ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 1.6.2022

COM(2022) 253 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Προς μια πιο βιώσιμη αλιεία στην ΕΕ: τρέχουσα κατάσταση και κατευθύνσεις για το 2023

{SWD(2022) 157 final}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Προς μια πιο βιώσιμη αλιεία στην ΕΕ: τρέχουσα κατάσταση και κατευθύνσεις για το 2023

1.Εισαγωγή

Η παρούσα ανακοίνωση παρέχει περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της ευρωπαϊκής αλιείας και θέτει κατευθύνσεις για τις προτάσεις της Επιτροπής και τις διαβουλεύσεις με τρίτες χώρες σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες για το 2023, με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της αποκατάστασης ορισμένων αποθεμάτων και τη διατήρηση των υγιών αποθεμάτων σε επίπεδο μέγιστης βιώσιμης απόδοσης (ΜΒΑ).

Συνολικά, η βιωσιμότητα της αλιείας συνέχισε να βελτιώνεται, χάρη στις προσπάθειες που καταβάλλει ο τομέας όχι μόνο για την περαιτέρω βελτίωση της κατάστασης των αποθεμάτων, αλλά και για τη διατήρηση των βιώσιμων αποθεμάτων σε καλή κατάσταση. Αυτό έχει οδηγήσει στην επίτευξη βιώσιμων επιπέδων για ακόμη περισσότερα αποθέματα, με πολύ καλά αποτελέσματα, ιδίως στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό.

Σε διεθνές επίπεδο, το 2021 η ΕΕ συνέχισε να αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη για περαιτέρω πρόοδο στις περιφερειακές οργανώσεις διαχείρισης της αλιείας (ΠΟΔΑ). Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες, ιδίως στη Μεσόγειο θάλασσα, όπου η κατάσταση εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία, καθώς και στη Βαλτική, όπου σημειώθηκε αντιστροφή των πρόσφατων βελτιώσεων, λόγω άλλων πιέσεων στο περιβάλλον και τα θαλάσσια οικοσυστήματα.

Από τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει επηρεάσει την αλιεία από διάφορες απόψεις, ιδίως στον Εύξεινο Πόντο. Η εξελισσόμενη κατάσταση στο θέμα της ασφάλειας στον Εύξεινο Πόντο έχει ως αποτέλεσμα τη διακοπή των αλιευτικών δραστηριοτήτων, με προσωρινή απαγόρευσή τους για λόγους ασφάλειας στα ύδατα ορισμένων κρατών μελών, όπως τα ρουμανικά ύδατα που συνορεύουν με την Ουκρανία στο Δέλτα του Δούναβη, ενώ τα κράτη μέλη και άλλες παρόχθιες χώρες σε περιφερειακό επίπεδο έχουν εκδώσει προειδοποιήσεις για την ασφάλεια του τομέα. Επιπλέον, η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας οδήγησε σε διαταραχή των εμπορικών ροών, σε επιπτώσεις στην παροχή επιστημονικών γνωμοδοτήσεων και σε ορισμένες διαπραγματεύσεις σε διεθνές επίπεδο, καθώς και σε αυξημένες τιμές ενέργειας που απαιτούν τη χρήση μέτρων κρίσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) για την αντιμετώπιση της σημαντικής διαταραχής της αγοράς στον τομέα. Αυτό καταδεικνύει τη σημασία της περαιτέρω βελτίωσης της ανθεκτικότητας με σκοπό τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας στην Ευρώπη και της επίτευξης των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, ιδίως μέσω περαιτέρω καινοτομίας και μέσω της ενεργειακής μετάβασης.

2.Πρόοδος στην επίτευξη βιώσιμης αλιείας στην ΕΕ

2.1.Τάσεις όσον αφορά τη βιομάζα και αλιευτική πίεση

Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των αλιευτικών δραστηριοτήτων, απαιτείται η αλίευση ποσότητας ιχθύων όχι μεγαλύτερης από εκείνη που μπορεί να αναπαραχθεί εκ νέου ετησίως. Ένα απόθεμα αλιεύεται με βιώσιμο τρόπο, σε επίπεδο ΜΒΑ, όταν η αναλογία μεταξύ της πραγματικής θνησιμότητας λόγω αλιείας (F) και της θνησιμότητας λόγω αλιείας σε επίπεδο ΜΒΑ (FMSY) είναι μικρότερη ή ίση με 1.

Το 2020 η συνολική αλιευτική πίεση στα ύδατα της ΕΕ συνέχισε να μειώνεται και η κατάσταση των αποθεμάτων συνέχισε να βελτιώνεται. Είναι ιδιαίτερα θετικό ότι, χάρη στις προσπάθειες που κατέβαλε ο τομέας, το 2020 για πρώτη φορά, η συνολική τιμή του δείκτη θνησιμότητας λόγω αλιείας στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό μειώθηκε κάτω του 1. Ωστόσο, ορισμένα άλλα αποθέματα εξακολουθούν να υπεραλιεύονται και/ή να βρίσκονται εκτός ασφαλών βιολογικών ορίων, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ). Στη Βαλτική θάλασσα, η θετική τάση των τελευταίων ετών έχει αντιστραφεί λόγω της ιδιαίτερα σοβαρής περιβαλλοντικής κατάστασης και της υπεραλίευσης των παλαιότερων ετών. Αυτό έχει οδηγήσει σε απώλεια οικοτόπων για ορισμένα αποθέματα ιχθύων, σε μείωση της ποσότητας ιχθύων στη θάλασσα και σε μικρότερα μεγέθη για τον γάδο της Βαλτικής και πλέον και για άλλα αποθέματα της Βαλτικής. Στη Μεσόγειο θάλασσα, για τα αποθέματα της ΕΕ και τα κοινά αποθέματα, που ρυθμίζονται στο πλαίσιο του πολυετούς σχεδίου (MAP) για τη δυτική Μεσόγειο (West Med) 1 και της Γενικής Επιτροπής Αλιείας για τη Μεσόγειο (ΓΕΑΜ), διαπιστώθηκαν βήματα προς την κατεύθυνση του στόχου της ΜΒΑ, με μείωση του δείκτη κάτω του 2 για πρώτη φορά από το 2003.

2.2.Αλιευτικές δυνατότητες που καθορίστηκαν για το 2022

Οι αλιευτικές δυνατότητες που καθορίστηκαν για το 2022 αποτελούν σημαντικό βήμα όσον αφορά τη βιώσιμη διαχείριση της αλιείας.

Στον Ατλαντικό Ωκεανό, στη Βαλτική θάλασσα και στο Skagerrak/Kattegat, οι αλιευτικές δυνατότητες ορίζονται κυρίως ως όρια αλιευμάτων μέσω των συνολικών επιτρεπόμενων αλιευμάτων (TAC).

Στις συγκεκριμένες περιοχές, όσον αφορά τα αποθέματα που τελούν υπό την αποκλειστική διαχείριση της ΕΕ, τα όρια αλιευμάτων καθορίστηκαν σύμφωνα με τη ΜΒΑ για όλα τα αποθέματα για τα οποία η εν λόγω αναλογία ήταν διαθέσιμη, εκτός από τη ρέγγα της δυτικής Βαλτικής, για την οποία ελήφθησαν άλλα αυστηρά μέτρα σύμφωνα με το πολυετές σχέδιο για τη Βαλτική. Ελήφθησαν επίσης πρόσθετα προστατευτικά μέτρα για αποθέματα που βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση, όπως ο γάδος του Kattegat, ο γάδος της ανατολικής Βαλτικής και ο γάδος της δυτικής Βαλτικής. Συνολικά, τα κράτη μέλη της Βαλτικής και τα ενδιαφερόμενα μέρη αναγνωρίζουν την ανάγκη ανάληψης δράσης για την ανασύσταση σημαντικών εμπορικών αποθεμάτων ιχθύων στη Βαλτική θάλασσα και καταβάλλουν προσπάθειες για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Για τα κοινά αποθέματα με το Ηνωμένο Βασίλειο, αμφότερα τα μέρη συμφώνησαν όρια αλιευμάτων, εντός της προθεσμίας που ορίζεται στη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας (ΣΕΣ 2 ), σύμφωνα με τη ΜΒΑ για τα περισσότερα αποθέματα για τα οποία ήταν διαθέσιμη η εν λόγω γνωμοδότηση. Διαφορετική απόφαση ελήφθη μόνο για 4 αποθέματα (για τα οποία η γνωμοδότηση συνιστούσε μηδενικά αλιεύματα), με αμφότερα τα μέρη να συμφωνούν σε χαμηλό όριο αλιευμάτων που να καλύπτει μόνο τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα, προκειμένου να αποτραπεί η περιοριστική ποσόστωση στους μεικτούς τύπους βενθοπελαγικής αλιείας. Για ένα απόθεμα, συμφώνησαν σε μειωμένο TAC που θα επιτρέψει τη συνέχιση της συλλογής δεδομένων.

Όσον αφορά τα αποθέματα που είναι κοινά, σε τριμερές επίπεδο, με τη Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τα τρία μέρη συμφώνησαν να επιδιώξουν την περαιτέρω αποκατάσταση του γάδου της Βόρειας Θάλασσας συνεχίζοντας τη λήψη διορθωτικών μέτρων και καθορίζοντας το TAC χαμηλότερα σε σχέση με την επιστημονική γνωμοδότηση για αρκετά άλλα αποθέματα που αλληλεπιδρούν με τον γάδο σε μεικτούς τύπους αλιείας. Τα TAC για τη ρέγγα καθορίστηκαν χαμηλότερα σε σύγκριση με τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις. Το μόνο απόθεμα που έχει υποβληθεί σε αξιολόγηση της ΜΒΑ και είναι κοινό, σε διμερές επίπεδο, με τη Νορβηγία, καθορίστηκε σε επίπεδο ΜΒΑ.

Όσον αφορά τα αποθέματα για το σκουμπρί, το προσφυγάκι και την ατλαντοσκανδιναβική ρέγγα, τα παράκτια κράτη 3 συμφώνησαν να καθορίσουν συνολικά TAC σε επίπεδο ΜΒΑ. Οι συζητήσεις σχετικά με τις ρυθμίσεις διάθεσης περιλαμβάνονται στο θεματολόγιο του 2022, προκειμένου να αποφευχθεί η υπεραλίευση ελλείψει ρυθμίσεων κατανομής.

Στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο, που χαρακτηρίζονται από πολυειδικού τύπου αλιεία και από πολλά αποθέματα που είναι κοινά με τρίτες χώρες, ενώ η θνησιμότητα λόγω αλιείας για ορισμένα αποθέματα προσέγγισε το βιώσιμο επίπεδο, με 7 να έχουν φθάσει στο επίπεδο του δείκτη Fmsy το 2020, για πολλά άλλα αποθέματα η αλιεία εξακολουθεί να υπερβαίνει τα βιώσιμα επίπεδα. Θα πρέπει να συνεχιστούν οι έντονες προσπάθειες διατήρησης για την επίτευξη του στόχου της ΜΒΑ έως το 2025, ιδίως με την εφαρμογή του πολυετούς σχεδίου για τη δυτική Μεσόγειο και της νέας στρατηγικής της ΓΕΑΜ για το 2030 4 . Πράγματι, στο πλαίσιο των αλιευτικών δυνατοτήτων για το 2022 εφαρμόζεται σημαντική δέσμη μέτρων που εγκρίθηκε από τη ΓΕΑΜ το 2021.

Υπό το πρίσμα του πολυετούς σχεδίου για τη δυτική Μεσόγειο, με στόχο την επίτευξη της ΜΒΑ για όλα τα βενθοπελαγικά αποθέματα έως τον Ιανουάριο του 2025 το αργότερο, στο πλαίσιο των αλιευτικών δυνατοτήτων καθορίζεται ολοκληρωμένη και συνολική προσέγγιση, βασιζόμενη σε διάφορα εργαλεία διαχείρισης και εισάγεται μηχανισμός παροχής κινήτρων που επιτρέπει την αύξηση της αλιευτικής δραστηριότητας για την επιβράβευση της χρήσης πιο επιλεκτικών εργαλείων και αποτελεσματικών απαγορευμένων περιοχών. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να θεσπίσουν μέτρα για να επωφεληθούν από τον εν λόγω μηχανισμό. Επιπλέον, το Συμβούλιο ενέκρινε ανώτατα όρια αλιευμάτων για τις πλέον υπεραλιευόμενες γαρίδες βαθέων υδάτων και ανώτατα όρια αλιευτικής προσπάθειας για τα παραγαδιάρικα σκάφη.

Οι εντατικές εργασίες στο πλαίσιο της ΓΕΑΜ, που υποστηρίζονται από τη σταθερή θέση της ΕΕ στις ΠΟΔΑ, οδήγησαν στην έκδοση σημαντικών αποφάσεων. Εγκρίθηκε μακροπρόθεσμο σχέδιο διαχείρισης της ΓΕΑΜ για τα μικρά πελαγικά αποθέματα στην Αδριατική με σκοπό την παροχή υψηλών μακροπρόθεσμων αποδόσεων που είναι σύμφωνες με τη ΜΒΑ, με μειωμένα όρια αλιευμάτων το 2022 για τον γαύρο και τη σαρδέλα και με πάγωμα της αλιευτικής ικανότητας για πελαγικές μηχανότρατες και γρι-γρι. Η ΓΕΑΜ αποφάσισε επίσης να εφαρμόσει ένα πρωτοποριακό πολυετές σχέδιο για τα βενθοπελαγικά αποθέματα στην Αδριατική, καθορίζοντας μέγιστο όριο αλιευτικής ικανότητας τόσο για τις τράτες βυθού όσο και για τις δοκότρατες, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της ΜΒΑ το 2026 για όλα τα βασικά αποθέματα. Ενέκρινε επίσης όρια αλίευσης για το ερυθρό κοράλλι, ανώτατο όριο της αλιευτικής προσπάθειας για τον κυνηγό στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου, για τις γαρίδες βαθέων υδάτων στο Ιόνιο πέλαγος, στη Θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου και στο στενό της Σικελίας, όρια αλιευμάτων για το πελαγίσιο λυθρίνι και αποφάσισε τη συνέχιση των μέτρων για την προστασία του ευρωπαϊκού χελιού. Όσον αφορά τα είδη του Εύξεινου Πόντου, ορίστηκαν TAC για το καλκάνι βάσει του σχεδίου της ΓΕΑΜ και ορίστηκε ανεξάρτητη ποσόστωση για την παπαλίνα.

3.Κατάσταση του στόλου της ΕΕ

Η ΚΑΠ καλύπτει επίσης τη διαχείριση του μεγέθους των αλιευτικών στόλων, ώστε να διασφαλίζεται ότι η αλιευτική τους ικανότητα συνάδει με το παραγωγικό δυναμικό των αλιευτικών αποθεμάτων. Η πλεονάζουσα αλιευτική ικανότητα είναι ανεπιθύμητη από οικολογική και οικονομική άποψη, καθώς θέτει τα αποθέματα σε κίνδυνο υπερεκμετάλλευσης, χρησιμοποιεί καύσιμα χωρίς να εξυπηρετεί κανένα σκοπό και μειώνει την κερδοφορία.

Τα κράτη μέλη πρέπει να διατηρούν τους στόλους εντός των εθνικών ανώτατων ορίων όσον αφορά τη ικανότητα των σκαφών [ολική χωρητικότητα (GT)] και την ισχύ κινητήρα (kW). Πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της ικανότητας των στόλων που δεν συνάδουν με τις αλιευτικές δυνατότητες με την κατάρτιση ετήσιων εκθέσεων σχετικά με τη βιολογική και οικονομική βιωσιμότητα των στόλων και, όταν υπάρχουν ενδείξεις ανισορροπίας, πρέπει να υποβάλλουν σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση του εν λόγω προβλήματος εντός σαφούς χρονικού πλαισίου. Οποιαδήποτε ικανότητα που αντιστοιχεί στα αλιευτικά σκάφη που αποσύρονται με δημόσια ενίσχυση δεν αναπληρώνεται.

Σε σύγκριση με το 2020, ο αριθμός των σκαφών, η ολική χωρητικότητα και η ισχύς κινητήρα μειώθηκαν ελαφρά κατά 0,07 %, 0,1 % και 0,1 %, αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, τον Δεκέμβριο του 2021, ο στόλος που νηολογήθηκε στην ΕΕ (συμπεριλαμβανομένου του στόλου που είναι ενεργός στις εξόχως απόκεντρες περιοχές) περιλάμβανε 74 380 σκάφη ολικής χωρητικότητας 1 320 362 GT και ισχύος 5 304 015 kW.

Στις εκθέσεις τους για το 2021 τα κράτη μέλη αναφέρουν ότι διατηρούν τους στόλους τους κάτω από τα ανώτατα όρια, τηρώντας έτσι τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 22 του κανονισμού (ΕΕ) 1380/2013. Ωστόσο, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ακρίβεια και την αξιοπιστία των δηλώσεων ισχύος κινητήρα των κρατών μελών, καθώς και σχετικά με τα δεδομένα στα οποία βασίζονται οι εθνικές εκθέσεις και την ύπαρξη ή την ακρίβεια των σχεδίων δράσης των κρατών μελών που απαιτούνται βάσει του άρθρου 22 του κανονισμού για την ΚΑΠ.

Οι εκθέσεις καταδεικνύουν την ύπαρξη σημαντικών κενών στην παροχή βιολογικών δεδομένων στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου, καθώς και στην παροχή οικονομικών δεικτών. Η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Σουηδία διέθεταν όλες τμήματα που περιλάμβαναν 50 ή περισσότερα σκάφη για τα οποία δεν υπήρχαν διαθέσιμα βιολογικά ή οικονομικά δεδομένα. Για την Κύπρο, τη Γαλλία, την Ιρλανδία και τη Σουηδία, τα εν λόγω σκάφη υπερέβαιναν τα 200.

Τα σχέδια δράσης δεν φαίνονται πάντοτε επαρκή για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών. Το γεγονός αυτό προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στη Βαλτική, όπου η μείωση των αλιευτικών δυνατοτήτων είναι πιθανό να δημιουργήσει περαιτέρω ανισορροπίες, καθώς και στη Μεσόγειο όπου τα αποθέματα αλιεύονται κατά 1,94 φορές περισσότερο από τα ποσοστά ΜΒΑ και όπου η ενσωμάτωση πιο συγκεκριμένων στόχων στο σχέδιο δράσης θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για την πλήρη αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΤΘΑΥ.

Δεδομένου ότι η οριστική παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων αποτελεί ένα από τα εργαλεία που υποστηρίζονται από το ΕΤΘΑΥ για την εξάλειψη του διαρθρωτικού πλεονάσματος του στόλου, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να ευθυγραμμίσουν τα υπό εκπόνηση προγράμματα του ΕΤΘΑΥ για την περίοδο 2021-27 με την πολιτική διαχείρισης του στόλου τους.

Παράλληλα, η Επιτροπή επικοινωνεί με τα οικεία κράτη μέλη και τους ζητεί να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.

4.Οικονομικές επιδόσεις

Μετά από αρκετά έτη προσιτών τιμών, από τον Μάρτιο του 2022 οι τιμές των καυσίμων αυξήθηκαν απότομα, φτάνοντας στο διπλάσιο σε σύγκριση με τη μέση τιμή το 2021. Στα μέσα Μαρτίου 2022 ο αλιευτικός στόλος της ΕΕ πλήρωνε περίπου 1,1-1,2 EUR ανά λίτρο καυσίμου.

Εν αναμονή της έκθεσης της Επιστημονικής, Τεχνικής και Οικονομικής Επιτροπής Αλιείας (ΕΤΟΕΑ) σχετικά με τις οικονομικές επιδόσεις του αλιευτικού στόλου της ΕΕ (που αναμένεται τον Ιούλιο του 2022), οι αρχικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι, αν οι τιμές της ενέργειας παραμείνουν στο τρέχον επίπεδο, το 2022 ο αλιευτικός στόλος της ΕΕ-27 θα χάσει συνολικά 0,3 δισ. EUR σε λειτουργικά κέρδη.

Ωστόσο, οι επιπτώσεις των αυξήσεων των τιμών της ενέργειας ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των διαφόρων αλιευτικών στόλων και αλιευτικών εργαλείων της ΕΕ. Περίπου το 40 % του στόλου μικρής κλίμακας, το 66 % του στόλου μεγάλης κλίμακας και το 87 % του στόλου υπερπόντιας αλιείας δεν θα είναι κερδοφόροι εάν οι τιμές της ενέργειας παραμείνουν στο τρέχον επίπεδο για το υπόλοιπο του 2022. Τα τμήματα του στόλου που χρησιμοποιούν εργαλεία έντασης καυσίμων, όπως η αλιεία με τράτες, συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον θιγόμενων.

Οι ως άνω εκτιμήσεις θα εξεταστούν περαιτέρω στην έκθεση της ΕΤΟΕΑ του Ιουλίου, η οποία θα τροφοδοτήσει τις αποφάσεις για τις αλιευτικές δυνατότητες του 2023.

Επιπλέον, για την αντιμετώπιση της κρίσης, στις 25 Μαρτίου 2022 η Επιτροπή ανέλαβε ταχεία δράση με την ενεργοποίηση του μηχανισμού κρίσης του ΕΤΘΑΥ, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να παρέχουν στήριξη από το ΕΤΘΑΥ για την αντιμετώπιση της σημαντικής διαταραχής της αγοράς που προκλήθηκε από την κρίση. Αυτό μπορεί να συνδυαστεί με τις άλλες δέσμες μέτρων που είναι διαθέσιμες για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης, ιδίως με το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης. Η δυνατότητα μεταφοράς έως και 10 % των τυχόν αχρησιμοποίητων ποσοστώσεων στο επόμενο έτος εξακολουθεί επίσης να ισχύει. Επιπλέον, στις 13 Απριλίου 2022 η Επιτροπή πρότεινε νομοθετική τροποποίηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ), η οποία θα επιτρέψει τη λήψη πρόσθετων μέτρων αντιμετώπισης της κρίσης.

5.Υποχρέωση εκφόρτωσης

Ο έλεγχος και η επιβολή της υποχρέωσης εκφόρτωσης εξακολουθούν να παρουσιάζουν προβλήματα. Τα αποτελέσματα των ελέγχων που κίνησε η Επιτροπή το 2020 δείχνουν ότι τα κράτη μέλη που ελέγχθηκαν δεν έχουν θεσπίσει τα απαραίτητα μέτρα που διασφαλίζουν τον αποτελεσματικό έλεγχο και την επιβολή της υποχρέωσης εκφόρτωσης, καθώς και ότι υπάρχουν σημαντικές ποσότητες μη τεκμηριωμένων απορρίψεων αλιευμάτων από μέρους των οικονομικών φορέων. Τα εν λόγω αποτελέσματα υποστηρίζονται από άλλες εκθέσεις, συμπεριλαμβανομένων 3 αξιολογήσεων συμμόρφωσης που διενεργήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ελέγχου της Αλιείας (EFCA). Ωστόσο, η ΕΤΟΕΑ επισημαίνει την πρόοδο των πιλοτικών σχεδίων των κρατών μελών σχετικά με τα ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης ως θετικό και καινοτόμο βήμα που θα συμβάλει στην αποτελεσματική εφαρμογή της υποχρέωσης εκφόρτωσης. Δεδομένης της σημασίας που έχει η παρακολούθηση και η επιβολή της υποχρέωσης εκφόρτωσης για την επιτυχία της ΚΑΠ, το 2021 η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ισπανίας, της Γαλλίας, του Βελγίου, της Ιρλανδίας και των Κάτω Χωρών, επειδή δεν έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν τον έλεγχο, την επιβολή και την επιθεώρηση της υποχρέωσης εκφόρτωσης, καθώς και τη λεπτομερή και ακριβή τεκμηρίωση των αλιευμάτων. Η μη λήψη κατάλληλων μέτρων στις εν λόγω περιοχές έχει επιπτώσεις όσον αφορά τις δυνητικά μεγάλες ποσότητες αλιευμάτων που δεν έχουν αναφερθεί ή έχουν αναφερθεί εσφαλμένα.

6.Βασικά μηνύματα και κατευθύνσεις για τις προτάσεις σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες για το 2023

6.1. Βασικές ενέργειες για τον καθορισμό των επόμενων αλιευτικών δυνατοτήτων

Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, η Επιτροπή θα βασίσει τις προτάσεις της σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες για το 2023 στις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις του ICES και της ΕΤΟΕΑ, στις αποφάσεις που ελήφθησαν κατά τις διμερείς διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες, στις αποφάσεις που έλαβαν οι ΠΟΔΑ το 2022 και σε κοινωνικοοικονομική ανάλυση. Ενώ οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις για ορισμένα αποθέματα μπορεί να καθυστερήσουν, λόγω των επιπτώσεων που έχει στις δραστηριότητες του ICES η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το χρονοδιάγραμμα των σχετικών συνεδριάσεων του Συμβουλίου δεν αναμένεται να επηρεαστεί. Η Επιτροπή θα καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερα αποθέματα στις αρχικές της προτάσεις για τις αλιευτικές δυνατότητες.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη να εξετάσουν τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις μόλις δημοσιοποιηθούν. Τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν επίσης να υποβάλουν συστάσεις μέσω των γνωμοδοτικών συμβουλίων, των εθνικών αρχών και μεμονωμένα.

Από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο του 2022 η Επιτροπή θα διεξαγάγει διάφορες διαβουλεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νορβηγία και τα παράκτια κράτη, με σκοπό να ολοκληρωθεί εγκαίρως η επεξεργασία των αποτελεσμάτων στο Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας του Δεκεμβρίου.

Παράλληλα με τον καθορισμό των αλιευτικών δυνατοτήτων, η Επιτροπή θα εργαστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους για την επίτευξη προόδου όσον αφορά τις ρυθμίσεις διάθεσης των αποθεμάτων ευρείας κατανομής που είναι κοινά με τρίτες χώρες, στις οποίες επί του παρόντος δεν υφίστανται τέτοιου είδους ρυθμίσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιώσιμη εκμετάλλευση των κοινών αποθεμάτων.

6.2. Καθορισμός των αλιευτικών δυνατοτήτων για διαφορετικές θαλάσσιες λεκάνες

Όσον αφορά τα αποθέματα που τελούν αποκλειστικά υπό τη διαχείριση της ΕΕ στη Βαλτική θάλασσα, στο Skagerrak/Kattegat και στα νοτιοδυτικά ύδατα, η Επιτροπή θα προτείνει την περαιτέρω διατήρηση/μείωση της θνησιμότητας λόγω αλιείας σύμφωνα με τα επίπεδα ΜΒΑ όταν η εν λόγω γνωμοδότηση είναι διαθέσιμη. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα σχέδια διαχείρισης επιτρέπουν μεγαλύτερη ευελιξία για τον καθορισμό ορίων αλιευμάτων, η Επιτροπή μπορεί να προτείνει τη χρήση του ανώτερου εύρους επιπέδων ΜΒΑ για υγιή αποθέματα, υπό την προϋπόθεση ότι οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις το κρίνουν αναγκαίο για την επίτευξη των στόχων του πολυετούς σχεδίου για τους μεικτούς τύπους αλιείας. Όσον αφορά τα αποθέματα για τα οποία η επιστημονική γνωμοδότηση συνιστά μηδενικό αλίευμα ή για τα οποία η βιομάζα έχει μειωθεί τόσο πολύ ώστε βρίσκονται κάτω από το ασφαλές όριο, στο πλαίσιο των σχετικών πολυετών σχεδίων, θα προταθούν διορθωτικά μέτρα με σκοπό την ανασύσταση των αποθεμάτων. Θα δοθεί περαιτέρω προσοχή στη διασφάλιση πλήρους επιστημονικής αξιολόγησης της ΜΒΑ για άλλα βασικά αποθέματα το συντομότερο δυνατόν.

Στο πλαίσιο της υποχρέωσης εκφόρτωσης, τα δικαιώματα de minimis ή τα δικαιώματα υψηλής επιβιωσιμότητας θα αφαιρεθούν από τη γνωμοδότηση της ΕΤΟΕΑ ανάλογα με την περίπτωση. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει επίσης την πρόοδο των κρατών μελών όσον αφορά την εφαρμογή των υφιστάμενων μέτρων μείωσης παρεμπιπτόντων αλιευμάτων.

Όσον αφορά τα αποθέματα που είναι κοινά με τρίτες χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Νορβηγία, παράκτια κράτη), το 2022 ο αριθμός των TAC που έχουν καθοριστεί σύμφωνα με τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις αυξήθηκε, τόσο για τα αποθέματα για τα οποία υπάρχει γνωμοδότηση για τη ΜΒΑ όσο και για εκείνα που λαμβάνουν προληπτική γνωμοδότηση. Για το 2023 η ΕΕ θα βασιστεί στις εργασίες του 2022 και θα συνεχίσει να επιδιώκει βιώσιμα TAC σύμφωνα με τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις, όπως προβλέπεται στο πλαίσιο της ΚΑΠ και της ΣΕΣ. Η Επιτροπή θα επιδιώξει να ξεκινήσει τις διαβουλεύσεις, ιδίως με το Ηνωμένο Βασίλειο και με τη Νορβηγία, το φθινόπωρο, όσο το δυνατόν νωρίτερα, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των επιστημονικών γνωμοδοτήσεων.

Η ΕΕ άσκησε επίσης πιέσεις για την έναρξη διαβουλεύσεων σχετικά με τη διάθεση ποσοστώσεων για 3 αποθέματα ευρείας κατανομής (σκουμπρί, προσφυγάκι, νορβηγική ρέγγα εαρινής αναπαραγωγής) που είναι κοινά με άλλα παράκτια κράτη. Οι διαβουλεύσεις όσον αφορά το σκουμπρί προχωρούν από τον Μάρτιο του 2022, ενώ τα ενδιαφερόμενα μέρη συμφώνησαν ότι οι διαβουλεύσεις όσον αφορά το προσφυγάκι και τη ρέγγα θα πρέπει να επιταχυνθούν από τον Σεπτέμβριο και μετά. Η Ένωση κάλεσε όλα τα μέρη να καταστήσουν δυνατό έναν βιώσιμο συμβιβασμό που δεν θα θέτει σε κίνδυνο τα έννομα συμφέροντα της Ένωσης και του κλάδου της.

Όσον αφορά τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για την επίτευξη των στόχων του πολυετούς σχεδίου της δυτικής Μεσογείου και της ΓΕΑΜ και να εγκρίνουν και να εφαρμόσουν φιλόδοξα επιχειρησιακά προγράμματα για το ΕΤΘΑΥ με σκοπό την ανάπτυξη συνοδευτικών μέτρων. Η πρόταση για τις αλιευτικές δυνατότητες θα αποσκοπεί στην περαιτέρω εφαρμογή του πολυετούς σχεδίου για τη δυτική Μεσόγειο, με την ενσωμάτωση περαιτέρω μειώσεων και ανάπτυξης εργαλείων διαχείρισης, με σκοπό την επίτευξη της ΜΒΑ το αργότερο έως τον Ιανουάριο του 2025, για όλα τα αποθέματα, με βάση μια ολιστική προσέγγιση σε διάστημα 2 ετών.

Ενώ η εφαρμογή του πολυετούς σχεδίου για τη δυτική Μεσόγειο από την έγκρισή του και μετά αξιολογείται ετησίως από την ΕΤΟΕΑ, η Επιτροπή θα ξεκινήσει τις προπαρασκευαστικές εργασίες για την υποβολή έκθεσης έως τον Ιούλιο του 2024 σχετικά με τα αποτελέσματα και τον αντίκτυπο του σχεδίου στα σχετικά αποθέματα και στις αλιευτικές δραστηριότητες εκμετάλλευσης των εν λόγω αποθεμάτων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πολυετούς σχεδίου.

Πέρα από την εφαρμογή του πολυετούς σχεδίου για τη δυτική Μεσόγειο, το οποίο κρίνεται ζωτικής σημασίας για το μέλλον των στόλων της Μεσογείου, η διαχείριση των κοινών αποθεμάτων κρίνεται επίσης αναγκαία για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού μεταξύ όλων των αλιέων στη Μεσόγειο θάλασσα. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή, με την υποστήριξη των κρατών μελών, θα συνεχίσει να ενεργεί προορατικά στο πλαίσιο της ΓΕΑΜ. Στο ίδιο πνεύμα, η πρόταση σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες για το 2023 θα καλύπτει επίσης τα μέτρα της ΓΕΑΜ, μέσω της επέκτασης των ήδη ισχυόντων και της εισαγωγής πρόσθετων μέτρων τα οποία πρόκειται να εγκριθούν τον Νοέμβριο στην ετήσια σύνοδο της ΓΕΑΜ. Για τα είδη του Εύξεινου Πόντου, τα TAC και οι ποσοστώσεις για το καλκάνι θα προταθούν σύμφωνα με την απόφαση της ΓΕΑΜ του Νοεμβρίου 2022.

Επιπλέον, δεδομένης της κρίσιμης κατάστασης του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού, η Επιτροπή διερευνά τρόπους αντιμετώπισης της τελευταίας γνωμοδότησης του ICES για μηδενικά αλιεύματα 6  και παρακολούθησης της προόδου των κρατών μελών όσον αφορά την εφαρμογή των προγραμμάτων και των μέτρων διαχείρισης του χελιού στο πλαίσιο του κανονισμού για το χέλι 7 .

Τέλος, η ΓΕΑΜ επεξεργάζεται επί του παρόντος πιθανά μέτρα διαχείρισης που πρέπει να ληφθούν, με βάση ιδίως τα αποτελέσματα ενός προσφάτως οριστικοποιημένου ερευνητικού προγράμματος για το ευρωπαϊκό χέλι 8 . Στο πλαίσιο αυτό, τον Ιούνιο ο επιστημονικός φορέας της ΓΕΑΜ θα εκδώσει ειδική γνωμοδότηση για τη διαχείριση του ευρωπαϊκού χελιού στη Μεσόγειο θάλασσα, Η εν λόγω γνωμοδότηση θα τροφοδοτήσει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με πιθανές προσεγγίσεις διαχείρισης στην ΕΕ.

7.Συμπέρασμα

Το 2021 η βιωσιμότητα της αλιείας συνέχισε να βελτιώνεται στην ΕΕ, με εξαίρεση τη Βαλτική θάλασσα, όπου ορισμένα παλαιότερα σημαντικά εμπορικά αποθέματα μειώνονται, λόγω της περιβαλλοντικής κατάστασης στη Βαλτική. Απαιτούνται επίσης περαιτέρω προσπάθειες, ιδίως στη Μεσόγειο θάλασσα. Με τις προτάσεις της για τις αλιευτικές δυνατότητες για το 2023, η Επιτροπή θα επιδιώξει περαιτέρω την αποκατάσταση των αποθεμάτων και την εδραίωση των αποθεμάτων που βρίσκονται ήδη σε βιώσιμα επίπεδα.

Εκτός από την κατάσταση των αλιευτικών πόρων, πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή στα ευρύτερα θαλάσσια οικοσυστήματα. Στο ίδιο πνεύμα, η Επιτροπή καταρτίζει σχέδιο δράσης για τη διατήρηση των αλιευτικών πόρων και την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Το εν λόγω σχέδιο θα αποσκοπεί στην περαιτέρω προστασία των ευαίσθητων ειδών και οικοτόπων, με μέτρα που υποστηρίζονται από βελτιωμένη βάση γνώσεων και στοχεύουν στην ενίσχυση των συνεργειών μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών στον τομέα της αλιείας και του περιβάλλοντος και στη στήριξη του τομέα για τη διασφάλιση δίκαιης και θεμιτής μετάβασης. Η εν λόγω στήριξη θα εξακολουθήσει, κατά τους προσεχείς μήνες και έτη, να έχει καίρια σημασία για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της αλιείας, ιδίως στο πλαίσιο της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και της οικολογικής και κλιματικής κρίσης.

Η Επιτροπή θα εξετάσει περαιτέρω την εφαρμογή της ΚΑΠ σε έκθεση που θα εγκριθεί έως το τέλος του έτους.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη, τα γνωμοδοτικά συμβούλια, τα ενδιαφερόμενα μέρη και το κοινό να υποβάλουν τα σχόλιά τους επί της παρούσας ανακοίνωσης έως τις 31 Αυγούστου 2022.

Προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα εργασιών 9

Πότε	Δραστηριότητα
Μάιος-Νοέμβριος 2022	Επιστημονική γνωμοδότηση του ICES
Ιούνιος-τέλη Αυγούστου 2022	Δημόσια διαβούλευση σχετικά με την ανακοίνωση
Τέλη Αυγούστου 2022	Η Επιτροπή εγκρίνει την πρόταση για τις αλιευτικές δυνατότητες στη Βαλτική θάλασσα
Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2022	Ετήσιες διαβουλεύσεις σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες με το Ηνωμένο Βασίλειο, με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Νορβηγία, και με τη Νορβηγία
Μέσα Σεπτεμβρίου 2022	Η Επιτροπή εγκρίνει την πρόταση για τις αλιευτικές δυνατότητες στη Μεσόγειο θάλασσα και στον Εύξεινο Πόντο
Οκτώβριος 2022	Σύνοδος του Συμβουλίου σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες για τη Βαλτική θάλασσα Διαβουλεύσεις των παράκτιων κρατών σχετικά με τα αποθέματα ευρείας κατανομής στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό
Τέλη Οκτωβρίου 2022	Η Επιτροπή εγκρίνει την πρόταση για τις αλιευτικές δυνατότητες για τον Ατλαντικό Ωκεανό / τη Βόρεια Θάλασσα
7-11 Νοεμβρίου 2022	Ετήσια σύνοδος της ΓΕΑΜ
2 Δεκεμβρίου 2022	Γνωμοδότηση της ΕΤΟΕΑ σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση των αποθεμάτων
Δεκέμβριος 2022	Σύνοδος του Συμβουλίου σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες για τον Ατλαντικό Ωκεανό / τη Βόρεια Θάλασσα Σύνοδος του Συμβουλίου σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες για τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο

(1) Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1022 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, για τη θέσπιση πολυετούς σχεδίου σχετικά με τις αλιευτικές δραστηριότητες εκμετάλλευσης βενθοπελαγικών αποθεμάτων στη δυτική Μεσόγειο Θάλασσα και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 508/2014 (ΕΕ L 172 της 26.6.2019, σ. 1).

(2) Συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, αφενός, και του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, αφετέρου, ST/5198/2021/INIT (ΕΕ L 149 της 30.4.2021, σ. 10).

(3) Τα παράκτια κράτη του Βορειοανατολικού Ατλαντικού για τα σχετικά αποθέματα είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία, η Ισλανδία, οι Νήσοι Φερόε, η Γροιλανδία και η Ρωσική Ομοσπονδία.

(4)   https://www.fao.org/gfcm/2seas1vision/GFCM2030Strategy/es

(5) Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1224/2009 του Συμβουλίου, καθώς και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 768/2005, (ΕΚ) αριθ. 1967/2006 και (ΕΚ) αριθ. 1005/2008 του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1139 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τον έλεγχο της αλιείας [COM(2018) 368 final της 30.5.2018].

(6)

 Γνωμοδότηση του ICES της 4ης Νοεμβρίου 2021: ele.2737.nea (ices.dk) : «Όταν εφαρμόζεται προληπτική προσέγγιση, το ICES συνιστά μηδενικά αλιεύματα σε όλους τους οικοτόπους για το 2022».

(7) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1100/2007 του Συμβουλίου, της 18ης Σεπτεμβρίου 2007, για τη θέσπιση μέτρων για την ανασύσταση του αποθέματος ευρωπαϊκού χελιού (ΕΕ L 248 της 22.9.2007, σ. 17).

(8)   https://www.fao.org/gfcm/technical-meetings/detail/en/c/1507967/

(9) Για τα αποθέματα που τελούν υπό τη διαχείριση των ΠΟΔΑ στα ενωσιακά ύδατα και σε ορισμένα μη ενωσιακά ύδατα, οι αλιευτικές δυνατότητες εγκρίνονται μετά την ετήσια συνεδρίαση των ΠΟΔΑ, μέσω περιοδικών αναθεωρήσεων του κανονισμού του Συμβουλίου για τον καθορισμό των αλιευτικών δυνατοτήτων.