισορροπία μεταξύ μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Τα νέα ή τα τροποποιημένα μέτρα δεν θα πρέπει να δημιουργούν ασυνέπειες και να επιδεινώνουν τη συνολική συνοχή του ΣΑΑ.

Πρέπει επίσης να τονιστεί η συνοχή με τις εγκεκριμένες συμφωνίες εταιρικής σχέσης και τα εγκεκριμένα προγράμματα της πολιτικής συνοχής, σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφος 3, το άρθρο 18 παράγραφος 4ιδ και την αιτιολογική σκέψη 62 του κανονισμού ΜΑΑ (βλ. επίσης παρακάτω).

Ισότητα των φύλων και ίσες ευκαιρίες για όλους

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές επηρεάζουν τη συμβολή των οικείων τροποποιημένων ΣΑΑ στην επίτευξη των στόχων της ισότητας των φύλων και των ίσων ευκαιριών για όλους. Στο πλαίσιο των πρόσφατων εξελίξεων, ο μετριασμός των κινδύνων ενεργειακής φτώχειας, ειδικότερα για τις μειονεκτούσες ομάδες, είναι ζωτικής σημασίας.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν τις κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ για τον σκοπό αυτό, αποτυπώνοντας παράλληλα τις πρόσφατες εξελίξεις. Για παράδειγμα:

—	να εξετάζουν πώς μπορούν να συνεκτιμηθούν με τον καλύτερο τρόπο οι στόχοι της ισότητας των φύλων και των ίσων ευκαιριών για όλους στη διαδικασία υλοποίησης και παρακολούθησης, λαμβάνοντας υπόψη την πείρα που έχουν αποκτήσει μέχρι στιγμής από την υλοποίηση των σχεδίων τους·

—	να προβλέπουν τη συμμετοχή φορέων ισότητας και καταπολέμησης των διακρίσεων στην υλοποίηση των ΣΑΑ, για παράδειγμα στο πλαίσιο των σχετικών φορέων παρακολούθησης·

—	να αποτυπώνουν καλύτερα αυτούς τους στόχους στα αναθεωρημένα ορόσημα και τους αναθεωρημένους ποσοτικούς στόχους, για παράδειγμα με την κατανομή τους ανά φύλο, ηλικία, αναπηρία, φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, όπου είναι δυνατόν.

Η έκταση των νέων πληροφοριών που παρέχονται θα πρέπει να είναι ανάλογη προς τις αλλαγές που προτείνονται στις προσθήκες.

Κρατικές ενισχύσεις

Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις εφαρμόζονται πλήρως στις πρόσθετες ή αναθεωρημένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις. Αποτελεί ευθύνη κάθε κράτους μέλους να διασφαλίζει ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις συμμορφώνονται με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ειδικότερα την αναλογικότητα, και ακολουθούν τις ισχύουσες διαδικασίες για τις κρατικές ενισχύσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, οι κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας (ΚΓΕΚΕΠ) (13) παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή θα αξιολογεί τη συμβατότητα της προστασίας του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας του κλίματος, με μέτρα ενίσχυσης στον τομέα της ενέργειας που υπόκεινται στην υποχρέωση κοινοποίησης βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ. Επίσης, ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία (στο εξής: ΓΚΑΚ), ο οποίος, επί του παρόντος, επανεξετάζεται, χαρακτηρίζει συγκεκριμένες κατηγορίες κρατικών ενισχύσεων ως συμβατές με τη Συνθήκη, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν σαφείς προϋποθέσεις, και απαλλάσσει τις κατηγορίες αυτές από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης στην Επιτροπή και έγκρισης από αυτήν. Για παράδειγμα, όσον αφορά τα μέτρα που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να λαμβάνουν υπόψη τις διατάξεις του τμήματος 4 του ΓΚΑΚ σχετικά με τις ενισχύσεις για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία και του τμήματος 7 σχετικά με τις ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 23 Μαρτίου 2022 για τη στήριξη της οικονομίας της ΕΕ στο πλαίσιο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, μπορεί επίσης να είναι σημαντικό για την αξιολόγηση των μέτρων του ΜΑΑ από την άποψη της χορήγησης κρατικών ενισχύσεων σε μεμονωμένες περιπτώσεις, όταν η ενίσχυση αντιμετωπίζει τις οικονομικές συνέπειες της επίθεσης της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας. Η Επιτροπή αξιολογεί, επί του παρόντος, πιθανές επικαιροποιήσεις του προσωρινού πλαισίου κρίσης για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης και του ΓΚΑΚ, όπως η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής τους και η αύξηση των ορίων κοινοποίησης, αλλαγές που, ως αποτέλεσμα, αναμένεται να διευκολύνουν την έγκριση μέτρων στο πλαίσιο του ΜΑΑ/REPowerEU. Επίσης, δεδομένου ότι μεγάλος αριθμός κρατών μελών έχουν συμπεριλάβει, στα οικεία ΣΑΑ, επενδύσεις που σχετίζονται με σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ), η έγκριση των έργων που σχετίζονται με ΣΕΚΕΕ θα εξορθολογιστεί και θα απλουστευθεί περαιτέρω. Αυτό είναι σημαντικό για να διασφαλιστεί η έγκαιρη υλοποίηση των εν λόγω επενδύσεων και η ολοκλήρωσή τους έως την προθεσμία που καθορίζεται στον κανονισμό για τη σύσταση του ΜΑΑ, δηλαδή τις 31 Αυγούστου 2026. Η έγκαιρη και επιτυχής υλοποίηση των εν λόγω εμβληματικών έργων θα είναι καίριας σημασίας για τη συμβολή του ΜΑΑ στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και για τη συνολική επιτυχία του.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ και το σχετικό υπόδειγμα, τα κράτη μέλη καλούνται να διευκρινίζουν στα τροποποιημένα ΣΑΑ, για κάθε νέα ή αναθεωρημένη μεταρρύθμιση και επένδυση, αν θεωρούν ότι απαιτείται κοινοποίηση κρατικής ενίσχυσης για το μέτρο και, εάν ναι, να παρέχουν ένδειξη του χρονοδιαγράμματος της προκαταρκτικής κοινοποίησης και της κοινοποίησης. Εάν το κράτος μέλος θεωρεί ότι δεν απαιτείται κοινοποίηση για το μέτρο, θα πρέπει να περιλαμβάνει αναφορά στην υφιστάμενη απόφαση έγκρισης κρατικής ενίσχυσης ή στις διατάξεις του ΓΚΑΚ ή άλλων κανονισμών απαλλαγής κατά κατηγορία που θεωρείται ότι ισχύουν για το μέτρο, με τις σχετικές αιτιολογήσεις, ή περιγραφή των λόγων για τους οποίους το μέτρο δεν χαρακτηρίζεται ως κρατική ενίσχυση. Κατά την πρόβλεψη του χρονοδιαγράμματος για την επίτευξη των σχετικών οροσήμων και ποσοτικών στόχων, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι η Επιτροπή έχει στη διάθεσή της επαρκή χρόνο για την εκκαθάριση κάθε κρατικής ενίσχυσης που ενδέχεται να υπάρχει στα σχετικά επενδυτικά μέτρα και για την οποία απαιτείται κοινοποίηση κρατικής ενίσχυσης. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να παρέχει προκαταρκτική καθοδήγηση στα κράτη μέλη σχετικά με τη συμμόρφωση κάθε επένδυσης που προβλέπεται στα οικεία τροποποιημένα ΣΑΑ με το κανονιστικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να κοινοποιούν το χρονοδιάγραμμα της (προκαταρκτικής) κοινοποίησης στην Επιτροπή, ώστε να διασφαλίζεται επαρκής δυνατότητα πρόβλεψης.

Με βάση την πείρα σε μέτρα που έχουν συμπεριληφθεί στα ΣΑΑ και έχουν εξεταστεί από την άποψη των κρατικών ενισχύσεων, η έγκαιρη επικοινωνία με τις υπηρεσίες της Επιτροπής κατά την κατάρτιση των ΣΑΑ είναι θεμελιώδους σημασίας για την ταχεία αξιολόγηση των κοινοποιούμενων μέτρων από άποψη κρατικών ενισχύσεων. Τα κράτη μέλη καλούνται να συμμετάσχουν σε συζητήσεις με τις υπηρεσίες της Επιτροπής ώστε να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες που παρέχουν τα διάφορα πλαίσια κρατικών ενισχύσεων, προκειμένου να σχεδιάζουν μέτρα σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες.

Ενισχύσεις για τη μείωση των καθημερινών δαπανών επιχειρήσεων επιτρέπονται μόνο σε περιορισμένες περιπτώσεις και υπό αυστηρούς όρους. Τα κράτη μέλη που εξετάζουν το ενδεχόμενο λήψης μέτρου που περιλαμβάνει αυτό το είδος ενίσχυσης θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι πληρούνται οι ισχύουσες προϋποθέσεις που καθορίζονται στο σχετικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις.

Παρόλο που οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις ενδέχεται να εξελιχθούν έως το 2026, θα πρέπει να υπενθυμιστεί ότι, σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, το κρίσιμο χρονικό σημείο για την αξιολόγηση ενός μέτρου είναι ο χρόνος κατά τον οποίο χορηγείται η κρατική ενίσχυση, δηλαδή ο χρόνος κατά τον οποίο χορηγείται στον δικαιούχο νομικά εκτελεστό δικαίωμα λήψης της ενίσχυσης. Εφόσον το σχετικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις προβλέπει βάση συμβατότητας ενός μέτρου κατά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, το μέτρο μπορεί να εφαρμοστεί (η κρατική ενίσχυση μπορεί να καταβληθεί και οι επενδύσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν), ακόμη και αν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις αλλάξουν στη συνέχεια.

2. Περιγραφή των αλλαγών

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ και το σχετικό υπόδειγμα, η ενότητα αυτή θα πρέπει να είναι διαρθρωμένη ανά συνιστώσα. Η ενότητα θα πρέπει να παρέχεται μόνο για τις συνιστώσες στις οποίες πραγματοποιούνται αλλαγές. Δεν θα πρέπει να επαναλαμβάνει πληροφορίες που παρέχονται σε άλλες ενότητες, αλλά να αναφέρει ποιες αλλαγές πραγματοποιούνται σε σύγκριση με το προηγουμένως εγκεκριμένο ΣΑΑ (με ακριβείς αναφορές στις σχετικές ενότητες και μέτρα). Τα κράτη μέλη μπορούν να βασίζονται στις υφιστάμενες συνιστώσες για την προσθήκη περιορισμένου αριθμού μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων του ίδιου θέματος (π.χ. ένα νέο μέτρο ανακαίνισης κτιρίων μπορεί να προστεθεί σε υφιστάμενη συνιστώσα σχετικά με την ενεργειακή ανακαίνιση). Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να προσθέτουν εντελώς νέες συνιστώσες στην περίπτωση νέων επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων με διαφορετικές προτεραιότητες.

Περιγραφή των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων

Για κάθε συνιστώσα στην οποία υπάρχουν αλλαγές στα υποκείμενα μέτρα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναφέρουν ποιες επενδύσεις ή μεταρρυθμίσεις «προστίθενται», «καταργούνται» ή «τροποποιούνται» σε σύγκριση με τα προηγούμενα ΣΑΑ.

Χρήση χρηματοδοτικών μέσων και δημοσιονομικών εγγυήσεων

Μέτρα με τη μορφή χρηματοδοτικών μέσων και δημοσιονομικών εγγυήσεων μπορούν να αποτελούν ελκυστική λύση για την υλοποίηση των επενδύσεων που προβλέπονται στα ΣΑΑ για διάφορους λόγους:

—	Τα χρηματοδοτικά μέσα μπορούν να ενσωματώνουν την αποπληρωμή του κεφαλαίου που λαμβάνουν οι δικαιούχοι στο κράτος μέλος, περιορίζοντας έτσι τη δημιουργία δημόσιου χρέους μακροπρόθεσμα.

—

Πρέπει να παρέχουν δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των ροών, συμπεριλαμβανομένης της αποπληρωμής του κεφαλαίου, κατά περίπτωση (όπως για δανειακά κεφάλαια και προγράμματα ενίσχυσης ιδίων κεφαλαίων), για τους ίδιους στόχους πολιτικής, μεταξύ άλλων μετά το 2026, και/ή για την αποπληρωμή των δανείων στο πλαίσιο του ΜΑΑ.

—	Μπορούν να χρησιμεύσουν για τη χρηματοδότηση πολλών μικρών επενδύσεων εντός ενός συνεκτικού πλαισίου, όπως δημόσιες εγγυήσεις και ευνοϊκά δάνεια για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, και να διευκολύνουν την προσέγγιση δυνητικών δικαιούχων μέσω αποκεντρωμένων δομών εταίρων.

—	Μπορούν να συμβάλουν στην αξιοποίηση πρόσθετων χρηματοδοτικών πόρων ή κοινών επενδύσεων, ειδικότερα από ιδιωτικές εταιρείες και ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Αντλώντας διδάγματα από την πείρα που αποκτήθηκε από τα υφιστάμενα ΣΑΑ, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να εξετάσουν τα ακόλουθα είδη χρηματοδοτικών μέσων:

—	μέσα εγγυήσεων και προτιμησιακά δάνεια για τη μείωση του κόστους των δανειακών κεφαλαίων για προγράμματα ανακαίνισης για σκοπούς ενεργειακής απόδοσης·

—	συμβάσεις δημόσιου–ιδιωτικού τομέα για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας·

—	αναχρηματοδότηση εταιρειών ενεργειακών υπηρεσιών για την απελευθέρωση βελτιώσεων της ενεργειακής απόδοσης στις διαδικασίες παραγωγής, σε κτίρια για χρήση εκτός κατοικίας και σε πολυκατοικίες·

—	επενδύσεις μετοχικού κεφαλαίου σε εταιρείες ή σε μετοχικά κεφάλαια που στηρίζουν την πράσινη μετάβαση (14).

Το παράρτημα I παρέχει περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τη χρήση των χρηματοδοτικών μέσων στο πλαίσιο του ΜΑΑ και τη δυνατότητα συνεισφοράς στις εγγυήσεις του InvestEU μέσω συνιστώσας που αφορά τα κράτη μέλη με βάση την πείρα που αποκτήθηκε κατά την κατάρτιση και την υλοποίηση των αρχικών ΣΑΑ.

Διαστάσεις σχετικές με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξηγούν σε ποιον βαθμό τα τροποποιημένα ΣΑΑ θα συμβάλουν στην πράσινη μετάβαση και στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ, καθώς και σε μια διαχρονική ψηφιακή μετάβαση και μια ισχυρή ψηφιακή ενιαία αγορά, ή στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που απορρέουν από αυτήν. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να περιλαμβάνονται μέτρα έρευνας και καινοτομίας με σχετικό χρονοδιάγραμμα. Οι δύο αυτές μεταβάσεις πρέπει να θεωρούνται αλληλοενισχυόμενες, σύμφωνα με την έννοια της διττής μετάβασης, και θα εξετάζονται ταυτόχρονα από την Επιτροπή.

Η πράσινη διάσταση των μέτρων του ΣΑΑ θα συνεχίσει να αξιολογείται τόσο στο πλαίσιο μιας ποιοτικής προσέγγισης (η σύνδεση μεταξύ των εν λόγω μέτρων και των ενεργειακών, κλιματικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει κάθε κράτος μέλος) όσο και στο πλαίσιο μιας ποσοτικής προσέγγισης (η συνολική συνεισφορά του τροποποιημένου ΣΑΑ —συμπεριλαμβανομένου του κεφαλαίου για το REPowerEU— στην επίτευξη κλιματικών στόχων καθώς και του κεφαλαίου για το REPowerEU μεμονωμένα πρέπει να αντιπροσωπεύουν αμφότερες τουλάχιστον το 37 % των συνολικών κονδυλίων του σχεδίου).

Τα κράτη μέλη καλούνται να εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίο το οικείο τροποποιημένο ΣΑΑ θα συμβάλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ που θεσπίζονται στο νομοθέτημα για το κλίμα και να λάβουν υπόψη τους κλιματικούς στόχους που συμφωνήθηκαν σε πολιτικό επίπεδο τον Δεκέμβριο του 2022 και τα άλλα μέρη της δέσμης μέτρων Fit for 55 που προτάθηκαν τον Ιούλιο και τον Δεκέμβριο του 2021. Η δέσμη μέτρων Fit for 55 καθορίζει νομοθετικές δράσεις για να καταστούν οι πολιτικές για το κλίμα, την ενέργεια, τη χρήση της γης, τις μεταφορές και τη φορολογία κατάλληλες για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, καθώς και για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, η οποία κατοχυρώνεται στο ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα.

Η ψηφιακή διάσταση των μέτρων των ΣΑΑ θα συνεχίσει επίσης να αξιολογείται τόσο βάσει ποιοτικής όσο και βάσει ποσοτικής προσέγγισης. Στις 9 Μαρτίου 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την ανακοίνωση με τίτλο «Ψηφιακή πυξίδα 2030: η ευρωπαϊκή οδός για την ψηφιακή δεκαετία», η οποία είναι δομημένη με άξονα τέσσερα βασικά σημεία: δεξιότητες, ασφαλείς και βιώσιμες ψηφιακές υποδομές, ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων και ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών. Καθορίζει φιλόδοξους ποσοτικούς στόχους σε επίπεδο ΕΕ για καθένα από αυτά τα σημεία, με ορίζοντα το 2030. Ακολούθησε πρόταση για απόφαση σχετικά με πρόγραμμα πολιτικής για το 2030 με τίτλο «Πορεία προς την ψηφιακή δεκαετία», η οποία άρχισε να ισχύει στις 9 Ιανουαρίου 2023. Το πρόγραμμα θα θεσπίσει μια δομή διακυβέρνησης στο πλαίσιο της οποίας τα κράτη μέλη και η Επιτροπή συνεργάζονται με δομημένο τρόπο για την επίτευξη των ποσοτικών στόχων και θα διευκολύνει την υλοποίηση πολυκρατικών έργων. Τα κράτη μέλη καλούνται να αναφέρουν τον τρόπο με τον οποίο τυχόν πρόσθετα ή τροποποιημένα μέτρα για την αντιμετώπιση της ψηφιακής μετάβασης ή προκλήσεων που απορρέουν από αυτήν θα συμβάλουν στην υλοποίηση των τεσσάρων βασικών σημείων και στην επίτευξη των ποσοτικών στόχων για το 2030.

Όσον αφορά την ποσοτική προσέγγιση, η συνολική συνεισφορά του τροποποιημένου ΣΑΑ στην επίτευξη ψηφιακών στόχων πρέπει να αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 20 % των συνολικών κονδυλίων του σχεδίου, με την εξαίρεση των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU.

Παρακολούθηση των κλιματικών δράσεων και ψηφιακή σήμανση

Ο κλιματικός στόχος του 37 % και ο ψηφιακός στόχος του 20 %, που ορίζονται στο άρθρο 19 παράγραφος 3 στοιχεία ε) και στ) του κανονισμού ΜΑΑ, παραμένουν υποχρεωτικοί σε περίπτωση αλλαγών στο ΣΑΑ, ανεξάρτητα από τους λόγους για τους οποίους πραγματοποιούνται οι εν λόγω αλλαγές (με την εξαίρεση του κόστους μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU και αφορούν την ψηφιακή σήμανση· τα μέτρα που περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του ψηφιακού στόχου). Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να λαμβάνουν υπόψη τη συνολική κατανομή του ΣΑΑ κατά την πραγματοποίηση αναθεωρήσεων στα οικεία ΣΑΑ, μεταξύ άλλων όταν η αναθεωρημένη χρηματοδοτική συνεισφορά έχει αυξηθεί ή μειωθεί.

Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξηγούν, για κάθε νέο ή τροποποιημένο μέτρο, τη συμβολή του στην επίτευξη των κλιματικών και ψηφιακών στόχων, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ. Νέα αξιολόγηση της σήμανσης για την επαλήθευση της συνεχούς επίτευξης των δύο στόχων θα είναι αναγκαία σε περίπτωση αλλαγής του συνολικού εκτιμώμενου κόστους του ΣΑΑ ή του κόστους οποιωνδήποτε μέτρων που φέρουν κλιματική ή ψηφιακή σήμανση. Αξιολόγηση σήμανσης θα πρέπει να διενεργείται επίσης σε περίπτωση αλλαγών στο αρχικό πεδίο εφαρμογής, τη φύση ή τον σχεδιασμό υφιστάμενων μέτρων.

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι και οι δύο ποσοτικοί στόχοι υπολογίζονται για το τροποποιημένο ΣΑΑ στο σύνολό του, αποτελούμενο τόσο από το προηγουμένως εγκεκριμένο ΣΑΑ όσο και από την προσθήκη, εξαιρουμένου του κόστους των μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU και αφορούν την ψηφιακή σήμανση. Οι συνεισφορές στην επίτευξη των κλιματικών και των ψηφιακών στόχων θα υπολογίζονται εκ νέου για το τροποποιημένο ΣΑΑ, με συνεκτίμηση των αλλαγών που επήλθαν στα μέτρα του ΣΑΑ και του προαναφερθέντος τροποποιημένου συνολικού εκτιμώμενου κόστους. Η συνεισφορά στην επίτευξη των κλιματικών στόχων θα συγκρίνεται με τη συνολική κατανομή του ΣΑΑ, συμπεριλαμβανομένου του κεφαλαίου για το REPowerEU. Ο κλιματικός στόχος θα υπολογίζεται επίσης χωριστά για το κεφάλαιο για το REPowerEU. Η συνεισφορά στην επίτευξη των ψηφιακών στόχων θα συγκρίνεται με τη συνολική κατανομή του ΣΑΑ, με την εξαίρεση των ποσών για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στο κεφάλαιο για το REPowerEU.

Με βάση την πείρα από τα 27 εγκεκριμένα σχέδια, για τα μέτρα που καλύπτουν πολλαπλούς τομείς, όπως στην περίπτωση των οριζόντιων μέτρων, είναι αναγκαίο να εφαρμοστεί η παρακολούθηση των κλιματικών δράσεων και η ψηφιακή σήμανση, κατά περίπτωση σε επίπεδο επιμέρους μέτρου (διακριτό μέρος ενός μέτρου το οποίο αφορά συγκεκριμένο πεδίο παρέμβασης) με τη χρήση διαφορετικών πεδίων παρέμβασης (σύμφωνα με τα παραρτήματα VI και VII του κανονισμού ΜΑΑ).

Επίσης, υπενθυμίζεται ότι το άρθρο 19 παράγραφος 3 στοιχεία ε) και στ) του κανονισμού ΜΑΑ και τα παραρτήματα VI και VII καθορίζουν τους εφαρμοστέους συντελεστές για τον υπολογισμό της στήριξης για την επίτευξη των κλιματικών και των ψηφιακών στόχων. Σύμφωνα με τις εν λόγω διατάξεις, οι συντελεστές για τη στήριξη των κλιματικών στόχων μπορούν να αυξηθούν (έως 3 % συνολικά για την κλιματική σήμανση), υπό την προϋπόθεση ότι συνοδεύονται από μέτρα που αυξάνουν τον αντίκτυπό τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αιτιολογούν επαρκώς τη χρήση τέτοιων διατάξεων, κατά περίπτωση.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να περιγράφουν τη συγκεκριμένη προσέγγιση που προτείνουν για τη σήμανση των εν λόγω μέτρων. Η Επιτροπή μπορεί να βοηθήσει τα κράτη μέλη να λάβουν παραδείγματα σχετικά με τον τρόπο σήμανσης παρόμοιων μέτρων στα ΣΑΑ που είχαν εγκριθεί προηγουμένως από το Συμβούλιο.

Μη πρόκληση σημαντικής βλάβης

Η τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» (ΕΕ C 58 της 18.2.2021, σ. 1), η οποία καθορίζει τις κατευθυντήριες αρχές και τις λεπτομέρειες για την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» στο πλαίσιο του ΜΑΑ, θα συνεχίσει να εφαρμόζεται πλήρως, με συνεκτίμηση των συγκεκριμένων χαρακτηριστικών του. Παρέχει επίσης έναν «κατάλογο σημείων ελέγχου» που πρέπει να χρησιμοποιείται στην αυτοαξιολόγηση ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης, ο οποίος πρέπει να περιλαμβάνεται στο τροποποιημένο ΣΑΑ για κάθε μέτρο. Στην παρούσα ενότητα συνοψίζονται τα βασικά στοιχεία των κατευθυντήριων γραμμών και εξηγείται η εφαρμογή τους για νέα ή αναθεωρημένα μέτρα. Παρέχονται επίσης περαιτέρω διευκρινίσεις με βάση την πείρα που αποκτήθηκε από τα προηγουμένως εγκεκριμένα ΣΑΑ.

Πώς θα πρέπει να εφαρμόζεται η αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» στο πλαίσιο των αναθεωρήσεων των ΣΑΑ

Τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλλουν αυτοαξιολόγηση ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης για κάθε νέο ή τροποποιημένο μέτρο που περιλαμβάνεται στο τροποποιημένο ΣΑΑ, εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες δεν εφαρμόζεται η αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» (βλ. επίσης τμήμα 2.1 και παράρτημα I της τεχνικής καθοδήγησης σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης»). Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να υποβάλλουν, στο πλαίσιο της αυτοαξιολόγησης ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης, όποτε κρίνεται σκόπιμο και εφικτό, ποσοτική εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της μεταρρύθμισης ή της επένδυσης. Θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθες οριζόντιες παράμετροι (βλ. επίσης παράρτημα, όπου αναφέρονται πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο συμμόρφωσης με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης»):

—

Νέες διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις χαμηλού αντικτύπου: Οι αρχές του τμήματος 2.4, συμπεριλαμβανομένης της υποσημείωσης 25 της τεχνικής καθοδήγησης σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», εξακολουθούν να ισχύουν για την αξιολόγηση νέων ή αναθεωρημένων μέτρων. Η αξιολόγηση ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης για τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τις πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές λύσεις χαμηλού αντικτύπου που ήταν διαθέσιμες κατά τον χρόνο υποβολής του τροποποιημένου ΣΑΑ.

—

Μη αύξηση του περιβαλλοντικού αντικτύπου σε σύγκριση με το αρχικό μέτρο: Σε περίπτωση τροποποίησης υφιστάμενου μέτρου, η τροποποίηση δεν θα πρέπει να αυξάνει τον σχετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο του μέτρου σε σύγκριση με τον αντίκτυπο του αρχικού μέτρου. Αυτό θα πρέπει να αποδεικνύεται από το κράτος μέλος. Όταν υπάρχει αυξημένος αντίκτυπος, το κράτος μέλος θα πρέπει να αποδεικνύει ότι το μέτρο εξακολουθεί να συμμορφώνεται με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» παρά τον μεγαλύτερο περιβαλλοντικό αντίκτυπό του.

Πώς θα πρέπει τα κράτη μέλη να αποδεικνύουν στα οικεία ΣΑΑ ότι τα μέτρα συμμορφώνονται με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης»

Σε περίπτωση αλλαγών, θα μπορούσαν να προβλεφθούν δύο κύρια σενάρια με διαφορετικό αντίκτυπο στη διαδικασία αξιολόγησης ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης:

—

Θέσπιση νέου μέτρου: Εάν ένα κράτος μέλος επιλέξει να προσθέσει νέο μέτρο στο οικείο ΣΑΑ, θα πρέπει να ακολουθείται η ίδια διαδικασία όπως και για την αρχική υποβολή του ΣΑΑ. Το κράτος μέλος θα πρέπει να συμπληρώσει τον κατάλογο σημείων ελέγχου του παραρτήματος I της τεχνικής καθοδήγησης σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» προκειμένου να στηρίξει την ανάλυσή του σχετικά με το αν, καθώς και σε ποιον βαθμό, το νέο μέτρο έχει επιπτώσεις στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων.

—

Αλλαγή υφιστάμενου μέτρου: Τα κράτη μέλη ενδέχεται να επιθυμούν να αλλάξουν τον σχεδιασμό, τη φύση ή το πεδίο εφαρμογής ενός υφιστάμενου μέτρου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν την αντίστοιχη αξιολόγηση ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης, τροποποιώντας την ανάλογα ώστε να αποτυπώνονται οι αλλαγές στο μέτρο. Το κράτος μέλος θα πρέπει να αναφέρει το τμήμα του προηγουμένως εγκεκριμένου ΣΑΑ στο οποίο εμφανίζεται η αρχική αξιολόγηση ως προς τη μη πρόκληση σημαντικής βλάβης.

3. Ορόσημα, ποσοτικοί στόχοι και χρονοδιάγραμμα

Κατά την τροποποίηση των οικείων ΣΑΑ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι κάθε νέο ή τροποποιημένο μέτρο που λαμβάνει στήριξη στο πλαίσιο του ΜΑΑ συνοδεύεται από αντίστοιχο σύνολο οροσήμων και ποσοτικών στόχων. Όταν καθορίζουν νέα ορόσημα και ποσοτικούς στόχους ή όταν προτείνουν τροποποιήσεις σε υφιστάμενα ορόσημα και ποσοτικούς στόχους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να τηρούν τις αρχές που περιγράφονται στις κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ιδιαιτερότητα και την αρτιότητά τους.

Η πρόταση του κράτους μέλους για νέα ή τροποποιημένα ορόσημα ή ποσοτικούς στόχους προκύπτει αυστηρά από τη συμπερίληψη νέων ή τροποποιημένων μέτρων στο τροποποιημένο ΣΑΑ.

Δεδομένου ότι τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε διασυνοριακά ή πολυκρατικά έργα που υποστηρίζουν τους στόχους του REPowerEU, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να διασφαλίζεται ο ορθός σχεδιασμός των σχετικών οροσήμων και ποσοτικών στόχων. Αφενός, θα πρέπει να υπάρχει σαφής καταμερισμός των οροσήμων και των ποσοτικών στόχων μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών που συμμετέχουν σε τέτοια έργα, ώστε να αποφεύγονται οι αλληλεπικαλύψεις και οι καθυστερήσεις στην αξιολόγηση και την υλοποίηση. Η επιτυχής ολοκλήρωση ενός σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη από εκείνη άλλου κράτους μέλους. Αφετέρου, τα ορόσημα και οι ποσοτικοί στόχοι θα πρέπει να σχεδιάζονται με σωστά συντονισμένο τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται η ορθή αξιολόγηση των αναπόφευκτων αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των κρατών μελών και ο καθορισμός συνετών χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να βοηθήσει ομάδες κρατών μελών που συμμετέχουν σε διασυνοριακά ή πολυκρατικά έργα ώστε να διασφαλίσουν τον επαρκή σχεδιασμό των οροσήμων και των ποσοτικών στόχων τους.

Η περίοδος υλοποίησης ορισμένων εθνικών επενδύσεων με σκοπό την επίτευξη των στόχων του REPowerEU μπορεί να εκτείνεται πέραν του 2026. Στις εν λόγω περιπτώσεις, τα σχετικά ορόσημα και οι σχετικοί ποσοτικοί στόχοι που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU θα πρέπει να σχεδιάζονται με τρόπο ώστε να περιλαμβάνουν μόνο δράσεις που υποστηρίζονται από τον ΜΑΑ εντός του κύκλου ζωής του μηχανισμού, ενώ ο σχεδιασμός των μέτρων θα πρέπει να προσδιορίζει σαφώς ποια στάδια υλοποίησης θα υποστηριχθούν με εθνικά ή άλλα κονδύλια της ΕΕ μετά το 2026.

Εάν ένα κράτος μέλος προτείνει την τροποποίηση του οικείου ΣΑΑ βάσει του άρθρου 21, αλλαγές σε υφιστάμενα ορόσημα και ποσοτικούς στόχους μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο στον βαθμό που συνδέονται με τις αντικειμενικές περιστάσεις που παρουσιάζονται για την αιτιολόγηση της τροποποίησης. Όπως εξηγείται στο μέρος 1 του παρόντος εγγράφου κατευθυντήριων γραμμών, θα πρέπει να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των αντικειμενικών περιστάσεων και των προτεινόμενων αλλαγών.

Τα σφάλματα εκ παραδρομής που εντοπίζονται στην εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου μπορούν να επισημαίνονται στην Επιτροπή και το Συμβούλιο ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια της υλοποίησης των ΣΑΑ. Θα ληφθούν υπόψη στην πρόταση της Επιτροπής για νέα/τροποποιημένη εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου ή σε ειδικό διορθωτικό.

4. Χρηματοδότηση και κόστος

Νέα μέτρα: Τα κράτη μέλη παρέχουν το εκτιμώμενο συνολικό κόστος των νέων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που προτείνονται σε προσθήκη. Η υποχρέωση αυτή αφορά επίσης μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το REPowerEU.

Αναθεωρημένα μέτρα: Για κάθε αναθεωρημένο μέτρο, όταν οι αλλαγές επηρεάζουν τις εκτιμήσεις κόστους, το κράτος μέλος παρέχει επικαιροποιημένες εκτιμήσεις κόστους. Εάν η αλλαγή αφορά μόνο την κλίμακα του μέτρου, η αναθεώρηση του εκτιμώμενου κόστους θα πρέπει να πραγματοποιείται σε αναλογική βάση.

Μεθοδολογία: Κατά την κατάρτιση αυτών των εκτιμήσεων κόστους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθούν τις ειδικές οδηγίες που παρέχονται στις κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ. Κατά κανόνα, τα κράτη μέλη δεν αναμένεται να υποβάλλουν αναθεωρημένες εκτιμήσεις κόστους για μέτρα που δεν είναι ούτε νέα ούτε τροποποιημένα. Τα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλλουν επικύρωση των εκτιμήσεων κόστους από ανεξάρτητο δημόσιο φορέα, η οποία θα μπορούσε να συμβάλλει στην ενίσχυση της αξιοπιστίας των εκτιμήσεων.

5. Συμπληρωματικότητα και υλοποίηση των ΣΑΑ

Συνέπεια με άλλες πρωτοβουλίες

Σύμφωνα με το άρθρο 17 του κανονισμού ΜΑΑ, όλα τα ΣΑΑ, συμπεριλαμβανομένων των προσθηκών, συνάδουν με τις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις, καθώς και με τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων, στα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) και στις επικαιροποιήσεις τους βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999, στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης που παρέχονται σύμφωνα με τον κανονισμό για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, στα σχέδια υλοποίησης των εγγυήσεων για τη νεολαία, στις συμφωνίες εταιρικής σχέσης και στα επιχειρησιακά προγράμματα.

—	Για λόγους συνέπειας με τις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις και τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων, ανατρέξτε στην ενότητα του παρόντος εγγράφου κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.

—	Οι προσθήκες θα πρέπει επίσης να συνάδουν με τις δραστηριότητες για την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας που θα έχουν προβλεφθεί στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης.

—

Τέλος, οι προσθήκες θα πρέπει να συνάδουν με τις συμφωνίες εταιρικής σχέσης και τα επιχειρησιακά προγράμματα που θα έχουν εγκριθεί σύμφωνα με τον ΚΚΔ για την περίοδο 2021-2027 μετά την έγκριση των αρχικών ΣΑΑ. Δεδομένου ότι όλα τα κράτη μέλη έχουν εγκρίνει τις οικείες συμφωνίες εταιρικής σχέσης και σχεδόν όλα τα προγράμματα στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, θα πρέπει να εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίο τα νέα ή τροποποιημένα μέτρα του ΣΑΑ είναι συμπληρωματικά προς την υλοποίηση των προγραμμάτων βάσει του ΚΚΔ 2021-2027 (15).

Συμπληρωματικότητα της χρηματοδότησης και αποφυγή της διπλής χρηματοδότησης

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκρινίζουν στο τροποποιημένο ΣΑΑ αν έχουν αλλάξει οι λεπτομέρειες που έχουν καθοριστεί για τη διασφάλιση της συμπληρωματικότητας της χρηματοδότησης και της συμμόρφωσης με το άρθρο 9 του κανονισμού ΜΑΑ. Στο πλαίσιο αυτό, οι κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ εξακολουθούν να εφαρμόζονται πλήρως.

Εφαρμογή

Το πλαίσιο εφαρμογής αξιολογήθηκε ως μέρος των αρχικών ΣΑΑ και θεωρείται ότι τα κράτη μέλη θα συνεχίσουν να βασίζονται στις ίδιες ρυθμίσεις για την εφαρμογή των οικείων τροποποιημένων ΣΑΑ. Ωστόσο, θα πρέπει να εξηγούνται τυχόν προτεινόμενες αλλαγές στο πλαίσιο εφαρμογής.

Σε περίπτωση που τα κράτη μέλη έχουν αντιμετωπίσει μέχρι στιγμής δυσκολίες στην εφαρμογή των οικείων ΣΑΑ (για παράδειγμα, λόγω έλλειψης διοικητικής ικανότητας, μη ανεπτυγμένου συστήματος ΤΠ ή ανεπαρκώς σαφούς εντολής για τις αρμόδιες αρχές), ενθαρρύνονται να εξετάζουν εκ νέου προληπτικά τις υφιστάμενες ρυθμίσεις τους ώστε να τις καταστήσουν αποδοτικότερες. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να συζητήσουν με την Επιτροπή την πείρα που έχουν αποκτήσει μέχρι στιγμής, προκειμένου να προσδιοριστεί αν οποιεσδήποτε αλλαγές στο πλαίσιο εφαρμογής μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων.

Όταν ένα κράτος μέλος τροποποιεί το οικείο ΣΑΑ προκειμένου να επωφεληθεί από μεγαλύτερη χρηματοδοτική συνεισφορά ή από δάνειο, θα πρέπει να αποδεικνύει ότι οι αρχές που είναι επιφορτισμένες με τον συντονισμό και την εφαρμογή του σχεδίου διαθέτουν επαρκή διοικητική ικανότητα και την κατάλληλη εντολή. Γενικότερα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι διαθέτουν επαρκή διοικητική ικανότητα να υλοποιήσουν επενδύσεις στο πλαίσιο του ΣΑΑ και, ως εκ τούτου, έχουν τη δυνατότητα να συμπεριλάβουν στην κοστολόγηση των αντίστοιχων επενδύσεων ή μεταρρυθμίσεων περιορισμένες διοικητικές δαπάνες προσωρινού χαρακτήρα, εφόσον οι εν λόγω δαπάνες σχετίζονται με την υλοποίηση της συγκεκριμένης επένδυσης ή μεταρρύθμισης.

Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αξιοποιήσουν το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης (TSI) για την υλοποίηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU, όπως εξηγείται στις κατευθυντήριες γραμμές του 2021 σχετικά με τα ΣΑΑ. Τα κράτη μέλη καλούνται να αναφέρουν αν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν το άρθρο 7 παράγραφος 2 του κανονισμού ΜΑΑ στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης ή επένδυσης την οποία θα αφορά η τεχνική υποστήριξη. Όταν ένα κράτος μέλος έχει ζητήσει ή προτίθεται να ζητήσει οριζόντια υποστήριξη βάσει του μέσου τεχνικής υποστήριξης σε σχέση με την υλοποίηση του ΣΑΑ, π.χ. για μέτρα επικοινωνίας, καλείται να περιλαμβάνει σχετική αναφορά σε αυτό το τμήμα.

Διαδικασία διαβούλευσης

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν περίληψη της διαδικασίας διαβούλευσης που διενεργήθηκε σύμφωνα με τα οικεία εθνικά νομικά πλαίσια και είχε ως αποτέλεσμα την υποβολή του τροποποιημένου ΣΑΑ / της προσθήκης. Η διαδικασία διαβούλευσης θα πρέπει να είναι ανάλογη του μεγέθους των αλλαγών που πραγματοποιούνται στα ΣΑΑ. Για παράδειγμα, τροποποιήσεις που αντικατοπτρίζουν μια ελαφρώς τροποποιημένη χρηματοδοτική κατανομή δεν απαιτούν το ίδιο είδος διαδικασίας διαβούλευσης με τροποποιήσεις για την υποβολή αιτήματος για δάνειο μεγάλου ύψους. Καθώς η έκταση των διαβουλεύσεων κατά την κατάρτιση των αρχικών ΣΑΑ διέφερε, δεδομένης ειδικότερα της κατάστασης έκτακτης ανάγκης λόγω της COVID-19, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να ενισχύσουν γενικά τη διαδικασία αυτή σε περίπτωση τροποποίησης των οικείων ΣΑΑ. Θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των κοινωνικών εταίρων, των μη κυβερνητικών οργανώσεων και, κατά περίπτωση, των ενδιαφερόμενων μερών από τον γεωργικό τομέα, συμμετέχουν στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση τυχόν νέων ή αναθεωρημένων μέτρων, σύμφωνα με τα οικεία εθνικά νομικά πλαίσια, με έγκαιρο και ουσιαστικό τρόπο.

Για την εφαρμογή σχετικών μέτρων, μπορεί να είναι σκόπιμο τα κράτη μέλη να συμπεριλαμβάνουν όρους που συνδέονται με περιφερειακά ή τοπικά ζητήματα σε ορόσημα ή ποσοτικούς στόχους που έχουν γεωγραφική διάσταση (για παράδειγμα, με την προσθήκη ειδικών όρων που συνδέονται με τη διαβούλευση με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές). Μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν παρόμοιους όρους για τη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και, κατά περίπτωση, με τα ενδιαφερόμενα μέρη από τον γεωργικό τομέα που συνδέεται με την υλοποίηση σχετικών μεταρρυθμίσεων ή επενδύσεων.

Επίσης, το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο θα αποτελέσει σημαντικό πλαίσιο για να συζητηθεί με τα ενδιαφερόμενα μέρη η πρόοδος όσον αφορά την υλοποίηση των ΣΑΑ, σύμφωνα με τις πρακτικές και τις παραδόσεις κάθε κράτους μέλους. Επιπρόσθετα, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν τα οικεία εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων για να περιγράψουν τις διαβουλεύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής και για να περιγράψουν συνοπτικά τις διαβουλεύσεις που προβλέπονται για το μέλλον. Η υλοποίηση των ΣΑΑ θα είναι επιτυχής μόνο με ισχυρή ανάληψη ευθύνης σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, καθώς και με τη στήριξη των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών.

Οι συνήθεις απαιτήσεις διαβούλευσης, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης υποβολής σύνοψης στην οποία περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο αντικατοπτρίζονται οι παρατηρήσεις των ενδιαφερόμενων μερών, θα ισχύουν και για την κατάρτιση του κεφαλαίου για το REPowerEU. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρουσιάσουν στις συνόψεις τους τον τρόπο με τον οποίο το αποτέλεσμα της διαβούλευσης αποτυπώθηκε στα οικεία κεφάλαια για το REPowerEU. Θα πρέπει να υπάρχει περιγραφή της διαδικασίας διαβούλευσης, συμπεριλαμβανομένων των κύριων χαρακτηριστικών της, των τύπων των ενδιαφερόμενων μερών και των κύριων παρατηρήσεων που ελήφθησαν. Στη συνέχεια, θα πρέπει να παρέχεται περιγραφή του τρόπου με τον οποίο ο σχεδιασμός των μέτρων στο πλαίσιο του REPowerEU έλαβε υπόψη τις παρατηρήσεις που ελήφθησαν, καθώς και ένδειξη του τρόπου με τον οποίο αυτές θα συνεχίσουν να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διάρκεια της υλοποίησης.

Θα είναι σημαντικό να υπάρχει ευρεία προσέγγιση διαβούλευσης, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των ενδιαφερόμενων μερών που διαθέτουν σχετική εμπειρογνωσία σε θέματα REPowerEU. Η διάρκεια της διαδικασίας διαβούλευσης θα πρέπει να είναι ανάλογη του επείγοντος χαρακτήρα της υποβολής κεφαλαίων για το REPowerEU.

Δεν χρειάζεται να διεξάγεται πρόσθετη δημόσια διαβούλευση σε περιπτώσεις που τα μέτρα κλιμάκωσης των κρατών μελών και η ουσία των μέτρων παραμένουν ίδια ή όταν μετακινούνται υφιστάμενα μέτρα στο κεφάλαιο για το REPowerEU λόγω της μειωμένης μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς των κρατών μελών.

Δικλίδες ελέγχου και έλεγχοι

Τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση της πλήρους συμμόρφωσης των ΣΑΑ με το άρθρο 22 του κανονισμού ΜΑΑ. Στο πλαίσιο αυτό και υπό το πρίσμα των αλλαγών που προκύπτουν από την αναθεώρηση ενός ΣΑΑ, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να αιτιολογούν με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο εξακολουθούν να είναι κατάλληλες οι δομές ελέγχου που έχουν θεσπιστεί και, κατά περίπτωση, τον τρόπο με τον οποίο αυτές θα ενισχυθούν ώστε να διασφαλιστούν κατάλληλοι πόροι και δομές. Οι βασικές απαιτήσεις για τα συστήματα ελέγχου του κράτους μέλους περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι της χρηματοδοτικής και δανειακής σύμβασης που υπογράφεται μεταξύ της Επιτροπής και του κράτους μέλους. Ειδικότερα, στην περίπτωση που το τροποποιημένο ΣΑΑ περιλαμβάνει νέα ή αναθεωρημένα μέτρα, το κράτος μέλος θα πρέπει να εξηγεί και να αποδεικνύει ότι οι δομές ελέγχου εξακολουθούν να είναι επαρκείς ή, κατά περίπτωση, πώς θα ενισχυθεί η ικανότητά τους, συμπεριλαμβανομένης της στελέχωσης και των διαδικασιών, αναλογικά προς την αύξηση του μεγέθους του ΣΑΑ.

Όταν η προσθήκη δεν αυξάνει σημαντικά τη χρηματοδοτική συνεισφορά, αλλά επιφέρει, ωστόσο, αλλαγές σε σύγκριση με το αρχικό ΣΑΑ, τα κράτη μέλη καλούνται να υποβάλλουν επικαιροποιημένη εξήγηση των ρυθμίσεων και των συστημάτων ελέγχων, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος αποθετηρίου για τα δεδομένα των τελικών αποδεκτών.

Επικοινωνία

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να εφαρμόζουν την οικεία στρατηγική επικοινωνίας, επικαιροποιώντας την, εάν είναι αναγκαίο για να συμπεριληφθούν οι νέες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, προκειμένου να διασφαλίζεται η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την ενωσιακή χρηματοδότηση, σύμφωνα με το άρθρο 34 του κανονισμού ΜΑΑ και το άρθρο 10 των συμφωνιών χρηματοδότησης. Κατά την υποβολή τροποποιημένων ΣΑΑ, τα κράτη μέλη καλούνται να περιγράφουν τα μέτρα που έχουν λάβει για την εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων, ώστε να διευκολύνεται η παρακολούθηση από την Επιτροπή της συμμόρφωσης με τις προαναφερθείσες διατάξεις.

Οι εκστρατείες επικοινωνίας θα πρέπει να εστιάζουν στην ευαισθητοποίηση σχετικά με βασικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις ως μέρος μιας ευρωπαϊκής απάντησης, κυρίως στο πλαίσιο του REPowerEU· και στη βελτίωση των γνώσεων που έχει το ευρύ κοινό σχετικά με τα ΣΑΑ και τον σκοπό τους. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να επικεντρώνουν τις επικοινωνιακές δραστηριότητές τους για τον ΜΑΑ στα εξής:

—	να εξηγήσουν και να υπενθυμίσουν τους στόχους του ΣΑΑ και τα οφέλη του για το κράτος μέλος·

—	να παρουσιάσουν τους λόγους για τους οποίους οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις είναι επωφελείς για την κοινωνία, την ανάκαμψη της Ευρώπης, την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, καθώς και την ενεργειακή ασφάλεια, με πρακτικά στοιχεία·

—	να διασφαλίσουν ότι η υψηλού επιπέδου πολιτική έγκριση του ΣΑΑ είναι επαρκώς προβεβλημένη·

—	να επικοινωνήσουν σχετικά με έργα που αποτελούν ορόσημα και να αποδώσουν την υλοποίησή τους στον ΜΑΑ·

—	να ενθαρρύνουν δυνητικούς δικαιούχους να υποβάλουν αίτηση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του ΣΑΑ·

—	να αναδείξουν τη συνολική πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση τόσο των μεταρρυθμίσεων όσο και των επενδύσεων, κυρίως στο πλαίσιο του REPowerEU, μεταξύ άλλων σε τακτικές επαφές με τους κοινωνικούς εταίρους, τις επηρεαζόμενες κοινότητες και την κοινωνία των πολιτών γενικότερα.

Η Επιτροπή είναι επίσης διαθέσιμη μέσω του δικτύου Inform EU να συνδράμει τα κράτη μέλη στην υλοποίηση των οικείων εθνικών στρατηγικών επικοινωνίας, μεταξύ άλλων για τα τροποποιημένα ΣΑΑ.

Διαφάνεια σχετικά με τους τελικούς αποδέκτες

Η διαφάνεια σχετικά με τη χρήση των κονδυλίων του ΜΑΑ έχει αυξηθεί μέσω της ένταξης νέας υποχρέωσης διαφάνειας στον κανονισμό REPowerEU. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν μια δημόσια διαθέσιμη και εύχρηστη πύλη στην οποία θα δημοσιεύουν στοιχεία σχετικά με τους 100 τελικούς αποδέκτες που λαμβάνουν το υψηλότερο ποσό χρηματοδότησης για την εφαρμογή μέτρων στο πλαίσιο του ΜΑΑ.

Ως τελικός αποδέκτης θα πρέπει να νοείται η τελευταία οντότητα που λαμβάνει κονδύλια και δεν είναι εργολάβος ή υπεργολάβος. Ο ορισμός αυτός διακρίνει τους τελικούς αποδέκτες από τους δικαιούχους, οι οποίοι, στο πλαίσιο της ρύθμισης άμεσης διαχείρισης του μηχανισμού, είναι τα κράτη μέλη.

Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν την επωνυμία του τελικού αποδέκτη, συμπεριλαμβανομένου του ονόματος και του επωνύμου εάν ο τελικός αποδέκτης είναι φυσικό πρόσωπο, το ποσό των κονδυλίων που ελήφθησαν, καθώς και το σχετικό μέτρο ή τα σχετικά μέτρα στο πλαίσιο του ΜΑΑ για τα οποία έχει ληφθεί η χρηματοδότηση. Για τους σκοπούς του προσδιορισμού των 100 μεγαλύτερων αποδεκτών, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνο τα κονδύλια του ΜΑΑ, καθώς ορισμένες επενδύσεις μπορούν επίσης να χρηματοδοτούνται εν μέρει μέσω άλλης δημόσιας χρηματοδότησης.

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αναλογικότητα και ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής, όταν οι τελικοί αποδέκτες είναι φυσικά πρόσωπα, οποιαδήποτε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να διαγράφονται δύο έτη μετά το τέλος του οικονομικού έτους κατά το οποίο καταβλήθηκε στον εν λόγω τελικό αποδέκτη η τελευταία χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ΜΑΑ. Ομοίως, κατ’ αναλογία, έχουν καταστεί εφαρμοστέες στον ΜΑΑ ορισμένες εξαιρέσεις από την υποχρέωση δημοσίευσης δεδομένων, οι οποίες προβλέπονται στο άρθρο 38 παράγραφος 3 του δημοσιονομικού κανονισμού. Πρόκειται για τις ακόλουθες περιπτώσεις:

—	στήριξη για εκπαίδευση που καταβάλλεται σε φυσικά πρόσωπα και άλλη άμεση στήριξη η οποία καταβάλλεται σε φυσικά πρόσωπα που τη χρειάζονται επιτακτικά [άρθρο 191 παράγραφος 4 στοιχείο β) του δημοσιονομικού κανονισμού]·

—

συμβάσεις πολύ χαμηλής αξίας οι οποίες ανατίθενται σε εμπειρογνώμονες που επιλέγονται βάσει της επαγγελματικής τους ικανότητας (άρθρο 237 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού), καθώς και συμβάσεις πολύ χαμηλής αξίας κάτω των 15 000 EUR (το ποσό που αναφέρεται στο σημείο 14.4 του παραρτήματος I του δημοσιονομικού κανονισμού)·

—	χρηματοδοτική στήριξη που παρέχεται μέσω χρηματοδοτικών μέσων για ποσό κάτω των 500 000 EUR·

—	περιπτώσεις στις οποίες η αποκάλυψη των εν λόγω δεδομένων θα έθετε σε κίνδυνο τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των οικείων προσώπων ή οντοτήτων, όπως κατοχυρώνονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή εάν θα έθιγε τα εμπορικά συμφέροντα των αποδεκτών.

Δεδομένων των εμπλεκόμενων ποσών στο πλαίσιο του ΜΑΑ, είναι απίθανο οι εξαιρέσεις που ορίζονται στις τρεις πρώτες περιπτώσεις να ισχύουν για τους 100 μεγαλύτερους αποδέκτες. Επίσης, η τέταρτη εξαίρεση δεν αναμένεται να εφαρμόζεται ευρέως. Δεδομένου ότι η δημοσίευση στοιχείων αφορά μόνο αποδέκτες μεγάλης κλίμακας, οι περισσότεροι από τους οποίους αναμένεται να είναι νομικά πρόσωπα, τυχόν ανησυχίες σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής που αφορούν φυσικά πρόσωπα θα πρέπει να σταθμίζονται έναντι της ανάγκης για διαφάνεια όσον αφορά τη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ. Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αναφορά στο άρθρο 38 παράγραφος 3 του δημοσιονομικού κανονισμού θα αντικατοπτρίζει οποιαδήποτε μελλοντική τροποποίηση της εν λόγω διάταξης.

Εκτός από τη δημοσίευση των εν λόγω στοιχείων στις διαδικτυακές πύλες των κρατών μελών, η Επιτροπή θα συγκεντρώσει τα εν λόγω στοιχεία μαζί με τους συνδέσμους προς τις διαδικτυακές πύλες των κρατών μελών στον πίνακα αποτελεσμάτων για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να επικαιροποιούνται δύο φορές ετησίως και η Επιτροπή θα επιδιώξει να ευθυγραμμίσει το χρονοδιάγραμμα των επικαιροποιήσεων με την υφιστάμενη διαδικασία υποβολής των εξαμηνιαίων εκθέσεων του Απριλίου και του Οκτωβρίου. Η πρώτη διαδικασία συλλογής πληροφοριών θα πραγματοποιηθεί παράλληλα με την υποβολή της εξαμηνιαίας έκθεσης του Απριλίου του 2023. Η Επιτροπή θα δημοσιεύσει επίσης διαδραστικό χάρτη στον οποίο θα παρουσιάζονται τα διάφορα μέτρα και η τοποθεσία υλοποίησής τους στα κράτη μέλη.

(1) Κανονισμός (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Φεβρουαρίου 2021, για τη θέσπιση του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΕΕ L 57 της 18.2.2021, σ. 17).

(2) Βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας για την εποχή των μηδενικών καθαρών εκπομπών της 1ης Φεβρουαρίου 2023 [COM(2023) 62] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX %3A52023DC0062

(3) https://commission.europa.eu/system/files/2021-01/document_travail_service_part1_v2_en.pdf

(4) Σύμφωνα με το άρθρο 26α παράγραφος 1 του ΚΚΔ, τα κράτη μέλη που υποβάλλουν κεφάλαιο για το REPowerEU μπορούν να ζητήσουν να συμπεριληφθεί έως και το 7,5 % των αρχικών εθνικών κονδυλίων τους βάσει του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ + και του Ταμείου Συνοχής, σε προτεραιότητες που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU, όπως ορίζονται στο άρθρο 21γ του κανονισμού ΜΑΑ, υπό την προϋπόθεση ότι η εν λόγω στήριξη συμβάλλει στην επίτευξη των ειδικών στόχων του οικείου Ταμείου, όπως ορίζονται στους ειδικούς κανονισμούς για κάθε Ταμείο. Ωστόσο, το 7,5 % των εθνικών κονδυλίων βάσει του ΚΚΔ που χρησιμοποιείται για επενδύσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του REPowerEU δεν αποτελεί μέρος των κεφαλαίων για το REPowerEU, ούτε των ΣΑΑ.

(*1) Με βάση τα κονδύλια για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο +, μετά τις μεταφορές που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο των εγκρίσεων των συμφωνιών εταιρικής σχέσης.

(5) ΑΕΕ του 2019, τελευταία ενημέρωση: Μάιος 2020, σύμφωνα με την αιτιολογική σκέψη 48 και το παράρτημα I του κανονισμού ΜΑΑ.

(6) Σημείωμα της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 30ής Ιουνίου 2022, με τίτλο «ΜΑΑ:επικαιροποίηση της μέγιστης χρηματοδοτικής συνεισφοράς».

(7) Τα παραδείγματα αυτά είναι αμιγώς ενδεικτικά και ουδόλως προδικάζουν την αξιολόγηση της Επιτροπής όσον αφορά τη αιτιολόγηση που προβάλλει το κράτος μέλος.

(8) Ως ανανεώσιμο υδρογόνο νοείται το υδρογόνο που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σύμφωνα με τις μεθοδολογίες που ορίζονται για τα υγρά και αέρια καύσιμα κίνησης μη βιολογικής προέλευσης από ανανεώσιμες πηγές στην οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 και στις σχετικές εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις.

(9) Για το υδρογόνο από μη ορυκτές πηγές, ανατρέξτε στο προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό τη στήριξη της οικονομίας μετά την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας (2022/C 426/01) ως σημείο αναφοράς. Στο πλαίσιο του στόχου για την παραγωγή και τη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου και υδρογόνου από μη ορυκτές πηγές, δεν είναι δυνατή η παροχή στήριξης για υδρογόνο που παράγεται μέσω πυρόλυσης αερίου ή αναμόρφωσης μεθανίου με ατμό με δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα.

(10) Για περαιτέρω παραδείγματα μέτρων, ανατρέξτε στην ανακοίνωση «Αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών της ενέργειας: μια εργαλειοθήκη για δράση και στήριξη» [COM(2021) 660 final].

(11) Για τη στήριξη εγκαταστάσεων που καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ, θα εφαρμόζονται τα κριτήρια που καθορίζονται στην τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» και στα παραρτήματα των εκτελεστικών αποφάσεων του Συμβουλίου.

(12) Στο πλαίσιο του τακτικού κύκλου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ειδικές ανά χώρα συστάσεις προτείνονται συνήθως από την Επιτροπή προς τα τέλη Μαΐου / τις αρχές Ιουνίου, εγκρίνονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και εκδίδονται τελικά από το Συμβούλιο στις αρχές Ιουλίου.

(13) SEC(2022) 70 final - SWD(2022) 19 final - SWD(2022) 20 final.

(14) Ιδίως για τις ΜΜΕ.

(15) Ανατρέξτε στο μέρος 1 σχετικά με τις λεπτομέρειες για την υποβολή αιτημάτων για μεταφορές κονδυλίων μεταξύ του ΜΑΑ και ταμείων της πολιτικής συνοχής.

Μέτρα που προστίθενται/κλιμακώνονται με επιχορηγήσεις (άρθρο 21α, άρθρο 21β παράγραφος 2, άρθρο 18 παράγραφος 2)
Ονομασία του μέτρου	(κατά περίπτωση): υφιστάμενος αριθμός αναφοράς της εκτελεστικής απόφασης του Συμβουλίου (3)	Εκτιμώμενο κόστος



Μέτρα που προστίθενται/κλιμακώνονται με δάνεια (άρθρο 14)
Ονομασία του μέτρου	(κατά περίπτωση): υφιστάμενος αριθμός αναφοράς της εκτελεστικής απόφασης του Συμβουλίου (4)	Εκτιμώμενο κόστος