Περίληψη της γνωμοδότησης του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων σχετικά με την πρόταση τροποποίησης της οδηγίας περί πλαισίου ανάπτυξης των Συστημάτων Ευφυών Μεταφορών στον τομέα των οδικών μεταφορών

(Το πλήρες κείμενο της παρούσας γνωμοδότησης είναι διαθέσιμο στην αγγλική, γαλλική και γερμανική γλώσσα στην ιστοσελίδα του ΕΕΠΔ www.edps.europa.eu)

(2022/C 157/06)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε στις 14 Δεκεμβρίου 2021 πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας 2010/40/ΕΕ περί πλαισίου ανάπτυξης των Συστημάτων Ευφυών Μεταφορών («ITS») στον τομέα των οδικών μεταφορών και των διεπαφών με άλλους τρόπους μεταφοράς. Η ανάπτυξη των ITS έχει προσδιοριστεί από την Επιτροπή ως βασική δράση για την επίτευξη συνδεδεμένης και αυτοματοποιημένης πολυτροπικής κινητικότητας.

Στόχος της πρότασης είναι η επέκταση του υφιστάμενου πεδίου εφαρμογής της οδηγίας για τα ITS με στόχο την κάλυψη νέων και αναδυόμενων προκλήσεων, καθώς και η εξασφάλιση της δυνατότητας να καταστούν υποχρεωτικές οι βασικές υπηρεσίες ITS σε ολόκληρη την ΕΕ. Επιπλέον, η αναθεώρηση αποτελεί μέρος του εξελισσόμενου νομοθετικού περιβάλλοντος για τα δεδομένα, σε συνέχεια της ανακοίνωσης με τίτλο «Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα».

Ο ΕΕΠΔ υπενθυμίζει ότι η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι σύννομη εάν το υποκείμενο των δεδομένων (το προσδιορισμένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα) έχει δώσει τη συγκατάθεσή του για την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν για έναν ή περισσότερους συγκεκριμένους σκοπούς ή εάν μπορεί να εφαρμοστεί νομίμως άλλη κατάλληλη νομική βάση δυνάμει του άρθρου 6 του ΓΚΠΔ.

Η πρόταση αναφέρει ότι οι τύποι δεδομένων και οι υπηρεσίες, η παροχή των οποίων θα πρέπει να καταστεί υποχρεωτική, θα προσδιορίζονται με βάση τις προδιαγραφές που ορίζονται στις κατ’ εξουσιοδότηση νομοθετικές πράξεις για τη συμπλήρωση της οδηγίας ITS και θα αντικατοπτρίζουν τους τύπους δεδομένων και τις υπηρεσίες που ορίζονται στις εν λόγω πράξεις. Ταυτόχρονα, ο ΕΕΠΔ σημειώνει ότι η πρόταση θα διαγράψει ορισμένες διατάξεις που συμπεριλαμβάνονταν στην υφιστάμενη οδηγία ITS, μεταξύ άλλων τις διατάξεις που αφορούν την αρχή του προσδιορισμού του σκοπού και της ελαχιστοποίησης των δεδομένων.

Λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη προστασία που παρέχεται στην προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων ως θεμελιωδών δικαιωμάτων που προστατεύονται από τα άρθρα 7 και 8 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο ΕΕΠΔ θεωρεί ότι οι κατηγορίες δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα καθώς και οι σκοποί για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο της ανάπτυξης των υπηρεσιών ITS θα πρέπει να προσδιορίζονται απευθείας στην πρόταση και όχι στις κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις που συμπληρώνουν την οδηγία ITS. Επιπλέον, ο ΕΕΠΔ θεωρεί σημαντικό οι απαιτήσεις του προσδιορισμού του σκοπού, της ασφάλειας, της ελαχιστοποίησης των δεδομένων και της ανάγκης διασφάλισης της τήρησης των διατάξεων σχετικά με τη συγκατάθεση να εξακολουθήσουν να αντικατοπτρίζονται δεόντως στην αναθεωρημένη οδηγία ITS.

Στο μέτρο που η πρόταση επιδιώκει να παράσχει νομική βάση για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο της ανάπτυξης και της επιχειρησιακής χρήσης των ITS, θα πρέπει επίσης να καθορίζει μέγιστη διάρκεια αποθήκευσης για τις σχετικές κατηγορίες δεδομένων, λαμβάνοντας υπόψη τα εν λόγω ITS.

Δεδομένου ότι η ανάπτυξη των ITS μπορεί να περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό ενδιαφερόμενων μερών, ο ΕΕΠΔ συνιστά τη διενέργεια εκτίμησης αντικτύπου για την προστασία δεδομένων (ΕΑΠΔ) από την Επιτροπή προτού καταστεί δυνατή η ανάπτυξη υπηρεσιών ITS που ενδέχεται να εγκυμονούν μεγάλο κίνδυνο για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των φυσικών προσώπων (π.χ. υπηρεσίες διαχείρισης της κινητικότητας από τις δημόσιες αρχές μεταφορών).

1.   ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ

1.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε στις 14 Δεκεμβρίου 2021 πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας 2010/40/ΕΕ περί πλαισίου ανάπτυξης των Συστημάτων Ευφυών Μεταφορών στον τομέα των οδικών μεταφορών και των διεπαφών με άλλους τρόπους μεταφοράς (1).

2.

Η οδηγία 2010/40/ΕΕ (στο εξής: οδηγία ITS) συντάχθηκε με σκοπό να αποτελέσει το πλαίσιο για την επιτάχυνση και τον συντονισμό της ανάπτυξης και της χρήσης των ITS τα οποία εφαρμόζονται στον τομέα των οδικών μεταφορών και των διεπαφών με άλλους τρόπους μεταφοράς.

3.

Η Ανακοίνωση σχετικά με τη στρατηγική για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα («η Στρατηγική») (2) της Επιτροπής αναγνωρίζει την ανάπτυξη των ευφυών συστημάτων μεταφορών («ITS») ως καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη της συνδεδεμένης και αυτοματοποιημένης πολυτροπικής κινητικότητας, και συνεπώς, για τον μετασχηματισμό του ευρωπαϊκού συστήματος μεταφορών προς επίτευξη των στόχων για μια αποδοτική, ασφαλή, βιώσιμη, έξυπνη και ανθεκτική κινητικότητα.

4.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής ανακοινώνεται ότι επίκειται σύντομα αναθεώρηση της οδηγίας ITS, καθώς και ορισμένων κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμών της. Υπογραμμίζεται επίσης η πρόθεση της Επιτροπής να στηρίξει τη θέσπιση ενός συντονιστικού μηχανισμού το 2021 για τα εθνικά σημεία πρόσβασης (ΕΣΔ) που δημιουργούνται δυνάμει της οδηγίας ITS. Επιπλέον, η αναθεώρηση αποτελεί μέρος του εξελισσόμενου νομοθετικού περιβάλλοντος για τα δεδομένα, σε συνέχεια της ανακοίνωσης σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα (3).

5.

Η πρόταση επιδιώκει την αντιμετώπιση των ακόλουθων προβλημάτων (4): i. της έλλειψης διαλειτουργικότητας και αδιάλειπτης λειτουργίας εφαρμογών, συστημάτων και υπηρεσιών· ii. της έλλειψης συνεννόησης και αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών· iii. ανεπίλυτων ζητημάτων σχετικά με τη διαθεσιμότητα και την κοινοχρησία δεδομένων για τη στήριξη των υπηρεσιών ITS.

6.

Η πρόταση επιδιώκει την αντιμετώπιση των εν λόγω προβλημάτων κυρίως μέσω της επέκτασης του υφιστάμενου πεδίου εφαρμογής της οδηγίας ώστε να καλύπτονται νέες και αναδυόμενες προκλήσεις, και μέσω της εξασφάλισης της δυνατότητας να καταστούν υποχρεωτικές οι βασικές υπηρεσίες ITS σε ολόκληρη την ΕΕ. Η ανάπτυξη υπηρεσιών ITS θα στηριχθεί στη διαθεσιμότητα των δεδομένων που είναι αναγκαία για την παροχή αξιόπιστων πληροφοριών και η θέσπιση επιπλέον κανόνων αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση της συμμόρφωσης με υφιστάμενες πρακτικές και πρότυπα (5).

7.

Στις 6 Ιανουαρίου 2022, η Επιτροπή ζήτησε από τον ΕΕΠΔ να εκδώσει γνωμοδότηση για την πρόταση, σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725 (EUDPR) (6). Τα σχόλια και οι συστάσεις επί της γνωμοδότησης αυτής περιορίζονται στις διατάξεις της πρότασης που θεωρούνται συναφείς από την άποψη της προστασίας δεδομένων.

4.   ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

39.

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, ο ΕΕΠΔ διατυπώνει τις ακόλουθες κύριες συστάσεις: a) Στον βαθμό που η πρόταση επιδιώκει να παράσχει νομική βάση για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο της ανάπτυξης και της επιχειρησιακής χρήσης των ITS, θα πρέπει συνεπώς: — να προσδιορίζει σαφώς τον σκοπό ή τους σκοπούς της επεξεργασίας· και — να παρέχει σαφή και ολοκληρωμένη επισκόπηση των σχετικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα· — να αναθέτει με σαφήνεια τους ρόλους των διαφόρων εμπλεκόμενων φορέων: του υπεύθυνου επεξεργασίας, του από κοινού υπεύθυνου επεξεργασίας ή του εκτελούντος την επεξεργασία· — να καθορίζει μέγιστη διάρκεια αποθήκευσης για τις σχετικές κατηγορίες δεδομένων, λαμβάνοντας υπόψη τους σκοπούς της επεξεργασίας των εν λόγω ITS. b) Δεδομένου ότι η ανάπτυξη των ITS μπορεί να περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό ενδιαφερόμενων μερών, ο ΕΕΠΔ συνιστά στην Επιτροπή να διενεργήσει εκτίμηση επιπτώσεων σχετικά με την προστασία των δεδομένων προτού καταστεί δυνατή η ανάπτυξη υπηρεσιών ITS που ενδέχεται να εγκυμονούν μεγάλο κίνδυνο για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των φυσικών προσώπων.

---

(1)  COM(2021) 813 τελικό.

(2)  Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με τίτλο «Στρατηγική για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα – οι ευρωπαϊκές μεταφορές σε τροχιά μέλλοντος» η οποία εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2020, COM/2020/789 final.

(3)  https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/sshoudltrategy-data

(4)  Αιτιολογική έκθεση, σελίδα 3.

(5)  Αιτιολογική έκθεση, σελίδα 3.

(6)  Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2018, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της Ένωσης και την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 45/2001 και της απόφασης αριθ. 1247/2002/ΕΚ (ΕΕ L 295 της 21.11.2018, σ. 39).