ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 9.11.2022
COM(2022) 595 final
2022/0369(APP)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2020, για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης
Η παρούσα πρόταση τροποποίησης του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 1 υποβάλλεται μαζί με την πρόταση κανονισμού σχετικά με τη θέσπιση μέσου για την παροχή στήριξης στην Ουκρανία 2 και την πρόταση τροποποίησης του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 3 για τη θέσπιση διαφοροποιημένης στρατηγικής χρηματοδότησης ως γενικής μεθόδου δανεισμού.
Μετά την απρόκλητη και αδικαιολόγητη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ένωση έχει παράσχει σημαντική στήριξη στην Ουκρανία για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της, την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, στρατιωτικής βοήθειας και άλλης στήριξης. Θα απαιτηθεί συνεχής βοήθεια προς την Ουκρανία προκειμένου να διατηρηθεί η λειτουργία του κράτους.
Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή (ΜΧΣ) από την Ένωση προς την Ουκρανία υπήρξε μέχρι σήμερα γενναιόδωρη και αποτελεσματική, αλλά χορηγήθηκε σε ad hoc βάση, κάλυπτε μερικούς μήνες κάθε φορά, και απαιτούσε σημαντική τροφοδότηση από τον προϋπολογισμό της Ένωσης και τις εθνικές εγγυήσεις σε κάθε γύρο χρηματοδότησης. Η εμπειρία από τα δάνεια μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής (ΜΧΣ) προς την Ουκρανία έφερε στο φως τους περιορισμούς στη χρηματοδότηση των προβλέψεων για νέα δανειακά προγράμματα εντός των ανώτατων ορίων του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2021-2027. Η προσφυγή σε εγγυήσεις από τα κράτη μέλη για τη συμπλήρωση των δημοσιονομικών πόρων παρουσίαζε πολυάριθμα επιχειρησιακά και οικονομικά μειονεκτήματα. Η κατακερματισμένη προσέγγιση που χρειάστηκε να εφαρμοστεί για τα πρόσφατα δάνεια ΜΧΣ προς την Ουκρανία δεν είναι πλέον βιώσιμη υπό το πρίσμα της τρέχουσας κατάστασης. Στα πλαίσια του προϋπολογισμού της Ένωσης πρέπει να υπάρχει διαθέσιμη μια διαρθρωτική λύση ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχιση της χρηματοδοτικής στήριξης για την Ουκρανία.
Η τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 θα επεκτείνει την επί του παρόντος εφαρμοζόμενη στα δάνεια προς τα κράτη μέλη δημοσιονομική κάλυψη και στα διαθέσιμα για τα έτη 2023 και 2024 δάνεια προς την Ουκρανία· η κάλυψη αυτή αναφέρεται στη χρηματοδοτική συνδρομή για την οποία εκδίδεται απόφαση με την οποία εγκρίνεται η αποδέσμευση κατά τα εν λόγω έτη. Κατά συνέπεια, εάν η Ένωση πρέπει να εκπληρώσει υποχρεώσεις αποπληρωμής από πόρους του προϋπολογισμού της Ένωσης — σε περίπτωση που ένα δικαιούχο κράτος (κράτος μέλος ή η Ουκρανία για χρηματοδοτική συνδρομή διαθέσιμη για τα έτη 2023 και 2024) δεν καταβάλει εγκαίρως την οφειλόμενη πληρωμή — τα αναγκαία ποσά θα κινητοποιηθούν πάνω από το ανώτατο όριο του ΠΔΠ έως το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων (από το λεγόμενο «ελεύθερο περιθώριο»).
Η σχετική τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 προβλέπει ότι ο δανεισμός οργανώνεται με βάση τη διαφοροποιημένη στρατηγική χρηματοδότησης. Χάρη στη διαφοροποιημένη στρατηγική χρηματοδότησης, τυχόν προσωρινές ελλείψεις ρευστότητας που προκύπτουν θα μπορούσαν να καλυφθούν με τη χρήση του αποθέματος ρευστότητας που υποστηρίζει αυτή τη λύση. Ο συνδυασμός της διαφοροποιημένης στρατηγικής χρηματοδότησης και της ευθυγράμμισης της δημοσιονομικής κάλυψης των δανείων προς την Ουκρανία για χρηματοδοτική συνδρομή διατιθέμενη για τα έτη 2023 και 2024 με εκείνη των κρατών μελών στον κανονισμό για το ΠΔΠ διασφαλίζει, ως εκ τούτου, ένα ισχυρό, ευέλικτο και αποτελεσματικό πλαίσιο για τη χρηματοδοτική συνδρομή προς την Ουκρανία. Οι δύο τροποποιήσεις θα επιτρέψουν την εφαρμογή διαρθρωμένης χρηματοδοτικής λύσης για τη συνέχιση της στήριξης της ΕΕ προς την Ουκρανία που προτείνεται στον κανονισμό για τη θέσπιση μέσου για την παροχή στήριξης στην Ουκρανία.
Η δημοσιονομική κάλυψη από το ελεύθερο περιθώριο θα πρέπει να ισχύει μόνο για νέα χρηματοδοτική συνδρομή προς την Ουκρανία, η οποία είναι διαθέσιμη για τα έτη 2023 και 2024 και εγκρίνεται σύμφωνα με το άρθρο 220 παράγραφος 1 του δημοσιονομικού κανονισμού.
Προκειμένου να καταστεί δυνατή η παροχή ταχείας και αποτελεσματικής στήριξης στην Ουκρανία, προτείνεται να εκληφθεί η συγκεκριμένη πρόταση για στοχευμένη τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 ως αυτοτελής πρόταση, χωριστή από την πρόταση της 22ας Δεκεμβρίου 2021 (COM (2021) 569).
2.ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
•Νομική βάση
Το άρθρο 312 της ΣΛΕΕ αποτελεί τη νομική βάση για την έγκριση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.
•Επικουρικότητα (σε περίπτωση μη αποκλειστικής αρμοδιότητας)
Η πρωτοβουλία εμπίπτει σε τομέα πολιτικής στον οποίο η ΕΕ έχει αποκλειστική αρμοδιότητα (δυνάμει του άρθρου 312 της ΣΛΕΕ). Συνεπώς, δεν έχει εφαρμογή η αρχή της επικουρικότητας.
•Αναλογικότητα
Οι αλλαγές είναι ανάλογες με τις επείγουσες ανάγκες για τη θέσπιση ενός μέσου για την παροχή στήριξης στην Ουκρανία, το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί μόνο μετά την επέκταση στην Ουκρανία της δημοσιονομικής κάλυψης, η οποία εφαρμόζεται επί του παρόντος στα δάνεια προς τα κράτη μέλη πέραν των ανώτατων ορίων του ΠΔΠ έως το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων, για χρηματοδοτική συνδρομή διαθέσιμη για τα έτη 2023 και 2024.
• Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης
Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του άρθρου 2 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093, τα ποσά που απαιτούνται για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων αποπληρωμής της Ένωσης στο πλαίσιο δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων, σε περίπτωση που η Ένωση δεν λάβει από το δικαιούχο κράτος μέλος την οφειλόμενη πληρωμή εγκαίρως (δηλαδή η κινητοποίηση εγγύησης για χρηματοδοτική συνδρομή προς τα κράτη μέλη), παρέχονται πέραν των ανωτάτων ορίων του ΠΔΠ. Η διάταξη αυτή εισήχθη για πρώτη φορά στο άρθρο 3 παράγραφος 2 του κανονισμού 1311/2013 του Συμβουλίου 4 για τον καθορισμό του ΠΔΠ για την περίοδο 2014-2020.
Το ποσό που κινητοποιείται δεν μπορεί να οδηγήσει σε υπέρβαση του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων. Ως εκ τούτου, η διάταξη με την οποία επεκτείνεται η δημοσιονομική κάλυψη από το ελεύθερο περιθώριο στην εγγύηση για χρηματοδοτική συνδρομή προς την Ουκρανία είναι συμβατή με τις παραγράφους 1 και 3 του άρθρου 312 της ΣΛΕΕ, σύμφωνα με τις οποίες το ΠΔΠ «εξασφαλίζει την ομαλή εξέλιξη των δαπανών της Ένωσης εντός των ορίων των ιδίων της πόρων» και «προβλέπει οποιαδήποτε άλλη διάταξη χρήσιμη για την ομαλή διεξαγωγή της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού».
3.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Επεκτείνοντας την κινητοποίηση εγγύησης για χρηματοδοτική συνδρομή πέραν των ανωτάτων ορίων του ΠΔΠ προς την Ουκρανία για χρηματοδοτική συνδρομή διαθέσιμη για τα έτη 2023 και 2024 επιπλέον της χρηματοδοτικής συνδρομής προς τα κράτη μέλη της ΕΕ, η πρόταση θα επιτρέψει την αποτελεσματικότερη χρήση των δημοσιονομικών πόρων στο πλαίσιο των ανώτατων ορίων του ΠΔΠ. Η δυνατότητα κινητοποίησης της εγγύησης πέραν των ανώτατων ορίων του ΠΔΠ θα προσφέρει πλήρη κάλυψη της χρηματοδοτικής συνδρομής προς την Ουκρανία που είναι διαθέσιμη για τα έτη 2023 και 2024, σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Η πρόταση δεν έχει αντίκτυπο στις δαπάνες του ΠΔΠ 2021-2027.
2022/0369 (APP)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2020, για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027.
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 312,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, και ιδίως το άρθρο 106α,
Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Έχοντας υπόψη την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 5 ,
Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,
Αποφασίζοντας σύμφωνα με ειδική νομοθετική διαδικασία,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
(1)Η Ένωση στηρίζει την Ουκρανία μετά την απρόκλητη και αδικαιολόγητη επίθεση της Ρωσίας με σειρά χρηματοδοτικών μέτρων. Η στήριξη παρέχεται σε ad hoc βάση για περιορισμένο χρονικό διάστημα και απαιτεί σημαντικές προβλέψεις από τον προϋπολογισμό της Ένωσης και τις εθνικές εγγυήσεις.
(2)Θα απαιτηθεί συνεχής βοήθεια προς την Ουκρανία προκειμένου να διατηρηθεί η λειτουργία του κράτους. Η Ένωση αναμένεται να συμβάλει, από κοινού με άλλους διεθνείς εταίρους, στην κάλυψη αυτών των επειγουσών αναγκών. Για τον σκοπό αυτό, η Ένωση θέσπισε νέο μέσο δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) [XXX] του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 6 . Σύμφωνα με το μέσο αυτό, σημαντικό μέρος της προβλεπόμενης χρηματοδοτικής συνδρομής θα παρέχεται υπό μορφή δανείων.
(3)Εν μέσω αυξημένης εξωτερικής αστάθειας, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί μια διαρθρωμένη λύση χρηματοδότησης για τα έτη 2023 και 2024, ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχιση της χρηματοδοτικής στήριξης για την Ουκρανία.
(4)Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να επιτραπεί στην Ένωση να παράσχει τους αναγκαίους δημοσιονομικούς πόρους με βιώσιμο και ορθό τρόπο. Αυτό θα πρέπει να γίνει με την επέκταση του υφιστάμενου μηχανισμού με τη μορφή εγγύησης από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για την κάλυψη της διατιθέμενης χρηματοδοτικής συνδρομής στην Ουκρανία κατά τα έτη 2023 και 2024. Ο μηχανισμός αυτός θα πρέπει να επιτρέπει την κινητοποίηση έως και του 100 % των ποσών της οικονομικής υποχρέωσης που απαιτούνται για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων αποπληρωμής της Ένωσης στο πλαίσιο δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων σε περίπτωση που η Ένωση δεν λάβει εγκαίρως από τη δικαιούχο χώρα την οφειλόμενη πληρωμή.
(5)Θα πρέπει να μπορούν να κινητοποιηθούν οι αναγκαίες πιστώσεις στον προϋπολογισμό της Ένωσης πέραν των ανωτάτων ορίων του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα κράτη μέλη, και για τη χρηματοδοτική συνδρομή προς την Ουκρανία που διατίθεται για τα έτη 2023 και 2024. Η δυνατότητα αυτή δεν θα πρέπει να θίγει την υποχρέωση τήρησης του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων που προβλέπεται στο άρθρο 3 παράγραφος 1 της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 του Συμβουλίου 7 .
(6)Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο στα προγράμματα χρηματοδοτικής βοήθειας προς την Ουκρανία που είναι διαθέσιμα για τα έτη 2023 και 2024.
(7)Λαμβανομένου υπόψη του επείγοντος χαρακτήρα που συνεπάγονται οι εξαιρετικές περιστάσεις λόγω του απρόκλητου και αδικαιολόγητου επιθετικού πολέμου της Ρωσίας, κρίνεται σκόπιμο να εφαρμοστεί η παρέκκλιση από την προθεσμία των οκτώ εβδομάδων που αναφέρεται στο άρθρο 4 του πρωτοκόλλου αριθ. 1 σχετικά με τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας.
(8)Δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης στην Ουκρανία, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως την επομένη της δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
(9)Επομένως, ο κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.
ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:
Άρθρο 1
Στο άρθρο 2 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093, προστίθεται το ακόλουθο εδάφιο:
«Όταν είναι αναγκαίο να παρασχεθεί εγγύηση για χρηματοδοτική συνδρομή προς την Ουκρανία, η οποία είναι διαθέσιμη για τα έτη 2023 και 2024 και έχει εγκριθεί σύμφωνα με το άρθρο 220 παράγραφος 1 του δημοσιονομικού κανονισμού, το αναγκαίο ποσό παρέχεται πέραν των ανώτατων ορίων του ΠΔΠ.»
Άρθρο 2
Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος.
Βρυξέλλες,
Για το Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος