Δημοσίευση αίτησης καταχώρισης ονομασίας σύμφωνα με το άρθρο 50 παράγραφος 2 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων

(2022/C 70/08)

Η παρούσα δημοσίευση παρέχει το δικαίωμα ένστασης σύμφωνα με το άρθρο 51 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1) εντός τριών μηνών από την ημερομηνία της παρούσας δημοσίευσης.

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΕΓΓΥΗΜΕΝΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΙΔΙΟΤΥΠΟ ΠΡΟΪΟΝ

«Sopa da Pedra de Almeirim»

Αριθ. ΕΕ: TSG-PT-02627 – 6 Αυγούστου 2020

Κράτος μέλος ή τρίτη χώρα: Πορτογαλία

1. Ονομασια προς καταχωριση

«Sopa da Pedra de Almeirim»

2. Τυπος προϊοντος

Κλάση 2.21. Προπαρασκευασμένα γεύματα

3. Αιτιολογηση της καταχωρισης

3.1. Πρόκειται για προϊόν το οποίο: (τετραγωνίδια επιλογής ☒,☐)

☒	παρασκευάζεται με τρόπο παραγωγής, μεταποίησης ή σύνθεσης που αντιστοιχεί στην παραδοσιακή πρακτική για το εν λόγω προϊόν ή τρόφιμο·

☐	παράγεται από πρώτες ύλες ή συστατικά που είναι τα χρησιμοποιούμενα παραδοσιακά

Η ονομασία «Sopa da Pedra de Almeirim» χρησιμοποιείται ενίοτε καταχρηστικά, δηλαδή ορισμένες φορές κατά τις αναζητήσεις στο διαδίκτυο εμφανίζονται συνταγές που καλύπτουν ευρύ φάσμα εκδοχών του προϊόντος «Sopa da Pedra de Almeirim» με βόειο κρέας, καρότα και λάχανο, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στην αυθεντική συνταγή για του προϊόντος «Sopa da Pedra de Almeirim».

Ως εκ τούτου, όταν χρησιμοποιείται η ονομασία «Sopa da Pedra de Almeirim», αναφέρεται σε συγκεκριμένο προϊόν, το οποίο παρασκευάζεται με συγκεκριμένα συστατικά (και μόνο τα συστατικά αυτά) σύμφωνα τόσο με τις προδιαγραφές του προϊόντος όσο και με τη συγκεκριμένη μέθοδο παραγωγής.

3.2. Πρόκειται για ονομασία η οποία:

☒	χρησιμοποιείται κατά παράδοση για την περιγραφή του ιδιότυπου προϊόντος·

☐	προσδιορίζει τον παραδοσιακό χαρακτήρα ή τον ιδιότυπο χαρακτήρα του προϊόντος.

Η ονομασία «Sopa da Pedra de Almeirim» εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και να αναφέρεται σε διάφορα βιβλία που απαριθμούνται στο σημείο 4.3.

Τυπική σούπα της πόλης Almeirim για αρκετούς αιώνες, το φαγητό αυτό έγινε γνωστό εμπορικά ως «Sopa da Pedra de Almeirim» σε ένα πολύ ευρύτερο κοινό από το 1960, όταν ένα εστιατόριο άρχισε να το παρασκευάζει και να το πουλάει στο κοινό με αυτή την ονομασία. Λόγω των φυσικών του χαρακτηριστικών, δεδομένου ότι πρόκειται για μια παχύρρευστη, καστανοκόκκινη σούπα με πολλά συστατικά, συγκρίθηκε με τις πέτρες με τις οποίες είναι στρωμένοι ακόμη και σήμερα πολλοί δρόμοι στο παλιό τμήμα της πόλης Almeirim. Έτσι, η σούπα αυτή έγινε γνωστή ως «Sopa da Pedra de Almeirim».

4. Περιγραφη

4.1. Περιγραφή του προϊόντος το οποίο φέρει την ονομασία του σημείου 1, συμπεριλαμβανομένων των κύριων φυσικών, χημικών, μικροβιολογικών ή οργανοληπτικών χαρακτηριστικών, από την οποία προκύπτει ο ιδιότυπος χαρακτήρας του προϊόντος (άρθρο 7 παράγραφος 2 του παρόντος κανονισμού)

Το προϊόν «Sopa da Pedra de Almeirim» είναι ένα ιδιότυπο προϊόν που παρασκευάζεται από λαχανικά, ιδίως φασόλια και πατάτες, καθώς και χοιρινό κρέας (πόδια, μάγουλα, μπέικον και λουκάνικα).

Φυσικά χαρακτηριστικά

Το προϊόν «Sopa da Pedra de Almeirim» είναι μια παχύρρευστη και ανομοιογενής σούπα, λόγω της παρουσίας συστατικών όπως φασόλια, πατάτες και λουκάνικα. Σε αυτά τα φυσικά χαρακτηριστικά οφείλεται η ονομασία του φαγητού αυτού, καθώς θυμίζουν τις πέτρες με τις οποίες είναι στρωμένοι οι παλαιότεροι δρόμοι του Almeirim.

Στον πίνακα I παρατίθενται οι κύριες φυσικές παράμετροι και οι αντίστοιχες κλίμακες για τα κύρια συστατικά:

	Παράμετρος (μέσες τιμές)	Παρατηρήσεις
Συστατικά	Μέγεθος (cm)
Αποξηραμένα φασόλια pinto	1,0 – 2,0
Πατάτες	0,5 – 3,0	Ψιλοκομμένες σε κύβους
Χοιρινό: πόδια και/ή μάγουλα	1,0 – 3,0	μπορεί να είναι από το μπροστινό ή το οπίσθιο μέρος του χοίρου
	Πάχος (mm)
Λουκάνικο: chouriço και morcela	4,0 – 10,0	κομμένο σε φέτες
Λουκάνικο: farinheira	5,0 – 12,0	κομμένο σε φέτες

Οργανοληπτικά χαρακτηριστικά

Η σούπα έχει καστανοκόκκινο χρώμα, με ανομοιογενή κομμάτια των διαφόρων συστατικών της, μεταξύ των οποίων τα λουκάνικα, το κρέας, οι πατάτες και ο κορίανδρος.

Τα φασόλια χυλώνουν και κάνουν τη σούπα παχύρρευστη, ενώ οι μικροί κύβοι πατάτας την κάνουν ακόμη πιο πυκνή.

Η «Sopa da Pedra de Almeirim» είναι μια παχύρρευστη σούπα. Το χοιρινό κρέας την καθιστά κρεμώδη και ο συνδυασμός φασολιών και πατάτας της προσδίδει βελούδινη υφή. Έχει έντονη και ισορροπημένη γεύση λόγω του χοιρινού κρέατος και των λουκάνικων. Υπάρχουν επίσης νότες μπαχαρικών, όπως γαρύφαλλου και κύμινου, από το λουκάνικο morcela, και γλυκού πιπεριού/πάπρικας από το chouriço. Η προσθήκη φρέσκου κορίανδρου προσδίδει κάποια φρεσκάδα στη σούπα.

Η σούπα είναι ένας ιδιαίτερος συνδυασμός αυτών των γεύσεων και υφών, που χαρακτηρίζεται από πικάντικες νότες λόγω των λουκάνικων και του χοιρινού κρέατος που περιέχει, και από φρεσκάδα λόγω της προσθήκης φρέσκου κορίανδρου.

4.2. Περιγραφή της μεθόδου παραγωγής του προϊόντος το οποίο φέρει την ονομασία του σημείου 1, την οποία οφείλουν να ακολουθούν οι παραγωγοί, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, του είδους και των χαρακτηριστικών των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών ή συστατικών, και της μεθόδου παρασκευής του προϊόντος (άρθρο 7 παράγραφος 2 του παρόντος κανονισμού)

Πρώτες ύλες

Οι πρώτες ύλες και τα πρόσθετα συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή της «Sopa da Pedra de Almeirim» είναι τα ακόλουθα (για ποσότητα 50 λίτρων):

—	Ξερά φασόλια pinto (6 έως 8 kg)

—	Chouriço από χοιρινό κρέας (1,4 έως 2,1 kg)

—	Λουκάνικο αίματος morcela (1,4 έως 2,1 kg)

—	Λουκάνικο farinheira (1,35 έως 2,25 kg)

—	Χοιρινά πόδια και/ή μάγουλα (15 έως 25 kg)

—	Παστό μπέικον (0,5 έως 1,5 kg)

—	Πατάτες (15 έως 25 kg)

—	Κρεμμύδι (2,5 έως 5 kg)

—	Νωπός κορίανδρος — πριν και μετά το μαγείρεμα (30 έως 150 g)

—	Σκόρδο (250 έως 500 g)

—	Φύλλα δάφνης (10 έως 30 αποξηραμένα φύλλα δάφνης)

—	Πιπέρι (15 έως 25 g)

—	Πάπρικα (30 έως 150 g) ή/και πάστα κόκκινης πιπεριάς (200 έως 350 g)

—	Ελαιόλαδο (1 έως 2,5 l) ή/και χοιρινό λίπος (200 έως 400 g)

—	Νερό (αρκετό για την αναφερόμενη ποσότητα σούπας)

—	Αλάτι, όσο χρειάζεται.

Προετοιμασία — περίπου 30 έως 60 λεπτά

Ξεπλένουμε τα πόδια, που έχουμε αλατίσει από την προηγούμενη ημέρα, ώστε να αφαιρεθεί το περιττό αλάτι. Ξεπλένουμε επίσης τα ξερά φασόλια, που έχουμε μουσκέψει από το προηγούμενο βράδι, πριν τα ρίξουμε στη χύτρα. Ψιλοκόβουμε τα κρεμμύδια και τα σκόρδα. Κόβουμε τις πατάτες σε κύβους.

Βράσιμο — περίπου 2 έως 4 ώρες.

Κατ’ αρχάς, προσθέτουμε στη χύτρα νερό μαζί με τα φασόλια, το κρεμμύδι, το σκόρδο, την πάπρικα ή/και το κόκκινο πιπέρι, το πιπέρι, τα φύλλα δάφνης και, εφόσον θέλουμε, άλλα καρυκεύματα, όπως ο κορίανδρος, το ελαιόλαδο ή το χοιρινό λίπος (όχι κατ’ ανάγκη με τη σειρά αυτή). Τα συστατικά αυτά προστίθενται στο κρύο νερό της χύτρας, χωρίς τσιγάρισμα.

Στη συνέχεια προσθέτουμε τα πόδια, τα μάγουλα, το μπέικον και τα λουκάνικα. Τα λουκάνικα farinheira προστίθενται αργότερα, όταν τα πόδια και τα φασόλια pinto έχουν σχεδόν ψηθεί. Μάλιστα, ορισμένοι μάγειρες προτιμούν να τα μαγειρεύουν χωριστά, ώστε να μην διαλύονται.

Όταν έχουν όλα βράσει, αφαιρούμε το κρέας και τα λουκάνικα. Τα αφήνουμε να κρυώσουν και μετά τα κόβουμε σε μικρά κομμάτια και φέτες, αντίστοιχα.

Στη συνέχεια, προσθέτουμε στη σούπα που βράζει τις πατάτες, κομμένες σε μικρούς ακανόνιστους κύβους. Δοκιμάζουμε τη σούπα και, αν χρειάζεται, προσθέτουμε καρυκεύματα. Όταν βράσουν οι πατάτες, αποσύρουμε τη σούπα από τη φωτιά. Την αφήνουμε να «ξεκουραστεί», ώστε να χυλώσουν τα φασόλια. Οι πατάτες θα πρέπει επίσης να έχουν αρχίσει να διαλύονται, σε σημείο που οι ακμές των μικρών ακανόνιστων κύβων να έχουν στρογγυλευθεί, ώστε να γίνει η σούπα πιο πυκνή. Έτσι επιτυγχάνεται το «δέσιμο» όλων των συστατικών μεταξύ τους και γίνεται η σούπα παχύρρευστη και βελούδινη.

4.3. Περιγραφή των κύριων στοιχείων που αποδεικνύουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα του προϊόντος (άρθρο 7 παράγραφος 2 του παρόντος κανονισμού)

Η «Sopa da Pedra de Almeirim», πριν ακόμη γίνει γνωστή με την ονομασία αυτή, αποτελούσε παραδοσιακό φαγητό των αγροτών της εν λόγω γεωργικής περιοχής στις όχθες του ποταμού Τάγου.

Η γεωργία επιβίωσης είχε ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή αυτή, καθώς αποτελούσε μια περιοχή στην οποία απαγορευόταν το κυνήγι και μόνο ο βασιλιάς και οι αυλικοί του μπορούσαν να κυνηγούν σ’ αυτή. Ως εκ τούτου, τα λαχανικά που καλλιεργούνταν σε οικογενειακούς λαχανόκηπους και οι οικόσιτοι χοίροι, τους οποίους έσφαζαν τον χειμώνα και χρησιμοποιούσαν όλα τα μέρη τους, ήταν ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του πληθυσμού.

Ακριβώς αυτά αποτελούν τα συστατικά της διάσημης «Sopa da Pedra de Almeirim», ακόμη κι αν η συνταγή μπορεί να διαφέρει από τη μια οικογένεια στην άλλη. Οι άνθρωποι καλλιεργούσαν φασόλια και πατάτες, ενώ έφτιαχναν παστό και λουκάνικα από το χοιρινό κρέας. Κατά κανόνα, αυτά ήταν τα προϊόντα που αποτέλεσαν τη βάση της παραδοσιακής σούπας της περιοχής, η οποία ήταν πολύ θρεπτική και ιδανική για την εξασφάλιση της δύναμης που απαιτούν οι βαριές γεωργικές εργασίες. Επίσης, επειδή περιείχε χοιρινό κρέας, μπέικον και λουκάνικα, ήταν πλούσια και αποτελούσε πλήρες γεύμα. «Η λαϊκή αυτή συνταγή, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής κουλτούρας του Almeirim», λέει ο τοπικός ιστορικός Eurico Henriques, επίσης δημοτικός σύμβουλος Almeirim αρμόδιος για τα πολιτιστικά θέματα.

Η σούπα έγινε γνωστή ως «Sopa da Pedra de Almeirim» πολύ αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του ’60 (πριν από έξι δεκαετίες). Αυτή η τοπική σπεσιαλιτέ έγινε γνωστή κυρίως μέσω του μικρού παντοπωλείου που διαχειρίζονταν ο ψαράς José Manuel «Toucinho» και η σύζυγός του Maria Manuela Aranha, γεννημένη το 1912, η οποία θεωρείται η «μητέρα της sopa da pedra». Η μητέρα της, Mariana, μαγείρευε αυτή τη σούπα από φασόλια και κρέας πριν από το 1960 [βλ.: Morreu a Mãe da Sopa da Pedra — YouTube, που αναρτήθηκε στις 4 Μαΐου 2009].

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες της οικογένειας, αυτό το κατάστημα στο παλαιό τμήμα της πόλης εξυπηρετούσε πλανόδιους λιανοπωλητές, οι οποίοι σταματούσαν στη γειτονιά για να πωλήσουν την πραμάτια τους και να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους πριν συνεχίσουν το ταξίδι τους. Δοκίμαζαν λοιπόν μερικά από τα τοπικά εδέσματα που μαγείρευε η οικογένεια. Η τοπική σούπα από φασόλια, πατάτες και λουκάνικα υπήρχε πάντα στο μενού και την προτιμούσαν ιδιαίτερα οι ταξιδιώτες. Η Hélia Costa, κόρη του ζεύγους που άνοιξε το παντοπωλείο και αργότερα το εστιατόριο, αναφέρει: «Αυτοί οι πλανόδιοι λιανοπωλητές ήταν επίσης προμηθευτές μας, άνθρωποι που γνωρίζαμε καλά. Μία μέρα, ένας από αυτούς ήρθε να φάει, και η μητέρα μου του σέρβιρε μια σούπα από συνταγή που έφτιαχναν ο παππούς και η γιαγιά μου. Του άρεσε τόσο πολύ, που ήθελε να φέρει και φίλους του να την δοκιμάσουν. Όμως, επειδή υπήρχαν και άλλες σούπες, για να την ξεχωρίσει είπε: “Είναι εκείνη η σκούρα, παχύρρευστη σούπα, που μοιάζει με τις πέτρες με τις οποίες είναι στρωμένος ο δρόμος”, αναφερόμενος στους λιθόστρωτους δρόμους της περιοχής. Υπάρχουν ακόμη πολλοί τέτοιοι δρόμοι στην περιοχή.»

Η ονομασία που της δόθηκε, εμπνευσμένη από τους λίθους με τους οποίους είναι στρωμένοι οι παλαιότεροι δρόμοι της πόλης αυτής στο Ribatejo, έγινε η εμπορική ονομασία της παραδοσιακής αυτής χωριάτικης σούπας, η οποία, από στόμα σε στόμα, έγινε διάσημη και άρχισε να προσελκύει επισκέπτες στην πόλη, που πήγαιναν εκεί για να την δοκιμάσουν. Το μικρό παντοπωλείο εξελίχθηκε, το 1962, στο εστιατόριο που είναι σήμερα πασίγνωστο ως το πρώτο εστιατόριο που άρχισε να φτιάχνει τη «Sopa da Pedra de Almeirim». Με την πάροδο των ετών, άνοιξαν και άλλα εστιατόρια που σερβίρουν τη «Sopa da Pedra de Almeirim», με βάση τις τοπικές συνταγές, και η γαστρονομική αυτή δραστηριότητα παρουσιάζει σταθερά ανοδική πορεία.

Σύμφωνα με το έργο «Contos Tradicionais do Povo Português» [Παραδοσιακές ιστορίες του πορτογαλικού λαού] (1883), του Teófilo Braga, ο μύθος λέει ότι όλα ξεκίνησαν από έναν πανούργο μοναχό, ο οποίος κατάφερε να κάνει έναν αφελή αγρότη να πιστέψει ότι είχε φτιάξει μια νόστιμη σούπα από μια πέτρα που είχε στην τσέπη του, και στην οποία είχε απλώς προσθέσει πατάτες, φασόλια και λουκάνικα. Λόγω της ομοιότητας της ονομασίας «Sopa da Pedra» και των συστατικών της σούπας του Almeirim με τη σούπα που περιγράφεται στον μύθο, η πραγματική ιστορία και ο μύθος έγιναν ένα. Αυτό συνέβαλε στην προβολή της πραγματικής «Sopa da Pedra de Almeirim». Καθώς οι επισκέπτες των εστιατορίων συχνά ζητούσαν να δουν την πέτρα, αποκτήθηκε η συνήθεια να προστίθεται μία στη σουπιέρα πριν από το σερβίρισμα.

Η φήμη της «Sopa da Pedra de Almeirim» εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη χώρα, ακόμη και στο εξωτερικό, χάρη στην Confraria Gastronómica de Almeirim (Γαστρονομική Αδελφότητα Almeirim), σκοπός της οποίας είναι η διάδοση και διατήρηση της πολιτιστικής, ιστορικής, εθνογραφικής και γαστρονομικής κληρονομιάς της περιοχής Ribatejo. «Η Sopa da Pedra σαφώς ξεχωρίζει από όλες τις άλλες τυπικές συνταγές του Almeirim. Διοργανώνουμε εκδηλώσεις για την προβολή της σε όλη τη χώρα αλλά και σε χώρες του εξωτερικού, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ουγγαρία», λέει ο Rui Figueiredo, Μέγας Μάγιστρος της Αδελφότητας, που από το 2013 διοργανώνει το ετήσιο φεστιβάλ «Sopa da Pedra de Almeirim».

Αυτό το παραδοσιακό ιδιότυπο προϊόν συνδέεται τόσο στενά με το Almeirim, τον τόπο προέλευσής του, ώστε με την πάροδο των ετών, σε τηλεοπτικά προγράμματα αφιερωμένα στην εθνική γαστρονομία (RTP, 2009, 7 Maravilhas da Gastronomia| Sopa da Pedra| Reportagem· RTP Memória, 2017, Horizontes da Memória, Sopa da Pedra, Almeirim, 1999· TV4Ribatejo, 2009, Morreu a Mãe da Sopa da Pedra) η «Sopa da Pedra de Almeirim» αναδείχθηκε σε εμβληματικό γαστρονομικό προϊόν και μια από τις πιο γνωστές σπεσιαλιτέ της Πορτογαλίας.

Πολύ σημαντικές προσωπικότητες που έχουν ασχοληθεί με τη διαφύλαξη και τη διάδοση της πορτογαλικής κουζίνας όπως η Maria de Lourdes Modesto, συμπεριέλαβαν τη συνταγή της «Sopa da Pedra de Almeirim» στις δημοφιλείς συνταγές από τη δεκαετία του ’60 [Modesto, M.L. (1982), Cozinha Tradicional Portuguesa [Παραδοσιακή κουζίνα της Πορτογαλίας], Verbo, Lisbon, 1η έκδοση].

Το ετήσιο φεστιβάλ Sopa da Pedra, που διοργανώνεται κάθε χρόνο από το 2013, αποτελεί ήδη σημαντική εκδήλωση της πολιτιστικής ζωής της πόλης και προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες. Με την υποστήριξη του δημοτικού συμβουλίου, η εκδήλωση αυτή προωθείται από τη Γαστρονομική Αδελφότητα του Almeirim, η οποία συστάθηκε με σκοπό την προώθηση της τυπικής κουζίνας της περιοχής, και ιδίως της «Sopa da Pedra de Almeirim».

(1) ΕΕ L 343 της 14.12.2012, σ. 1.