ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 19.10.2023
COM(2023) 633 final
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1007/2009, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/1775, περί εμπορίου προϊόντων φώκιας
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1007/2009, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/1775, περί εμπορίου προϊόντων φώκιας
1.Εισαγωγή
Το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες
Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1007/2009 1 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί εμπορίου προϊόντων φώκιας (στο εξής: κανονισμός) απαγορεύει τη διάθεση προϊόντων φώκιας στην ενωσιακή αγορά.
Η εμπορική απαγόρευση εφαρμόζεται σε προϊόντα φώκιας που παράγονται στην ΕΕ και σε εισαγόμενα προϊόντα φώκιας. Ο κανονισμός τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/1775 2 προκειμένου να αποτυπωθούν τα αποτελέσματα των αποφάσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) στην υπόθεση προϊόντων φώκιας των ΕΚ 3 . Ως εκ τούτου, το ισχύον ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες προβλέπει δύο εξαιρέσεις στην απαγόρευση:
1)Επιτρέπει τη διάθεση προϊόντων φώκιας στην αγορά όταν τα εν λόγω προϊόντα προέρχονται από τη θήρα στην οποία επιδίδονται οι Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες, υπό τον όρο ότι πληρούνται οι ειδικές προϋποθέσεις του άρθρου 3 παράγραφος 1 του κανονισμού, όπως τροποποιήθηκε.
Στο άρθρο 3 παράγραφος 1α του ίδιου κανονισμού, όπως τροποποιήθηκε, προβλέπεται επίσης ότι, κατά τον χρόνο διάθεσής του στην ενωσιακή αγορά, το προϊόν φώκιας συνοδεύεται από έγγραφο που πιστοποιεί τη συμμόρφωση με τους όρους που προβλέπονται για την άντληση οφελών από την «εξαίρεση για τους Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες». Το έγγραφο πιστοποίησης θα πρέπει να χορηγείται από οργανισμό που έχει αναγνωρίσει προς τούτο η Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 3 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2015/1850 της Επιτροπής 4 (στο εξής: εκτελεστικός κανονισμός).
2)Η εισαγωγή προϊόντων φώκιας επιτρέπεται επίσης όποτε έχει ευκαιριακό χαρακτήρα και αφορά αποκλειστικά αγαθά που προορίζονται για προσωπική χρήση ταξιδιωτών ή των οικογενειών τους (άρθρο 3 παράγραφος 2 του κανονισμού, όπως τροποποιήθηκε).
Υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1007/2009, όπως τροποποιήθηκε
Το άρθρο 7 του κανονισμού, όπως τροποποιήθηκε, προβλέπει ότι τα κράτη μέλη διαβιβάζουν στην Επιτροπή, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018 και, στη συνέχεια, ανά τέσσερα έτη, έκθεση στην οποία περιγράφονται τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την εφαρμογή του. Στη συνέχεια, και εντός δωδεκαμήνου από τη λήξη κάθε περιόδου αναφοράς, η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού. Στην έκθεσή της, η Επιτροπή αξιολογεί τη λειτουργία, την αποτελεσματικότητα και τον αντίκτυπο του κανονισμού όσον αφορά την επίτευξη του στόχου του. Στην έκθεση της Επιτροπής θα πρέπει επίσης να γίνεται εκτίμηση του αντίκτυπου στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των Inuit ή άλλων αυτόχθονων κοινοτήτων 5 .
Η πρώτη έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού, η οποία κάλυπτε την περίοδο από τις 18 Οκτωβρίου 2015 [ημερομηνία εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2015/1775] έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018, εκδόθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2020 6 .
Η παρούσα έκθεση καλύπτει την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2019 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Βασίζεται στις εισηγήσεις που διαβιβάστηκαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τους τρεις αναγνωρισμένους οργανισμούς στον Καναδά και τη Γροιλανδία.
2.Ιστορικό
Το 1983 η ΕΕ, ανταποκρινόμενη στη διάχυτη ανησυχία για την ετήσια θανάτωση ορισμένων νεογνών φώκιας, εξέδωσε την οδηγία 83/129/ΕΟΚ του Συμβουλίου 7 για την απαγόρευση της εισαγωγής προϊόντων από δύο είδη νεογνών φώκιας, των νεογνών της γροιλανδικής φώκιας («λευκότριχα») και των νεογνών της λοφοφόρου φώκιας («κυανότριχα») στην ΕΕ. Η εν λόγω οδηγία εφαρμόστηκε αρχικά έως την 1η Οκτωβρίου 1985. Η ισχύς της παρατάθηκε αρχικά έως την 1η Οκτωβρίου 1989 και, στη συνέχεια, επ’ αόριστον μέσω της οδηγίας 89/370/ΕΟΚ του Συμβουλίου 8 .
Οι φώκιες αποτελούν αντικείμενο θήρας εντός και εκτός της ΕΕ και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων που ποικίλλουν από κάψουλες ωμέγα-3 έως είδη ένδυσης με ενσωματωμένα κατεργασμένα δέρματα και γούνα φώκιας.Πολίτες και καταναλωτές εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για την πιθανή παρουσία στην αγορά προϊόντων φώκιας που λαμβάνονται από ζώα τα οποία έχουν θανατωθεί και γδαρθεί με βασανιστικό τρόπο. Σε απάντηση, αρκετά κράτη μέλη θέσπισαν νομοθεσία για τη ρύθμιση του εμπορίου προϊόντων φώκιας, απαγορεύοντας τις εισαγωγές και την παραγωγή τους, ενώ σε άλλα κράτη μέλη δεν επιβλήθηκαν περιορισμοί στο εμπόριο των προϊόντων αυτών. Οι διαφορές αυτές επηρέασαν δυσμενώς τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και αποτέλεσαν φραγμούς στο εμπόριο. Ως εκ τούτου, η ΕΕ εξέδωσε τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1007/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (στο εξής: κανονισμός), με τον οποίον θεσπίστηκε η απαγόρευση της διάθεσης προϊόντων φώκιας στην αγορά της ΕΕ.
Ταυτόχρονα, κυβερνήσεις και οργανισμοί εκτός της ΕΕ που εκπροσωπούν τους Inuit και άλλες αυτόχθονες κοινότητες προέτρεψαν την ΕΕ να αναγνωρίσει ότι η θήρα φώκιας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικοοικονομικής υπόστασης, της διατροφής, της κουλτούρας και της ταυτότητας των εν λόγω κοινοτήτων, συμβάλλοντας στην επιβίωση και την ανάπτυξή τους, στοιχεία που δεν πρέπει να θίγονται, σύμφωνα με τη διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων λαών του 2007. Ισχυρίστηκαν ότι η θήρα της φώκιας στην οποία επιδίδονται παραδοσιακά οι Inuit και άλλες αυτόχθονες κοινότητες δεν εγείρει τους ίδιους ηθικούς προβληματισμούς όπως εκείνη που ασκείται πρωτίστως για εμπορικούς λόγους. Συνεπώς ο κανονισμός επέτρεψε, κατ’ εξαίρεση, τη διάθεση στην αγορά προϊόντων φώκιας που προέρχονται από τη θήρα στην οποία επιδίδονται παραδοσιακά οι Inuit και άλλες αυτόχθονες κοινότητες, εφόσον επιδεικνύεται η δέουσα προσοχή στην καλή μεταχείριση των ζώων και μειώνεται, στο μέτρο του δυνατού, ο βασανισμός. Η εξαίρεση περιορίστηκε στη θήρα που συμβάλλει στην επιβίωση των κοινοτήτων αυτών.
Ο κανονισμός του 2009 επιτρέπει επίσης, κατ’ εξαίρεση, τη διάθεση στην αγορά προϊόντων φώκιας όταν η θήρα ασκείται με αποκλειστικό σκοπό την αειφόρο διαχείριση θαλάσσιων πόρων. Επιτρέπει επίσης την εισαγωγή προϊόντων φώκιας που έχει ευκαιριακό χαρακτήρα και αφορά αποκλειστικά αγαθά που προορίζονται για προσωπική χρήση ταξιδιωτών ή των οικογενειών τους.
Το 2010 ο Καναδάς και η Νορβηγία κίνησαν διαδικασία επίλυσης διαφορών στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) κατά του κανονισμού και του αρχικού εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 737/2010. Το 2013 ο ΠΟΕ απεφάνθη ότι το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες, το οποίο επέτρεπε σε ορισμένα προϊόντα φώκιας να εισέλθουν στην ενωσιακή αγορά μέσω των εξαιρέσεων που αφορούν τους Inuit και τη διαχείριση θαλάσσιων πόρων, είχε αρνητικές επιπτώσεις στις ανταγωνιστικές ευκαιρίες των καναδικών και των νορβηγικών προϊόντων έναντι των εισαγόμενων από τη Γροιλανδία και των εγχώριων προϊόντων της ΕΕ. Πράγματι, εκείνη την περίοδο, μόνο η Γροιλανδία είχε υποβάλει επισήμως αίτηση για την αναγνώριση οργανισμού πιστοποίησης.
Προκειμένου η ΕΕ να ευθυγραμμίσει το καθεστώς της με τις αποφάσεις του ΠΟΕ, εξέδωσε τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/1775, με τον οποίο τροποποιήθηκε το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες με την κατάργηση της εξαίρεσης που αφορά τη διαχείριση θαλάσσιων πόρων. Εντούτοις, η κατάργηση της εν λόγω εξαίρεσης δεν θίγει το δικαίωμα των κρατών μελών να εξακολουθήσουν να ρυθμίζουν τη θήρα που διεξάγεται με σκοπό την αειφόρο διαχείριση των θαλάσσιων πόρων τους. Ωστόσο, εμπόδισε τα κράτη μέλη να επιτρέψουν τη διάθεση στην αγορά προϊόντων που προέρχονται από την εν λόγω θήρα, εκτός αν εμπίπτουν στην εξαίρεση για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες», η οποία παρέμεινε σε ισχύ. Ο τροποποιημένος κανονισμός ενίσχυσε επίσης τη συνοχή ως προς τον στόχο του κανονισμού, προσθέτοντας ρητώς ζητήματα που αφορούν τη σωστή μεταχείριση των ζώων ως προϋπόθεση για την εφαρμογή της εξαίρεσης για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες».
Η Επιτροπή, για να διασφαλίσει την ομοιόμορφη εφαρμογή του κανονισμού, εξέδωσε τον εκτελεστικό κανονισμό, ο οποίος i) καθορίζει τις απαιτήσεις για την εισαγωγή προϊόντων φώκιας για την προσωπική χρήση των ταξιδιωτών ή των οικογενειών τους· ii) παραθέτει τα κριτήρια αναγνώρισης των οργανισμών που είναι αρμόδιοι να εκδίδουν έγγραφα πιστοποίησης όσον αφορά τη συμμόρφωση με την εξαίρεση για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες». και iii) καθορίζει τον ρόλο των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών όσον αφορά τον έλεγχο των εγγράφων πιστοποίησης και την καταχώριση των στοιχείων που περιλαμβάνουν.
Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού, όπως τροποποιήθηκε, τα προϊόντα φώκιας που διατίθενται στην ενωσιακή αγορά στο πλαίσιο της εξαίρεσης για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες» πρέπει να συνοδεύονται από έγγραφο πιστοποίησης που χορηγείται από οργανισμό που έχει αναγνωρίσει προς τούτο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 3 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2015/1850 της Επιτροπής (στο εξής: εκτελεστικός κανονισμός).
Μέχρι στιγμής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει τρεις οργανισμούς:
-το Υπουργείο Αλιείας, Θήρας και Γεωργίας της Γροιλανδίας 9 (νυν Υπουργείο Αλιείας και Θήρας)
-την κυβέρνηση της Nunavut (Καναδάς) 10
- την κυβέρνηση των Βορειοδυτικών Εδαφών του Καναδά 11
3.Εκθέσεις των κρατών μελών της ΕΕ
Ζητήθηκε από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ να υποβάλουν τις εθνικές εκθέσεις τους στην Επιτροπή με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίου. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ υπέβαλαν εθνικές εκθέσεις εκτός από τρία (Γαλλία, Ελλάδα και Μάλτα). Συνεπώς, η αναφορά «όλα τα κράτη μέλη» θα πρέπει να νοείται ως «όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ εκτός από τα τρία κράτη μέλη που δεν υπέβαλαν την έκθεσή τους». Στην παρούσα ενότητα συνοψίζονται τα στοιχεία που υποβλήθηκαν.
α) Αρμόδιες αρχές
Σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 1του εκτελεστικού κανονισμού, τα κράτη μέλη ορίζουν μία ή περισσότερες αρμόδιες αρχές στις οποίες αναθέτουν: α) τον έλεγχο των εγγράφων πιστοποίησης (βεβαιώσεων) για τα εισαγόμενα προϊόντα φώκιας κατόπιν αιτήματος των τελωνειακών αρχών, β) τον έλεγχο της έκδοσης των εγγράφων πιστοποίησης (βεβαιώσεων) από αναγνωρισμένο οργανισμό ο οποίος είναι εγκατεστημένος και δραστηριοποιείται στο οικείο κράτος μέλος, και γ) την τήρηση αντιγράφου του εγγράφου πιστοποίησης (βεβαίωσης) που εκδίδεται για προϊόντα φώκιας τα οποία προέρχονται από το κυνήγι φώκιας στο οικείο κράτος μέλος. Η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει στον ιστότοπό της τον κατάλογο των αρμόδιων αρχών που έχουν οριστεί 12 .
Παρότι μέχρι στιγμής δεν έχουν αναγνωριστεί επίσημα οργανισμοί —που να είναι εγκατεστημένοι και να δραστηριοποιούνται στην ΕΕ— για την έκδοση εγγράφων πιστοποίησης, σε ορισμένα κράτη μέλη ζουν λαοί που πληρούν τον ορισμό «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες» και στους οποίους επιτρέπεται, συνεπώς, να επιδίδονται σε θήρα φώκιας για την επιβίωσή τους και να διαθέτουν προϊόντα φώκιας στην ενωσιακή αγορά. Τα εν λόγω κράτη μέλη θα μπορούσαν να ζητήσουν την επίσημη αναγνώριση ενός από τους οργανισμούς τους για την έκδοση εγγράφων πιστοποίησης. Στην περίπτωση αυτή, θα ήταν συναφές το άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχεία β) και γ) του εκτελεστικού κανονισμού.
β) Εξαίρεση για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες»
Η Δανία και η Εσθονία ήταν τα μόνα κράτη μέλη που δήλωσαν ότι στην αγορά τους διατίθενται προϊόντα φώκιας με βάση τους όρους που προβλέπονται στην εξαίρεση για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες». Οι δανικές τελωνειακές αρχές κατέγραψαν εισαγωγές προϊόντων φώκιας από τη Γροιλανδία συνολικής αξίας 8 347 944 δανικών κορωνών (DKK) (= 1 122 337 EUR βάσει της συναλλαγματικής ισοτιμίας της 17ης Ιανουαρίου 2023) και συνολικού βάρους 32 109 kg, έναντι των 10 502 kg που αναφέρθηκαν για την προηγούμενη περίοδο, η οποία κάλυπτε τρία έτη αντί τεσσάρων. Για πρώτη φορά, η Εσθονία δήλωσε εισαγωγές προϊόντων φώκιας από τη Γροιλανδία συνολικής αξίας 1 555,67 EUR και συνολικού βάρους 34,16 kg. Τα προϊόντα που εισήγαν η Δανία και η Εσθονία περιλάμβαναν κυρίως μη συρραμμένα δεψασμένα ή κατεργασμένα δέρματα φώκιας, αλλά και ενδύματα, εξαρτήματα ένδυσης και άλλα είδη από δέρμα φώκιας, όπως υποδήματα και μπότες από δέρμα φώκιας.
γ) Εξαίρεση για προσωπική χρήση από ταξιδιώτες ή τις οικογένειές τους
Καμία από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών δεν ενημερώθηκε από τις τελωνειακές αρχές της για ενδεχόμενο πρόβλημα σχετικά με την ευκαιριακή εισαγωγή προϊόντων φώκιας για προσωπική χρήση από ταξιδιώτες ή τις οικογένειές τους.
δ) Τελειοποίηση προς επανεξαγωγή
Η εισαγωγή προϊόντων φώκιας για κατεργασία και επανεξαγωγή των κατεργασμένων εμπορευμάτων δεν απαγορεύεται δυνάμει του κανονισμού. Στην Εσθονία εισήχθησαν δεψασμένα δέρματα φώκιας (2 405 τεμάχια το 2019, 1 682 το 2020; 2 030 το 2021 και1 875 το 2022) από τον Καναδά και τη Νορβηγία για τελειοποίηση προς επανεξαγωγή από κατασκευαστή υποδημάτων ο οποίος στη συνέχεια επανεξήγαγε όλα τα μεταποιημένα προϊόντα.
ε) Κυρώσεις και επιβολή της εφαρμογής
Όλα τα κράτη μέλη δήλωσαν ότι έχουν θεσπίσει κανόνες σχετικά με τις κυρώσεις που πρέπει να επιβάλλονται σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων του κανονισμού. Οι κυρώσεις αυτές κυμαίνονται από πρόστιμα, κατάσχεση και καταστροφή των προϊόντων (σε όλα τα κράτη μέλη) έως φυλάκιση (στη Δανία, την Κύπρο, τη Λετονία και τις Κάτω Χώρες). Κανένα κράτος μέλος δεν επέβαλε τέτοιες κυρώσεις κατά την περίοδο αναφοράς.
Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα ανώτατα ποσά των προστίμων που καθόρισαν τα 18 κράτη μέλη τα οποία κοινοποίησαν τις πληροφορίες αυτές. Σε οχτώ από αυτά, τα ποσά των προστίμων διαφέρουν ανάλογα με το αν το αδίκημα διαπράττεται από φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Στη Δανία και τη Φινλανδία, η εθνική νομοθεσία δεν ορίζει ανώτατο ποσό ά για τα πρόστιμα. Τα ανώτατο αυτό ποσό θα πρέπει να υπολογίζεται από τις αρμόδιες αρχές σε περίπτωση παραβίασης του κανονισμού.
Σημείωση: Για τις Κάτω Χώρες, τα ανωτέρω ανώτατα ποσά αφορούν αδικήματα που δεν έχουν διαπραχθεί εκ προθέσεως. Σε περίπτωση πρόθεσης, το πρόστιμο μπορεί να ανέλθει στα 90 000 EUR για τα φυσικά πρόσωπα και στα 900 000 EUR για τα νομικά πρόσωπα.
Οι βελγικές τελωνειακές αρχές σταμάτησαν δύο εισαγωγές προϊόντων φώκιας. Στην πρώτη περίπτωση επρόκειτο για δέμα που είχε σταλεί ταχυδρομικώς από τις Ηνωμένες Πολιτείες με συμπλήρωμα διατροφής το οποίο περιείχε εκχύλισμα θυρεοειδούς φώκιας (κάψουλες ωμέγα-3). Στη δεύτερη περίπτωση επρόκειτο για κρανίο φώκιας για το οποίο δεν είχαν προσκομιστεί τα απαραίτητα έγγραφα. Οι σουηδικές τελωνειακές αρχές διενήργησαν σχεδόν 4 000 ελέγχους εγγράφων των διασαφήσεων εισαγωγής. Επτά από αυτές υποτίθεται ότι αφορούσαν προϊόντα φώκιας, αλλά στην πραγματικότητα είχαν χρησιμοποιηθεί 13 λανθασμένοι κωδικοί της συνδυασμένης ονοματολογίας. Οι διασαφήσεις αυτές διορθώθηκαν από τις σουηδικές τελωνειακές αρχές.
στ) Πληροφορίες μέσω κωδικού QR
Για να διασφαλιστεί η ορθή λειτουργία της εξαίρεσης για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες» και να βελτιωθεί η ενημέρωση σχετικά με το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες, οι αναγνωρισμένοι οργανισμοί μπορούν να τοποθετούν ετικέτα κωδικού QR στα προϊόντα φώκιας που πιστοποιούν. Ο εν λόγω κωδικός QR συνδέεται με ιστοσελίδα 14 στην οποία παρέχονται πληροφορίες σχετικά με το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες.
Δεκαπέντε κράτη μέλη (Βέλγιο, Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχική Δημοκρατία και Φινλανδία) ανέφεραν ότι γνωρίζουν την ύπαρξη αυτού του κωδικού QR, ωστόσο κανένα από τα κράτη μέλη δεν έλαβε αίτημα για παροχή συμβουλών σχετικά με τον κωδικό QR από τις τελωνειακές αρχές του ή άλλους οργανισμούς επιβολής.
ζ) Η θήρα φώκιας στην ΕΕ
Οι πληθυσμοί φώκιας στην ΕΕ είναι συγκεντρωμένοι κυρίως στη Βαλτική Θάλασσα. Βάσει ολιστικής αξιολόγησης της κατάστασης της Βαλτικής Θάλασσας 15 που διενήργησε η επιτροπή για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Βαλτικής, γνωστή και ως HELCOM, τρία είδη φώκιας είναι ενδημικά στη Βαλτική Θάλασσα. Η γκρίζα φώκια απαντά σε ολόκληρη την περιοχή, ενώ η δικτυωτή φώκια της Βαλτικής περιορίζεται στην ανατολική και βόρεια Βαλτική Θάλασσα και η κοινή φώκια στη νοτιοδυτική Βαλτική Θάλασσα και στο Kattegat.
Η οδηγία για τους οικοτόπους 16 έχει ως στόχο να συμβάλει στη διασφάλιση της βιοποικιλότητας μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας στην ΕΕ. Στο παράρτημα ΙΙ, στο οποίο παρατίθενται τα είδη για τα οποία απαιτείται ο καθορισμός και η διαχείριση ειδικών ζωνών διατήρησης, περιλαμβάνονται τα εξής είδη:
-Halichoerus grypus (γκρίζα φώκια)
-Monachus monachus (μεσογειακή φώκια)
-Phoca / Pusa hispida botnica (δικτυωτή φώκια της Βαλτικής)
-Phoca / Pusa hispida saimensis (δικτυωτή φώκια της λίμνης Saimaa)
-Phoca vitulina (κοινή φώκια)
Η μεσογειακή φώκια και η δικτυωτή φώκια της λίμνης Saimaa αποτελούν είδη προτεραιότητας και, ως εκ τούτου, περιλαμβάνονται επίσης στο παράρτημα IV της οδηγίας για τους οικοτόπους, οπότε τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τη θέσπιση συστήματος αυστηρής προστασίας των ειδών αυτών. Τα άλλα τρία είδη (η γκρίζα φώκια, η δικτυωτή φώκια της Βαλτικής και η κοινή φώκια) περιλαμβάνονται επίσης στο παράρτημα V, οπότε τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι η σύλληψή τους στη φύση καθώς και η εκμετάλλευσή τους συνάδουν με τη διατήρησή τους σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης.
Κατά την περίοδο αναφοράς, δεδομένου ότι η κατάργηση της εξαίρεσης για την «αειφόρο διαχείριση θαλάσσιων πόρων» από τον αρχικό κανονισμό δεν έθιξε το δικαίωμα των κρατών μελών να εξακολουθήσουν να ρυθμίζουν τη θήρα που διεξάγεται για τον σκοπό αυτόν, θηρεύτηκαν δικτυωτές, κοινές και γκρίζες φώκιες στην επικράτεια της Δανίας, της Εσθονίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Τα τέσσερα αυτά κράτη μέλη περιέγραψαν συνοπτικά στην έκθεσή τους τον σκοπό της θήρας, τις συνθήκες στις οποίες διεξήχθη, τη μέθοδο θανάτωσης που εφαρμόστηκε, τη δέουσα προσοχή που δόθηκε στη σωστή μεταχείριση των ζώων, καθώς και τον αντίκτυπο της συγκεκριμένης θήρας στον πληθυσμό της φώκιας, στα οικοσυστήματα και στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Το παρακάτω κείμενο παρουσιάζει τις απόψεις που εκφράστηκαν στις τέσσερις εθνικές εκθέσεις.
Στη Δανία, δεν υπάρχει θηρευτική περίοδος ούτε ποσόστωση για τις φώκιες.Μπορεί να δοθεί άδεια για τη θήρα φώκιας μόνο μέσω παρέκκλισης, σε ακτίνα 100 μέτρων από τον αλιευτικό εξοπλισμό και εκτός των περιόδων αναπαραγωγής και έκδυσης, προκειμένου να αποφεύγεται η πρόκληση σοβαρής ζημίας στην αλιεία. Επιπλέον, η κατά παρέκκλιση θήρα της γκρίζας φώκιας δεν επιτρέπεται εντός των περιοχών Natura 2000 που έχουν οριστεί για το εν λόγω είδος. Από το 2018, έχουν επίσης χορηγηθεί παρεκκλίσεις για τη θήρα φώκιας σε ποτάμια, γεγονός που έχει θετικές επιπτώσεις στα αποθέματα γόνων των πληθυσμών ψαριών που βρίσκονται υπό πίεση. Η κατά παρέκκλιση θανάτωση υπόκειται στη χρήση τουφεκιού εγκεκριμένου διαμετρήματος, το οποίο έχει υποβληθεί επιτυχώς σε ειδική δοκιμασία και διαθέτει δανική άδεια θήρας. Ο κυνηγός παροτρύνεται να στοχεύει το κεφάλι ώστε να επέρχεται ακαριαίος θάνατος. Στη νήσο Bornholm, η θήρα της γκρίζας φώκιας επιτρέπεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς δεν υπάρχουν ζώνες αναπαραγωγής στην εν λόγω περιοχή. Στη Δανία οι πληθυσμοί φώκιας παρακολουθούνται και πραγματοποιείται ετήσια καταμέτρηση. Η Δανία ανέφερε ότι ο αριθμός ατόμων φώκιας που θηρεύτηκαν βάσει παρέκκλισης κατά την περίοδο αναφοράς (134 κοινές φώκιες και 9 γκρίζες φώκιες) δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο στο μέγεθος του πληθυσμού τους.
Στην Εσθονία επιτρέπεται η θήρα φώκιας για να διασφαλιστεί η αειφόρος διαχείριση των θαλάσσιων πόρων και η επιβίωση των κυνηγών και των οικογενειών τους που προέρχονται από τις τοπικές κοινότητες των μικρών νησιών της Εσθονίας, ώστε να διατηρηθούν ζωντανές η πολιτιστική κληρονομιά και οι παραδόσεις τους. Η θήρα φώκιας υπόκειται σε αυστηρές ρυθμίσεις και λαμβάνεται πλήρως υπόψη η καλή μεταχείριση των ζώων. Η θήρα φώκιας διεξάγεται μόνο σε καθορισμένες περιοχές, κατά τη διάρκεια της θηρευτικής περιόδου, και οι κυνηγοί πρέπει να έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς δοκιμασία σκοποβολής και να χρησιμοποιούν συγκεκριμένα όπλα και πυρομαχικά. Με βάση την τελευταία έκθεση παρακολούθησης της Εσθονίας, ο αριθμός των ατόμων γκρίζας φώκιας στα εσθονικά ύδατα παρουσιάζει ανοδική τάση, ενώ ο μεγαλύτερος αριθμός τους τα τελευταία 20 έτη καταμετρήθηκε το 2021 σε ολόκληρη την περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας. Η Εσθονία ανέφερε ότι η θήρα μικρής κλίμακας, που περιορίζεται σε ετήσια ποσόστωση 1 % του πληθυσμού φώκιας, η οποία αντιστοιχούσε σε 55 άτομα ετησίως κατά την περίοδο αναφοράς, είναι αναγκαία για τη μείωση των ζημιών στην αλιεία, αλλά δεν επιτρέπεται στις ζώνες ειδικής προστασίας που έχουν καθοριστεί για την γκρίζα φώκια.
Στη Φινλανδία, η θήρα φώκιας διεξάγεται με σκοπό την αειφόρο διαχείριση των θαλάσσιων πόρων και την αποφυγή της ζημίας στην εμπορική αλιεία. Καθορίζονται ποσοστώσεις θήρευσης για τις γκρίζες και τις δικτυωτές φώκιες. Καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, η ποσόστωση θήρας για τις γκρίζες φώκιες στην ηπειρωτική Φινλανδία ήταν 1 050 άτομα ετησίως. Η μέση ποσόστωση θήρευσης για τις δικτυωτές φώκιες στην περιοχή του Βοθνιακού Κόλπου κατά την ίδια περίοδο ήταν 335 άτομα ετησίως, ενώ η μέση ποσόστωση θήρευσης για τις γκρίζες φώκιες στη νήσο Όλαντ, μια αυτόνομη περιφέρεια της Φινλανδίας, ήταν 480 άτομα ετησίως. Η θήρα φώκιας υπόκειται επίσης σε θηρευτική περίοδο, σε ειδικά τεχνικά χαρακτηριστικά για τα όπλα και τα πυρομαχικά και στην επιτυχή ολοκλήρωση σχετικής εξέτασης κατόπιν παρακολούθησης κύκλου μαθημάτων σχετικά με τη θηρευτική δεοντολογία ώστε να εφαρμόζεται μέθοδος θανάτωσης που επιφέρει ακαριαίο θάνατο. Δεν επιτρέπεται η θήρα απειλούμενων πληθυσμών φώκιας (π.χ. δικτυωτής φώκιας στον Κόλπο της Φινλανδίας και τη θάλασσα Αρχιπελάγους). Η Φινλανδία ανέφερε ότι η εκτιμώμενη ετήσια αύξηση του πληθυσμού φώκιας είναι υψηλότερη από τον αριθμό των θηρευόμενων ατόμων του εν λόγω είδους και ότι υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι φώκιες τρώνε ψάρια από τα αλιευτικά εργαλεία, εκτός αν αυτά είναι ανθεκτικά στις φώκιες. Στην πραγματικότητα, μόνο οι παγίδες, οι βολκοί (μακρόστενα αλιευτικά δίχτυα σε σχήμα σάκου που διατηρούνται ανοιχτά με στεφάνες) ή παρόμοια εργαλεία μπορούν να γίνουν εν μέρει ανθεκτικά στις φώκιες, διατηρώντας παράλληλα τη βιωσιμότητα της εμπορικής αλιείας. Οι φώκιες καταναλώνουν 3 έως 5 κιλά ψάρια ημερησίως, γεγονός που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τα είδη ή τους πληθυσμούς ψαριών που προστατεύονται από την ενωσιακή ή την εθνική νομοθεσία. Η ερασιτεχνική και εμπορική αλιεία με απλάδια μειώθηκε κατά 30-40 % τις τελευταίες δεκαετίες στο εξωτερικό αρχιπέλαγος, ενώ σε ορισμένες περιοχές σταμάτησε εντελώς λόγω της θηρευτικής δραστηριότητας στην οποία επιδίδονται οι φώκιες. Οι θετικές συνέπειες της θήρας που διεξάγεται κοντά σε αλιευτικό εξοπλισμό είναι προσωρινές, καθώς νέες φώκιες εμφανίζονται μέσα σε λίγες ημέρες ή ακόμα και ώρες. Συνεπώς, η θήρα φώκιας δεν μπορεί να θεωρηθεί ο μόνος τρόπος για να μετριαστούν τα προβλήματα που προκαλούν τα εν λόγω θηλαστικά.
Το σύστημα διαχείρισης της άγριας ζωής που εφαρμόζεται στη Σουηδία προβλέπει τη θήρα βάσει άδειας για την γκρίζα φώκια από το 2020 και για την κοινή φώκια από το 2022, καθώς και την «προστατευτική θήρα» της δικτυωτής φώκιας. Η προστατευτική θήρα επιτρέπεται και υπόκειται σε αυστηρές ρυθμίσεις στις περιοχές όπου ο αυξανόμενος πληθυσμός φώκιας προκαλεί σοβαρές ζημίες στην τοπική αλιεία, καταστρέφοντας τα αλιευτικά εργαλεία και τρώγοντας τα αλιεύματα. Σε αντίθεση με την προστατευτική θήρα, η θήρα βάσει άδειας δεν περιορίζεται στις περιοχές όπου οι φώκιες προκαλούν ζημία στην αλιεία. Ισχύει ποσόστωση θήρευσης. Η μέση ποσόστωση θήρευσης κατά την περίοδο αναφοράς ήταν 1 692 άτομα ετησίως για τις γκρίζες φώκιες, 712 άτομα ετησίως για τις κοινές φώκιες και 346 άτομα ετησίως για τις δικτυωτές φώκιες. Τα πυρομαχικά υπόκεινται σε αυστηρές ρυθμίσεις, η μέθοδος θανάτωσης που χρησιμοποιείται πρέπει να επιφέρει ακαριαίο θάνατο ώστε να αποφεύγεται ο περιττός βασανισμός και, όταν πρόκειται για θήρα φώκιας από σκάφος, το σκάφος πρέπει να παραμένει ακίνητο. Διεξάγονται έρευνες για να αναπτυχθεί αλιευτικός εξοπλισμός ο οποίος να είναι ανθεκτικός στις φώκιες. Η Σουηδία ανέφερε ότι ο αριθμός ατόμων φώκιας που θηρεύονται με σκοπό την προστασία του αλιευτικού τομέα αντιπροσωπεύει μικρό μόνο ποσοστό του πληθυσμού φώκιας.
Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο συνολικός αριθμός των ατόμων φώκιας που θηρεύτηκαν κατά την περίοδο αναφοράς στα τέσσερα κράτη μέλη της ΕΕ τα οποία επιτρέπουν την εν λόγω θήρα με σκοπό την αειφόρο διαχείριση των θαλάσσιων πόρων τους. Στη Φινλανδία και τη Σουηδία, οι ποσοστώσεις καθορίζονται ανά θηρευτική περίοδο και όχι ανά ημερολογιακό έτος. Η θηρευτική περίοδος αρχίζει το φθινόπωρο και λήγει την άνοιξη του επόμενου έτους. Σύμφωνα με την οδηγία για τους οικοτόπους, τα κράτη μέλη έχουν την ευθύνη να διασφαλίζουν ότι η λήψη δειγμάτων των ειδών αυτών, τα οποία παρατίθενται στο παράρτημα V της οδηγίας, είναι συμβατή με τη διατήρησή τους σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης.
Στη Λετονία, υποβλήθηκαν αιτήσεις για τη θήρας φώκιας κατά την περίοδο αναφοράς, αλλά απορρίφθηκαν. Μετά την πρόσφατη έγκριση σχεδίου διαχείρισης της φώκιας, η θήρευση μικρού αριθμού ενήλικων ατόμων γκρίζας φώκιας επιτρέπεται από το 2023, προκειμένου να αποφεύγεται η πρόκληση ζημίας στην αλιεία όταν δεν μπορεί να βρεθεί εναλλακτική μέθοδος.
η) Συνολική αξιολόγηση από τα κράτη μέλη της ΕΕ
Τα κράτη μέλη κλήθηκαν να παράσχουν συνολική αξιολόγηση όσον αφορά τρεις πτυχές του κανονισμού στην επικράτειά τους: τη λειτουργία (ικανότητα να επιτελέσει τη συνήθη λειτουργία του), την αποτελεσματικότητα (ικανότητα παραγωγής του επιθυμητού αποτελέσματος) και τον αντίκτυπό του (για παράδειγμα, αλλαγή της αγοράς για τα προϊόντα φώκιας).
Οκτώ κράτη μέλη (Βουλγαρία, Ιρλανδία, Κροατία, Κύπρος, Λιθουανία, Ουγγαρία, Σλοβακία και Τσεχία) ανέφεραν ότι δεν διεξάγεται εμπόριο προϊόντων φώκιας στην επικράτειά τους και, ως εκ τούτου, δεν είναι σε θέση να αξιολογήσουν τη λειτουργία, την αποτελεσματικότητα και τον αντίκτυπο του κανονισμού. Πέντε κράτη μέλη (Γερμανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ρουμανία και Σλοβενία) δεν υπέβαλαν αξιολόγηση.
Επτά κράτη μέλη (Βέλγιο, Δανία, Ισπανία, Κάτω Χώρες, Αυστρία, Πολωνία και Πορτογαλία) θεωρούν ότι ο κανονισμός είναι κατάλληλος για τον επιδιωκόμενο σκοπό και ότι οι τελωνειακές αρχές τους εφαρμόζουν διαδικασίες για την ορθή εφαρμογή του. Μέχρι στιγμής, δεν έχουν αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα με τον κανονισμό. Οι Κάτω Χώρες δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών τους και των τελωνείων στο πλαίσιο αυτό.
Η Εσθονία, η Λετονία, η Φινλανδία και η Σουηδία θεωρούν ότι ο κανονισμός λειτουργεί επαρκώς ως μέσο για τον έλεγχο του εμπορίου προϊόντων φώκιας, αλλά ο αντίκτυπός του έχει υπερβεί τον επιδιωκόμενο σκοπό του. Σύμφωνα με τις χώρες αυτές, η απαγόρευση έχει συμβάλει στην υφιστάμενη κακή κατάσταση της παράκτιας αλιείας και έχει υποβαθμίσει σημαντικά την αξία της φώκιας ως θηράματος. Κατά την άποψή τους, είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί η διαχείριση των πληθυσμών φώκιας στα σχέδια διαχείρισης με βάση το οικοσύστημα για τα ύδατα της ΕΕ. Ισχυρίζονται ότι οι οικείοι πληθυσμοί φώκιας παρακολουθούνται στενά και ότι ο μικρός αριθμός ατόμων αυτού του είδους που θηρεύτηκαν κατά την περίοδο αναφοράς είχαν σχεδόν αμελητέο αντίκτυπο στο μέγεθος του πληθυσμού τους και στην κατάσταση διατήρησής τους. Τα εν λόγω κράτη μέλη θεωρούν ότι η θήρα φώκιας που διεξάγεται για την αειφόρο διαχείριση των θαλάσσιων πόρων, με πλήρη σεβασμό της καλής μεταχείρισης των ζώων και με αξιοποίηση, και όχι απόρριψη, όλων των μερών του θηρευμένου ζώου, δεν θα πρέπει να εγείρει ηθικούς προβληματισμούς στη δημόσια σφαίρα. Σύμφωνα με τη θηρευτική δεοντολογία της Σουηδίας, το ζώο πρέπει να θηρεύεται με μη βάναυσο τρόπο και οι πόροι που προέρχονται από αυτή τη θήρα θα πρέπει να αξιοποιούνται πλήρως για να θεωρείται η θήρα αποδεκτή. Δεδομένου ότι οι κυνηγοί φώκιας, αφού συλλέξουν ό,τι χρειάζονται για προσωπική τους χρήση, πρέπει να καταστρέψουν ή να απορρίψουν αυτούς τους πολύτιμους πόρους, η Σουηδία θεωρεί ότι η απαγόρευση αντίκειται στην εν λόγω δεοντολογία και καθιστά τη θήρα φώκιας λιγότερο ελκυστική. Τα εν λόγω κράτη μέλη τόνισαν ότι, στο μεταξύ, ο αυξανόμενος πληθυσμός φώκιας προκαλεί ζημίες στα αλιευτικά εργαλεία και στα αλιεύματα, μολύνοντας όλα τα είδη ψαριών με σκουλήκια φώκιας, θανατώνοντας φώκαινες και θηρεύοντας μεγάλα ενήλικα άτομα γάδου, σολομού, θαλασσινής πέστροφας και τούρνας, με οικονομικές συνέπειες για τον τουρισμό ερασιτεχνικής αλιείας. Για να αμβλυνθεί η κατάσταση, η Σουηδία θέσπισε, το 2020, εθνικό διάταγμα, το οποίο προβλέπει ότι, σε περίπτωση νόμιμης θήρας αρσενικής γκρίζας φώκιας που προκαλεί ζημία στην αλιεία ή στην υδατοκαλλιέργεια, το θιγόμενο μέρος δικαιούται οικονομική ενίσχυση για την κατάλληλη επεξεργασία του σφαγίου. Στη Φινλανδία, περίπου 350-400 αλιείς ετησίως πλήττονται από ζημίες που προκαλούν οι φώκιες. Μπορεί να χορηγηθεί αποζημίωση για τις δαπάνες που προκύπτουν για την ανάσυρση σφαγίων φώκιας που έχουν θηρευτεί νόμιμα και τη μεταφορά τους σε εγκεκριμένη εγκατάσταση για καταστροφή. Δεν χορηγείται αποζημίωση για τη θήρα αυτή καθαυτήν. Η στήριξη έχει ως στόχο να ενθαρρύνει την αύξηση της θήρας φώκιας, ωστόσο η Φινλανδία θεωρεί ότι η άρση της απαγόρευσης του εμπορίου φώκιας θα αποτελούσε ακόμη ισχυρότερο κίνητρο. Θα εξάλειφε επίσης την ανάγκη αποζημίωσης και τις σχετικές διοικητικές δαπάνες.
Η Εσθονία, η Λετονία, η Φινλανδία και η Σουηδία αναγνωρίζουν ότι το εμπόριο προϊόντων φώκιας δεν υπήρξε ποτέ μεγάλος τομέας με σημαντικό κύκλο εργασιών. Ωστόσο, στις παράκτιες περιοχές, το εμπόριο έχει τη δυνατότητα να συνεισφέρει ως πηγή εισοδήματος και να προαγάγει τις πολιτιστικές αξίες. Η άρση της απαγόρευσης θα συνέβαλε στην αξιοποίηση της δυνατότητας αυτής, στη δημιουργία εθνικής αγοράς και εξαγωγικών ευκαιριών για τα προϊόντα φώκιας και στην αύξηση της αξίας των προϊόντων φώκιας, ακόμη δε και του όγκου των εισαγωγών στην ΕΕ από τους Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες, καθώς η διάθεση προϊόντων φώκιας στην ενωσιακή αγορά δεν θα θεωρούνταν πλέον εσφαλμένα ως εντελώς απαγορευμένη. Τα εν λόγω κράτη μέλη ισχυρίζονται ότι θα πρέπει να επιτραπεί η πώληση μικρής κλίμακας ειδών χειροτεχνίας από τις τοπικές κοινότητες στην ΕΕ, ώστε να αντισταθμιστούν οι δαπάνες της θήρας και να αναδειχθεί η δημιουργικότητα και οι παραδόσεις των κοινοτήτων αυτών. Εάν δεν είναι δυνατή η άρση της απαγόρευσης, η Εσθονία, η Λετονία, η Φινλανδία και η Σουηδία υποστηρίζουν ότι πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο επαναφοράς της εξαίρεσης για την αειφόρο διαχείριση των θαλάσσιων πόρων για τα κράτη μέλη που συμπεριλαμβάνουν την προστατευτική θήρα φώκιας και τη θήρα φώκιας βάσει άδειας στα σχέδια διαχείρισης της άγριας ζωής που εφαρμόζουν. Το 2019 το σουηδικό κοινοβούλιο κάλεσε την κυβέρνηση να καταβάλει προσπάθειες για την άρση της απαγόρευσης ή τουλάχιστον για τη χορήγηση εξαίρεσης από την απαγόρευση.
4.Έκθεση του Ηνωμένου Βασιλείου
Για την τρέχουσα διαδικασία, ζητήθηκε και πάλι από το Ηνωμένο Βασίλειο να υποβάλει την εθνική του έκθεση στην Επιτροπή. Η περίοδος αναφοράς για τη Μεγάλη Βρετανία ήταν από την 1η Ιανουαρίου 2019 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020, ημερομηνία που σηματοδότησε το τέλος της μεταβατικής περιόδου που συμφωνήθηκε από κοινού από την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ. Για το Ηνωμένο Βασίλειο όσον αφορά τη Βόρεια Ιρλανδία, η περίοδος αναφοράς ήταν η ίδια με εκείνη των κρατών μελών της ΕΕ (δηλ. έως το τέλος του 2022) δυνάμει του πλαισίου του Ουίνδσορ 17 , το οποίο περιλαμβάνει τον κανονισμό για τις φώκιες.
Συνεπώς, τα κατωτέρω στοιχεία ίσχυαν για τη Μεγάλη Βρετανία έως τη λήξη της μεταβατικής περιόδου και εξακολουθούν να ισχύουν εντός του Ηνωμένου Βασιλείου και ως προς αυτό σε σχέση με τη Βόρεια Ιρλανδία.
Οι κανονισμοί του Ηνωμένου Βασιλείου για τα προϊόντα φώκιας του 2010 εφαρμόζουν τον κανονισμό της ΕΕ. Η Βασιλική Υπηρεσία Δημόσιων Εσόδων και Τελωνείων, το Υπουργείο Εσωτερικών και η Υπηρεσία Συνοριοφυλακής του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν λάβει εντολή να ενεργούν σύμφωνα με την ενωσιακή και την εθνική νομοθεσία και τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν το καθεστώς για τη φώκια. Έχουν θεσπιστεί οι διαδικασίες για την αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ.
Οι διατάξεις σχετικά με τις κυρώσεις περιέχονται στους κανονισμούς για τα προϊόντα φώκιας του 2010. Οποιοσδήποτε κρίνεται ένοχος αδικήματος τιμωρείται με πρόστιμο που δεν υπερβαίνει τις 75 000 λίρες στερλίνες (GBP). Ισχύει το ίδιο ανώτατο ποσό και για τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε νομικά πρόσωπα.
Κατά την περίοδο αναφοράς, δεν διατέθηκαν στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου προϊόντα φώκιας στο πλαίσιο της εξαίρεσης για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες».
Το Ηνωμένο Βασίλειο ανέφερε ότι δεν διεξάγεται θήρα φώκιας στην επικράτειά του, καθώς τα θαλάσσια θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένης της φώκιας, προστατεύονται βάσει νομοθεσίας που ορίζει ότι αποτελεί αδίκημα η εκ προθέσεως θανάτωση, ο τραυματισμός ή η σύλληψη άγριων θαλάσσιων θηλαστικών.
5.Εκθέσεις των αναγνωρισμένων οργανισμών
Για την τρέχουσα διαδικασία, ζητήθηκε από τους αναγνωρισμένους οργανισμούς του Καναδά και της Γροιλανδίας να συμπληρώσουν ερωτηματολόγιο. Η περίοδος αναφοράς ήταν η ίδια με εκείνη που ίσχυε για τα κράτη μέλη της ΕΕ, δηλ. από την 1η Ιανουαρίου 2019 έως την 31η Δεκεμβρίου 2022.
α) Έγγραφα πιστοποίησης
Το Υπουργείο Αλιείας και Θήρας της Γροιλανδίας χορήγησε έγγραφα πιστοποίησης ως συνοδευτικά δερμάτων φώκιας προερχόμενων από δικτυωτές φώκιες και γροιλανδικές φώκιες, τα οποία διατέθηκαν στην ενωσιακή αγορά στη Δανία και την Εσθονία. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο αριθμός των τεμαχίων δερμάτων φώκιας που εισήγαγαν τα εν λόγω δύο κράτη μέλη της ΕΕ από τη Γροιλανδία κατά την περίοδο αναφοράς. Το Υπουργείο Αλιείας και Θήρας της Γροιλανδίας ανέφερε επίσης την εξαγωγή 281 δερμάτων φώκιας στην Ιταλία και 18 δερμάτων φώκιας στην Πορτογαλία το 2019, αλλά οι εν λόγω εισαγωγές δεν δηλώθηκαν από τις οικείες αρμόδιες αρχές της ΕΕ.
Η κυβέρνηση της Nunavut (Καναδάς) χορήγησε δύο έγγραφα πιστοποίησης, μόνο το 2020, ως συνοδευτικά δύο κρανίων δικτυωτής φώκιας και δύο δερμάτων δικτυωτής φώκιας που εξήχθησαν στο Βέλγιο, καθώς και ενός ολόκληρου κρανίου και δύο χαυλιοδόντων φώκιας που εξήχθησαν στην Ιταλία. Οι εν λόγω εισαγωγές δεν δηλώθηκαν από τις οικείες αρμόδιες αρχές της ΕΕ.
Η κυβέρνηση των Βορειοδυτικών Εδαφών του Καναδά χορήγησε δύο έγγραφα πιστοποίησης, μόνο το 2022, ως συνοδευτικά ενός παλτού με επικόσμηση από γουνόδερμα για την Τσεχική Δημοκρατία και του ιδίου προϊόντος για τη Γαλλία. Και στην περίπτωση αυτή, οι εν λόγω εισαγωγές δεν δηλώθηκαν από τις οικείες αρμόδιες αρχές της ΕΕ.
Ο αναγνωρισμένος οργανισμός της Nunavut εντόπισε αρκετά προβλήματα όσον αφορά τα έγγραφα πιστοποίησης και ζήτησε επισταμένως από την ΕΕ να εξετάσει αν τα εξής θα ήταν αποδεκτά: 1) η έκδοση ενιαίου πιστοποιητικού για πολλαπλά δέρματα· 2) η έκδοση πιστοποιητικού σε χειροτέχνες της Nunavut οι οποίοι πιστοποιούν ότι στην εργασία τους χρησιμοποιούν μόνο δέρματα από φώκιες που έχουν θηρευτεί από Inuit· 3) η μη υποχρεωτική αναφορά του ονόματος του κράτους μέλους της ΕΕ στην αγορά του οποίου θα διατεθεί το προϊόν· και 4) διερεύνηση άλλων μέσων, πλην του πιστοποιητικού σε υλική μορφή, που να αποδεικνύουν την προέλευση από τους Inuit, για παράδειγμα, σφραγίδα τοποθετημένη με δερματοστιξία στα δέρματα ή ετικέτες με κωδικό QR και σφραγίδα που αποτυπώνεται ανάγλυφα από την κυβέρνηση της Nunavut, η οποία είναι σχεδόν αδύνατον να αποτελέσει αντικείμενο απομίμησης.
Το 2021 η κυβέρνηση των Βορειοδυτικών Εδαφών κατάρτισε πρόγραμμα πιστοποίησης φώκιας για τον προσδιορισμό των προϊόντων φώκιας που θηρεύονται από κυνηγούς Inuit/Inuvialuit και μεταποιούνται σε είδη χειροτεχνίας από τους πληθυσμούς Inuit/Inuvialuit ή τους αυτόχθονες λαούς των Βορειοδυτικών Εδαφών. Όταν το προϊόν φώκιας είναι πλήρες, τοποθετείται σ' αυτό ετικέτα πιστοποίησης φώκιας (βλ. κατωτέρω).
Ο αναγνωρισμένος οργανισμός των Βορειοδυτικών Εδαφών θεωρεί ότι τα δέρματα από φώκιες που θηρεύονται από τους Inuit/Inuvialuit στα Βορειοδυτικά Εδάφη θα πρέπει να πιστοποιούνται αυτόματα και ότι η ΕΕ θα πρέπει να παρέχει χρηματοδοτική ή τεχνική στήριξη για την εφαρμογή της εξαίρεσης. Ισχύουν κυρώσεις για μη συμμόρφωση, οι οποίες μέχρι στιγμής δεν έχει χρειαστεί να επιβληθούν.
β) Θήρα φώκιας στο πλαίσιο της εξαίρεσης για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες»
Το άρθρο 3 παράγραφος 1 του κανονισμού, όπως τροποποιήθηκε, επιτρέπει τη διάθεση στην αγορά προϊόντων φώκιας μόνο όταν τα προϊόντα αυτά προέρχονται από τη θήρα στην οποία παραδοσιακά επιδίδονται οι Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες και η οποία συμβάλλει στην επιβίωσή τους, και με δέουσα προσοχή στη σωστή μεταχείριση των ζώων.
Στο πλαίσιο αυτό, οι αναγνωρισμένοι οργανισμοί ανέφεραν ότι τρεις βασικές αρχές σχετικά με τη θήρα φώκιας λειτουργούν ως οδηγός για τους Inuit και Inuvialuit: 1) βιώσιμη θήρα, στο πλαίσιο της οποίας οι πόροι προστατεύονται από την υπερβολική θήρα και αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης προκειμένου να διατηρηθεί η θέση της φώκιας στο παγκόσμιο οικοσύστημα· 2) πλήρης χρήση, στο πλαίσιο της οποίας το κρέας παρέχει τροφή, τα δέρματα χρησιμοποιούνται για την ένδυση και το λίπος αποτελεί πλούσια πηγή οξέων ωμέγα-3· και 3) μη βάναυση θήρα, στο πλαίσιο της οποίας οι φώκιες πρέπει να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και να θηρεύονται μόνο για την κάλυψη αναγκών, ενώ η ίδια η θανάτωση να γίνεται με καθαρό και ακαριαίο τρόπο.
γ) Επεξεργασία δεδομένων και προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα
Οι τρεις αναγνωρισμένοι οργανισμοί χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό σύστημα για την ανταλλαγή και καταγραφή των δεδομένων που περιλαμβάνονται στα έγγραφα πιστοποίησης. Κανένας από αυτούς δεν ανέφερε κάποιο πρόβλημα όσον αφορά την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατά την επεξεργασία των εγγράφων πιστοποίησης.
δ) Πληροφορίες μέσω κωδικού QR
Κατόπιν αιτήματος της Γροιλανδίας, η Επιτροπή συμφώνησε να τοποθετείται ετικέτα κωδικού QR στα προϊόντα φώκιας, με σκοπό να βελτιωθεί η ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με την ύπαρξη και τη νομιμότητα της εξαίρεσης για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες» και να διευκολυνθεί η διάθεση στην ενωσιακή αγορά. Ο εν λόγω κωδικός QR συνδέεται με ιστοσελίδα 18 στην οποία παρέχονται πληροφορίες σχετικά με το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες.
Η εταιρεία Great Greenland τοποθετεί κωδικό QR σε όλα τα δέρματα φώκιας που έχει στην κατοχή της. Οι τοπικοί τεχνίτες, οι χειροτέχνες ή τα μικρά ραφεία επιτρέπεται να προσθέτουν τον δικό τους λογότυπο δίπλα στον κωδικό QR. Η Nunavut διαθέτει κωδικό QR που παραπέμπει σε πληροφορίες σχετικά με την εξαίρεση που προβλέπει το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες. Ο κωδικός QR τοποθετείται σε όλα τα πιστοποιημένα είδη και διατίθεται ανάλογα με τις ανάγκες των τεχνιτών και των χειροτεχνών. Στα Βορειοδυτικά Εδάφη, τοποθετείται κωδικός QR στα προϊόντα φώκιας που κατασκευάζονται από τα τεκμηριωμένα/πιστοποιημένα δέρματα.
ε) Γενική αξιολόγηση από τους αναγνωρισμένους οργανισμούς
Ζητήθηκε από τους αναγνωρισμένους οργανισμούς να υποβάλουν αξιολόγηση με αντικείμενο τις εξής τρεις πτυχές του κανονισμού και της εξαίρεσης για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες» στην επικράτειά τους: τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα της εξαίρεσης, τον αντίκτυπο του κανονισμού στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των Inuit ή άλλων αυτοχθόνων κοινοτήτων τους και τον αντίκτυπο του κανονισμού στους οικείους πληθυσμούς φώκιας.
Η Γροιλανδία αναγνωρίζει τη δέσμευση της ΕΕ να σέβεται και να προάγει τα δικαιώματα των αυτόχθονων λαών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να επιδίδονται ελεύθερα στις οικονομικές δραστηριότητές τους. Ωστόσο, στην πράξη, θεωρεί ότι το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες έχει αρνητικές επιπτώσεις στις κοινότητες αυτές. Η Γροιλανδία διαβλέπει ότι είναι αναγκαίο να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση και να βελτιωθεί η ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών σχετικά με τη νομιμότητα του εμπορίου προϊόντων από φώκιες που έχουν θηρευτεί από Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες, ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στα προϊόντα φώκιας.
Η Nunavut συμμερίζεται την ίδια άποψη και επιθυμεί να αντικαταστήσει το έγγραφο πιστοποίησης με μικρές ετικέτες που φέρουν κωδικό QR. Θεωρεί ότι οι απαιτήσεις πιστοποίησης έχουν επιβάλει αδικαιολόγητο φόρτο και λειτουργούν ως αντικίνητρο για τους Inuit παραγωγούς και τους αγοραστές της ΕΕ. Η Nunavut θα επιθυμούσε να έχει στήριξη από την ΕΕ για να έρθει σε επαφή με κατασκευαστές, μουσεία και επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου στην ΕΕ ώστε να προβάλει την ύπαρξη και τη λειτουργία της εν λόγω εξαίρεσης.
Για τα Βορειοδυτικά Εδάφη, τα άμεσα οφέλη της εξαίρεσης των Inuit θα βελτιώνονταν σε μεγάλο βαθμό αν η ΕΕ συμφωνούσε ότι κάθε θήρα φώκιας από τους Inuit/Inuvialuit στα Βορειοδυτικά Εδάφη θεωρείται συμμορφούμενη και, ως εκ τούτου, πιστοποιείται αυτόματα. Το επίπεδο της θήρας για λόγους επιβίωσης παρέμεινε σχετικά σταθερό και η εγχώρια και τοπική αγορά προϊόντων φώκιας και πρώτων υλών παρέμειναν υγιείς καθ’ όλη τη διάρκεια του τελευταίου κύκλου υποβολής εκθέσεων. Ωστόσο, η εξαγωγική αγορά είναι περιορισμένη έως σχεδόν ανύπαρκτη.
Στη Γροιλανδία, η θήρα και το εμπόριο προϊόντων φώκιας έχει θεμελιώδη κοινωνικοοικονομική και πολιτιστική σημασία για τις κοινότητες των Inuit. Κατά την περίοδο 2019-2022, ο αριθμός ατόμων φώκιας που πουλήθηκαν στο βυρσοδεψείο της εταιρείας Great Greenland A/S αυξήθηκε σχεδόν κατά 6 % σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς, αλλά απέχει πολύ από τα προ της ενωσιακής απαγόρευσης επίπεδα.
Ο συνολικός αριθμός ατόμων φώκιας που αλιεύθηκαν συνολικά στη Γροιλανδία κατά την περίοδο 2019-2021 μειώθηκε κατά 6 % σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς. Στο γράφημα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα αλιεύματα φώκιας στη Γροιλανδία ανά είδος κατά τα τέσσερα έτη της περιόδου αναφοράς. Οι αριθμοί δεν περιλαμβάνουν τους τρεις τελευταίους μήνες του 2022.
Η αξία των δερμάτων από δικτυωτές φώκιες, καθώς και από νεαρές και ενήλικες γροιλανδικές φώκιες, που αποτέλεσαν αντικείμενο εμπορίας στο βυρσοδεψείο της εταιρείας Great Greenland κατά την περίοδο αναφοράς δεν έφτασε ούτε και αυτή τα προ της ενωσιακής απαγόρευσης επίπεδα.
Το Υπουργείο Αλιείας και Θήρας της Γροιλανδίας αμφισβητεί το σκεπτικό του καθεστώτος για τις φώκιες και επισημαίνει ότι η βιώσιμη θήρα φώκιας με πλήρη σεβασμό της καλής μεταχείρισης των ζώων θα ήταν εφικτή και χωρίς αυτό. Το Υπουργείο εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι δεν πραγματοποιήθηκε προηγούμενη αξιολόγηση, μεταξύ άλλων σχετικά με τις διαφαινόμενες ανησυχίες των σημερινών Ευρωπαίων πολιτών ως βασική αιτιολογία για τον κανονισμό, καθώς και σχετικά με πιθανούς εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των δυνητικών ανησυχιών, με λιγότερους εμπορικούς περιορισμούς. Το Υπουργείο εκφράζει επίσης την ανησυχία του για το γεγονός ότι το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες, ακόμα και με την εξαίρεση των Inuit, δεν πληροί την έννοια της γαλάζιας οικονομίας την οποία η ΕΕ στηρίζει σε όλες τις πτυχές της βιώσιμης χρήσης έμβιων πόρων, με εξαίρεση τα είδη φώκιας.
Στη Nunavut και στα Βορειοδυτικά Εδάφη, η θήρα, η κατανάλωση, ο σχεδιασμός και η πώληση προϊόντων φώκιας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αποτελεί μακροχρόνια συνιστώσα της πολιτιστικής έκφρασης και της οικονομικής επιβίωσης της κοινωνίας των Inuit/Inuvialuit. Στις μέρες μας, οι Inuit/Inuvialuit εξαρτώνται από τις φώκιες για την επισιτιστική ασφάλεια και το εισόδημά τους σε μια περιοχή με πολύ υψηλές τιμές στα τρόφιμα που πωλούνται στα καταστήματα και με περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης. Οι Inuit/Inuvialuit εμπορεύονται ως επί το πλείστον τα προϊόντα φώκιας σε τοπικό επίπεδο και δεν τα εξάγουν στην ΕΕ. Ορισμένοι από τους πρωταρχικούς λόγους είναι ο φόβος παραβίασης του ενωσιακού καθεστώτος για τις φώκιες, οι φραγμοί στο εμπόριο λόγω της απαγόρευσης αυτής καθαυτής (έλλειψη ενδιαφέροντος από τους αγοραστές, έλλειψη συνδέσεων με δυνητικούς αγοραστές), η έλλειψη εμπειρίας στον τομέα του διεθνούς εμπορίου, και η σύγχυση όσον αφορά την πιστοποίηση των δερμάτων έναντι των προϊόντων που κατασκευάζονται από πιστοποιημένα δέρματα. Μέχρι στιγμής, ο κανονισμός δεν είχε θετικό αντίκτυπο στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των Inuit/Inuvialuit. Το ενωσιακό καθεστώς για τις φώκιες έχει ανοίξει μια πόρτα, όμως θεωρείται αυστηρά ελεγχόμενο μέσο.
Σύμφωνα με τη Nunavut και τα Βορειοδυτικά Εδάφη, ο κανονισμός δεν είχε κανένα αντίκτυπο στους πληθυσμούς φώκιας, ούτε η θήρα αυξήθηκε λόγω της εξαίρεσης. Η θήρα διεξαγόταν και εξακολουθεί να διεξάγεται σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς και τις αξίες των Inuit/Inuvialuit.
6) Συμπέρασμα
Ο κανονισμός φαίνεται ότι λειτουργεί ικανοποιητικά όσον αφορά την αποτροπή της διάθεσης στην ενωσιακή αγορά προϊόντων φώκιας που δεν καλύπτονται από την εξαίρεση για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες». Τα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης, αλλά δεν έχουν ακόμη επιβάλει κυρώσεις. Μόνο το Βέλγιο ανέφερε μη συμμορφούμενες εισαγωγές, τις οποίες σταμάτησαν τα τελωνεία του.
Όπως δήλωσαν ήδη στις προηγούμενες εκθέσεις τους, τα κράτη μέλη της ΕΕ που βρίσκονται στην περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας θα δέχονταν ευνοϊκά την επαναφορά της εξαίρεσης για την «αειφόρο διαχείριση θαλάσσιων πόρων», η οποία καταργήθηκε το 2015 για να ευθυγραμμιστεί ο βασικός κανονισμός με απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Θεωρούν ότι η απαγόρευση έχει αρνητικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις στα κράτη μέλη της ΕΕ που βρίσκονται στην περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας.
Οι αναγνωρισμένοι οργανισμοί στον Καναδά θεωρούν ότι ο βασικός κανονισμός εκλαμβάνεται στην ΕΕ ως πλήρης απαγόρευση του εμπορίου προϊόντων φώκιας, ότι η εξαίρεση για τους «Inuit ή άλλες αυτόχθονες κοινότητες» δεν είναι επαρκώς γνωστή στην ΕΕ και ότι αυτό έχει αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη των κοινοτήτων Inuit/Inuvialuit της χώρας τους. Οι εξαγωγές προϊόντων φώκιας από τον Καναδά στην ΕΕ είναι ασήμαντες. Η Γροιλανδία συνεχίζει να εξάγει προϊόντα φώκιας στην ΕΕ, κυρίως στη Δανία. Υπήρξε μικρός αριθμός εισαγωγών από τη Γροιλανδία και τον Καναδά οι οποίες δεν δηλώθηκαν από τις οικείες αρμόδιες αρχές της ΕΕ.
Η Επιτροπή θα δρομολογήσει, το 2024, αξιολόγηση του κανονισμού για το εμπόριο προϊόντων φώκιας και της οδηγίας για τα νεογνά φώκιας, προκειμένου να αξιολογήσει τη λειτουργία, την αποτελεσματικότητα και τον αντίκτυπό τους σε σχέση με τους στόχους τους, καθώς και το αν οι πράξεις αυτές εξακολουθούν να είναι κατάλληλες για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Στο πλαίσιο αυτό, θα διενεργηθεί αξιολόγηση των κοινωνικοοικονομικών τους επιπτώσεων και του αντικτύπου τους στους πληθυσμούς φώκιας. Με βάση τα πορίσματα της αξιολόγησης, η Επιτροπή θα εξετάσει αν απαιτούνται περαιτέρω μέτρα.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A32009R1007
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.L_.2015.262.01.0001.01.ELL
https://policy.trade.ec.europa.eu/enforcement-and-protection/dispute-settlement/wto-dispute-settlement/wto-disputes-cases-involving-eu_el
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A32015R1850
Βλ. αιτιολογική σκέψη 8 του κανονισμού (ΕΕ) 2015/1775.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?qid=1578667308224&uri=COM%3A2020%3A4%3AFIN
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:31983L0129
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:31989L0370
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A32015D1027(02)
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2020.426.01.0056.01.ELL
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:32017D0265
https://environment.ec.europa.eu/topics/nature-and-biodiversity/trade-seal-products_el
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2022:282:FULL&from=EL
https://environment.ec.europa.eu/topics/nature-and-biodiversity/trade-seal-products_el
http://stateofthebalticsea.helcom.fi/biodiversity-and-its-status/marine-mammals/
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A01992L0043-20130701
Από τις 24 Μαρτίου 2023, δυνάμει της κοινής δήλωσης αριθ. 1/2023 της Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου στη μεικτή επιτροπή που συγκροτήθηκε με τη συμφωνία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας, το πρωτόκολλο για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία θα πρέπει να είναι γνωστό ως «πλαίσιο του Ουίνδσορ».
https://environment.ec.europa.eu/topics/nature-and-biodiversity/trade-seal-products_el