ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 19.12.2022
COM(2022) 736 final
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
Έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται στις ενέργειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (τέταρτη έκθεση)
{SWD(2022) 429 final}
1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η εμπορία ανθρώπων συνιστά σοβαρό έγκλημα και σοβαρή παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η καταπολέμησή της αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση 1 . Το άρθρο 20 της οδηγίας 2011/36/ΕΕ 2 προβλέπει τη σύνταξη έκθεσης ανά διετία σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται στις ενέργειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια, η απειλή παραμένει σε υψηλό επίπεδο. Οι πρόσφατες μείζονες κρίσεις, ιδίως η πανδημία COVID-19 και η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, επιδείνωσαν περαιτέρω την ευαλωτότητα των ανθρώπων όσον αφορά την εκμετάλλευση.
Σύμφωνα με την αξιολόγηση της απειλής όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα στην ΕΕ για το 2021 3 (EU SOCTA 2021), η εμπορία ανθρώπων αποτελεί βασική δραστηριότητα του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος στην ΕΕ και θα εξακολουθήσει να συνιστά απειλή στο άμεσο μέλλον. Έχουν ληφθεί μέτρα σε επίπεδο ΕΕ και από τα κράτη μέλη με σκοπό την πρόληψη του εγκλήματος και τη μείωση της ζήτησης που ευνοεί την εμπορία ανθρώπων· την εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου των διακινητών· την προστασία και τη στήριξη των θυμάτων· καθώς και την αντιμετώπιση της διεθνούς διάστασης του ζητήματος.
Στην παρούσα έκθεση λαμβάνονται υπόψη:
·οι εισηγήσεις που υποβλήθηκαν από όλα τα κράτη μέλη μέσω του δικτύου εθνικών εισηγητών και ισοδύναμων μηχανισμών της ΕΕ (NREM)·
·οι εισηγήσεις των μελών της πλατφόρμας της κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων·
·οι εισηγήσεις εννέα οργανισμών της ΕΕ 4 ·
·εκθέσεις και άλλα έγγραφα από οργανισμούς της ΕΕ, θεσμικά όργανα της ΕΕ και διεθνείς οργανισμούς.
Ειδικότερα, στην έκθεση i) προσδιορίζονται βασικές τάσεις και προκλήσεις όσον αφορά την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων, ii) περιγράφονται οι κύριες δράσεις για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων από το 2019 έως το 2022 και iii) παρέχεται ανάλυση των στατιστικών στοιχείων για την περίοδο 2019-2020, η οποία περιλαμβάνεται σε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής 5 . Τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση και στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής τα συγκέντρωσε η EUROSTAT από όλα τα κράτη μέλη μέσω των εθνικών στατιστικών αρχών.
2.ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΕ
2.1.Πρόσφατες προκλήσεις που σχετίζονται με την εμπορία ανθρώπων
Στην τρίτη έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται στις ενέργειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων 6 επισημάνθηκαν ήδη οι συνέπειες της πανδημίας COVID-19 στην εμπορία ανθρώπων. Σύμφωνα με την Ευρωπόλ, οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας θα οδηγήσουν σε αυξημένη ζήτηση για εργασιακή εκμετάλλευση. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών υπογράμμισαν ότι ορισμένες κατηγορίες ατόμων, όπως οι μετανάστες χωρίς επίσημα έγγραφα, οι εποχιακοί εργαζόμενοι, τα άτομα με επισφαλείς συνθήκες εργασίας και διαβίωσης και τα άτομα που επιδίδονται στην πορνεία έχουν πληγεί δυσανάλογα από τα μέτρα που σχετίζονται με την πανδημία COVID-19, συμπεριλαμβανομένων των ταξιδιωτικών περιορισμών. Στη συνέχεια, οι ομάδες αυτές είναι πιο ευάλωτες στον κίνδυνο να πέσουν θύματα διακινητών.
Η πανδημία είχε επίσης σημαντικό αντίκτυπο στην εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, ιδίως λόγω της μείωσης της φυσικής επαφής μεταξύ διακινητών, θυμάτων και πελατών και της μεταφοράς περισσότερων δραστηριοτήτων στο διαδίκτυο 7 . Ομοίως, αρκετά κράτη μέλη ανέφεραν ότι η πανδημία COVID-19 επιτάχυνε τη μετάβαση της πορνείας από τον δρόμο σε ιδιωτικές κατοικίες, ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης και ξενοδοχεία 8 , καθώς και στο διαδικτυακό περιβάλλον 9 . Αυτό κατέστησε δυσκολότερο για τις αρχές επιβολής του νόμου και άλλα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη τον εντοπισμό και την προσέγγιση πιθανών θυμάτων εμπορίας ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση.
Οι περιορισμοί λόγω της νόσου COVID-19 και οι επανειλημμένες απαγορεύσεις κυκλοφορίας συνέβαλαν στην περαιτέρω απομόνωση των θυμάτων, ορισμένες φορές μαζί με τους διακινητές τους. Αυτό συνέβη ιδίως σε περιπτώσεις θυμάτων που δεν μπόρεσαν να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους. Τα κράτη μέλη και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών παρατήρησαν προκλήσεις όσον αφορά τον εντοπισμό και την παραπομπή των θυμάτων σε υπηρεσίες συνδρομής, στήριξης και προστασίας (π.χ. υγειονομική περίθαλψη, παροχή συμβουλών, διοικητικές υπηρεσίες, νομική συνδρομή), καθώς και την πρόσβαση των θυμάτων στη δικαιοσύνη. Επιπλέον, τα ενδιαφερόμενα μέρη επισήμαναν αυξημένες δυσκολίες όσον αφορά τη διασυνοριακή επιβολή του νόμου και τη δικαστική συνεργασία, τη μεγαλύτερη διάρκεια των ποινικών διαδικασιών λόγω των εξ αποστάσεως ακροάσεων, καθώς και τη μείωση του αριθμού των επιθεωρήσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η πανδημία COVID-19 επιτάχυνε σημαντικά τη μετατόπιση των εγκληματικών δραστηριοτήτων στον ψηφιακό χώρο, ιδίως όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, αλλά και για άλλες μορφές εγκληματικών δραστηριοτήτων. Οι διακινητές χρησιμοποιούν την τεχνολογία και το διαδίκτυο (τόσο τον επιφανειακό όσο και τον σκοτεινό ιστό) σε κάθε στάδιο του αδικήματος, συμπεριλαμβανομένων της στρατολόγησης των θυμάτων (η οποία συχνά πραγματοποιείται μέσω πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης), της επικοινωνίας μεταξύ διακινητών, θυμάτων και πελατών, της διαφήμισης των υπηρεσιών, της οργάνωσης της μεταφοράς των θυμάτων, καθώς και της εκτέλεσης πληρωμών. Κυρίως τα παιδιά έχουν καταστεί περισσότερο ευάλωτα στη στρατολόγηση και την αθέμιτη προσέγγιση μέσω διαδικτύου. Με τη χρήση της τεχνολογίας για τη διάπραξη αδικημάτων εμπορίας ανθρώπων δημιουργήθηκαν σημαντικές προκλήσεις για τις αρχές επιβολής του νόμου και τις δικαστικές αρχές, καθώς παρέχεται η δυνατότητα στους εγκληματίες να προσεγγίζουν περισσότερα δυνητικά θύματα, καθώς και πελάτες, να μεταφέρουν ευκολότερα τα θύματα από έναν τόπο σε άλλον και να εκτελούν τις δραστηριότητές τους εξ αποστάσεως. Οι διακινητές επωφελούνται επίσης από την αυξημένη ανωνυμία, ιδίως μέσω λύσεων κρυπτογραφημένων επικοινωνιών 10 .
Η περίοδος αναφοράς σημαδεύτηκε επίσης από τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η οποία ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και οδήγησε σε μαζική εισροή στην ΕΕ ανθρώπων που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τον πόλεμο, εκ των οποίων το 90 % ήταν γυναίκες και παιδιά. Οι κίνδυνοι εμπορίας ανθρώπων θεωρήθηκαν από την αρχή πολύ υψηλοί. Στα σύνορα μεταξύ της Ουκρανίας και της ΕΕ δραστηριοποιούνταν εγκληματικές οργανώσεις ήδη πριν από τον πόλεμο. Την περίοδο 2019-2020 η Ουκρανία συγκαταλεγόταν στις δέκα πρώτες χώρες εκτός ΕΕ όσον αφορά την ιθαγένεια των θυμάτων που εντοπίστηκαν στην ΕΕ, κυρίως με σκοπό τη σεξουαλική και εργασιακή εκμετάλλευση. Με τον πόλεμο αυξήθηκαν περαιτέρω οι ευκαιρίες των διακινητών να εκμεταλλευτούν προς οικονομικό τους όφελος την ευάλωτη κατάσταση των ατόμων που προσπαθούν να ξεφύγουν από την επίθεση, κυρίως γυναικών και παιδιών. Υπάρχουν συγκεκριμένοι κίνδυνοι λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για υπηρεσίες που προέρχονται από την εκμετάλλευση θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, τόσο εκτός διαδικτύου, για παράδειγμα στο πλαίσιο κακόβουλων προσφορών για ιδιωτική στέγαση, μεταφορά και βοήθεια, όσο και στο διαδίκτυο, μεταξύ άλλων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα, διαδικτυακές διαφημίσεις σεξουαλικών υπηρεσιών με γυναίκες από την Ουκρανία.
2.2.Τάσεις όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων
2.2.1. Θύματα (φύλο, ηλικία, ιθαγένεια)
Κατά την περίοδο αναφοράς 2019-2020, καταγράφηκαν στην ΕΕ 14 311 θύματα εμπορίας ανθρώπων. Ο αριθμός αυτός είναι ελαφρώς υψηλότερος από τον αριθμό που καταγράφηκε στην ΕΕ κατά την προηγούμενη διετία (14 145). Το 2021 ο εκτιμώμενος αριθμός των θυμάτων ήταν 7 109 11 . Η μείωση του αριθμού των καταγεγραμμένων θυμάτων μεταξύ του 2019 (7 777) και του 2020 (6 534) συνδέεται πιθανώς με την πανδημία COVID-19, λόγω της οποίας προέκυψαν προκλήσεις όσον αφορά τον εντοπισμό των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων ενδέχεται να είναι σημαντικά υψηλότερος από εκείνον που προκύπτει από τα υποβληθέντα δεδομένα, καθώς τα στατιστικά στοιχεία αφορούν μόνο θύματα που καθίστανται γνωστά σε έναν από τους φορείς καταγραφής, και πολλά θύματα δεν εντοπίζονται.
Η εμπορία ανθρώπων εξακολουθεί να αποτελεί έγκλημα για το οποίο η διάσταση του φύλου είναι σημαντική. Οι γυναίκες και τα κορίτσια αντιπροσώπευαν το 63 % του συνόλου των καταγεγραμμένων θυμάτων στην ΕΕ. Ωστόσο, το ποσοστό των θυμάτων ανδρικού φύλου (33 %) 12 αυξήθηκε σε σύγκριση με την περίοδο 2017-2018 (23 %) 13 .
Το 53 % των θυμάτων ήταν πολίτες της ΕΕ και το 43 % είχε ιθαγένεια τρίτης χώρας
14
.
Οι πέντε πρώτες χώρες της ΕΕ όσον αφορά την ιθαγένεια των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, βάσει αριθμού, ήταν η Ρουμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Πολωνία. Οι πέντε πρώτες χώρες εκτός ΕΕ όσον αφορά την ιθαγένεια των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων στην ΕΕ ήταν η Νιγηρία, η Κίνα, η Μολδαβία, το Πακιστάν και το Μαρόκο. Το 37 % του συνόλου των καταγεγραμμένων θυμάτων ήταν πολίτες της χώρας στην οποία καταγράφηκαν (εσωτερική εμπορία ανθρώπων). Όλα ή σχεδόν όλα τα θύματα που καταγράφηκαν από την Εσθονία, την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία ήταν πολίτες τους.
2.2.2. Εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση
Η εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση εξακολούθησε να αποτελεί την πιο διαδεδομένη μορφή εκμετάλλευσης στην ΕΕ κατά την περίοδο 2019-2020 (51 %). Η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων είναι γυναικείου φύλου (87 %), εκ των οποίων το 73 % είναι γυναίκες και το 27 % κορίτσια.
Οι τομείς υψηλού κινδύνου για σεξουαλική εκμετάλλευση παραμένουν οι ίδιοι μ’ εκείνους των προηγούμενων ετών, δηλαδή η πορνεία, τα γραφεία συνοδών και οι υπηρεσίες συνοδείας, η βιομηχανία της πορνογραφίας, οι υπηρεσίες μασάζ, τα μπαρ και τα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Τα κράτη μέλη διαπίστωσαν αύξηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η Ευρωπόλ επισήμανε ότι οι σεξουαλικές υπηρεσίες των θυμάτων εκμετάλλευσης διαφημίζονται σε ιστότοπους υπηρεσιών συνοδείας και γνωριμιών, καθώς και σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι «σεξουαλικές περιοδείες», κατά τη διάρκεια των οποίων τα θύματα ταξιδεύουν σε διαφορετικές πόλεις για να συναντήσουν πελάτες σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και δωμάτια ξενοδοχείων, αναφέρονται όλο και περισσότερο. Όπως προαναφέρθηκε, τα κράτη μέλη επιβεβαίωσαν επίσης ότι η τεχνολογία χρησιμοποιείται ευρέως ως μέσο στρατολόγησης, διαφήμισης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης των θυμάτων. Επιπλέον, η Ευρωπόλ ανέφερε ότι οι διακινητές παρασύρουν τα θύματα στη σύναψη οικειοθελών επιχειρηματικών συμφωνιών, στο πλαίσιο των οποίων δέχονται να εμπλακούν σε πορνεία και να παραδίδουν μέρος των εισοδημάτων τους ως αντάλλαγμα για προστασία και υποστήριξη όσον αφορά διοικητικά ζητήματα. Τα άτομα που εμπλέκονται σε συμφωνίες αυτού του είδους δεν αντιλαμβάνονται απαραίτητα τον εαυτό τους ως θύμα, κάτι που διευκολύνει την εκμετάλλευσή τους από τους διακινητές.
Αρκετά συχνά, τα κράτη μέλη 15 ανέφεραν τη Νιγηρία ως μία από τις κύριες χώρες καταγωγής των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Επιπλέον, αρκετά κράτη μέλη 16 , καθώς και η Ευρωπόλ, ανέφεραν αύξηση του αριθμού των γυναικών και των διεμφυλικών ατόμων από τη Νότια Αμερική που αποτελούν αντικείμενο εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση.
2.2.3. Εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση
Η εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση είναι η δεύτερη πιο διαδεδομένη μορφή εμπορίας ανθρώπων στην ΕΕ (28 %). Παρουσίασε σημαντική αύξηση σε σύγκριση με την περίοδο 2017-2018 (15 %). Οι άνδρες αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα των θυμάτων εμπορίας για εργασιακή εκμετάλλευση (66 %), ενώ το 34 % είναι θύματα γυναικείου φύλου. Η εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση αποτελεί την κύρια μορφή εκμετάλλευσης σε επτά κράτη μέλη 17 . Η Ευρωπόλ υπογράμμισε ότι, ενώ η εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση καταγράφεται συχνότερα απ’ ό,τι στο παρελθόν στην ΕΕ, σε πολλές περιπτώσεις δεν εντοπίζεται.
Τα εγκληματικά δίκτυα που εμπλέκονται στην εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση δραστηριοποιούνται κυρίως σε επιχειρήσεις έντασης μετρητών, όπου απασχολείται μεγάλος αριθμός χαμηλόμισθων, καθώς και εποχιακών εργαζομένων. Στους εν λόγω τομείς υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται η γεωργία, οι κατασκευές, η δασοκομία, η μεταποίηση τροφίμων, οι γραμμές συναρμολόγησης, η φιλοξενία, το λιανικό εμπόριο, τα πλυντήρια αυτοκινήτων, οι υπηρεσίες καλλωπισμού και καθαρισμού, οι μεταφορές, η συντήρηση οικιών και η οικιακή βοήθεια. Οι διακινητές στρατολογούν ολοένα και περισσότερο τα θύματα εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση μέσω του διαδικτύου, με τη σύσταση γραφείων εύρεσης εργασίας ή τη συνεργασία με τέτοιου είδους γραφεία και υπεργολάβους προκειμένου να παρέχουν ένα νόμιμο προσωπείο στις δραστηριότητές τους.
Ενώ τα θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης είναι κυρίως άνδρες (66 %), αρκετά κράτη μέλη ανέφεραν ότι οι γυναίκες πέφτουν όλο και περισσότερο θύματα εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση (34 %), ιδίως σε οικιακές εργασίες ή υπηρεσίες καθαρισμού. Συχνά παραμένουν αφανείς, καθώς η εκμετάλλευσή τους λαμβάνει χώρα συνήθως σε ιδιωτικό πλαίσιο και πολλές από αυτές προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ.
Κατά την περίοδο 2019-2020 καταγράφηκε στην ΕΕ σχεδόν το ίδιο ποσοστό θυμάτων εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση με καταγωγή από χώρες της ΕΕ (45 %) και εκτός ΕΕ (50 %) 18 . Ωστόσο, τα κράτη μέλη επισήμαναν ότι οι μετανάστες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σ’ αυτή τη μορφή εκμετάλλευσης. Συχνά στρατολογούνται στη χώρα καταγωγής τους από διακινητές της ίδιας ιθαγένειας και παρασύρονται στην ΕΕ με την προοπτική υψηλότερων μισθών.
Ορισμένα κράτη μέλη 19 ανέφεραν ότι τα θύματα από τρίτες χώρες εισέρχονται συχνά στην ΕΕ με θεώρηση, παρότι οι διακινητές χρησιμοποιούν ενίοτε ψευδή έγγραφα (π.χ. υποκλοπή ταυτότητας, πλαστές συμβάσεις απασχόλησης και νόμιμες άδειες εργασίας που λαμβάνονται μέσω της χρήσης εικονικών εταιρειών και με κατάχρηση των νόμιμων οδών). Κάποια κράτη μέλη 20 ανέφεραν ότι τα θύματα από τρίτες χώρες, ιδίως από την Ασία (π.χ. από το Βιετνάμ), αναγκάζονται συχνά να εργαστούν, για παράδειγμα, σε κέντρα περιποίησης νυχιών ή σε αγροκτήματα καλλιέργειας κάνναβης, για να εξοφλήσουν τα χρέη τους που έχουν προκύψει από τα έξοδα ταξιδίου.
Τα κράτη μέλη δεν υπέβαλαν στοιχεία σχετικά με νομικά πρόσωπα τα οποία αποτέλεσαν αντικείμενο ερευνών, διώξεων ή καταδικαστικών αποφάσεων για αδικήματα εμπορίας ανθρώπων κατά την περίοδο 2019-2020.
2.2.4. Εμπορία ανθρώπων με σκοπό άλλες μορφές εκμετάλλευσης
Κατά την περίοδο αναφοράς, οι μορφές εμπορίας ανθρώπων εκτός της σεξουαλικής και εργασιακής εκμετάλλευσης αντιπροσώπευαν το 11 % του συνόλου των περιπτώσεων 21 . Σ’ αυτές τις μορφές εκμετάλλευσης περιλαμβάνονται καταναγκαστικές εγκληματικές δραστηριότητες, καταναγκαστική επαιτεία, παράνομη αφαίρεση οργάνων και «άλλες» μορφές, οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στον ορισμό του άρθρου 2 παράγραφος 3 της οδηγίας 2011/36/ΕΕ, όπως η παράνομη υιοθεσία, οι καταναγκαστικοί και οι εικονικοί γάμοι, η παράνομη παρένθετη μητρότητα και η απάτη σε σχέση με επιδόματα 22 .
Ενώ η καταναγκαστική εγκληματική δραστηριότητα και η καταναγκαστική επαιτεία αντιπροσώπευαν μόνο το 3 % του συνόλου των καταγεγραμμένων θυμάτων στην ΕΕ για την περίοδο 2019-2020, αρκετά κράτη μέλη 23 ανέφεραν αύξηση αυτών των μορφών εκμετάλλευσης. Η καταναγκαστική εγκληματική δραστηριότητα συνδέεται συχνά με κλοπές, μικροαδικήματα, κλοπές πορτοφολιών, κλοπές από καταστήματα και πώληση ναρκωτικών. Η καταναγκαστική επαιτεία ήταν η δεύτερη κύρια μορφή εκμετάλλευσης στην Εσθονία (20 %) και η καταναγκαστική εγκληματική δραστηριότητα ήταν η δεύτερη πιο διαδεδομένη μορφή εκμετάλλευσης στην Ελλάδα (42 %).
Τα κράτη μέλη ανέφεραν ότι οι γυναίκες, τα παιδιά και οι αντικανονικοί μετανάστες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην εμπορία ανθρώπων για τους σκοπούς αυτούς. Τα θύματα συχνά προέρχονται από μειονεκτικό περιβάλλον, είναι άστεγα ή υποφέρουν από αλκοολισμό ή άλλους εθισμούς. Ορισμένα κράτη μέλη 24 υπογράμμισαν ότι τα θύματα εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την καταναγκαστική επαιτεία κατά κύριο λόγο προέρχονται από κοινότητες Ρομά και είναι άτομα με αναπηρία. Τα στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την καταναγκαστική επαιτεία κατά την περίοδο 2019-2020 δείχνουν ότι το 47 % ήταν παιδιά 25 .
Αρκετά κράτη μέλη 26 ανέφεραν περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων με σκοπό καταναγκαστικούς και εικονικούς γάμους, μορφή εμπορίας που πλήττει κυρίως ευάλωτες μετανάστριες καθώς και εθνοτικές μειονότητες, όπως οι Ρομά. Τα κράτη μέλη επισήμαναν ότι τα θύματα αυτής της μορφής εκμετάλλευσης συχνά αποτελούν επίσης θύματα εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, την εργασιακή εκμετάλλευση ή την καταναγκαστική επαιτεία. Σύμφωνα με τη Eurojust, οι γυναίκες που προέρχονται από κοινότητες Ρομά στα κράτη μέλη είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην εμπορία και την εκμετάλλευση για εικονικούς γάμους με σκοπό την ελεύθερη είσοδο και κυκλοφορία υπηκόων τρίτων χωρών στην ΕΕ 27 . Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων ανέφερε ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια που πέφτουν θύματα καταναγκαστικού γάμου συχνά κρύβονται εντός ιδιωτικών νοικοκυριών και στον τομέα της πορνείας, στοιχείο που δυσχεραίνει τον εντοπισμό και την αναγνώρισή τους.
Η Ευρωπόλ, η Eurojust και ορισμένα κράτη μέλη 28 ανέφεραν περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την παράνομη παρένθετη μητρότητα και την καταναγκαστική εγκυμοσύνη, όπου στρατολογούνται γυναίκες για να παραδώσουν τα νεογνά τους κατόπιν υπόσχεσης αποζημίωσης ή για να συμμετάσχουν σε παράνομα προγράμματα παρένθετης μητρότητας.
Ορισμένα κράτη μέλη ανέφεραν επίσης περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την αφαίρεση οργάνων 29 και την απάτη σχετικά με επιδόματα 30 . Αυτές οι δύο μορφές εκμετάλλευσης αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 1 % των καταγεγραμμένων υποθέσεων στην ΕΕ κατά την περίοδο 2019-2020.
2.2.5. Εμπορία παιδιών
Κατά την περίοδο 2019-2020 σχεδόν ένα στα τέσσερα θύματα εμπορίας ανθρώπων ήταν παιδί (23 %). Η πλειονότητα των παιδιών-θυμάτων ήταν γυναικείου φύλου (75 %). Οι πολίτες της ΕΕ αντιπροσώπευαν δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό μεταξύ των καταγεγραμμένων παιδιών-θυμάτων (85 %), το 75 % των οποίων καταγράφηκαν στη χώρα ιθαγένειάς τους. Το 10 % των παιδιών-θυμάτων ήταν πολίτες χωρών εκτός ΕΕ 31 . Τα μισά καταγεγραμμένα παιδιά-θύματα αποτέλεσαν αντικείμενο εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση (50 %), ενώ το 17 % ήταν θύματα εμπορίας για εργασιακή εκμετάλλευση και το 4 % για καταναγκαστική επαιτεία 32 .
Οι ιστότοποι γνωριμιών και συνοδείας διαφημίζουν συχνά τα παιδιά-θύματα ως ενήλικες. Τα παιδιά διαφημίζονται επίσης σε ειδικούς ιστότοπους όπου ενήλικες αναζητούν συγκεκριμένα σεξουαλικές συναντήσεις με παιδιά. Τα παιδιά κακοποιούνται επίσης συχνά σε μυστικά περιβάλλοντα, όπως οι προσωρινοί οίκοι ανοχής, και κάποιες φορές σε δημόσιους χώρους (ξενοδοχεία, εστιατόρια, καθώς και λέσχες σεξ, νυχτερινά κέντρα διασκέδασης και στριπτίζ κλαμπ).
Αρκετά κράτη μέλη 33 επισήμαναν τη χρήση της μεθόδου του «υποτιθέμενου εραστή» από τους διακινητές για να παρασύρουν παιδιά και νεαρές ενήλικες γυναίκες με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, η Ευρωπόλ και η Eurojust στήριξαν ιδίως τη Γαλλία, την Ισπανία και τη Ρουμανία σε δύο διαφορετικές επιχειρήσεις με στόχο εγκληματικά δίκτυα τα οποία στρατολογούσαν θύματα μέσω της μεθόδου του «υποτιθέμενου εραστή». Οι «υποτιθέμενοι εραστές» είναι διακινητές ανθρώπων που συνήθως προσπαθούν να παρασύρουν νεαρά κορίτσια ή αγόρια να τους ερωτευτούν ή χειραγωγούν νεαρά άτομα με άλλα μέσα με σκοπό την εκμετάλλευσή τους, για παράδειγμα στη βιομηχανία του σεξ. Σήμερα, οι «υποτιθέμενοι εραστές» καταφεύγουν ταχύτερα και συχνότερα σε απειλές κατά των θυμάτων τους, με τη χρήση εκβιασμού και βίας 34 .
Η Ευρωπόλ και αρκετά κράτη μέλη 35 ανέφεραν ότι οικογενειακές φατρίες της ΕΕ εξακολουθούν να διακινούν τα δικά τους παιδιά, καθώς και άλλα παιδιά που ανήκουν στις ίδιες κοινότητες, κυρίως για επαιτεία, κλοπές πορτοφολιών και κλοπές από καταστήματα ή ως οικιακό προσωπικό. Τα εγκληματικά δίκτυα που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ χρησιμοποιούν επίσης παιδιά, συχνά από τρίτες χώρες, για τη διάπραξη διαφόρων ειδών εγκλημάτων, όπως κλοπές πορτοφολιών, κλοπές από καταστήματα ή πωλήσεις αντικειμένων 36 . Τα παιδιά αποτελούν επίσης αντικείμενο εμπορίας μέσω συστημάτων παράνομης υιοθεσίας 37 .
2.2.6. Εμπορία ανθρώπων στο πλαίσιο της μετανάστευσης
Η εμπορία ανθρώπων εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση στο πλαίσιο της μετανάστευσης 38 , ιδίως σε ορισμένα κράτη μέλη τα οποία ανέφεραν ότι η πλειονότητα των θυμάτων προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Με την αντικανονική μετανάστευση δημιουργήθηκαν ευκαιρίες κέρδους για τα δίκτυα εμπορίας ανθρώπων και οι μετανάστες βρέθηκαν εκτεθειμένοι σε διάφορες μορφές εμπορίας ανθρώπων, όχι μόνο στις χώρες προορισμού, αλλά και στα σημεία διέλευσης και στους καταυλισμούς μεταναστών. Υπάρχει σαφής σύνδεση με την παράνομη διακίνηση μεταναστών, με τα θύματα να στρατολογούνται στη χώρα καταγωγής, μερικές φορές με την υπόσχεση αξιοπρεπούς εργασίας στην ΕΕ, και να αποτελούν αντικείμενο εμπορίας στις χώρες προορισμού με σκοπό την καταναγκαστική εργασία ή τη σεξουαλική εκμετάλλευση, προκειμένου να αποπληρώσουν τα συμφωνηθέντα έξοδα μεταφοράς τους στην ΕΕ 39 . Στην περίπτωση αυτή, οι διακινητές έχουν συχνά την ίδια ιθαγένεια ή ανήκουν στην ίδια εθνοτική ομάδα με τα θύματα 40 . Υπήρξαν περιπτώσεις εκούσιας στρατολόγησης από άλλα θύματα 41 , αλλά και ακούσιας στρατολόγησης με βάση τις πληροφορίες που διαδίδονται στις χώρες προέλευσης σχετικά με τις δυνατότητες απόκτησης εργασίας ή άδειας παραμονής στις χώρες προορισμού 42 . Υπάρχουν επίσης πολυάριθμες περιπτώσεις εμπορίας μεταναστών που έφτασαν στην ΕΕ μέσω νόμιμων οδών και στη συνέχεια έπεσαν θύματα εκμετάλλευσης 43 .
3.ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
3.1. Ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων
Τον Απρίλιο του 2021 η Επιτροπή ενέκρινε τη στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων 2021-2025 44 , βάσει της οποίας υιοθετείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, από την πρόληψη του εγκλήματος και την προστασία των θυμάτων έως τη δίωξη και την καταδίκη των διακινητών. Όπως αναφέρεται στις επόμενες ενότητες, πολλές από τις πρωτοβουλίες που εξαγγέλθηκαν σε νομικό και επιχειρησιακό επίπεδο και σε επίπεδο πολιτικής στους τέσσερις τομείς της στρατηγικής της ΕΕ έχουν προχωρήσει σημαντικά ή έχουν ήδη υλοποιηθεί 45 .
Μία από τις δράσεις προτεραιότητας της στρατηγικής της ΕΕ είναι η αξιολόγηση της οδηγίας 2011/36/ΕΕ 46 . Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι η οδηγία αποτέλεσε ισχυρό πλαίσιο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και για την προστασία των θυμάτων, και δημιούργησε κοινή βάση σε επίπεδο ΕΕ για την αντιμετώπιση του εγκλήματος. Ωστόσο, εντοπίστηκαν επίσης ορισμένα ζητήματα, τα οποία αποτελούν εμπόδιο για τη μείωση της κλίμακας του εγκλήματος, τη διασφάλιση αποτελεσματικής επιβολής του νόμου και απάντησης της δικαιοσύνης στους διακινητές, καθώς επίσης για τον έγκαιρο εντοπισμό και την παροχή συνδρομής και στήριξης στα θύματα. Για την αντιμετώπιση των αδυναμιών αυτών, η Επιτροπή πρότεινε στις 13 Δεκεμβρίου 2022 οδηγία για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/36/ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της 47 . Επιπλέον, σύμφωνα με το αποτέλεσμα της αξιολόγησης, οι βασικές μη νομοθετικές δράσεις της στρατηγικής της ΕΕ εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη βελτίωση της εφαρμογής της οδηγίας στα κράτη μέλη.
Στη στρατηγική της ΕΕ υπογραμμίζεται η ανάγκη να βελτιωθεί η καταγραφή και η συλλογή δεδομένων σχετικά με την εμπορία ανθρώπων, ώστε να εξασφαλίζονται αξιόπιστες και συγκρίσιμες πληροφορίες για ειδικά προσαρμοσμένες πολιτικές. Το 2021 η Επιτροπή μετέτρεψε την ανά διετία συλλογή δεδομένων σε ετήσια, και τα εν λόγω δεδομένα θα είναι διαθέσιμα μαζί με τα στοιχεία για τα προηγούμενα έτη αναφοράς, στον ιστότοπο της EUROSTAT 48 . Η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση της οδηγίας 2011/36/ΕΕ προκειμένου να καταστεί υποχρεωτική για τα κράτη μέλη η συλλογή δεδομένων σχετικά με την εμπορία ανθρώπων και η υποβολή των εν λόγω στατιστικών στοιχείων στην Επιτροπή σε ετήσια βάση. Έτσι θα υπάρχει δυνατότητα πιο επικαιροποιημένης επισκόπησης και παρακολούθησης της κλίμακας του φαινομένου στην ΕΕ.
Η χρηματοδότηση για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων παρασχέθηκε μέσω των προγραμμάτων εργασίας των θεματικών μέσων για την περίοδο 2021-2022 στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) 49 και του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας (ΤΕΑ) 50 (με συνολικό προϋπολογισμό 13 εκατ. EUR για δράσεις της Ένωσης και ειδικές δράσεις υπό άμεση και επιμερισμένη διαχείριση).
Η σημερινή Συντονίστρια δράσης κατά της εμπορίας σε επίπεδο ΕΕ 51 (ΣΔΕ της ΕΕ) διορίστηκε την 1η Ιουλίου 2021. Έκτοτε, η ΣΔΕ της ΕΕ έχει συναντηθεί με διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη στα κράτη μέλη και σε τρίτες χώρες και έχει ενισχύσει τη συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς στο πλαίσιο της εφαρμογής της οδηγίας για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και της στρατηγικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Έχουν πραγματοποιηθεί έξι συνεδριάσεις του δικτύου εθνικών εισηγητών και ισοδύναμων μηχανισμών της ΕΕ, καθώς και τέσσερις συνεδριάσεις της πλατφόρμας της κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Η ΣΔΕ της ΕΕ ανέπτυξε και συντόνισε την εφαρμογή κοινού σχεδίου για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων 52 με σκοπό την αντιμετώπιση των κινδύνων της εμπορίας ανθρώπων και τη στήριξη δυνητικών θυμάτων μεταξύ των ατόμων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, σε στενή συνεργασία με τους εθνικούς εισηγητές και συντονιστές, τους οργανισμούς της ΕΕ, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, την Ουκρανία και τη Μολδαβία.
Η εμπορία ανθρώπων αντιμετωπίζεται επίσης μέσω ολοκληρωμένης προσέγγισης σε εθνικό επίπεδο. Κατά την περίοδο αναφοράς, τα κράτη μέλη εξέδωσαν νομικές πράξεις και θέσπισαν πράξεις πολιτικής για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και τη στήριξη της εφαρμογής της οδηγίας 2011/36/ΕΕ. Σ’ αυτές περιλαμβάνονταν νέες ή ανανεωμένες εθνικές στρατηγικές και νέα ή ανανεωμένα εθνικά σχέδια δράσης 53 , δέσμες κατευθυντήριων γραμμών, πρωτοκόλλων και διαδικασιών 54 με σκοπό την υποστήριξη των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών στον εντοπισμό, στην αναγνώριση και την προστασία των θυμάτων, καθώς και μέτρα για τον συντονισμό των προσπαθειών καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων 55 .
3.2. Πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων και μείωση της ζήτησης που ευνοεί το έγκλημα
Στη στρατηγική της ΕΕ επισημάνθηκε ότι, παρά τις πρωτοβουλίες πρόληψης, η ζήτηση για τις υπηρεσίες που προέρχονται από εκμετάλλευση θυμάτων δεν έχει μειωθεί. Τα στατιστικά στοιχεία της περιόδου 2019-2020 για το ποινικό αδίκημα της χρήσης των υπηρεσιών των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων καταδεικνύουν ότι 11 κράτη μέλη ανέφεραν συνολικά 159 υπόπτους, 46 διώξεις και 51 καταδικαστικές αποφάσεις. Οι αριθμοί αυτοί είναι σημαντικά χαμηλότεροι από τους αντίστοιχους της προηγούμενης περιόδου αναφοράς 56 , στοιχείο που ενδέχεται να συνδέεται με τον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης.
Η αξιολόγηση της δυνατότητας τροποποίησης των διατάξεων της οδηγίας 2011/36/ΕΕ για την ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών που προέρχονται από εκμετάλλευση θυμάτων εμπορίας ανθρώπων ήταν μία από τις βασικές δράσεις της στρατηγικής της ΕΕ. Τα κράτη μέλη έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις για την αποθάρρυνση και τη μείωση της ζήτησης και δεν έχουν κάνει όλα χρήση του άρθρου 18 παράγραφος 4 της οδηγίας 2011/36/ΕΕ, το οποίο απαιτεί από αυτά να εξετάσουν το ενδεχόμενο λήψης μέτρων για την ποινικοποίηση της εν γνώσει χρήσης υπηρεσιών που παρέχονται από θύματα. Κατά την περίοδο αναφοράς, η Ουγγαρία θέσπισε νέα νομοθεσία, η οποία ποινικοποιεί την εν γνώσει χρήση υπηρεσιών που προέρχονται από εκμετάλλευση και αύξησε το επίπεδο των κυρώσεων για τους χρήστες όταν το θύμα είναι παιδί. Οι Κάτω Χώρες ποινικοποίησαν τη χρήση σεξουαλικών υπηρεσιών όταν ο χρήστης γνώριζε ή είχε σοβαρούς λόγους να υποπτεύεται ότι το πρόσωπο που τις παρείχε ήταν θύμα εμπορίας ανθρώπων. Οι κυρώσεις είναι αυστηρότερες εάν το θύμα είναι παιδί. Το 2021 η Γερμανία, η οποία είχε ήδη ποινικοποιήσει την εν γνώσει χρήση σεξουαλικών υπηρεσιών που προέρχονται από εκμετάλλευση, υιοθέτησε αυστηρότερη προσέγγιση θεσπίζοντας ποινική ευθύνη για τη χρήση σεξουαλικών υπηρεσιών που προέρχονται από εκμετάλλευση υπό καθεστώς απερισκεψίας. Η Κύπρος τροποποίησε τη νομοθεσία της το 2019 προκειμένου να αυξήσει τις κυρώσεις για το αδίκημα της χρήσης τυχόν υπηρεσιών που προέρχονται από εκμετάλλευση θυμάτων και να καταργήσει την απαίτηση σύμφωνα με την οποία ο χρήστης χρειάζεται να έχει «εύλογη υπόνοια» σε περιπτώσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Επιπλέον, σε ορισμένα κράτη μέλη, όπως η Ισπανία και η Σλοβακία, διεξάγονται συζητήσεις σχετικά με την ποινικοποίηση της εν γνώσει χρήσης υπηρεσιών που προέρχονται από εκμετάλλευση, καθώς και της ζήτησης σεξουαλικών υπηρεσιών. Τρία κράτη μέλη 57 έχουν επίσης διενεργήσει ή διεξάγουν επί του παρόντος αξιολόγηση της νομοθεσίας σχετικά με την ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών που προέρχονται από εκμετάλλευση.
Προκειμένου να ενισχυθεί η αντίδραση της ποινικής δικαιοσύνης για την αποθάρρυνση της ζήτησης, η Επιτροπή προτείνει τροποποίηση της οδηγίας 2011/36/ΕΕ η οποία έχει ως στόχο να καταστήσει υποχρεωτική την ποινικοποίηση της εν γνώσει χρήσης των υπηρεσιών που παρέχονται από θύματα εμπορίας ανθρώπων.
Σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ, η Επιτροπή θέσπισε διάφορα μέτρα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση του θέματος της ευθύνης των εταιρειών και των επιχειρήσεων σχετικά με τη μείωση της ζήτησης και τον εντοπισμό πιθανών περιπτώσεων εμπορίας ανθρώπων στις δραστηριότητες και τις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Τον Ιούλιο του 2021 η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης δημοσίευσαν έγγραφο καθοδήγησης με σκοπό να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις της ΕΕ να λάβουν κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση του κινδύνου καταναγκαστικής εργασίας στις δραστηριότητές τους και τις αλυσίδες εφοδιασμού τους 58 . Επιπλέον, με την πρόταση της Επιτροπής για οδηγία σχετικά με την εταιρική δέουσα επιμέλεια όσον αφορά τη βιωσιμότητα καθορίζεται ένα οριζόντιο πλαίσιο με σκοπό να δοθεί ώθηση στη συμβολή των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά όσον αφορά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω των δικών τους δραστηριοτήτων και μέσω των αξιακών αλυσίδων τους, με τον εντοπισμό, την πρόληψη, τον μετριασμό και την ανάληψη ευθύνης για τις δυσμενείς επιπτώσεις τους στα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας ανθρώπων. Στις 14 Σεπτεμβρίου 2022 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού σχετικά με την απαγόρευση των προϊόντων καταναγκαστικής εργασίας στην αγορά της Ένωσης 59 . Οι προτάσεις αυτές, μόλις εγκριθούν, θα ενισχύσουν τις προσπάθειες της Ένωσης να ορίσει αυστηρότερη λογοδοσία για τα νομικά πρόσωπα σχετικά με αδικήματα εμπορίας ανθρώπων. Σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη μέλη έχουν λάβει ή εξετάζουν το ενδεχόμενο να λάβουν μέτρα για να υποχρεώσουν τις εταιρείες που υπερβαίνουν ένα ορισμένο μέγεθος να επιδεικνύουν τη δέουσα επιμέλεια σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τους για τον εντοπισμό και την πρόληψη πιθανής εργασιακής εκμετάλλευσης. Στη Γερμανία, ο νόμος για την εταιρική δέουσα επιμέλεια στις αλυσίδες εφοδιασμού θα αρχίσει να ισχύει την 1η Ιανουαρίου 2023. Το Βέλγιο, οι Κάτω Χώρες, η Ρουμανία και η Φινλανδία καταβάλλουν προσπάθειες για τη θέσπιση παρόμοιας νομοθεσίας. Το Βέλγιο προετοίμασε επίσης μια εργαλειοθήκη με καθοδήγηση προς τις εταιρείες για τον εντοπισμό παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εργασιακής εκμετάλλευσης.
Επιπλέον, η Επιτροπή πρότεινε δράσεις 60 ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της οδηγίας για τις κυρώσεις κατά των εργοδοτών 61 η οποία απαγορεύει την απασχόληση παράτυπα διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων. Στην ανακοίνωση προβλεπόταν ότι η Επιτροπή θα προωθήσει την ανταλλαγή ορθών πρακτικών για τον εντοπισμό των θυμάτων εκμετάλλευσης και εμπορίας ανθρώπων, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις κοινές επιθεωρήσεις με ειδικές μονάδες. Η Επιτροπή συμμετέχει στις συνεδριάσεις της ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Αρχής Εργασίας, η οποία κινητοποιεί τις επιθεωρήσεις εργασίας στα κράτη μέλη με σκοπό την ευαισθητοποίηση σχετικά με την αδήλωτη εργασία και την εργασιακή εκμετάλλευση, καθώς και την ανταλλαγή πρακτικών για τον εντοπισμό πιθανών θυμάτων εμπορίας ανθρώπων. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας συμμετέχει στις επιχειρησιακές δράσεις της Ευρωπαϊκής Πολυκλαδικής Πλατφόρμας κατά των Εγκληματικών Απειλών (EMPACT) για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση.
Στη στρατηγική της ΕΕ αναφέρεται ότι οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους της εμπορίας ανθρώπων αποτελούν σημαντικά μέσα για τον εντοπισμό και την πρόληψη του εγκλήματος. Τα κράτη μέλη 62 πραγματοποίησαν εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με την εμπορία ανθρώπων χρησιμοποιώντας μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βίντεο, φυλλάδια, αφίσες και μέσα ενημέρωσης, μεταξύ άλλων, και στα σχολεία. Ορισμένα κράτη μέλη 63 έχουν θέσει σε εφαρμογή εκστρατείες που απευθύνονται σε πελάτες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε ιστότοπους γνωριμιών και σε πλατφόρμες διαφήμισης σεξουαλικών υπηρεσιών, προκειμένου να τους ευαισθητοποιήσουν σχετικά με τους κινδύνους της εμπορίας ανθρώπων και να τους ενθαρρύνουν να επιδείξουν πιο υπεύθυνη συμπεριφορά. Άλλα κράτη μέλη 64 πραγματοποίησαν εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με τα εργασιακά δικαιώματα και τις ασφαλείς ευκαιρίες εργασίας, καθώς και σχετικά με τους κινδύνους της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση.
Παρά την πανδημία COVID-19, τα κράτη μέλη συνέχισαν να παρέχουν κατάρτιση σε ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών, ώστε να είναι σε θέση να εντοπίζουν και να αναγνωρίζουν περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών, του προσωπικού πρώτης γραμμής, των συνοριοφυλάκων, των υπαλλήλων υπηρεσιών ασύλου και μετανάστευσης, των επαγγελματιών του τομέα της υγείας, των κοινωνικών λειτουργών, των επιθεωρητών κοινωνικών υπηρεσιών και των επιθεωρητών εργασίας, του προξενικού προσωπικού, του προσωπικού των δήμων, καθώς και του ιπτάμενου προσωπικού.
3.3. Εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου των διακινητών
Η συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου έχει ενταθεί σημαντικά κατά την περίοδο 2019-2022 65 , τόσο σε ενωσιακό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αυτό αντικατοπτρίζεται επίσης στην αύξηση κατά 29 % του συνολικού αριθμού των ατόμων που είναι ύποπτα για εμπορία ανθρώπων, σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς 66 . Το 62 % του συνόλου των υπόπτων που καταγράφηκαν στην ΕΕ κατά την περίοδο 2019-2020 ήταν πολίτες της ΕΕ.
Πολλά κράτη μέλη 67 ανέφεραν ότι συμμετείχαν στις επιχειρησιακές δράσεις της EMPACT για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων, μεταξύ άλλων σε συνεργασία με τρίτες χώρες 68 . Η Ευρωπόλ υποστήριξε πολυάριθμες δράσεις μεγάλης κλίμακας σε ολόκληρη την ΕΕ σχετικά με τη σεξουαλική εκμετάλλευση, την εμπορία παιδιών, την εργασιακή εκμετάλλευση (συμπεριλαμβανομένων εστιασμένων δράσεων στον γεωργικό τομέα), καθώς και την καταναγκαστική επαιτεία και την καταναγκαστική εγκληματική δραστηριότητα. Η Ευρωπόλ συνέχισε να διαχειρίζεται την κοινή ειδική ομάδα συνδέσμου για την παράνομη διακίνηση μεταναστών και την εμπορία ανθρώπων, η οποία συστάθηκε το 2019, εστιάζοντας στην ανάπτυξη συντονισμένων δράσεων βάσει εμπιστευτικών πληροφοριών κατά των εγκληματικών δικτύων που εμπλέκονται στην παράνομη διακίνηση μεταναστών και την εμπορία ανθρώπων. Επιπλέον, κάποια κράτη μέλη 69 ανέπτυξαν διμερή συνεργασία με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, με τρίτες χώρες 70 , καθώς και με οργανισμούς της ΕΕ 71 και την Ιντερπόλ, μεταξύ άλλων για υποθέσεις ερευνών, για την τοποθέτηση αξιωματικών συνδέσμων, την κατάρτιση και την ανάπτυξη ικανοτήτων και την ανταλλαγή πρακτικών.
Για την περίοδο 2019-2020, καταγράφηκαν 6 539 διώξεις και 3 019 καταδικαστικές αποφάσεις εντός της ΕΕ. Οι αριθμοί αυτοί αντιστοιχούν σε ελαφρά αύξηση συγκριτικά με την προηγούμενη περίοδο αναφοράς 72 . Ωστόσο, ο αριθμός των διώξεων σε σύγκριση με τον αριθμό των υπόπτων μειώθηκε από 52 % την περίοδο 2017-2018 σε 43 % την περίοδο 2019-2020. Ο αριθμός των καταδικασθέντων σε σύγκριση με τον αριθμό των διώξεων αυξήθηκε από 39 % σε 46 % κατά την περίοδο 2019-2020 73 . Το 2021 ο εκτιμώμενος αριθμός των διώξεων ανέρχεται σε 4 452 74 και ο εκτιμώμενος αριθμός των καταδικαστικών αποφάσεων σε 2 507 75 . Ωστόσο, παρά τη συνολική αύξηση, ο απόλυτος αριθμός διώξεων και καταδικαστικών αποφάσεων παραμένει χαμηλός, ιδίως σε σύγκριση με τον αριθμό των καταγεγραμμένων θυμάτων και των υπόπτων.
Μεταξύ του 2019 και του 2021 παραπέμφθηκαν στη Eurojust για συνδρομή 486 έρευνες και διώξεις 76 . Η Eurojust υποστήριξε 156 κοινές έρευνες κατά την ίδια περίοδο 77 . Ο αριθμός των ερευνών και των διώξεων που συντόνισε η Eurojust μειώθηκε, από 183 το 2019, σε 163 το 2020 και σε 140 το 2021, στοιχείο που μπορεί να αναδεικνύει δυσκολίες ή έλλειψη ευαισθητοποίησης των κρατών μελών όσον αφορά την παραπομπή υποθέσεων στον οργανισμό της ΕΕ. Αρκετά κράτη μέλη 78 υπέβαλαν στοιχεία για τη συμμετοχή τους σε κοινές ομάδες έρευνας υπό τον συντονισμό της Eurojust, τόσο με κράτη μέλη της ΕΕ όσο και με τρίτες χώρες.
Στις 14 Ιουνίου 2022 η Συντονίστρια δράσης κατά της εμπορίας σε επίπεδο ΕΕ (ΣΔΕ της ΕΕ), από κοινού με τη Eurojust, διοργάνωσε την πρώτη συνεδρίαση της ομάδας εστίασης ειδικών εισαγγελέων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, η οποία αποτελεί μία από τις βασικές δράσεις της στρατηγικής της ΕΕ 79 . Στη συνεδρίαση συμμετείχαν εισαγγελείς και δικαστές από τα κράτη μέλη της ΕΕ με σκοπό την ανάπτυξη εμπειρογνωσίας και την εντατικοποίηση της δικαστικής συνεργασίας για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία.
Όπως υπογραμμίζεται στη στρατηγική της ΕΕ, η συστηματική κατάρτιση των επαγγελματιών του τομέα της επιβολής του νόμου και της δικαιοσύνης είναι σημαντική για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων. Ο CEPOL συνέχισε να παρέχει κατάρτιση σχετικά με τις κύριες πτυχές της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων, όπως η πρόληψη, η προσέγγιση με γνώμονα το φύλο και με ευαισθησία προς τα παιδιά, οι οικονομικές και διαδικτυακές έρευνες, η διασυνοριακή επιβολή του νόμου και δικαστική συνεργασία, καθώς και ο έγκαιρος εντοπισμός, η συνδρομή, η στήριξη και η προστασία των θυμάτων.
Όπως προαναφέρθηκε, οι διακινητές δραστηριοποιούνται όλο και περισσότερο στο διαδίκτυο σε κάθε στάδιο της εμπορίας ανθρώπων. Ως μία από τις βασικές δράσεις της στρατηγικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, η Επιτροπή επέκτεινε τις δραστηριότητες του φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο προκειμένου να συζητήσει με τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών διαδικτύου και τις εταιρείες τεχνολογίας και να συμπεριλάβει μέτρα για την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αφαίρεση περιεχομένου που σχετίζεται με την εμπορία ανθρώπων. Η Επιτροπή προτείνει επίσης να συμπεριληφθούν στον ορισμό της εμπορίας ανθρώπων τα αδικήματα που διαπράττονται ή διευκολύνονται μέσω των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών.
Επιπλέον, η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες 80 θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για τον εντοπισμό, την παρακολούθηση και την αφαίρεση διαδικτυακού περιεχομένου που σχετίζεται με την εμπορία ανθρώπων, καθώς εισάγει την υποχρέωση δέουσας επιμέλειας για τους παρόχους ενδιάμεσων υπηρεσιών, όπως οι διαδικτυακές πλατφόρμες, με στόχο τη μείωση του παράνομου και επιβλαβούς περιεχομένου στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένου αυτού που σχετίζεται με την εμπορία ανθρώπων.
Η ψηφιοποίηση του επιχειρηματικού μοντέλου των διακινητών έδωσε ευκαιρίες στις αρχές επιβολής του νόμου για τον εντοπισμό των θυμάτων και τη σύλληψη των διακινητών, κυρίως μέσω της ανίχνευσης και της συλλογής ψηφιακών αποδεικτικών στοιχείων, τα οποία μπορούν να συμβάλουν στη στοιχειοθέτηση μιας υπόθεσης και να συμπληρώσουν τη μαρτυρία του θύματος 81 . Διάφορες διαδικτυακές κοινές δράσεις υπό τον συντονισμό της EMPACT και με την υποστήριξη των οργανισμών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπόλ, στόχευσαν εγκληματικά δίκτυα που χρησιμοποιούν ιστότοπους και πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης για τη στρατολόγηση θυμάτων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, συμπεριλαμβανομένων διαδικτυακών πλατφορμών που σχετίζονται με ευάλωτους Ουκρανούς πρόσφυγες 82 .
Τα κράτη μέλη 83 υιοθέτησαν διάφορες στρατηγικές για τον εντοπισμό περιπτώσεων εμπορίας ανθρώπων που διευκολύνονται με τη χρήση της τεχνολογίας. Αυτές περιλαμβάνουν την παρακολούθηση του διαδικτύου (τόσο του επιφανειακού όσο και του σκοτεινού ιστού) σε συνδυασμό με την ανάλυση πληροφοριών ανοικτής πηγής σε πραγματικό χρόνο, τη δημιουργία κυβερνομονάδας ειδικευμένης στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και την ανάπτυξη «κυβερνοπεριπολιών» με εξειδικευμένους υπαλλήλους επιφορτισμένους με τη διεξαγωγή ερευνών στο διαδίκτυο, με την επιφύλαξη των σχετικών νομικών απαιτήσεων. Ορισμένες υπηρεσίες επιβολής του νόμου χρησιμοποιούν εργαλεία ιστοσυγκομιδής που έχουν αναπτυχθεί ειδικά για την άντληση πληροφοριών από ιστότοπους, ιδίως για τον εντοπισμό κινδύνων και τρωτών σημείων στους ιστότοπους υπηρεσιών για ενήλικες 84 . Αρκετά κράτη μέλη έχουν θέσει σε εφαρμογή συστήματα που δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες του διαδικτύου να αναφέρουν περιεχόμενο και ιστότοπους για τους οποίους έχουν υπόνοιες ότι συνδέονται με παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής και εργασιακής εκμετάλλευσης. Η Αυστρία ανέφερε ότι οι αρχές επιβολής του νόμου χρησιμοποιούν ψηφιακά αποδεικτικά στοιχεία για να ανιχνεύσουν το ωράριο και τις συνθήκες εργασίας, την οργάνωση των μεταφορών, το ημερήσιο εισόδημα, τις απειλές και τον συνεχή έλεγχο και την κακοποίηση των γυναικών που είναι θύματα εμπορίας ανθρώπων.
Κάποια κράτη μέλη 85 διενήργησαν επιθεωρήσεις εργασίας προκειμένου να εντοπίσουν πιθανές περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της EMPACT για την «Εμπορία ανθρώπων». Ορισμένα κράτη μέλη 86 θέσπισαν επίσης ειδικά μέτρα με σκοπό τη βελτίωση των επιθεωρήσεων εργασίας στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων, όπως νομοθετικές πράξεις για την επέκταση των εξουσιών επιθεώρησης και έρευνας των οικονομικών αρχών, σύναψη συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου και των αρχών εργασίας, καθώς και δημιουργία ειδικής μονάδας επιθεωρητών εργασίας αρμόδιων για τις υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων.
Επιπλέον, τα κράτη μέλη έλαβαν μέτρα με στόχο την αύξηση και τη βελτίωση της χρήσης χρηματοοικονομικών ερευνών σε υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων, στα οποία περιλαμβάνονται η κατάρτιση των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών, η ανάπτυξη συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μεταξύ μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών, εθνικών αρχών εργασίας και τραπεζών, η ενίσχυση της ικανότητας των αρχών επιβολής του νόμου να διεξάγουν έρευνες για τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων· και η ανάπτυξη εγχειριδίων για τις χρηματοοικονομικές έρευνες και την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων 87 . Τα κράτη μέλη υπέβαλαν επίσης στοιχεία σχετικά με την κατάσχεση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων και προϊόντων εγκλήματος στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών για την εμπορία ανθρώπων. Η πρόταση της Επιτροπής για νέα οδηγία για την ανάκτηση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων 88 συμβάλλει στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων παρέχοντας ένα νέο σύνολο κανόνων για την ενίσχυση της ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων, από την ανίχνευση και τον εντοπισμό, τη δέσμευση και τη διαχείριση, έως τη δήμευση και την τελική διάθεση προϊόντων και οργάνων ποινικών αδικημάτων, συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας ανθρώπων.
Η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση της οδηγίας 2011/36/ΕΕ για την περαιτέρω εναρμόνιση του νομικού πλαισίου της ΕΕ με σκοπό τη διευκόλυνση της διασυνοριακής συνεργασίας σε υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων και την αντιμετώπιση αναδυόμενων απειλών. Πέραν των όσων αναφέρθηκαν ανωτέρω, οι τροποποιήσεις αυτές συνίστανται στην προσθήκη του καταναγκαστικού γάμου και της παράνομης υιοθεσίας στις μορφές εκμετάλλευσης τις οποίες θα πρέπει να ποινικοποιήσουν τα κράτη μέλη και στην ενίσχυση του καθεστώτος κυρώσεων κατά νομικών προσώπων σε σχέση με αδικήματα εμπορίας ανθρώπων που διαπράττονται προς όφελός τους.
Το 2022 η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων, στο πλαίσιο του ΤΕΑ, για δράσεις κατά της εμπορίας ανθρώπων 89 , με συνολικό προϋπολογισμό 3 εκατ. EUR και με στόχο την εξάρθρωση του εγκληματικού επιχειρηματικού μοντέλου των διακινητών ανθρώπων. Η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων είναι πλήρως ενσωματωμένη στις επιχορηγήσεις της EMPACT που στηρίζουν πολυτομεακές δράσεις κατά δέκα προτεραιοτήτων στον τομέα του εγκλήματος που προσδιορίστηκαν από το Συμβούλιο στο πλαίσιο του κύκλου EMPACT 90 .
3.4. Έγκαιρος εντοπισμός, συνδρομή και προστασία των θυμάτων
Το 2022 η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων, στο πλαίσιο του ΤΑΜΕ, σχετικά με τη συνδρομή, τη στήριξη και την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών που είναι θύματα εμπορίας ανθρώπων 91 , με συνολικό προϋπολογισμό 4 εκατ. EUR. Η πρόσκληση υποστηρίζει συγκεκριμένα διακρατικά μέτρα που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ένταξης των θυμάτων στη χώρα υποδοχής, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερων αναγκών τους και των περιστάσεων, καθώς και των θυμάτων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες.
Οι οργανισμοί της ΕΕ υπέβαλαν έκθεση σχετικά με τους αντίστοιχους ρόλους και τις δράσεις τους για τον έγκαιρο εντοπισμό και την προστασία των θυμάτων 92 . Ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο (EUAA) ανέπτυξε εργαλειοθήκη για την ευαλωτότητα προκειμένου να παράσχει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στο ζήτημα της εμπορίας ανθρώπων μαζί με τις άλλες ευάλωτες καταστάσεις, εστιάζοντας επίσης στα θύματα με ειδικές ανάγκες. Ο Frontex κατάρτισε εγχειρίδια VEGA για τα παιδιά με σκοπό τη βελτίωση του εντοπισμού των παιδιών που μετακινούνται και διατρέχουν κίνδυνο στα εναέρια, χερσαία και θαλάσσια σύνορα. Το εγχειρίδιο του Frontex για τα χαρακτηριστικά κινδύνου όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων αποτελεί επίσης πρακτικό και επιχειρησιακά σημαντικό εργαλείο που αποσκοπεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες των συνοριοφυλάκων και των εθνικών αρχών στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων. Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ εκπόνησε εγχειρίδιο για εκπαιδευτές όσον αφορά την κηδεμονία ασυνόδευτων παιδιών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών που είναι θύματα εμπορίας, και διενεργεί παρακολούθηση στα σύνορα για να βοηθήσει το προσωπικό στον εντοπισμό θυμάτων εμπορίας ανθρώπων.
Τα κράτη μέλη έλαβαν μέτρα με στόχο την αύξηση και την εντατικοποίηση του έγκαιρου εντοπισμού των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων και της παραπομπής τους σε υπηρεσίες παροχής συνδρομής και στήριξης. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν εργαλεία εντοπισμού και αξιολόγησης που χρησιμοποιούνται στα κέντρα υποδοχής, κατευθυντήριες γραμμές για την παραπομπή θυμάτων εμπορίας ανθρώπων από τρίτες χώρες που φθάνουν σε αερολιμένες, καθώς και ανάπτυξη έργων, κατευθυντήριων γραμμών, πρωτοκόλλων, εγχειριδίων και δεικτών για τον εντοπισμό ενδείξεων εμπορίας ανθρώπων 93 . Τα κράτη μέλη υπέβαλαν επίσης στοιχεία για την κατάρτιση κοινωνικών λειτουργών, αστυνομικών και συνοριοφυλάκων πρώτης γραμμής σχετικά με τον έγκαιρο εντοπισμό δυνητικών θυμάτων εμπορίας ανθρώπων 94 . Ορισμένα κράτη μέλη 95 διοργάνωσαν επίσης προγράμματα διεπιστημονικής κατάρτισης ειδικά για τον εντοπισμό και την προστασία των παιδιών που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα εμπορίας ανθρώπων, σε συνεργασία με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και με τη συμμετοχή υπηρεσιών προστασίας των παιδιών, προσωπικού από τον διοικητικό, δικαστικό και κοινωνικοεκπαιδευτικό τομέα, μεταξύ άλλων.
Τα κράτη μέλη ανέλαβαν πρωτοβουλίες για τη βελτίωση των ανεπίσημων ή επίσημων εθνικών μηχανισμών παραπομπής. Για παράδειγμα, η Πορτογαλία άρχισε να εφαρμόζει τον εθνικό μηχανισμό παραπομπής, ο οποίος συνίσταται σε πρωτόκολλο που καθορίζει τις διαδικασίες για τον εντοπισμό και την παραπομπή (δυνητικών) παιδιών-θυμάτων. Η Γαλλία αναπτύσσει εθνικό μηχανισμό παραπομπής, ο οποίος θα λάβει τη μορφή εγγράφου που θα περιλαμβάνει δείκτες για τον εντοπισμό των θυμάτων και τον καθορισμό των ρόλων και των αρμοδιοτήτων των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών. Η Ιρλανδία, μεταξύ άλλων μέτρων, ενέκρινε τη δημιουργία αναθεωρημένου εθνικού μηχανισμού παραπομπής, ο οποίος θα δίνει σε επιλεγμένες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών τη δυνατότητα παραπομπής των θυμάτων. Η Επιτροπή προτείνει στην τροποποίηση της οδηγίας 2011/36/ΕΕ να καταστεί υποχρεωτικό για τα κράτη μέλη να θεσπίσουν εθνικούς μηχανισμούς παραπομπής με στόχο τον έγκαιρο εντοπισμό των θυμάτων, καθώς και την παροχή συνδρομής και στήριξης σε αυτά, σε συνεργασία με τις σχετικές οργανώσεις υποστήριξης, και να ορίσουν εθνικά σημεία επαφής για την παραπομπή των θυμάτων.
Σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ, η Επιτροπή ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν εξειδικευμένα κέντρα φιλοξενίας θυμάτων εμπορίας ανθρώπων μέσω ενωσιακής χρηματοδότησης. Όλα τα κράτη μέλη ανέφεραν μέτρα και δράσεις για τη διασφάλιση της παροχής συνδρομής, στήριξης και προστασίας σε όλα τα θύματα που εντοπίζονται, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών αναγκών ως προς το φύλο και τα παιδιά. Τα εν λόγω μέτρα και δράσεις περιλαμβάνουν στέγαση και ειδικά κέντρα φιλοξενίας για ενήλικα θύματα, καθώς και για παιδιά, και παροχή ιατρικής, ψυχολογικής και νομικής συνδρομής. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προσέφεραν επίσης ευρύ φάσμα συμβουλευτικών υπηρεσιών για τα δυνητικά θύματα εμπορίας ανθρώπων, ενώ επίσης παρείχαν προστασία, στέγη, ιατρική, ψυχολογική και ψυχιατρική υποστήριξη, καθώς και νομική, κοινωνική, εκπαιδευτική και επαγγελματική φροντίδα.
Αρκετά κράτη μέλη 96 ανέφεραν τα συγκεκριμένα ποσά αποζημίωσης που χορηγήθηκαν στα θύματα εμπορίας ανθρώπων, τα οποία κυμαίνονται από 1 000 EUR έως 29 295 EUR σε ένα έτος. Τα θύματα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια όσον αφορά την πρόσβαση στη δικαιοσύνη και την αποζημίωση, ιδίως λόγω του γεγονότος ότι ενδέχεται να μην γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, να μην διαθέτουν πληροφορίες σχετικά με την αστική ή ποινική διαδικασία ή να μην διαμένουν νόμιμα στα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών παρήγαγαν ενημερωτικό υλικό για τα θύματα εγκληματικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας ανθρώπων, σχετικά με τα δικαιώματά τους και τις σχετικές διαδικασίες. Ενέκριναν επίσης τροποποιήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας· διοργάνωσαν σεμινάρια κατάρτισης των αρχών επιβολής του νόμου και θέσπισαν εξειδικευμένες υπηρεσίες για την ακρόαση των θυμάτων· δημιούργησαν ειδικούς χώρους για την ακρόαση των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων· και ανέπτυξαν νέες διαδικασίες για την αξιολόγηση των ειδικών ατομικών περιστάσεων των θυμάτων που ζητούν αποζημίωση 97 .
Τα ειδικά μέτρα πρόληψης, προστασίας και στήριξης που προβλέπονται στην πρόταση της Επιτροπής σχετικά με την οδηγία για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας 98 συμπληρώνουν τα μέτρα που προβλέπονται στην οδηγία 2011/36/ΕΕ.
3.5. Διεθνής διάσταση
Στη στρατηγική της ΕΕ η εμπορία ανθρώπων αντιμετωπίζεται ως διακρατικό έγκλημα. Σχεδόν τα μισά θύματα που καταγράφηκαν την περίοδο 2019-2020 ήταν πολίτες τρίτων χωρών. Όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική της ΕΕ, η Επιτροπή εξέδωσε σχέδιο δράσης της ΕΕ κατά της παράνομης διακίνησης μεταναστών (2021-2025) 99 , το οποίο αποσκοπεί στην παροχή προστασίας και συνδρομής σε παρανόμως διακινούμενους ευάλωτους μετανάστες, με ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά και στις γυναίκες, και συμβάλλει στην καταπολέμηση των δικτύων παράνομης διακίνησης και στην ανάσχεση των δραστηριοτήτων τους που αφορούν τη μετακίνηση θυμάτων με σκοπό την εκμετάλλευση στην ΕΕ.
Το 2022 με τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας δόθηκε έμφαση στην αντιμετώπιση των απειλών της εμπορίας ανθρώπων για όσους προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο. Η ΕΕ ενήργησε αμέσως. Όπως προαναφέρθηκε, στις 11 Μαΐου 2022, η πλατφόρμα αλληλεγγύης ενέκρινε κοινό σχέδιο για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων 100 , το οποίο εκπονήθηκε και εφαρμόστηκε υπό την καθοδήγηση της Συντονίστριας δράσης κατά της εμπορίας σε επίπεδο ΕΕ, σε στενή συνεργασία με το δίκτυο εθνικών εισηγητών και ισοδύναμων μηχανισμών (NREM), τους οργανισμούς της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Στο σχέδιο καθορίζονται συγκεκριμένες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ και διατυπώνονται συστάσεις προς τα κράτη μέλη για την πρόληψη του εγκλήματος, την ενίσχυση της επιβολής του νόμου και της δικαστικής συνεργασίας, καθώς και την προστασία των δυνητικών θυμάτων. Αναγνωρίζεται επίσης ο θετικός ρόλος των επιτόπιων αποστολών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της συμβουλευτικής αποστολής της ΕΕ για τη μεταρρύθμιση του τομέα της μη στρατιωτικής ασφάλειας στην Ουκρανία (EUAM Ukraine) η οποία βοηθά τις ουκρανικές αρχές στη διαχείριση των συνόρων και συμβάλλει στη διευκόλυνση της ροής προσφύγων από την Ουκρανία στην ΕΕ. Το Συμβούλιο ενεργοποίησε επίσης την οδηγία για την προσωρινή προστασία 101 , με την οποία περιορίστηκε η ευαλωτότητα των ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στην εμπορία ανθρώπων και συμπληρώθηκαν οι δράσεις και οι συστάσεις που παρατίθενται στο κοινό σχέδιο για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.
Όλες οι δράσεις του σχεδίου είτε έχουν ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε εξέλιξη. Η Επιτροπή, συγκεκριμένα, έθεσε σε λειτουργία ειδική ιστοσελίδα για τα άτομα που εγκαταλείπουν την Ουκρανία, η οποία περιλαμβάνει ενότητα πρακτικών συμβουλών προς τους πρόσφυγες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αποφύγουν να πέσουν θύματα διακινητών 102 . Καταρτίστηκε και δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο κατάλογος ειδικών τηλεφωνικών γραμμών έκτακτης ανάγκης για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την παροχή συνδρομής σε δυνητικά θύματα 103 . Πραγματοποιήθηκαν δράσεις στο πλαίσιο του επιχειρησιακού σχεδίου δράσης της EMPACT για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων όσον αφορά την Ουκρανία 104 . Η ΣΔΕ της ΕΕ προήδρευσε συνεδρίασης με τις εταιρείες διαδικτυακών πλατφορμών και τεχνολογίας, στο πλαίσιο του φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο, προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι διαδικτυακές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους, καθώς και στην πρόληψη και στον εντοπισμό της εμπορίας ανθρώπων. Η ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας δημιούργησε ειδική υποομάδα για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας μεταξύ των εκτοπισμένων ατόμων και των προσφύγων από την Ουκρανία.
Τα κράτη μέλη και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καθώς επίσης και οι αντιπροσωπείες και οι αποστολές της ΕΕ στην Ουκρανία και τη Μολδαβία, έθεσαν σε εφαρμογή μέτρα ευαισθητοποίησης και πρόληψης για τον περιορισμό της ευαλωτότητας των ατόμων που προσπαθούν να ξεφύγουν από την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και την αντιμετώπιση των ειδικών κινδύνων της εμπορίας ανθρώπων. Η άμεση αντίδραση σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο συνέβαλε σίγουρα στον πολύ περιορισμένο αριθμό επιβεβαιωμένων περιπτώσεων εμπορίας ανθρώπων.
Κατά την περίοδο αναφοράς, η Επιτροπή, μαζί με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, συνεργάστηκε με άλλες κύριες χώρες καταγωγής και διέλευσης θυμάτων και διακινητών (Νιγηρία, Κίνα, Μολδαβία, Πακιστάν, Μαρόκο, Δυτικά Βαλκάνια, Τουρκία κ.λπ.) μέσω της συμμετοχής σε επιχειρησιακές δράσεις, διαλόγους πολιτικής και στοχευμένη χρηματοδότηση. Αυτό περιλάμβανε τη συμμετοχή της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας, της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, του Μαυροβουνίου και της Σερβίας σε επιχειρησιακές δράσεις της EMPACT σχετικά με την εμπορία ανθρώπων. Τον Ιούλιο του 2022 η ΕΕ δρομολόγησε τον κόμβο στήριξης για την εσωτερική ασφάλεια και τη διαχείριση των συνόρων στη Μολδαβία 105 , με την εμπορία ανθρώπων να αποτελεί μία από τις κορυφαίες θεματικές προτεραιότητές του. Η εμπορία ανθρώπων εξετάζεται επίσης συστηματικά από την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης στο πλαίσιο ειδικών διαλόγων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ασφάλεια, καθώς και μέσω μιας σειράς μέσων εξωτερικής πολιτικής και επιχειρησιακής συνεργασίας με τις χώρες-εταίρους.
Όσον αφορά τις γειτονικές χώρες, η ΕΕ χρηματοδότησε δράσεις με αντίκτυπο στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων ύψους 15 εκατ. EUR στο πλαίσιο του καταπιστευματικού ταμείου έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για την Αφρική κατά την περίοδο 2019-2022 και θα συνάψει περαιτέρω συμβάσεις ύψους 84 εκατ. EUR στο πλαίσιο του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας (NDICI) 2021-2022, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη συμμετοχή ομάδων οργανωμένου εγκλήματος στη γενική εικόνα της αντικανονικής μετανάστευσης, στοιχείο που οδηγεί σε αυξανόμενη απειλή εμπορίας ανθρώπων κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών, ιδίως στις γειτονικές χώρες. Η ΕΕ χρηματοδότησε δράσεις με αντίκτυπο στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων μέσω του προϋπολογισμού της για τις διεθνείς εταιρικές σχέσεις, με 27,8 εκατ. EUR σε εθνικά έργα (και θα συναφθούν επιπλέον συμβάσεις αξίας 13 εκατ. EUR), καθώς και 575,5 εκατ. EUR σε περιφερειακά ή πολυκρατικά έργα (και θα συναφθούν επιπλέον συμβάσεις αξίας 38 εκατ. EUR). Επί του παρόντος βρίσκονται υπό συζήτηση περαιτέρω χρηματοδοτικές συνεισφορές. Μέσω του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας – Αστυνομία, η Επιτροπή στήριξε έργα με χώρες-εταίρους κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών προς την ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων με 11,6 εκατ. EUR, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Γουινέα, τη Νιγηρία, την Γκάμπια, το Κέρας της Αφρικής, την Τουρκία και τα Δυτικά Βαλκάνια.
Η ΕΕ ενίσχυσε τη συνεργασία με διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν 106 , μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο της διοργανικής ομάδας για τη συνεργασία στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (ICAT). Συνέχισε επίσης τη συνεργασία της με το Συμβούλιο της Ευρώπης και την ομάδα εμπειρογνωμόνων του για τη δράση κατά της διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων (GRETA). Η ΕΕ συμμετείχε ενεργά στις ομάδες εργασίας και στις διασκέψεις των μερών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος (UNTOC). Συμμετέχει επίσης στον μηχανισμό εξέτασης της εφαρμογής της UNTOC.
Τα κράτη μέλη έχουν συμβάλει στην αντιμετώπιση της διεθνούς διάστασης, μεταξύ άλλων, μέσω της παροχής εκστρατειών ευαισθητοποίησης, κατάρτισης, επιχειρησιακής συνεργασίας, τεχνικής βοήθειας και στοχευμένης χρηματοδότησης 107 , ενώ παράλληλα συνεργάζονται με τους διεθνείς οργανισμούς. Οι οργανισμοί της ΕΕ έχουν αναλάβει την ανάπτυξη ικανοτήτων, την επιχειρησιακή συνεργασία και την τεχνική βοήθεια στις χώρες-εταίρους.
4.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Μεταξύ του 2019 και του 2022 η ΕΕ αντιμετώπισε πρωτοφανείς προκλήσεις στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Η πανδημία COVID-19 είχε σημαντικό αντίκτυπο στα θύματα εμπορίας ανθρώπων και όσον αφορά τον μεταβαλλόμενο τρόπο δράσης των εγκληματιών, ο οποίος γρήγορα άρχισε να μετατοπίζεται όλο και περισσότερο προς ένα ψηφιακό επιχειρηματικό μοντέλο εμπορίας ανθρώπων που εφαρμόζεται σε όλες τις μορφές εκμετάλλευσης. Ενώ οι κίνδυνοι εμπορίας ανθρώπων ελήφθησαν πολύ σοβαρά υπόψη από την αρχή της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία, η απειλή παραμένει σε υψηλό επίπεδο. Η οικονομική κατάσταση των προσφύγων από την Ουκρανία ενδέχεται να επιδεινωθεί, στοιχείο που θα αυξήσει τις ευκαιρίες για εγκληματικές δραστηριότητες των διακινητών που εκμεταλλεύονται ευάλωτα άτομα. Για τον λόγο αυτόν, απαιτείται να συνεχιστεί η παρακολούθηση της κατάστασης.
Τα στοιχεία που υπέβαλαν τα κράτη μέλη δείχνουν ότι η εμπορία ανθρώπων δεν έχει μειωθεί. Ενώ η ελαφρά αύξηση του αριθμού των αναγνωρισμένων θυμάτων μπορεί να συνδέεται με τον καλύτερο εντοπισμό, πολλά θύματα εξακολουθούν να μην εντοπίζονται. Η εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση αυξήθηκε σημαντικά κατά την περίοδο αναφοράς. Αυτή η μορφή εκμετάλλευσης δεν καταγράφεται επαρκώς, στοιχείο που σημαίνει ότι ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων είναι πιθανόν να είναι σημαντικά υψηλότερος. Παρά την πρόοδο στη διασυνοριακή επιβολή του νόμου και τη δικαστική συνεργασία, ο αριθμός των διώξεων και των καταδικαστικών αποφάσεων για τους διακινητές παραμένει χαμηλός. Ο αριθμός των διώξεων για αδικήματα εμπορίας ανθρώπων σε σύγκριση με τον αριθμό των υπόπτων μειώθηκε κατά 9 % κατά την περίοδο αναφοράς σε σύγκριση με την περίοδο 2017-2018, γεγονός που μπορεί επίσης να οφείλεται στις προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι δικαστικές αρχές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένων των καθυστερήσεων στις ποινικές διαδικασίες.
Ωστόσο, έχουν ληφθεί πολλά μέτρα σε επίπεδο ΕΕ και από τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, ιδίως στο πλαίσιο της εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων 2021-2025 και του κοινού σχεδίου για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Τα μέτρα αυτά συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη προσέγγιση της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων και πρέπει να συνεχιστούν. Επιπλέον, η πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/36/ΕΕ αποσκοπεί στην περαιτέρω ενίσχυση της νομικής αντιμετώπισης της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και στην περαιτέρω εναρμόνιση του νομικού πλαισίου της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.
Ανακοίνωση σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων 2021-2025 [COM(2021) 171 final] · Συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 26ης Μαΐου 2021, σχετικά με τις προτεραιότητες της ΕΕ για την καταπολέμηση του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος την περίοδο 2022-2025 μέσω της Ευρωπαϊκής Πολυκλαδικής Πλατφόρμας κατά των Εγκληματικών Απειλών (EMPACT).
Οδηγία 2011/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 2011, για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της, καθώς και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαίσιο 2002/629/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 101 της 15.4.2011, σ. 1).
Ευρωπόλ, 2021, EU Serious and Organised Crime Threat Assessment (Αξιολόγηση της απειλής όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα), διατίθεται στη διεύθυνση: σύνδεσμος .
Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας και Οργανισμός της ΕΕ για την Κατάρτιση στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (CEPOL), Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (ΕΚΠΝΤ), Οργανισμός της ΕΕ για τη Λειτουργική Διαχείριση Συστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (eu-LISA), Οργανισμός της ΕΕ για τη Συνεργασία στον Τομέα της Ποινικής Δικαιοσύνης (Eurojust), Οργανισμός της ΕΕ για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ), Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA), Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (FRONTEX), Οργανισμός της ΕΕ για το Άσυλο (EUAA).
SWD (2022) 429.
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Τρίτη έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται στις ενέργειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (2020), όπως απαιτείται βάσει του άρθρου 20 της οδηγίας 2011/36/ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της [COM(2020) 661 final] και συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής [SWD(2020) 226 final].
Ευρωπαϊκό Κέντρο κατά της Παράνομης Διακίνησης Μεταναστών, 5η ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων , 2021.
Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Κροατία και Ουγγαρία.
Κροατία, Σλοβακία, Σλοβενία και Σουηδία.
Ευρωπαϊκό Κέντρο κατά της Παράνομης Διακίνησης Μεταναστών, 6η ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων (2022).
Η EUROSTAT δρομολόγησε τη συλλογή στοιχείων για το 2021, η οποία δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί πλήρως, καθώς ορισμένα κράτη μέλη δεν μπόρεσαν να παράσχουν εγκαίρως το πλήρες σύνολο δεδομένων. Συνεπώς, για τα κράτη μέλη για τα οποία έλειπαν στοιχεία, η EUROSTAT προέβη σε εκτιμήσεις με βάση τις τιμές των προηγούμενων ετών. Όσον αφορά τον αριθμό των θυμάτων, η Γερμανία και η Σουηδία δεν μπόρεσαν να παράσχουν στοιχεία.
Σε ολόκληρη την έκθεση, τα ποσοστά για τους ίδιους δείκτες και το ίδιο έτος αναφοράς δεν έχουν πάντοτε άθροισμα 100 %, διότι τα κράτη μέλη κατέγραψαν ορισμένα θύματα στις κατηγορίες «άγνωστο» ή «άλλο». Στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με τη στατιστική ανάλυση παρέχονται λεπτομερέστερες πληροφορίες.
Για το 4 % των καταγεγραμμένων θυμάτων εμπορίας ανθρώπων το αναφερόμενο φύλο ήταν «άγνωστο».
Για ποσοστό 2 % των καταγεγραμμένων θυμάτων η ιθαγένεια ήταν «άγνωστη» και για ποσοστό 2 % η ιθαγένεια ήταν «άλλη». Τα στοιχεία αυτά εκτιμήθηκαν από την Eurostat βάσει στοιχείων που συλλέχθηκαν από τα κράτη μέλη μέσω των εθνικών στατιστικών υπηρεσιών.
Συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου, της Γαλλίας, της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Σουηδίας.
Γαλλία, Εσθονία, Ισπανία και Κάτω Χώρες.
Βέλγιο, Ιταλία, Λετονία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Πολωνία και Σλοβακία.
Η ιθαγένεια του 5 % των καταγεγραμμένων θυμάτων εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση αναφέρθηκε ως «άλλη».
Βέλγιο, Γαλλία, Εσθονία, Κύπρος, Λιθουανία και Μάλτα.
Βέλγιο, Ιρλανδία και Ισπανία.
Κατά την περίοδο 2017-2018 οι άλλες μορφές εκμετάλλευσης αντιπροσώπευαν το 18 % των περιπτώσεων εμπορίας ανθρώπων στην ΕΕ.
Για το υπόλοιπο 10 % των καταγεγραμμένων θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, η αναφερόμενη μορφή εκμετάλλευσης ήταν «άγνωστη».
Βουλγαρία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Κροατία και Ρουμανία.
Αυστρία και Βουλγαρία.
Το 31 % ήταν ενήλικες και το 22 % ήταν άγνωστης ηλικίας.
Βουλγαρία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Κύπρος και Λιθουανία.
Eurojust, Report on national legislation and Eurojust casework on sham marriages (Έκθεση σχετικά με την εθνική νομοθεσία και ανάλυση των υποθέσεων που διαχειρίζεται η Eurojust όσον αφορά τους εικονικούς γάμους) (2020), sham-marriage-oct-2020-redacted.pdf (europa.eu) .
Βουλγαρία, Ελλάδα και Κύπρος.
Ελλάδα, Κάτω Χώρες και Πολωνία.
Κύπρος, Λιθουανία και Σλοβακία.
Για το 3 % των καταγεγραμμένων παιδιών-θυμάτων εμπορίας ανθρώπων αναφέρθηκε «άγνωστη» ιθαγένεια και για το 2 % «άλλη μη προσδιοριζόμενη».
Το 8 % καταγράφηκε για άλλες μορφές εκμετάλλευσης. Για το 20 % των καταγεγραμμένων παιδιών-θυμάτων, η μορφή εκμετάλλευσης ήταν άγνωστη.
Βέλγιο, Βουλγαρία, Εσθονία, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Ουγγαρία, Ρουμανία και Φινλανδία.
‘Loverboys’ («Υποτιθέμενοι εραστές») | Human trafficking and people smuggling (Εμπορία ανθρώπων και παράνομη διακίνηση ατόμων) | Government.nl
Ελλάδα, Ουγγαρία και Ρουμανία.
Ευρωπόλ, 2021, EU Serious and Organised Crime Threat Assessment (Αξιολόγηση της απειλής όσον αφορά το σοβαρό και το οργανωμένο έγκλημα), διατίθεται στη διεύθυνση: σύνδεσμος .
Ευρωπόλ και Σλοβακία.
Ιρλανδία, Ελλάδα, FRONTEX και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Ισπανία και Γαλλία.
Ιταλία και Σουηδία.
Γαλλία.
Πορτογαλία.
Γαλλία, Μάλτα.
COM(2021) 171 final.
Μείωση της ζήτησης που ευνοεί την εμπορία ανθρώπων για όλες τις μορφές εκμετάλλευσης· διατάραξη του επιχειρηματικού μοντέλου των διακινητών· προστασία, στήριξη και ενδυνάμωση των θυμάτων με ιδιαίτερη εστίαση στις γυναίκες και τα παιδιά· και διεθνής διάσταση.
SWD(2022) 427.
Πρόταση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/36/ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της [COM(2022) 732)].
Τα στοιχεία θα δημοσιευθούν στον ιστότοπο της Eurostat ( Database — Eurostat (europa.eu) ) στην ενότητα με τίτλο «Population and social conditions/Crime and criminal justice» (Πληθυσμός και κοινωνικές συνθήκες/Εγκληματικότητα και ποινική δικαιοσύνη).
AMIF - Thematic Facility Work Programme 2021-2022_en.pdf (europa.eu) .
ISF - Thematic Facility Work Programme 2021-2022_en.PDF (europa.eu) .
EU Anti-Trafficking Coordinator (Συντονίστρια δράσης κατά της εμπορίας σε επίπεδο ΕΕ) (europa.eu) .
Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Αυστρία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Φινλανδία.
Γερμανία, Ελλάδα, Κροατία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο.
Γερμανία.
Κατά την περίοδο αναφοράς 2017-2018, 11 κράτη μέλη ανέφεραν συνολικά 170 υπόπτους, 162 διώξεις και 133 καταδικαστικές αποφάσεις σε σχέση με το ποινικό αδίκημα της χρήσης των υπηρεσιών των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων.
Ιρλανδία, Γαλλία και Λουξεμβούργο.
COM(2022) 453 final.
COM(2021) 592 final.
Οδηγία 2009/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 2009, σχετικά με την επιβολή ελάχιστων προτύπων όσον αφορά τις κυρώσεις και τα μέτρα κατά των εργοδοτών που απασχολούν παράνομα διαμένοντες υπηκόους τρίτων χωρών (ΕΕ L 168 της 30.6.2009, σ. 24).
Όπως το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Λετονία, το Λουξεμβούργο, η Ουγγαρία, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Φινλανδία.
Βέλγιο και Κάτω Χώρες.
Βουλγαρία, Ισπανία, Κροατία, Ιταλία, Κάτω Χώρες και Πολωνία.
Η Ευρωπόλ υποστήριξε 60 επιχειρησιακές συνεδριάσεις το 2021, σε σύγκριση με 32 επιχειρησιακές συνεδριάσεις το 2020. Η Ευρωπόλ υποστήριξε 37 επιχειρησιακές συνεδριάσεις μόνο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022.
Κατά την περίοδο 2019-2020 καταγράφηκαν 15 214 ύποπτοι, έναντι 11 788 την περίοδο 2017-2018.
Για παράδειγμα, το Βέλγιο, η Τσεχία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Γαλλία, η Κροατία, η Ιταλία, η Κύπρος, η Ουγγαρία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Αυστρία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Φινλανδία, η Σουηδία.
Βιετνάμ, Κίνα, Νιγηρία, καθώς και την περιοχή των Βαλκανίων και τη Βόρεια Αφρική.
Όπως το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Κροατία, η Ιταλία, η Κύπρος, η Λετονία, Μάλτα, η Αυστρία, η Πορτογαλία.
Για παράδειγμα, Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιορδανία, Κίνα, Μαυροβούνιο, Μολδαβία, Νιγηρία, Σερβία, Τουρκία κ.λπ.
Ευρωπόλ, Frontex και CEPOL.
Κατά την περίοδο 2017-2018 διώχθηκαν 6 163 άτομα.
Κατά την περίοδο 2017-2018 καταδικάστηκαν 2 426 άτομα.
Η τιμή της Πορτογαλίας είναι κατ’ εκτίμηση.
Οι τιμές της Γερμανίας και της Πορτογαλίας είναι κατ’ εκτίμηση.
273 υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων παραπέμφθηκαν στη Eurojust κατά την προηγούμενη περίοδο αναφοράς (2017-2018).
107 κοινές ομάδες έρευνας υποστηρίχθηκαν από τη Eurojust κατά την περίοδο 2017-2018.
Όπως η Βουλγαρία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ουγγαρία, η Μάλτα, η Ρουμανία και η Φινλανδία.
Focus group of prosecutors specialised in human trafficking meets for the first time (Πρώτη συνεδρίαση της ομάδας εστίασης ειδικών εισαγγελέων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων) | Eurojust | Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Ποινικής Δικαιοσύνης (europa.eu) .
Κανονισμός (ΕΕ) 2022/2065 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 2022, σχετικά με την ενιαία αγορά ψηφιακών υπηρεσιών και την τροποποίηση της οδηγίας 2000/31/ΕΚ (πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες) (ΕΕ L 277 της 27.10.2022, σ. 1). Βλ. επίσης EUR-Lex - 32022R2065 - EL - EUR-Lex (europa.eu) .
Ευρωπόλ, The challenges of countering human trafficking in the digital era (Οι προκλήσεις της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων στην ψηφιακή εποχή) (2020), https://www.europol.europa.eu/publications-events/publications/challenges-of-countering-human-trafficking-in-digital-era
Βλ. για παράδειγμα: 20 countries spin a web for human traffickers during a hackathon (20 χώρες υφαίνουν ιστό για τους διακινητές ανθρώπων κατά τη διάρκεια μαραθωνίου πληροφορικής) | Ευρωπόλ (europa.eu) .
Όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Κροατία και οι Κάτω Χώρες.
Ομάδα εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δράση κατά της διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων, Online and technology-facilitate trafficking in human beings (Εμπορία ανθρώπων μέσω διαδικτύου και με τη διευκόλυνση της τεχνολογίας) (2022), https://rm.coe.int/online-and-technology-facilitated-trafficking-in-human-beings-summary-/1680a5e10c
Όπως η Ιρλανδία, η Γαλλία, η Κροατία και οι Κάτω Χώρες.
Γερμανία, Λιθουανία και Ουγγαρία.
Ισπανία, Κύπρος και Κάτω Χώρες.
Funding & tenders (Χρηματοδότηση και προσκλήσεις υποβολής προσφορών) (europa.eu) .
Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της ΕΕ για την καταπολέμηση του σοβαρού και του οργανωμένου εγκλήματος για την EMPACT 2022-2025, https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-8665-2021-INIT/el/pdf
Funding & tenders (Χρηματοδότηση και προσκλήσεις υποβολής προσφορών) (europa.eu) .
Για παράδειγμα, το Βέλγιο, η Εσθονία, η Ισπανία, η Κροατία, η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Φινλανδία.
Για παράδειγμα, η Κύπρος, η Λετονία, το Λουξεμβούργο, η Ρουμανία και η Φινλανδία.
Για παράδειγμα, η Γαλλία.
Βέλγιο, Λετονία και Σλοβακία.
Τσεχία, Γερμανία, Γαλλία, Λιθουανία και Κάτω Χώρες.
COM(2021) 591 final.
Οδηγία 2001/55/ΕΚ του Συμβουλίου, της 20ής Ιουλίου 2001, σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές παροχής προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων και μέτρα για τη δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ κρατών μελών όσον αφορά την υποδοχή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της υποδοχής αυτών των ατόμων.
Πληροφορίες για τα άτομα που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία | Ευρωπαϊκή Επιτροπή (europa.eu) .
Human traffickers luring Ukrainian refugees on the web targeted in EU-wide hackathon (Μαραθώνιος πληροφορικής σε επίπεδο ΕΕ με στόχο τους διακινητές ανθρώπων που παρασύρουν Ουκρανούς πρόσφυγες στο διαδίκτυο) | Ευρωπόλ (europa.eu) .
Informal Home Affairs Council: EU launches the Support Hub for Internal Security and Border Management in Moldova (Άτυπο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων: Η ΕΕ δρομολογεί τον κόμβο στήριξης για την εσωτερική ασφάλεια και τη διαχείριση των συνόρων στη Μολδαβία) (europa.eu) .
Όπως το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC), ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ), η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), το Διεθνές Κέντρο για την Ανάπτυξη Μεταναστευτικής Πολιτικής (ICMPD) και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).
Βέλγιο, Τσεχία, Γερμανία, Εσθονία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία και Σλοβενία.