ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 14.7.2023
COM(2023) 395 final
2023/0272(COD)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Μαΐου 2017, για τον υδράργυρο όσον αφορά τα οδοντιατρικά αμαλγάματα και άλλα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου που υπόκεινται σε περιορισμούς παραγωγής, εισαγωγής και εξαγωγής
(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)
{SEC(2023) 395 final} - {SWD(2023) 395 final} - {SWD(2023) 396 final} - {SWD(2023) 397 final}
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
·Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης
Ο υδράργυρος είναι ένα εξαιρετικά τοξικό στοιχείο και σημαντικός κίνδυνος για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Είναι μια ισχυρή νευροτοξίνη που προκαλεί μόνιμη βλάβη του εγκεφάλου και των νεφρών σε ενήλικες και επηρεάζει την εμβρυϊκή και πρώιμη παιδική ανάπτυξη. Ως εκ τούτου, ο υδράργυρος έχει ταξινομηθεί βάσει του ενωσιακού δικαίου ως τοξικός για την αναπαραγωγή, θανατηφόρος σε περίπτωση εισπνοής, στοιχείο που προκαλεί βλάβη σε όλα τα όργανα μέσω παρατεταμένης ή επανειλημμένης έκθεσης και πολύ τοξικός για τους υδρόβιους οργανισμούς με μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις.
Λαμβανομένου υπόψη του κινδύνου που ενέχει ο υδράργυρος τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον, η Επιτροπή ανέπτυξε το 2005 ειδική στρατηγική για τον υδράργυρο, όπως αναθεωρήθηκε το 2010, καλώντας την Ένωση να αντιμετωπίσει όλες τις πτυχές του υδραργύρου, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του σε προϊόντα. Συνεπώς, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξε στα εξής συμπεράσματα:
«Τα προϊόντα στα οποία έχει προστεθεί υδράργυρος θα πρέπει να εξαλειφθούν σταδιακά το ταχύτερο δυνατόν και ει δυνατόν εντελώς όπου υπάρχουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, με απώτερο στόχο τη σταδιακή εξάλειψη όλων των προϊόντων στα οποία έχει προστεθεί υδράργυρος, λαμβανομένων υπόψη των τεχνικών και οικονομικών περιστάσεων και των αναγκών της επιστημονικής έρευνας και ανάπτυξης.».
Η πρόταση εντάσσεται επίσης σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής, καθώς συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων και του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση (στο εξής: ZPAP) που εγκρίθηκε βάσει αυτού. Ειδικότερα, αποσκοπεί στην εκπλήρωση της δέσμευσης της Ένωσης να δώσει το παράδειγμα και να διασφαλίσει ότι τα επικίνδυνα χημικά προϊόντα που απαγορεύονται στην Ένωση δεν παράγονται για εξαγωγή σύμφωνα με την εμβληματική πρωτοβουλία 8 του ZPAP σχετικά με την ελαχιστοποίηση του εξωτερικού αποτυπώματος ρύπανσης της Ένωσης, μεταξύ άλλων με την τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας. Επιπλέον, η παρούσα πρωτοβουλία συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός νέου ενωσιακού πλαισίου όσον αφορά τα βιώσιμα προϊόντα, καθώς και στην υλοποίηση του θεματολογίου της ΕΕ για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, προωθώντας την αντικατάσταση των λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο με ενεργειακά αποδοτικότερες εναλλακτικές λύσεις φωτισμού, όπως λαμπτήρες διόδων φωτοεκπομπής (LED).
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/852 (στο εξής: κανονισμός για τον υδράργυρο) είναι η κύρια πράξη του ενωσιακού δικαίου που αφορά τον υδράργυρο και τις ενώσεις υδραργύρου (στο εξής: «υδράργυρος» ή «Hg»), η οποία καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο ζωής της εν λόγω ουσίας από την πρωτογενή εξόρυξη υδραργύρου έως την τελική διάθεση των αποβλήτων υδραργύρου και μεταφέρει στο ενωσιακό δίκαιο τη σύμβαση της Μιναμάτα για τον υδράργυρο (στο εξής: «σύμβαση της Μιναμάτα» ή «σύμβαση»), η οποία επικυρώθηκε από την Ένωση τον Μάιο του 2017 και από όλα τα κράτη μέλη. Μια βασική πτυχή που καλύπτεται από τον κανονισμό για τον υδράργυρο αφορά τη χρήση υδραργύρου σε προϊόντα με τη θέσπιση απαγορεύσεων όσον αφορά την παραγωγή, την εισαγωγή και την εξαγωγή σειράς προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, με αποτέλεσμα τη συμπλήρωση διατάξεων που έχουν θεσπιστεί σε άλλες πράξεις της Ένωσης και οι οποίες καθορίζουν περιορισμούς όσον αφορά τη διάθεση στην αγορά και την εισαγωγή προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου. Με σκοπό τη δημιουργία μιας Ευρώπης χωρίς υδράργυρο, η πρόταση αφορά τις τελευταίες σκόπιμες εναπομένουσες χρήσεις υδραργύρου σε προϊόντα στην Ένωση.
Σύμφωνα με τη ρήτρα επανεξέτασης που θεσπίζεται στο άρθρο 19 του κανονισμού για τον υδράργυρο, η Επιτροπή καλείται να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με το αποτέλεσμα της αξιολόγησής της όσον αφορά:
α)την εφικτότητα της σταδιακής πλήρους κατάργησης της χρήσης των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, κατά προτίμηση μέχρι το 2030 και την ανάγκη να ρυθμίσει η ΕΕ τις σχετικές εκπομπές υδραργύρου από αποτεφρωτήρια·
β)τα περιβαλλοντικά οφέλη και την εφικτότητα της απαγόρευσης της παραγωγής, της εισαγωγής και της εξαγωγής των εναπομεινάντων προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, η διάθεση των οποίων στην αγορά έχει ήδη απαγορευτεί ή θα απαγορευτεί σύντομα σύμφωνα με άλλες ενωσιακές πράξεις.
Η παράγραφος 3 του άρθρου 19 προβλέπει ότι η Επιτροπή υποβάλλει, εφόσον κρίνεται σκόπιμο, νομοθετική πρόταση με βάση την προαναφερθείσα αξιολόγηση.
Τον Αύγουστο του 2020 η Επιτροπή εξέδωσε την έκθεση επανεξέτασης σχετικά με τη σκοπιμότητα της σταδιακής κατάργησης της χρήσης υδραργύρου στα οδοντιατρικά αμαλγάματα και σε άλλα προϊόντα. Τόσο στην εν λόγω έκθεση όσο και στην επακόλουθη εκτίμηση των επιπτώσεων της Επιτροπής επισημάνθηκε η σκοπιμότητα της υποβολής νομοθετικής πρότασης για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και τον περιορισμό της παραγωγής και εξαγωγής ορισμένων λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο.
Τα οδοντιατρικά αμαλγάματα αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη εναπομένουσα σκόπιμη χρήση υδραργύρου στην Ένωση, η οποία εκτιμάται ότι ανερχόταν σε περίπου 40 τόνους το 2019. Το άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού για τον υδράργυρο προβλέπει ήδη μερική απαγόρευση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, απαγορεύοντας τη χρήση τους από την 1η Ιανουαρίου 2018 για την οδοντιατρική θεραπεία νεογιλών δοντιών και σε ευάλωτα μέλη του πληθυσμού (δηλαδή σε παιδιά ηλικίας κάτω των 15 ετών και εγκύους και θηλάζουσες γυναίκες), εκτός εάν ο οδοντίατρος το θεωρεί απολύτως απαραίτητο λόγω των ειδικών ιατρικών αναγκών του ασθενούς. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3, τα κράτη μέλη όφειλαν να καταρτίσουν, έως την 1η Ιουλίου 2019, εθνικό σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων.
Όσον αφορά τα άλλα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου, το άρθρο 5 απαγορεύει την παραγωγή, εισαγωγή και εξαγωγή των προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙ από τις ημερομηνίες σταδιακής κατάργησης που καθορίζονται στο εν λόγω παράρτημα (από τις 31 Δεκεμβρίου 2018 ή 2020), εκτός εάν θεωρούνται ουσιώδους σημασίας για τις ανάγκες της πολιτικής προστασίας και για στρατιωτικές χρήσεις ή εάν είναι προϊόντα που χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες της έρευνας, της βαθμονόμησης οργάνων μέτρησης, ή ως πρότυπα αναφοράς. Τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου που αναφέρονται στο παράρτημα ΙΙ είναι προϊόντα για τα οποία υπάρχουν τεχνικά και οικονομικά εφικτές εναλλακτικές λύσεις χωρίς την προσθήκη υδραργύρου. Στο παράρτημα ΙΙ απαριθμούνται επί του παρόντος οι ακόλουθοι έξι τύποι προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου:
·μπαταρίες και συσσωρευτές,
·ορισμένοι διακόπτες και ηλεκτρονόμοι,
·σειρά λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων συμπαγών λαμπτήρων φθορισμού (CFL) και γραμμικών λαμπτήρων φθορισμού (LFL) για σκοπούς γενικού φωτισμού, λαμπτήρων φθορισμού ψυχρής καθόδου και λαμπτήρων φθορισμού εξωτερικού ηλεκτροδίου (CCFL και EEFL, αντίστοιχα) για ηλεκτρονικές οθόνες και λαμπτήρων (ατμού) υδραργύρου υψηλής πίεσης (HPMV) για σκοπούς γενικού φωτισμού,
·καλλυντικά (εκτός από ορισμένα προϊόντα για τα μάτια),
·εντομοκτόνα, βιοκτόνα και τοπικά αντισηπτικά,
·ορισμένα μη ηλεκτρονικά όργανα μέτρησης (π.χ. θερμόμετρα, βαρόμετρα).
Κατά τον χρόνο έκδοσης του κανονισμού για τον υδράργυρο (Μάιος 2017), τα προαναφερθέντα προϊόντα με χρήση υδραργύρου που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II ήταν προϊόντα η διάθεση των οποίων στην αγορά και η εισαγωγή στην Ένωση είχαν ήδη απαγορευτεί σύμφωνα με άλλες πράξεις της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων της οδηγίας 2006/66/ΕΚ για τους συσσωρευτές, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH), του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1223/2009 για τα καλλυντικά προϊόντα και της οδηγίας 2011/65/ΕΕ για τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών σε ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό (στο εξής: οδηγία RoHS).
Ωστόσο, λαμβανομένης υπόψη της αυξανόμενης διαθεσιμότητας τεχνικά και οικονομικά εφικτών εναλλακτικών λύσεων χωρίς την προσθήκη υδραργύρου, επιβλήθηκαν στο μεταξύ νέοι περιορισμοί και σε άλλα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου όσον αφορά τη διάθεσή τους στην αγορά και την εισαγωγή τους βάσει της οδηγίας RoHS. Στο πλαίσιο αυτό, η συνεχιζόμενη παραγωγή και εξαγωγή των εν λόγω προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου αποτελεί σημαντική αιτία ρύπανσης από υδράργυρο, ιδίως σε τρίτες χώρες που συχνά δεν διαθέτουν πόρους για να εξασφαλίσουν την περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση των αποβλήτων και, ως εκ τούτου, τα προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ αυξάνουν την εθνική επιβάρυνση που συνεπάγονται τα επικίνδυνα προϊόντα, καθώς και τον κίνδυνο για τους τοπικούς εμπόρους λιανικής πώλησης, τους τελικούς χρήστες και τους κατοίκους. Το 2018 εξήχθησαν από την Ένωση 13-38 τόνοι υδραργύρου με τη μορφή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, καθώς και 0,5 τόνοι υδραργύρου σε λαμπτήρες (που ισοδυναμούν με 156 εκατομμύρια λαμπτήρες που περιέχουν υδράργυρο) το 2020.
Συνεπώς, η πρόταση αποσκοπεί στην εξασφάλιση συνοχής μεταξύ του κανονισμού για τον υδράργυρο και της οδηγίας RoHS, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην υλοποίηση των δεσμεύσεων της Ένωσης στο πλαίσιο της εμβληματικής πρωτοβουλίας 8 του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση με τη σταδιακή κατάργηση της παραγωγής και της εξαγωγής των ακόλουθων λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο:
–Το ισχύον παράρτημα II (μέρος Α) (καταχώριση 3) του κανονισμού για τον υδράργυρο απαγορεύει την παραγωγή, εισαγωγή και εξαγωγή των ακόλουθων CFL για σκοπούς γενικού φωτισμού: i) CFL.i ≤ 30 Watt με περιεκτικότητα σε Hg > 2,5 mg ανά καυστήρα λαμπτήρος και ii) CFL.ni ≤ 30 Watt με περιεκτικότητα σε Hg > 3,5 mg ανά καυστήρα λαμπτήρος.
Σε συνέχεια της έκδοσης της κατ’ εξουσιοδότηση οδηγίας (ΕΕ) 2022/276 της Επιτροπής για την τροποποίηση του παραρτήματος III [καταχωρίσεις 1, 1(α), 1(β), 1(γ), 1(δ) και 1(ε)] της οδηγίας RoHS, από τις 24 Φεβρουαρίου 2023, όλοι οι CFL για σκοπούς γενικού φωτισμού μπορούν να διατίθενται στην αγορά της Ένωσης και να εισάγονται μόνο εάν έχουν μηδενική περιεκτικότητα σε υδράργυρο.
–Το ισχύον παράρτημα II (μέρος A) [καταχώριση 4 στοιχείο α)] του κανονισμού για τον υδράργυρο απαγορεύει την παραγωγή, εισαγωγή και εξαγωγή τριφωσφορικών LFL για σκοπούς γενικού φωτισμού < 60 W με περιεκτικότητα σε Hg > 5 mg ανά καυστήρα λαμπτήρος.
Σε συνέχεια της έκδοσης της κατ’ εξουσιοδότηση οδηγίας (ΕΕ) 2022/284 της Επιτροπής για την τροποποίηση του παραρτήματος III [καταχώριση 2(α), 2(α)(1), 2(α)(2), 2(α)(3), 2(α)(4) και 2(α)(5)] της οδηγίας RoHS, από τις 24 Φεβρουαρίου 2023 ή τις 24 Αυγούστου 2023 όλοι οι τριφωσφορικοί LFL για σκοπούς γενικού φωτισμού μπορούν να διατίθενται στην αγορά της Ένωσης και να εισάγονται μόνο εάν έχουν μηδενική περιεκτικότητα σε υδράργυρο.
–Παρότι το ισχύον παράρτημα II του κανονισμού για τον υδράργυρο δεν καλύπτει τους μη γραμμικούς τριφωσφορικούς λαμπτήρες φθορισμού, η κατ’ εξουσιοδότηση οδηγία (ΕΕ) 2022/282 της Επιτροπής για την τροποποίηση του παραρτήματος III [καταχώριση 2(β)(3)] της οδηγίας RoHS επιτρέπει, από τις 24 Φεβρουαρίου 2025, τη διάθεση στην αγορά της ΕΕ και την εισαγωγή των εν λόγω λαμπτήρων μόνο εάν έχουν μηδενική περιεκτικότητα σε υδράργυρο.
–Το ισχύον παράρτημα II (μέρος Α) [καταχώριση 4, στοιχείο β)] του κανονισμού για τον υδράργυρο απαγορεύει την παραγωγή, εισαγωγή και εξαγωγή λαμπτήρων αλογονοφωσφορικών αλάτων (LFL) < 40 Watt με περιεκτικότητα σε Hg 10 > mg ανά καυστήρα λαμπτήρος.
Το παράρτημα III [καταχώριση 2(β)(1)] της οδηγίας RoHS επιτρέπει, από τις 13 Απριλίου 2012, τη διάθεση στην αγορά της Ένωσης και την εισαγωγή γραμμικών λαμπτήρων αλογονοφωσφορικών αλάτων με διάμετρο σωλήνα > 28 mm (π.χ. T10 και T12) μόνο εάν έχουν μηδενική περιεκτικότητα σε υδράργυρο.
–Παρότι το ισχύον παράρτημα II του κανονισμού για τον υδράργυρο δεν καλύπτει τους μη γραμμικούς λαμπτήρες φθορισμού αλογονοφωσφορικών αλάτων, το παράρτημα III [καταχώριση 2(β)(2)] της οδηγίας RoHS επιτρέπει, από τις 13 Απριλίου 2016, τη διάθεση στην αγορά της ΕΕ και την εισαγωγή μη γραμμικών λαμπτήρων αλογονοφωσφορικών αλάτων μόνο εάν έχουν μηδενική περιεκτικότητα σε υδράργυρο.
–Παρότι το ισχύον παράρτημα II του κανονισμού για τον υδράργυρο δεν καλύπτει τους λαμπτήρες (ατμού) νατρίου υψηλής πίεσης (HPS), η κατ’ εξουσιοδότηση οδηγία (ΕΕ) 2022/283 της Επιτροπής για την τροποποίηση του παραρτήματος III [καταχώριση 4(β)(I), καταχώριση 4(β)(II) και καταχώριση 4(β)(III)] της οδηγίας RoHS επιτρέπει, από τις 24 Φεβρουαρίου 2023, τη διάθεση στην αγορά της ΕΕ και την εισαγωγή HPS με βελτιωμένο δείκτη χρωματικής απόδοσης Ra > 60: P ≤ 155 W, > 60: 155 W P ≤ 405 W ή > 60: P > 405 W μόνο εάν έχουν μηδενική περιεκτικότητα σε υδράργυρο.
Επιπλέον, η πρόταση όχι μόνο αποσκοπεί στην εξασφάλιση συνοχής στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου για τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου, αλλά επιδιώκει επίσης την εφαρμογή της απόφασης MC-4/3 της σύμβασης της Μιναμάτα που εκδόθηκε από τα συμβαλλόμενα μέρη κατά την τέταρτη σύνοδο της διάσκεψης των συμβαλλόμενων μερών της εν λόγω σύμβασης τον Μάρτιο του 2022 (στο εξής: COP4), για την τροποποίηση, μεταξύ άλλων, του παραρτήματος A (μέρος I) της σύμβασης σχετικά με τον κατάλογο άλλων προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου που υπόκεινται σε απαγόρευση παραγωγής και διεθνούς εμπορίου.
Εκ των πραγμάτων, στο πλαίσιο της ευθυγράμμισης του παραρτήματος II του κανονισμού για τον υδράργυρο με την οδηγία RoHS, η παρούσα πρόταση περιλαμβάνει στον εν λόγω κανονισμό λαμπτήρες που καλύπτονται από την απόφαση MC-4/3 (παράγραφος 5), οι οποίοι θα εξεταστούν κατά την COP5 (Νοέμβριος 2023), κάτι που δίνει τη δυνατότητα στην Ένωση να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο σε μελλοντικές διεθνείς διαπραγματεύσεις. Αυτό αφορά τους ακόλουθους λαμπτήρες:
·LFL αλογονοφωσφορικών αλάτων > 40 Watt·
·LFL αλογονοφωσφορικών αλάτων ≤ 40 Watt με περιεκτικότητα σε Hg που δεν υπερβαίνει τα 10 mg ανά λαμπτήρα·
·τριφωσφορικοί LFL < 60 Watt με περιεκτικότητα σε Hg που δεν υπερβαίνει τα 5 mg ανά λαμπτήρα.
Παρότι, χάρη στην εντολή ευθυγράμμισης του παραρτήματος II του κανονισμού για τον υδράργυρο με την οδηγία RoHS, η παρούσα πρόταση καλύπτει, συνεπώς, τα τρία προαναφερθέντα σημεία ανεξάρτητα από την απόφαση MC-4/3 παράγραφος 5, η εν λόγω πρόταση παραμένει συναφής όσον αφορά τις ημερομηνίες σταδιακής κατάργησης. Κατά συνέπεια, η παρούσα πρωτοβουλία προτείνει τις πλέον φιλόδοξες ημερομηνίες σταδιακής κατάργησης που προβλέπονται στην παράγραφο 5 για τα εν λόγω προϊόντα και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, καταδεικνύει τη συνεχή φιλοδοξία της ΕΕ στο πλαίσιο της σύμβασης της Μιναμάτα, η οποία αντικατοπτρίζεται στην επίσημη πρόταση που υπέβαλε η Ένωση πριν από την COP4 και στη σχετική διαπραγματευτική εντολή που παρείχαν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή.
Επιπλέον, η παρούσα πρόταση συμπληρώνει την απόφαση MC-4/3 (παράγραφος 1) με την οποία προστέθηκαν οκτώ νέα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου στο παράρτημα Α (μέρος I) της σύμβασης της Μιναμάτα, συμπεριλαμβανομένων των CFLi για σκοπούς γενικού φωτισμού που είναι ≤ 30 Watt με περιεκτικότητα σε Hg που δεν υπερβαίνει τα 5 mg ανά καυστήρα λαμπτήρος. Τα προϊόντα αυτά θα απαγορευτεί να παράγονται, να εισάγονται και να εξάγονται από την 1η Ιανουαρίου 2026. Η απαγόρευση αυτή μεταφέρεται στο παράρτημα II (μέρος Α) του κανονισμού για τον υδράργυρο μέσω του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού της Επιτροπής που προτείνεται ταυτόχρονα. Η χρήση κατ’ εξουσιοδότηση πράξης αιτιολογείται σύμφωνα με το άρθρο 20 του κανονισμού για τον υδράργυρο.
Με βάση τα ανωτέρω, οι στόχοι της παρούσας πρότασης είναι οι εξής:
i)
επέκταση της απαγόρευσης της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων σε όλα τα μέλη του πληθυσμού
στην Ένωση, από την 1η Ιανουαρίου 2025 (σταδιακή πλήρης κατάργηση), με παράλληλη διασφάλιση του δικαιώματος
των οδοντιάτρων να συνεχίσουν να τα χρησιμοποιούν όταν κρίνεται απολύτως αναγκαίο για την αντιμετώπιση
ειδικών ιατρικών αναγκών του ασθενούς (π.χ. αλλεργίες, προβλήματα με τον έλεγχο της υγρασίας κ.λπ.)·
ii)
απαγόρευση της παραγωγής στην Ένωση και της εξαγωγής οδοντιατρικών αμαλγαμάτων
από την 1η Ιανουαρίου 2025·
iii)
υπαγωγή των ακόλουθων έξι πρόσθετων προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου σε απαγόρευση παραγωγής, εισαγωγής και εξαγωγής με την προσθήκη τους στο παράρτημα ΙΙ:
·CFL για σκοπούς γενικού φωτισμού, που δεν καλύπτονται ακόμη από το παράρτημα II ούτε από την ταυτόχρονη τροποποίηση του παραρτήματος II που προκύπτει από την προαναφερθείσα κατ’ εξουσιοδότηση πράξη·
·τριφωσφορικά LFL για σκοπούς γενικού φωτισμού που δεν καλύπτονται ακόμη από το παράρτημα ΙΙ·
·LFL αλογονοφωσφορικών αλάτων για σκοπούς γενικού φωτισμού που δεν καλύπτονται ακόμη από το παράρτημα II·
·μη γραμμικοί τριφωσφορικοί λαμπτήρες για σκοπούς γενικού φωτισμού·
·μη γραμμικοί λαμπτήρες αλογονοφωσφορικών αλάτων·
·λαμπτήρες HPS για σκοπούς γενικού φωτισμού.
Η παρούσα πρόταση δεν θεσπίζει υποχρέωση σε επίπεδο ΕΕ για τα κράτη μέλη και τους φορείς εκμετάλλευσης να εξοπλίζουν τα αποτεφρωτήρια με τεχνολογία μείωσης των εκπομπών υδραργύρου. Παρότι η Επιτροπή αξιολόγησε την ανάγκη να ρυθμίσει η Ένωση τις σχετικές εκπομπές υδραργύρου από αποτεφρωτήρια σύμφωνα με τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 19 του κανονισμού, η αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κόστος και ο διοικητικός φόρτος δεν θα ήταν αναλογικά προς τους επιδιωκόμενους περιβαλλοντικούς στόχους, καθώς και ότι θα ήταν άνισα κατανεμημένα μεταξύ των κρατών μελών (βλ. επίσης ενότητα 3).
·Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής
Ο κανονισμός για τον υδράργυρο δεν εφαρμόζεται μεμονωμένα, αλλά σε συνδυασμό με τις διατάξεις για τον υδράργυρο που έχουν θεσπιστεί σε άλλες ενωσιακές πράξεις οι οποίες καθορίζουν ειδικούς ελέγχους, μεταξύ άλλων, για τις εκπομπές υδραργύρου στην ατμόσφαιρα και στα ύδατα, μεταξύ άλλων από βιομηχανικές εγκαταστάσεις, την προσωρινή αποθήκευση αποβλήτων υδραργύρου και την περιεκτικότητα των θαλασσινών σε υδράργυρο. Όπως διευκρινίζεται ανωτέρω, το σύνολο των πράξεων και των διατάξεων της Ένωσης για τον υδράργυρο αποσκοπεί στην επίτευξη μιας Ευρώπης χωρίς υδράργυρο.
Η παρούσα πρόταση συμβάλλει στην επίτευξη αυτού του στόχου πολιτικής μέσω της προσθήκης περαιτέρω περιορισμών στη χρήση υδραργύρου σε ορισμένα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου, δηλαδή στα οδοντιατρικά αμαλγάματα και στους λαμπτήρες που περιέχουν υδράργυρο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αυξάνει την εσωτερική συνοχή του ενωσιακού δικαίου για τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου, συμπληρώνοντας την απαγόρευση διάθεσης στην αγορά της Ένωσης και εισαγωγής των σχετικών λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο, η οποία θεσπίστηκε βάσει της οδηγίας RoHS, με την απαγόρευση της παραγωγής στην Ένωση και της εξαγωγής των εν λόγω λαμπτήρων.
Δημιουργείται επίσης παραλληλισμός μεταξύ του κανονισμού για τον υδράργυρο και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 649/2012 σχετικά με τις εξαγωγές και εισαγωγές επικίνδυνων χημικών προϊόντων (κανονισμός ΣΜΕ), δεδομένου ότι το περιεχόμενο του παραρτήματος II του κανονισμού για τον υδράργυρο περιλαμβάνεται συστηματικά στο παράρτημα V (μέρος 2) του κανονισμού ΣΜΕ για λόγους συνοχής. Αυτό συνεπάγεται ότι οι τροποποιήσεις του παραρτήματος II του κανονισμού για τον υδράργυρο που απορρέουν από την παρούσα πρόταση θα ενσωματωθούν στη συνέχεια στο παράρτημα V (μέρος 2) του κανονισμού ΣΜΕ, μόλις εγκριθούν από τους συννομοθέτες.
·Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης
Η παρούσα πρωτοβουλία συμβάλλει στην εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ του 2020 για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων και του σχεδίου δράσης της ΕΕ για μηδενική ρύπανση του 2021 (ZPAP) που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Με βάση τα εν λόγω έγγραφα πολιτικής, η Επιτροπή ζητεί ιδίως την απαγόρευση των πλέον επιβλαβών χημικών ουσιών στα καταναλωτικά προϊόντα και έχει δεσμευτεί να «δώσει το παράδειγμα, σύμφωνα με τις διεθνείς δεσμεύσεις της, και [ν]α διασφαλίσει ότι τα επικίνδυνα χημικά προϊόντα που απαγορεύονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν παράγονται για σκοπούς εξαγωγής, μεταξύ άλλων τροποποιώντας τη σχετική νομοθεσία όπου και όπως χρειάζεται», μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το εξωτερικό της αποτύπωμα ρύπανσης (εμβληματική πρωτοβουλία 8 του ZPAP).
Επιπλέον, η παρούσα πρωτοβουλία συμβάλλει στην υλοποίηση εντός της Ένωσης δύο στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ), δηλαδή της εξασφάλισης της υγείας και της προώθησης της ευημερίας για όλους σε όλες τις ηλικίες (στόχος 3) και της εξασφάλιση βιώσιμων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής (στόχος 12), καθώς και στο θεματολόγιο της ΕΕ για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές μέσω της προώθησης της υποκατάστασης των λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο με ενεργειακά αποδοτικότερες εναλλακτικές λύσεις φωτισμού, δηλαδή λαμπτήρες διόδων φωτοεκπομπής (LED).
2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
·Νομική βάση
Ο κύριος σκοπός και το περιεχόμενο της προβλεπόμενης πράξης αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας. Ως εκ τούτου, η ουσιαστική νομική βάση για τον προτεινόμενο κανονισμό είναι το άρθρο 192 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ.
·Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας)
Η παρούσα πρωτοβουλία πηγάζει άμεσα από το άρθρο 19 του κανονισμού για τον υδράργυρο. Η παράγραφος 3 αυτής της διάταξης ορίζει ότι η Επιτροπή υποβάλλει, εφόσον κρίνεται σκόπιμο, νομοθετική πρόταση μαζί με την έκθεσή της που αναφέρεται στην παράγραφο 1.
Όπως προαναφέρθηκε, η έκθεση επανεξέτασης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι αναγκαία η ανάληψη δράσης από την Ένωση, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να θεσπιστεί σε επίπεδο ΕΕ η σταδιακή πλήρης κατάργηση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και να ευθυγραμμιστεί η νομοθεσία της Ένωσης για τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου. Παρότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί από τα κράτη μέλη, λαμβανομένης υπόψη της φύσης των μέτρων που πρέπει να ληφθούν (δηλαδή ενιαία απαγόρευση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, ευθυγράμμιση της νομοθεσίας της ΕΕ για τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου), θα είναι πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό εάν αναληφθεί δράση σε επίπεδο Ένωσης.
Η ρύπανση από υδράργυρο αποτελεί διασυνοριακό πρόβλημα, το οποίο υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα, τόσο των κρατών μελών όσο και τα σύνορα της Ένωσης. Ως εκ τούτου, ο κατάλληλος και αποτελεσματικός έλεγχος της ρύπανσης μπορεί να επιτευχθεί ταχύτερα και αποτελεσματικότερα σε επίπεδο Ένωσης απ’ ό,τι εάν τα κράτη μέλη ενεργούσαν μεμονωμένα με ασυντόνιστο τρόπο.
Η ανάληψη δράσης σε επίπεδο Ένωσης θα επιτρέψει τη θέσπιση ενός πιο συνεκτικού και σαφούς νομικού πλαισίου μέσω της κάλυψης όλων των πτυχών του ζητήματος, από τη μεταποίηση μέχρι την εξαγωγή. Σαφείς και ακριβείς κανόνες σε επίπεδο ΕΕ θα δώσουν τη δυνατότητα στα ενδιαφερόμενα φυσικά και νομικά πρόσωπα να γνωρίζουν την πλήρη έκταση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών τους.
Η Ένωση διαδραμάτιζε ανέκαθεν καθοριστικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο, υποστηρίζοντας την ταχεία σταδιακή κατάργηση όλων των χρήσεων και του εμπορίου του υδραργύρου. Ως εκ τούτου, το ενωσιακό δίκαιο που συνάδει με την εν λόγω πολιτική θα ενισχύσει την αξιοπιστία της Ένωσης και θα έχει θετικό αντίκτυπο στην υγεία και στο περιβάλλον σε διεθνές επίπεδο.
·Αναλογικότητα
Το έγγραφο εκτίμησης των επιπτώσεων που συνοδεύει την παρούσα πρόταση περιλαμβάνει εκτίμηση των περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων κάθε επιλογής πολιτικής. Το περιεχόμενο της παρούσας πρότασης λαμβάνει πλήρως υπόψη το αποτέλεσμα της ανάλυσης αυτής. Η προτεινόμενη σταδιακή κατάργηση της χρήσης, της παραγωγής και της εξαγωγής οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και η προτεινόμενη απαγόρευση της παραγωγής, εισαγωγής και εξαγωγής των σχετικών λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο θεωρούνται αναλογικές. Με τη θέσπιση της προαναφερθείσας σταδιακής κατάργησης και απαγόρευσης, η παρούσα πρόταση δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του επιδιωκόμενου περιβαλλοντικού στόχου, δηλαδή τη δημιουργία μιας Ευρώπης χωρίς υδράργυρο, η οποία δεν θα εξάγει πλέον προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου για τα οποία υπάρχουν ενεργειακά αποδοτικότερες εναλλακτικές λύσεις χωρίς τοξικές ουσίες.
Η αξιολόγηση της επιλογής πολιτικής που συνίσταται στη ρύθμιση των εκπομπών υδραργύρου από αποτεφρωτήρια με βάση την υποχρέωση χρήσης τεχνολογίας μείωσης των εκπομπών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σχετικό κόστος και ο διοικητικός φόρτος δεν θα ήταν αναλογικά προς τους επιδιωκόμενους στόχους και, ως εκ τούτου, αυτή η επιλογή πολιτικής δεν περιλαμβάνεται στην παρούσα πρόταση.
·Επιλογή της νομικής πράξης
Δεδομένου ότι η πράξη της Ένωσης που τροποποιείται είναι κανονισμός, η πρόταση έχει τη μορφή κανονισμού.
3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
·Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη
Στο πλαίσιο της εκπόνησης της εκτίμησης των επιπτώσεων, διοργανώθηκαν διάφορες δραστηριότητες διαβούλευσης από τον Δεκέμβριο του 2021 έως τον Σεπτέμβριο του 2022 με σκοπό τη συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Ζητήθηκε η γνώμη των βασικών ενδιαφερόμενων μερών μέσω στοχευμένου ερωτηματολογίου που περιείχε εξειδικευμένες ερωτήσεις στους τρεις τομείς ενδιαφέροντος (οδοντιατρικά αμαλγάματα, εκπομπές υδραργύρου από αποτεφρωτήρια και προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου), επακόλουθες συνεντεύξεις, δύο εργαστήρια διαβούλευσης και μια ομάδα εστίασης. Ζητήθηκε η γνώμη όλων των άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών μέσω του ερωτηματολογίου της δημόσιας διαβούλευσης που φιλοξενήθηκε στην πύλη «Πείτε την άποψή σας». Οι κύριες παρατηρήσεις που ελήφθησαν σχετικά με τους τρεις προβληματικούς τομείς περιγράφονται κατωτέρω:
Όσον αφορά τα οδοντιατρικά αμαλγάματα, πάνω από το 70 % των ενδιαφερόμενων μερών που συμμετείχαν στη διαβούλευση πιστεύουν ότι η διακοπή της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων σε επίπεδο ΕΕ θα απαιτούσε γενική σταδιακή κατάργηση, ενώ το 28 % πιστεύει ότι θα ήταν σκόπιμη η σταδιακή κατάργηση που θα επιλεγεί από κάθε κράτος μέλος σύμφωνα με τις εθνικές προτεραιότητες και προϋποθέσεις. Με βάση τα αποτελέσματα της διαδικτυακής δημόσιας διαβούλευσης, οι πολίτες, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, οι περιβαλλοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και οι σύλλογοι οδοντιάτρων που εφαρμόζουν περιβαλλοντικά πρότυπα υποστηρίζουν εν γένει τη σταδιακή κατάργηση των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων έως το 2025. Οι ενώσεις επιχειρήσεων και οι οδοντίατροι τόνισαν την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι οι πληθυσμοί χαμηλότερου εισοδήματος έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές λύσεις, συμπεριλαμβανομένης πλήρους σειράς μέτρων πρόληψης για την υγιεινή των δοντιών, καθώς και ότι λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι ειδικές ιατρικές ανάγκες των ασθενών. Λίγες οργανώσεις εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με την πρόωρη σταδιακή κατάργηση, επισημαίνοντας ότι οι τάσεις όσον αφορά την πρόληψη στον τομέα της στοματικής υγείας και οι εκστρατείες μπορεί να επαρκούν για τη μείωση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων με φυσικό τρόπο.
Όσον αφορά τις σχετικές εκπομπές υδραργύρου από αποτεφρωτήρια, είναι γενικά αποδεκτό μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών ότι συνδέονται άμεσα με τη συνεχιζόμενη χρήση οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, ενώ η πλειονότητα των συμμετεχόντων τάχθηκε υπέρ μιας πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ για τον έλεγχο των εκπομπών υδραργύρου από αποτεφρωτήρια.
Προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου: Οι ενώσεις επιχειρήσεων, οι αρχές των κρατών μελών και οι ΜΚΟ συμφωνούν ότι, στο πλαίσιο της σύμβασης της Μιναμάτα, η Ένωση έχει την ευθύνη να συνεχίσει να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο όσον αφορά τη σταδιακή κατάργηση των ανθρωπογενών πηγών υδραργύρου. Στο πλαίσιο αυτό, οι περιορισμοί στην παραγωγή και το διεθνές εμπόριο προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου αποτελούν βασικό στοιχείο, ιδίως όταν οι εναλλακτικές λύσεις είναι εφικτές από οικονομική και τεχνική άποψη. Όλες οι ΜΚΟ εξέφρασαν την ισχυρή άποψη ότι η Ένωση θα πρέπει να σταματήσει την παραγωγή και την εξαγωγή προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, τα οποία έχουν ήδη απαγορευτεί στην εσωτερική αγορά, καθώς πρόκειται για πρακτική που αντιβαίνει άμεσα στους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Οι ενώσεις επιχειρήσεων τάχθηκαν υπέρ της ανάληψης παγκοσμίως εναρμονισμένων δράσεων, αλλά εξέφρασαν την προτίμησή τους για διεθνή απαγόρευση υπό το πρίσμα της ζήτησης και της προσφοράς από τρίτες χώρες.
·Συλλογή και χρήση εμπειρογνωσίας
Βάσει της σύμβασης-πλαισίου ENV.F.1/FRA/2019/0001, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε σε εξωτερικό σύμβουλο την εκτέλεση ειδικής σύμβασης επικουρικά προς την εκτίμηση των επιπτώσεων για την επανεξέταση του κανονισμού για τον υδράργυρο.
·Εκτίμηση επιπτώσεων
Διενεργήθηκε εκτίμηση των επιπτώσεων, η οποία κατέληξε στη θετική γνώμη της επιτροπής ρυθμιστικού ελέγχου της 24ης Μαρτίου 2023.
Όσον αφορά τη χρήση των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, η εκτίμηση των επιπτώσεων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής είναι η θέσπιση υποχρέωσης σε επίπεδο ΕΕ για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων από το 2025, δεδομένου ότι i) θα αποφέρει τα μεγαλύτερα οφέλη για το περιβάλλον και την υγεία, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών υδραργύρου από αποτεφρωτήρια, ii) το εν λόγω χρονοδιάγραμμα είναι εφαρμόσιμο όπως καταδεικνύεται από τα κράτη μέλη που έχουν ήδη καταργήσει σταδιακά ή σχεδιάζουν να καταργήσουν σταδιακά τη χρήση οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και τη συνολική πτωτική τάση όσον αφορά τη χρήση οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, iii) η διαφορά κόστους μεταξύ των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και των εναλλακτικών λύσεων χωρίς την προσθήκη υδραργύρου αναμένεται να περιοριστεί με τη μεγαλύτερη ζήτηση και καινοτομία, iv) θα εξασφαλίσει την ενιαία σταδιακή κατάργηση σε όλα τα κράτη μέλη και, συνεπώς, θα αναδείξει την Ένωση σε πρωτοπόρο ηγέτιδα δύναμη όσον αφορά τις μελλοντικές διεθνείς διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο της σύμβασης της Μιναμάτα και τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα της αγοράς της Ένωσης, v) η απαγόρευση αυτή θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, στο σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση και στη στρατηγική για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων.
Οι οικονομικές επιπτώσεις της σταδιακής κατάργησης της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων μέχρι το 2025 αναμένεται να είναι μικρές, καθώς μόνο τέσσερις από τους 23 πρώην κατασκευαστές οδοντιατρικών αμαλγαμάτων με έδρα στην ΕΕ δεν έχουν ανακοινώσει ακόμη ότι έχουν παύσει την παραγωγή τους (ωστόσο, οι πιστοποιήσεις τους θα λήξουν το 2023), ενώ παράλληλα τονίζεται ότι πραγματοποιείται ήδη σταθερή μετάβαση προς τη σταδιακή κατάργηση κατά τα τελευταία έτη με τη διαθεσιμότητα εναλλακτικών λύσεων χωρίς την προσθήκη υδραργύρου. Το περιορισμένο πρόσθετο κόστος που συνδέεται με τη μετάβαση σε οικονομικά προσιτές εναλλακτικές λύσεις αναμένεται να καλυφθεί από τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και/ή την ιδιωτική υγειονομική περίθαλψη.
Όσον αφορά τις εκπομπές υδραργύρου από αποτεφρωτήρια, η εκτίμηση των επιπτώσεων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια επιλογή πολιτικής που συνίσταται στην επιβολή νομικής υποχρέωσης για τον εξοπλισμό των αποτεφρωτηρίων (ανεξάρτητα από τη δυναμικότητά τους) με τεχνολογία μείωσης των εκπομπών υδραργύρου i) δεν θα ήταν ή θα ήταν οριακά μόνο επωφελής από άποψη κόστους και δεν θα οδηγούσε σε σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη, ii) εάν εφαρμοζόταν σε όλα τα αποτεφρωτήρια, θα ασκούσε σημαντική οικονομική πίεση στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που εκμεταλλεύονται αποτεφρωτήρια χαμηλής δυναμικότητας, iii) θα οδηγούσε σε σημαντικό διοικητικό φόρτο για τους φορείς εκμετάλλευσης και τις αρμόδιες αρχές και iv) θα μείωνε την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα, ιδίως εάν εφαρμοζόταν σε συνδυασμό με τη σταδιακή κατάργηση των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων.
Ως εκ τούτου, η επιλογή πολιτικής που συνίσταται στην κατάρτιση από την Επιτροπή ενός νομικά μη δεσμευτικού εγγράφου καθοδήγησης προκρίθηκε ως η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής. Η Επιτροπή θα καταρτίσει το εν λόγω έγγραφο καθοδήγησης μετά την έγκριση της πρότασης για την τροποποίηση του κανονισμού για τον υδράργυρο. Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί μέρος της παρούσας πρωτοβουλίας.
Όσον αφορά την παραγωγή και εξαγωγή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, η εκτίμηση των επιπτώσεων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής είναι η θέσπιση υποχρέωσης απαγόρευσης της εν λόγω παραγωγής και εξαγωγής. Η απαγόρευση αυτή θα επιβληθεί από το 2025 ώστε να ευθυγραμμιστεί με την προτεινόμενη σταδιακή κατάργηση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων. Η απαγόρευση της εξαγωγής οδοντιατρικών αμαλγαμάτων σε τρίτες χώρες είναι πιθανό να οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης για εναλλακτικά υλικά σφραγίσματος χωρίς προσθήκη υδραργύρου, για τα οποία η Ένωση διαθέτει μια αναπτυσσόμενη αγορά.
Όσον αφορά την παραγωγή, εισαγωγή και εξαγωγή των άλλων σχετικών προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, δηλαδή των λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο, η εκτίμηση των επιπτώσεων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής είναι η εισαγωγή στον κανονισμό για τον υδράργυρο μιας απαγόρευσης σε επίπεδο ΕΕ της παραγωγής και εξαγωγής λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο και η διάθεση των οποίων στην εσωτερική αγορά απαγορεύεται, χάρη στην οδηγία RoHS. Οι ημερομηνίες σταδιακής κατάργησης θα είναι το 2026 και το 2028 με βάση τις νωρίτερες ημερομηνίες σταδιακής κατάργησης που επιλέχθηκαν για τις διαπραγματεύσεις στην COP5 της σύμβασης της Μιναμάτα για τον υδράργυρο (βλ. ανωτέρω). Η απαγόρευση σε επίπεδο ΕΕ θα δώσει τη δυνατότητα στην Ένωση να αναλάβει άμεση δράση και να μειώσει περαιτέρω τις εξαγωγές προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, ανεξάρτητα από την απρόβλεπτη έκβαση των μελλοντικών διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της σύμβασης της Μιναμάτα. Η δράση αυτή αποτελεί ισχυρό μήνυμα προς τρίτες χώρες και διασφαλίζει τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας και της αξιοπιστίας της αγοράς της Ένωσης σε σχέση με τους στόχους που ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, στο σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση και στη στρατηγική της ΕΕ για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων.
Οι επιπτώσεις αυτής της απαγόρευσης της παραγωγής και της εξαγωγής αναμένεται να είναι μικρές, καθώς αφορούν μόνο τέσσερις κατασκευαστές σε ολόκληρη την Ένωση, οι οποίοι έχουν σε μεγάλο βαθμό μετατρέψει τις γραμμές παραγωγής τους εστιάζοντας σε LED. Επιπλέον, θα επιτρέψει στην Ένωση να μειώσει τη συμβολή της στο απόθεμα υδραργύρου σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της για μείωση του εξωτερικού της αποτυπώματος ρύπανσης, ιδίως στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση και της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων, και θα ενισχύσει την εσωτερική συνοχή του ενωσιακού δικαίου σχετικά για τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου.
·Καταλληλότητα και απλούστευση του κανονιστικού πλαισίου
Σύμφωνα με τη δέσμευση της Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας, η παρούσα πρόταση έχει εκπονηθεί χωρίς αποκλεισμούς, με βάση την πλήρη διαφάνεια και τη συνεχή συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη, λαμβανομένης δεόντως υπόψη της αποφυγής των περιττών επιβαρύνσεων. Βασίζεται στα βέλτιστα διαθέσιμα στοιχεία, τα οποία αναφέρονται στην εκτίμηση των επιπτώσεων που συνοδεύει την παρούσα πρόταση, και σε εμπειρογνωσία που λαμβάνει υπόψη τις εξωτερικές παρατηρήσεις. Ο κανονισμός για τον υδράργυρο δεν επιβάλλει επί του παρόντος την υποβολή εκθέσεων (και το σχετικό κόστος υποβολής εκθέσεων) στους φορείς εκμετάλλευσης αποτεφρωτηρίων, στους οδοντιάτρους ή στους παραγωγούς προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου. Οι αρχές των κρατών μελών υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού, και ο κατά προσέγγιση ετήσιος διοικητικός φόρτος αυτής της συνολικής υποβολής εκθέσεων είναι χαμηλός (30 000-100 000 EUR ετησίως για ολόκληρη την Ένωση) και βασίζεται σε δεδομένα που θα πρέπει ήδη να είναι διαθέσιμα στις αρχές.
·Θεμελιώδη δικαιώματα
Η πρόταση σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα, ειδικότερα όσα ορίζονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συμβάλλει επίσης στην υλοποίηση του δικαιώματος για υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος σύμφωνα με την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης, όπως ορίζεται στο άρθρο 37 του Χάρτη.
4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η παρούσα πρωτοβουλία δεν συνεπάγεται δημοσιονομικές επιπτώσεις.
5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
·Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων
Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική σταδιακή κατάργηση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναλάβουν την εποπτεία της αγοράς και τον έλεγχο της συμμόρφωσης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/1020. Για την απαγόρευση της παραγωγής και εξαγωγής οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και της παραγωγής, εισαγωγής και εξαγωγής λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο, η τροποποίηση του άρθρου 10 του κανονισμού για τον υδράργυρο (οδοντιατρικά αμαλγάματα) και η επέκταση του παραρτήματος II (μέρος Α) του εν λόγω κανονισμού δεν θα οδηγήσουν σε ad hoc υποχρέωση της Ένωσης για παρακολούθηση της εφαρμογής. Κάθε σχετική πληροφορία θα παρέχεται στην Επιτροπή μέσω εκθέσεων των κρατών μελών σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού για τον υδράργυρο, σύμφωνα με το άρθρο 18 και την απόφαση σχετικά με την υποβολή εκθέσεων που εκδόθηκε δυνάμει αυτού. Από κοινού με τις υπό εξέλιξη προσπάθειες για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, η παρούσα πρόταση θα πρέπει να υλοποιηθεί μέσω σταδιακής μείωσης της παρουσίας του υδραργύρου στην ατμόσφαιρα, στα ύδατα και στο έδαφος, η οποία θα παρακολουθείται στο πλαίσιο της εξαμηνιαίας έκθεσης παρακολούθησης και προοπτικών μηδενικής ρύπανσης.
·Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης
Στο άρθρο 1 προτείνεται καταρχάς η συμπλήρωση του άρθρου 10 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 με μια νέα παράγραφο 2α με την οποία θεσπίζεται απαγόρευση σε επίπεδο ΕΕ της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων για οδοντιατρική θεραπεία από την 1η Ιανουαρίου 2025. Η νέα αυτή παράγραφος 2α συμπληρώνει την ισχύουσα παράγραφο 2, η οποία ήδη απαγορεύει τη χρήση αυτή για τη θεραπεία νεογιλών δοντιών και για την οδοντιατρική θεραπεία παιδιών ηλικίας κάτω των 15 ετών, εγκύων και θηλαζουσών γυναικών. Σύμφωνα με την ισχύουσα παράγραφο 2, η νέα παράγραφος 2α προβλέπει επίσης τη δυνατότητα για τους οδοντιάτρους να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν οδοντιατρικά αμαλγάματα για ασθενείς με ειδικές ιατρικές παθήσεις (π.χ. αλλεργίες).
Στο άρθρο 1 προτείνεται κατά δεύτερον η συμπλήρωση του άρθρου 10 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 με μια νέα παράγραφο 7, η οποία θεσπίζει απαγόρευση σε επίπεδο ΕΕ της παραγωγής και εξαγωγής οδοντιατρικών αμαλγαμάτων από την 1η Ιανουαρίου 2025. Η προτεινόμενη απαγόρευση συμπληρώνει την προτεινόμενη απαγόρευση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων για όλα τα μέλη του πληθυσμού και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου της Ένωσης για μείωση του εξωτερικού της αποτυπώματος ρύπανσης, σύμφωνα με το ZPAP και τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων. Η εισαγωγή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων εξακολουθεί να επιτρέπεται προκειμένου οι οδοντίατροι να μπορούν να συνεχίσουν να τα χρησιμοποιούν για τις ελάχιστες περιπτώσεις όπου απαιτείται λόγω ειδικών ιατρικών παθήσεων των ασθενών.
Στο άρθρο 2 προτείνεται η τροποποίηση του παραρτήματος II (μέρος Α) του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 με την προσθήκη στο εν λόγω παράρτημα πέντε τύπων λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο.
Οι παρεκκλίσεις που προβλέπονται στο άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 θα εφαρμόζονται στα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου που απαγορεύτηκαν προσφάτως και, δυνάμει αυτών, η παραγωγή, εισαγωγή και εξαγωγή των προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙ (μέρος Α) του εν λόγω κανονισμού μπορεί να συνεχιστεί νόμιμα για τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου που θεωρούνται ουσιώδους σημασίας για τις ανάγκες της πολιτικής προστασίας και για στρατιωτικές χρήσεις ή εάν πρόκειται για προϊόντα που χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες της έρευνας, της βαθμονόμησης οργάνων μέτρησης, ή ως πρότυπα αναφοράς.
CLF για σκοπούς γενικού φωτισμού που δεν καλύπτονται ήδη από τις καταχωρίσεις 3 και 3α
Η προτεινόμενη νέα καταχώριση 3β στο παράρτημα II (μέρος Α) συμπληρώνει την υφιστάμενη καταχώριση 3 και επιδιώκει την ευθυγράμμιση με τους περιορισμούς σχετικά με τη διάθεση στην αγορά CFL, όπως θεσπίστηκαν πρόσφατα βάσει της οδηγίας RoHS, χάρη στην κατ’ εξουσιοδότηση οδηγία (ΕΕ) 2022/276 της Επιτροπής. Επιπλέον, η προτεινόμενη νέα καταχώριση 3β αναφέρεται στην καταχώριση 3α, η οποία προστέθηκε στο εν λόγω παράρτημα με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό [...] της Επιτροπής για τη μεταφορά στο ενωσιακό δίκαιο της παραγράφου 1 της απόφασης MC-4/3 που εκδόθηκε κατά την COP4 στο πλαίσιο της σύμβασης της Μιναμάτα. Η 31η Δεκεμβρίου 2025 είναι η ενδεικνυόμενη ημερομηνία από την οποία θα παύσει η εξαγωγή, εισαγωγή και παραγωγή των εν λόγω λαμπτήρων σύμφωνα με την ημερομηνία σταδιακής κατάργησης που συμφωνήθηκε κατά την COP4 (βλ. παράγραφο 1 της απόφασης MC-4/3). Η συνδυαστική ανάγνωση και εφαρμογή των καταχωρίσεων 3, 3α και 3β του παραρτήματος II (μέρος Α) συνεπάγεται ότι η παραγωγή και η εξαγωγή όλων των CFL για σκοπούς γενικού φωτισμού θα απαγορευτεί σε ολόκληρη την ΕΕ ανεξάρτητα από την ισχύ, το μέγεθος ή άλλες παραμέτρους τους και, ως εκ τούτου, θα συμπληρώσει την απαγόρευση της διάθεσής τους στην αγορά και της εισαγωγής τους που θεσπίστηκε βάσει της οδηγίας RoHS.
Τριφωσφορικοί LFL για σκοπούς γενικού φωτισμού που δεν καλύπτονται ήδη από την καταχώριση 4 στοιχείο α)
Η προτεινόμενη νέα καταχώριση 4α στο παράρτημα II (μέρος Α) συμπληρώνει την υφιστάμενη καταχώριση 4 στοιχείο α) και επιδιώκει να διασφαλίσει την ευθυγράμμισή του με τους περιορισμούς που έχουν θεσπιστεί δυνάμει της οδηγίας RoHS σύμφωνα με την κατ’ εξουσιοδότηση οδηγία (ΕΕ) 2022/284 της Επιτροπής. Η 31η Δεκεμβρίου 2027 είναι η ενδεικνυόμενη ημερομηνία από την οποία θα παύσει η εξαγωγή, εισαγωγή και παραγωγή των εν λόγω λαμπτήρων και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, λαμβάνει υπόψη την πλέον φιλόδοξη ημερομηνία σταδιακής κατάργησης που πρότειναν τα συμβαλλόμενα μέρη για τις διαπραγματεύσεις κατά την COP5 σύμφωνα με την παράγραφο 5 της απόφασης MC-4/3. Η συνδυαστική ανάγνωση και εφαρμογή της καταχώρισης 4α και της καταχώρισης 4 στοιχείο α) του παραρτήματος II (μέρος Α) συνεπάγεται ότι η παραγωγή και η εξαγωγή τριφωσφορικών LFL για σκοπούς γενικού φωτισμού θα απαγορευτεί σε ολόκληρη την ΕΕ ανεξάρτητα από την ηλεκτρική ισχύ, το μέγεθος ή άλλες παραμέτρους τους και, ως εκ τούτου, συμπληρώνει την απαγόρευση της διάθεσής τους στην αγορά και της εισαγωγής τους που θεσπίζεται βάσει της οδηγίας RoHS.
LFL αλογονοφωσφορικών αλάτων για σκοπούς γενικού φωτισμού που δεν καλύπτονται ήδη από την καταχώριση 4 στοιχείο β)
Η προτεινόμενη νέα καταχώριση 4β στο παράρτημα II (μέρος Α) συμπληρώνει την υφιστάμενη καταχώριση 4 στοιχείο β) και επιδιώκει να διασφαλίσει την ευθυγράμμιση του παραρτήματος II (μέρος Α) με τους υφιστάμενους περιορισμούς για τη διάθεση στην αγορά LFL αλογονοφωσφορικών αλάτων που έχουν θεσπιστεί βάσει της οδηγίας RoHS από τις 13 Απριλίου 2012. Η 31η Δεκεμβρίου 2025 είναι η ενδεικνυόμενη ημερομηνία από την οποία θα παύσει η εξαγωγή, εισαγωγή και παραγωγή των εν λόγω λαμπτήρων και, στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνει υπόψη την πλέον φιλόδοξη ημερομηνία σταδιακής κατάργησης που πρότειναν τα συμβαλλόμενα μέρη για τις διαπραγματεύσεις κατά την COP5 σύμφωνα με την παράγραφο 5 της απόφασης MC-4/3. Η συνδυαστική ανάγνωση και εφαρμογή της καταχώρισης 4β και της καταχώρισης 4 στοιχείο β) του παραρτήματος II (μέρος Α) συνεπάγεται ότι η παραγωγή και η εξαγωγή LFL αλογονοφωσφορικών αλάτων για σκοπούς γενικού φωτισμού θα απαγορευτεί σε ολόκληρη την ΕΕ ανεξάρτητα από την ηλεκτρική ισχύ, το μέγεθος ή άλλες παραμέτρους τους και, ως εκ τούτου, θα συμπληρώσει την απαγόρευση της διάθεσής τους στην αγορά και της εισαγωγής τους που έχει θεσπιστεί βάσει της οδηγίας RoHS.
Μη γραμμικοί τριφωσφορικοί λαμπτήρες
Η προτεινόμενη νέα καταχώριση 4γ στο παράρτημα II (μέρος Α) επιδιώκει να διασφαλίσει την ευθυγράμμιση του εν λόγω παραρτήματος με τους υφιστάμενους περιορισμούς για τη διάθεση στην αγορά μη γραμμικών τριφωσφορικών λαμπτήρων που έχουν θεσπιστεί βάσει της οδηγίας RoHS από τις 24 Φεβρουαρίου 2025. Η 31η Δεκεμβρίου 2027 είναι η ενδεικνυόμενη ημερομηνία από την οποία θα παύσει η εξαγωγή, εισαγωγή και παραγωγή των εν λόγω λαμπτήρων σύμφωνα με τη νέα καταχώριση 4α (ανωτέρω) που αφορά τους τριφωσφορικούς LFL. Η ημερομηνία αυτή λαμβάνει πλήρως υπόψη την πλέον φιλόδοξη ημερομηνία σταδιακής κατάργησης προς διαπραγμάτευση για τους τριφωσφορικούς LFL (βλ. παράγραφο 5 της απόφασης MC-4/3) και, ως εκ τούτου, επιδιώκει την ευθυγράμμιση της ημερομηνίας σταδιακής κατάργησης για τους γραμμικούς και τους μη γραμμικούς τριφωσφορικούς λαμπτήρες.
Μη γραμμικοί λαμπτήρες αλογονοφωσφορικών αλάτων
Η προτεινόμενη νέα καταχώριση 4δ στο παράρτημα II (μέρος Α) επιδιώκει να διασφαλίσει την ευθυγράμμιση του εν λόγω παραρτήματος με τους υφιστάμενους περιορισμούς για τη διάθεση στην αγορά μη γραμμικών λαμπτήρων αλογονοφωσφορικών αλάτων που έχουν θεσπιστεί βάσει της οδηγίας RoHS από τις 13 Απριλίου 2016. Η 31η Δεκεμβρίου 2025 είναι η ενδεικνυόμενη ημερομηνία από την οποία θα παύσει η εξαγωγή, εισαγωγή και παραγωγή των εν λόγω λαμπτήρων σύμφωνα με τη νέα καταχώριση 4β (ανωτέρω) που αφορά τους LFL αλογονοφωσφορικών αλάτων. Η ημερομηνία αυτή λαμβάνει πλήρως υπόψη την πλέον φιλόδοξη ημερομηνία σταδιακής κατάργησης προς διαπραγμάτευση για τους LFL αλογονοφωσφορικών αλάτων (βλ. παράγραφο 5 της απόφασης MC-4/3) και, ως εκ τούτου, επιδιώκει την ευθυγράμμιση της ημερομηνίας σταδιακής κατάργησης για τους γραμμικούς και τους μη γραμμικούς λαμπτήρες αλογονοφωσφορικών αλάτων.
Λαμπτήρες HPS για σκοπούς γενικού φωτισμού
Η προτεινόμενη νέα καταχώριση 5α στο παράρτημα II (μέρος Α) επιδιώκει να διασφαλίσει την ευθυγράμμιση του εν λόγω παραρτήματος με τους υφιστάμενους περιορισμούς για τη διάθεση στην αγορά των λαμπτήρων HPS που έχουν θεσπιστεί βάσει της οδηγίας RoHS από τις 24 Φεβρουαρίου 2027. Η 31η Δεκεμβρίου 2027 είναι η ενδεικνυόμενη ημερομηνία από την οποία θα παύσει η εξαγωγή, εισαγωγή και παραγωγή των εν λόγω λαμπτήρων. Η ημερομηνία αυτή λαμβάνει πλήρως υπόψη τα συμπεράσματα της εκτίμησης των επιπτώσεων και εξασφαλίζει επαρκή μεταβατική περίοδο για τους κατασκευαστές της ΕΕ.
Το άρθρο 3 προβλέπει ότι ο κανονισμός θα τεθεί σε ισχύ την 20ή ημέρα μετά την ημέρα της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2023/0272 (COD)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Μαΐου 2017, για τον υδράργυρο όσον αφορά τα οδοντιατρικά αμαλγάματα και άλλα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου που υπόκεινται σε περιορισμούς παραγωγής, εισαγωγής και εξαγωγής
(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)
ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 192 παράγραφος 1,
Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,
Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής,
Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών,
Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
(1)Σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η Επιτροπή όφειλε να διενεργήσει αξιολόγηση και να υποβάλει έκθεση σχετικά με την ανάγκη ρύθμισης, σε επίπεδο Ένωσης, των εκπομπών υδραργύρου και των ενώσεών του (στο εξής: υδράργυρος) από αποτεφρωτήρια, τη σκοπιμότητα της σταδιακής κατάργησης της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων για όλα τα μέλη του πληθυσμού μακροπρόθεσμα, και κατά προτίμηση μέχρι το 2030, καθώς και σχετικά με τα περιβαλλοντικά οφέλη και τη σκοπιμότητα της απαγόρευσης της παραγωγής και εξαγωγής άλλων προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, τα οποία απαγορεύεται να διατίθενται στην αγορά της Ένωσης και να εισάγονται στην Ένωση.
(2)Σύμφωνα με το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η Επιτροπή στην έκθεσή της και στην επακόλουθη εκτίμηση των επιπτώσεών της, η Επιτροπή έκρινε σκόπιμο να υποβάλει νομοθετική πρόταση, σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852, για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και την απαγόρευση της παραγωγής και εξαγωγής οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και ορισμένων λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο.
(3)Η χρήση προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων και λαμπτήρων που περιέχουν υδράργυρο, αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη εναπομένουσα σκόπιμη χρήση υδραργύρου στην Ένωση. Ωστόσο, οι εναλλακτικές λύσεις χωρίς προσθήκη υδραργύρου έχουν καταστεί εφικτές από οικονομική και τεχνική άποψη και είναι άμεσα διαθέσιμες.
(4)Λαμβανομένης υπόψη της διαθεσιμότητας εναλλακτικών λύσεων χωρίς την προσθήκη υδραργύρου, είναι σκόπιμο να απαγορευτεί η χρήση οδοντιατρικών αμαλγαμάτων για οδοντιατρική θεραπεία όλων των μελών του πληθυσμού, με παράλληλη διατήρηση της δυνατότητας χρήσης οδοντιατρικών αμαλγαμάτων για ασθενείς με ειδικές ιατρικές ανάγκες. Για να αποφευχθεί η παραγωγή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων, τα οποία απαγορεύονται στην αγορά της Ένωσης, για εξαγωγή από την Ένωση, είναι αναγκαίο να απαγορευτεί η παραγωγή και εξαγωγή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως το άρθρο 10 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852.
(5)Το άρθρο 4 παράγραφος 1 της οδηγίας 2011/65/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου απαγορεύει τη διάθεση στην αγορά της Ένωσης και την εισαγωγή στην Ένωση ορισμένων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού που περιέχουν υδράργυρο. Στο παράρτημα III της εν λόγω οδηγίας απαριθμούνται, μεταξύ άλλων, ορισμένοι λαμπτήρες με προσθήκη υδραργύρου που εξαιρούνται από την εν λόγω απαγόρευση έως τις ημερομηνίες που ορίζονται σε εν λόγω παράρτημα. Η εξαίρεση αυτή έληξε ήδη στις 13 Απριλίου 2016 για τους μη γραμμικούς λαμπτήρες αλογονοφωσφορικών αλάτων και θα λήξει στις 24 Φεβρουαρίου 2023 ή στις 24 Φεβρουαρίου 2027 για ορισμένους συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού, γραμμικούς λαμπτήρες φθορισμού και λαμπτήρες (ατμού) νατρίου υψηλής πίεσης για σκοπούς γενικού φωτισμού, καθώς και για τους μη γραμμικούς τριφωσφορικούς λαμπτήρες φθορισμού. Επιπλέον, ορισμένοι γραμμικοί λαμπτήρες φθορισμού για σκοπούς γενικού φωτισμού απαριθμούνται για μελλοντική απαγόρευση στην απόφαση MC-4/3 που εκδόθηκε κατά την τέταρτη σύνοδο, η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 21 έως τις 25 Μαρτίου 2022, της διάσκεψης των συμβαλλόμενων μερών της σύμβασης της Μιναμάτα για τον υδράργυρο. Η εν λόγω απόφαση υποστηρίχθηκε από την Ένωση με την απόφαση (ΕΕ) 2022/549 του Συμβουλίου. Δεδομένου ότι ορισμένοι από τους εν λόγω λαμπτήρες δεν καλύπτονται επί του παρόντος από το μέρος Α του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΕ) 2017/852, θα πρέπει, για λόγους συνοχής, να συμπεριληφθούν σε αυτό προκειμένου να απαγορευτεί η παραγωγή και εξαγωγή τους από τις ημερομηνίες που ορίζονται στο παράρτημα III της οδηγίας 2011/65/ΕΕ και τις πλέον φιλόδοξες ημερομηνίες που περιλαμβάνονται στην απόφαση MC-4/3.
(6)Κατά συνέπεια, ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/852 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως,
ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:
Άρθρο 1
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/852 τροποποιείται ως εξής:
(1)το άρθρο 10 τροποποιείται ως εξής:
α)προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 2α:
«2α. Από την 1η Ιανουαρίου 2025 δεν χρησιμοποιούνται οδοντιατρικά αμαλγάματα για την οδοντιατρική θεραπεία οποιουδήποτε μέλους του πληθυσμού, εκτός εάν ο οδοντίατρος το θεωρεί απολύτως απαραίτητο λόγω των ειδικών ιατρικών αναγκών του ασθενούς.»·
β)προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 7:
«7. Από την 1η Ιανουαρίου 2025 απαγορεύεται η παραγωγή και εξαγωγή οδοντιατρικών αμαλγαμάτων.»·
(2)το παράρτημα II τροποποιείται σύμφωνα με το παράρτημα του παρόντος κανονισμού.
Άρθρο 2
Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος.
Βρυξέλλες,
Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Για το Συμβούλιο
Η Πρόεδρος
Ο Πρόεδρος