Τελική έκθεση της συμβούλου ακροάσεων (1)

AT.40135 — FOREX (Sterling Lads – συνήθης διαδικασία)

(2022/C 185/07)

I.   ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.

Η υπόθεση FOREX (AT.40135) αφορά συμπεριφορά που έλαβε χώρα σε διάφορους χωριστούς [...] διαδικτυακούς χώρους συζήτησης σχετικά με συναλλαγές άμεσης παράδοσης αγοράς συναλλάγματος με νομίσματα G10. Στις 16 Μαΐου 2019 η Επιτροπή εξέδωσε δύο αποφάσεις για τη διευθέτηση διαφορών στις υποθέσεις FOREX (Three-way banana split) (2) και FOREX (Essex Express) (3) σχετικά με συμπεριφορά σε ορισμένους από τους εν λόγω διαδικτυακούς χώρους συζήτησης.

2.

Η παρούσα έκθεση αφορά συμπεριφορά σε συγκεκριμένο διαδικτυακό χώρο συζήτησης, τον Sterling Lads (4), και ειδικότερα το σχέδιο απόφασης απαγόρευσης στο πλαίσιο συνήθους διαδικασίας, το οποίο απευθύνεται στις Credit Suisse Group AG, Credit Suisse Securities (Europe) Limited και Credit Suisse AG (από κοινού στο εξής: Credit Suisse). Τέσσερις ακόμη επιχειρήσεις (5) συμμετέχουν σε παράλληλη διαδικασία διευθέτησης διαφορών (από κοινού, στο εξής: μέρη της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών) και είναι αποδέκτες χωριστού σχεδίου απόφασης για τη διευθέτηση της διαφοράς (6).

II.   ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

3.

Η έρευνα ξεκίνησε έπειτα από αίτηση της [μη αποδέκτης] για αριθμό προτεραιότητας στις 27 Σεπτεμβρίου 2013, βάσει των σημείων 14 και 15 της ανακοίνωσης σχετικά με τη μη επιβολή και τη μείωση των προστίμων σε περιπτώσεις συμπράξεων (καρτέλ) (στο εξής: ανακοίνωση περί επιείκειας) (7). Τον Οκτώβριο του 2013, η [μη αποδέκτης] και η [μη αποδέκτης] υπέβαλαν αιτήσεις για μείωση των προστίμων βάσει της ανακοίνωσης περί επιείκειας. Στις 2 Ιουλίου 2014 η Επιτροπή χορήγησε στη [μη αποδέκτης] υπό όρους απαλλαγή από την επιβολή προστίμων. Η [μη αποδέκτης] υπέβαλε αίτηση για μείωση των προστίμων βάσει της ανακοίνωσης περί επιείκειας τον Ιούλιο του 2015. Μεταξύ Ιουλίου 2014 και Απριλίου 2016, η Επιτροπή απέστειλε αιτήματα παροχής πληροφοριών στην Credit Suisse και στα μέρη της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών (από κοινού στο εξής: μέρη).

4.

Στις 27 Οκτωβρίου 2016 η Επιτροπή κίνησε διαδικασία σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 6 του κανονισμού αριθ. 1/2003 (8) κατά των μερών και όρισε προθεσμία για την εκδήλωση ενδιαφέροντος εκ μέρους τους να συμμετάσχουν σε συζητήσεις διευθέτησης διαφορών. Όλα τα μέρη εξέφρασαν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν σε συζητήσεις διευθέτησης διαφορών. Οι διμερείς συναντήσεις διευθέτησης διαφορών με τα μέρη πραγματοποιήθηκαν μεταξύ της 9ης Νοεμβρίου 2016 και της 7ης Φεβρουαρίου 2018.

5.

Στις 19 Φεβρουαρίου 2018 η Credit Suisse ενημέρωσε την Επιτροπή ότι δεν επρόκειτο να συνεχίσει τη συμμετοχή της στη διαδικασία διευθέτησης διαφορών. Ως εκ τούτου, η διαδικασία κατέστη «υβριδική» δεδομένου ότι η Επιτροπή επανήλθε στη συνήθη διαδικασία για την Credit Suisse, σύμφωνα με την παράγραφο 19 της ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με τη διεξαγωγή των διαδικασιών διευθέτησης διαφορών (9), συνεχίζοντας παράλληλα τη διαδικασία διευθέτησης διαφορών με τα μέρη της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών.

III.   ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΙΤΙΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

6.

Στις 24 Ιουλίου 2018 η Επιτροπή εξέδωσε κοινοποίηση αιτιάσεων (στο εξής: ΚΑ) κατά της Credit Suisse. Στην ΚΑ, η Επιτροπή κατέληξε στην προκαταρκτική άποψη ότι η Credit Suisse, ανταλλάσσοντας εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες στο πλαίσιο ιδιωτικού, πολυμερούς διαδικτυακού χώρου συζήτησης με την ονομασία «Sterling Lads», συμμετείχε, από κοινού με τα μέρη της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών, σε συμπεριφορά που παραβιάζει το άρθρο 101 της ΣΛΕΕ και το άρθρο 53 της συμφωνίας ΕΟΧ. Σύμφωνα με την ΚΑ, οι συμμετέχοντες στον χώρο συζήτησης Sterling Lads συμμετείχαν σε εκτεταμένες και επαναλαμβανόμενες ανταλλαγές ορισμένων τρεχουσών ή αναφερόμενων στο μέλλον πληροφοριών σχετικά με τις συναλλακτικές τους δραστηριότητες που σχετίζονταν με διάφορες πτυχές των συναλλαγών άμεσης παράδοσης αγοράς συναλλάγματος με νομίσματα G10, βάσει σιωπηρής συνεννόησης. Σύμφωνα με την ΚΑ, οι ανταλλαγές πληροφοριών έδιναν επίσης περιστασιακά τη δυνατότητα στους διαπραγματευτές να συντονίζουν τις δραστηριότητές τους μέσω της πρακτικής της «απόσυρσης» (standing down).

7.

Στην ΚΑ, η Επιτροπή κατέληξε στο προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι η συμπεριφορά στην οποία συμμετείχε η Credit Suisse συνιστούσε συμφωνίες και/ή εναρμονισμένες πρακτικές που είχαν ως αντικείμενο τη νόθευση και/ή τον περιορισμό του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ και του άρθρου 53 της συμφωνίας ΕΟΧ. Επιπλέον, η Επιτροπή κατέληξε στο προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι η συμπεριφορά της Credit Suisse συνιστούσε ενιαία και διαρκή παράβαση μεταξύ της 7ης Φεβρουαρίου 2012 και της 12ης Ιουλίου 2012.

8.

Η Credit Suisse έλαβε για πρώτη φορά πρόσβαση στον φάκελο στις 25 Ιουλίου 2018. Η σύμβουλος ακροάσεων δεν έλαβε καμία καταγγελία ή άλλη αίτηση σχετικά με την εν λόγω πρόσβαση.

9.

Η ΓΔ Ανταγωνισμού αρχικά χορήγησε στην Credit Suisse οκτώ εβδομάδες για να απαντήσει στην ΚΑ. Κατόπιν αίτησης παράτασης από την Credit Suisse, η ΓΔ Ανταγωνισμού παρέτεινε την προθεσμία κατά δύο εβδομάδες.

10.

Στις 15 και 29 Αυγούστου 2018 η Credit Suisse ζήτησε περαιτέρω παράταση δύο έως τριών εβδομάδων από τη ΓΔ Ανταγωνισμού, λόγω εικαζόμενων δυσκολιών και καθυστερήσεων όσον αφορά την πρόσβαση στον φάκελο. Η ΓΔ Ανταγωνισμού απέρριψε την αίτηση στις 30 Αυγούστου 2018. Στις 4 Σεπτεμβρίου 2018 η Credit Suisse παρέπεμψε το θέμα στη σύμβουλο ακροάσεων σύμφωνα με το άρθρο 9 της απόφασης 2011/695/ΕΕ. Κατόπιν εξέτασης των επιχειρημάτων της Credit Suisse και δεδομένων όλων των περιστάσεων, ιδίως της αρχικής προθεσμίας που όρισε η ΓΔ Ανταγωνισμού και του μεγέθους και της πολυπλοκότητας του φακέλου, η σύμβουλος ακροάσεων απέρριψε την αίτηση της Credit Suisse με απόφαση της 12ης Σεπτεμβρίου 2018.

11.

Η Credit Suisse υπέβαλε εμπρόθεσμα την απάντησή της στην ΚΑ στις 4 Οκτωβρίου 2018. Στην απάντησή της, η Credit Suisse ζήτησε προφορική ακρόαση. Η ακρόαση (στο εξής: πρώτη ακρόαση) πραγματοποιήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2018. Η πρώτη ακρόαση διεξήχθη ομαλά και δεν υποβλήθηκαν καταγγελίες για διαδικαστικά θέματα.

IV.   ΑΙΤΗΜΑ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΑΣΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

12.

Ορισμένα από τα μέρη της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών είτε ρώτησαν αν θα προσκληθούν να παραστούν στην πρώτη ακρόαση είτε ζήτησαν να προσκληθούν. Η σύμβουλος ακροάσεων απέρριψε τότε τα εν λόγω αιτήματα, με βάση: α) τις διατάξεις της ανακοίνωσης σχετικά με τη διεξαγωγή διαδικασιών διευθέτησης διαφορών, η οποία προβλέπει ότι τα μέρη που συμμετέχουν σε διαδικασία διευθέτησης διαφορών επιβεβαιώνουν ότι δεν προτίθενται να ζητήσουν νέα προφορική ακρόαση· και β) τον σκοπό της ακρόασης βάσει του κανονισμού 773/2004, ο οποίος συνίσταται στο να δοθεί η δυνατότητα στα μέρη να εκφράσουν τις απόψεις τους κατά τη διαδικασία της Επιτροπής και να βοηθηθεί η Επιτροπή ώστε να καταλήξει σε ορθή απόφαση στο τέλος της διαδικασίας της.

13.

Η σύμβουλος ακροάσεων απέρριψε επίσης την αίτηση ενός εκ των μερών της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών να του χορηγηθεί πρόσβαση σε πρακτικά της πρώτης ακρόασης, δεδομένου ότι οι προφορικές ακροάσεις δεν είναι δημόσιες (άρθρο 14 παράγραφος 6 του κανονισμού 773/2004) και οι καταγραφές των ακροάσεων τίθενται στη διάθεση των προσώπων που έχουν παραστεί στις ακροάσεις (άρθρο 14 παράγραφος 8 του κανονισμού 773/2004).

V.   ΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΦΑΚΕΛΟ ΑΠΟ ΤΗΝ CREDIT SUISSE

14.

Στις 3 Νοεμβρίου 2020 η Credit Suisse απέστειλε επιστολή (στο εξής: επιστολή της 3ης Νοεμβρίου 2020) στη ΓΔ Ανταγωνισμού ζητώντας πρόσβαση σε ορισμένες πληροφορίες στον φάκελο της Επιτροπής, συμπεριλαμβανομένης της επικοινωνίας για τη διευθέτηση της διαφοράς μεταξύ των μερών της διαδικασίας διευθέτησης και της Επιτροπής στην εν λόγω υπόθεση, καθώς και σε ευρετήριο εγγράφων που προστέθηκαν στον φάκελο της Επιτροπής από τον χρόνο κατά τον οποίο η Credit Suisse έλαβε τελευταία φορά πρόσβαση σε αυτόν (στο εξής: ευρετήριο) (10).

15.

Την 1η Δεκεμβρίου 2020 η ΓΔ Ανταγωνισμού απάντησε στην επιστολή της 3ης Νοεμβρίου 2020, συμφωνώντας να παράσχει πρόσβαση στα έγγραφα που ζήτησε η Credit Suisse, στον βαθμό που αυτά συνδέονταν (ή δεν ήταν άσχετα) με τον διαδικτυακό χώρο συζήτησης Sterling Lads. Η ΓΔ Ανταγωνισμού δεν ικανοποίησε την αίτηση για το ευρετήριο και, κατόπιν περαιτέρω αλληλογραφίας από την Credit Suisse, απέρριψε τελικά την εν λόγω αίτηση στις 9 Δεκεμβρίου 2020.

16.

Στις 23 Ιανουαρίου 2021 η Credit Suisse απηύθυνε επιστολή στη σύμβουλο ακροάσεων ζητώντας πρόσβαση σε ορισμένα έγγραφα του φακέλου έρευνας της Επιτροπής και στο ευρετήριο (στο εξής: αίτηση). Στις 26 Ιανουαρίου 2021 η ΓΔ Ανταγωνισμού ενημέρωσε την Credit Suisse ότι ετοίμαζε συμπληρωματική κοινοποίηση αιτιάσεων (στο εξής: ΣΚΑ) στο πλαίσιο της διαδικασίας και ότι πρόσθετη πρόσβαση στον φάκελο και στο ευρετήριο θα παρέχονταν μαζί με τη ΣΚΑ. Βάσει της εν λόγω αλληλογραφίας από τη ΓΔ Ανταγωνισμού, η σύμβουλος ακροάσεων ενημέρωσε τότε την Credit Suisse ότι, σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 7 της απόφασης 2011/695/ΕΕ, θεωρούσε την αίτηση πρόωρη και ότι δεν θα την εξέταζε περαιτέρω.

VI.   ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΙΤΙΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

17.

Στις 18 Μαρτίου 2021 η Επιτροπή εξέδωσε τη ΣΚΑ, η οποία κοινοποιήθηκε στην Credit Suisse στις 19 Μαρτίου 2021. Στη ΣΚΑ, η Επιτροπή εξέτασε και ανέλυσε περαιτέρω ορισμένα στοιχεία της ΚΑ, ειδικότερα όσον αφορά το οικονομικό πλαίσιο και το πλαίσιο της αγοράς, καθώς και την ανάλυση των αποδεικτικών στοιχείων. Επιπλέον, στη ΣΚΑ αποσαφηνίστηκε η προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής ότι οι ρυθμίσεις εντός του διαδικτυακού χώρου συζήτησης Sterling Lads που περιλαμβάνουν i) τις εκτενείς και επαναλαμβανόμενες ανταλλαγές πληροφοριών, ii) τις περιστασιακές περιπτώσεις συντονισμού και iii) τη σιωπηρή συνεννόηση, συνιστούσαν χωριστές συμφωνίες και/ή εναρμονισμένες πρακτικές, καθεμία από τις οποίες περιορίζει τον ανταγωνισμό εξ αντικειμένου, αλλά οι οποίες, συνολικά, συνιστούσαν επίσης ενιαία και διαρκή παράβαση εξ αντικειμένου του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ και του άρθρου 53 της συμφωνίας ΕΟΧ. Η ΣΚΑ παρείχε επίσης περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με τη μεθοδολογία υπολογισμού της βάσης υπολογισμού για την αξία των πωλήσεων που σκόπευε να χρησιμοποιήσει η Επιτροπή σε περίπτωση επιβολής προστίμου.

18.

Πρόσβαση σε μέρος του φακέλου χορηγήθηκε μέσω DVD στις 23 Μαρτίου 2021 και πρόσθετη πρόσβαση σε υλικό σχετικό με τη διαδικασία διευθέτησης διαφορών, το οποίο περιλάμβανε επικοινωνία μεταξύ της Επιτροπής και των μερών της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών που αφορούσε (ή δεν ήταν άσχετη με) τον χώρο συζήτησης Sterling Lads, παρασχέθηκε στα γραφεία της Επιτροπής από τις 24 έως τις 26 Μαρτίου 2021.

19.

Η σύμβουλος ακροάσεων δεν έλαβε περαιτέρω αιτήσεις σχετικά με την πρόσβαση στον φάκελο.

20.

Η αρχική προθεσμία που όρισε η ΓΔ Ανταγωνισμού για την υποβολή απάντησης από την Credit Suisse στη ΣΚΑ (στο εξής: απάντηση στη ΣΚΑ) ήταν η 22α Απριλίου 2021. Την 1η Απριλίου 2021 η Credit Suisse απέστειλε επιστολή στη ΓΔ Ανταγωνισμού ζητώντας παράταση της εν λόγω προθεσμίας κατά τέσσερις εβδομάδες. Η ΓΔ Ανταγωνισμού απέρριψε την αίτηση αυτή στις 7 Απριλίου 2021.

21.

Στις 8 Απριλίου 2021 η Credit Suisse απευθύνθηκε στη σύμβουλο ακροάσεων, ζητώντας παράταση της προθεσμίας για την απάντηση στη ΣΚΑ κατά τέσσερις εβδομάδες. Στις 12 Απριλίου 2021 η σύμβουλος ακροάσεων, αφού εξέτασε τα επιχειρήματα της Credit Suisse και της ΓΔ Ανταγωνισμού, χορήγησε στην Credit Suisse παράταση δύο εβδομάδων για την υποβολή της απάντησης στη ΣΚΑ, δηλαδή έως τις 6 Μαΐου 2021. Η Credit Suisse υπέβαλε την απάντηση στη ΣΚΑ την εν λόγω ημερομηνία.

22.

Στην απάντησή της στη ΣΚΑ, η Credit Suisse ζήτησε προφορική ακρόαση. Η ακρόαση (στο εξής: δεύτερη ακρόαση) πραγματοποιήθηκε στις 8 Ιουνίου 2021 (11). Η δεύτερη ακρόαση διεξήχθη ομαλά και δεν υποβλήθηκαν καταγγελίες για διαδικαστικά θέματα.

VII.   ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

23.

Σύμφωνα με το σχέδιο απόφασης, η Credit Suisse κρίνεται υπεύθυνη για παράβαση του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ και του άρθρου 53 της συμφωνίας ΕΟΧ, μέσω της συμμετοχής της, από τις 7 Φεβρουαρίου 2012 έως τις 12 Ιουλίου 2012, σε εκτεταμένες και επαναλαμβανόμενες ανταλλαγές τρεχουσών ή αναφερόμενων στο μέλλον ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών, οι οποίες συνιστούν συμφωνίες και/ή εναρμονισμένες πρακτικές (εντός μιας ευρύτερης ενιαίας και διαρκούς παράβασης) με σκοπό τον περιορισμό και/ή τη νόθευση του ανταγωνισμού όσον αφορά συναλλαγές άμεσης παράδοσης αγοράς συναλλάγματος με νομίσματα G10 που καλύπτουν ολόκληρο τον ΕΟΧ. Σε σύγκριση με την ΚΑ και τη ΣΚΑ, το σχέδιο απόφασης δεν κρίνει την Credit Suisse υπεύθυνη για τις περιστασιακές περιπτώσεις συντονισμού ή για τη σιωπηρή συνεννόηση.

24.

Σύμφωνα με το άρθρο 16 της απόφασης 2011/695/EΕ, εξέτασα κατά πόσον το σχέδιο απόφασης αφορά μόνον αιτιάσεις σχετικά με τις οποίες δόθηκε στην Credit Suisse η δυνατότητα να καταστήσει γνωστές τις απόψεις της, και κατέληξα σε θετικό συμπέρασμα επ’ αυτού.

25.

Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω, κρίνω ότι η Credit Suisse ήταν σε θέση να ασκήσει αποτελεσματικά τα διαδικαστικά της δικαιώματα στην παρούσα υπόθεση.

---

(1)  Σύμφωνα με τα άρθρα 16 και 17 της απόφασης 2011/695/ΕΕ του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της 13ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα του συμβούλου ακροάσεων σε ορισμένες διαδικασίες ανταγωνισμού (ΕΕ L 275 της 20.10.2011, σ. 29) (στο εξής: απόφαση 2011/695/ΕΕ).

(2)  ΕΕ C 226 της 9.7.2020, σ. 5.

(3)  EE C 219 της 3.7.2020, σ. 8.

(4)  Sterling Lads είναι η ονομασία του [...] διαδικτυακού χώρου συζήτησης στον οποίο έλαβε χώρα η επίμαχη συμπεριφορά.

(5)  [μη αποδέκτης]· [μη αποδέκτης], [μη αποδέκτης] και [μη αποδέκτης].

(6)  Τη διαδικασία διευθέτησης διαφορών καλύπτει χωριστή έκθεση της συμβούλου ακροάσεων σύμφωνα με τα άρθρα 16 και 17 της απόφασης 2011/695/ΕΕ.

(7)  ΕΕ C 298 της 8.12.2006, σ. 17.

(8)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2002, για την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού που προβλέπονται στα άρθρα 81 και 82 της Συνθήκης (ΕΕ L 1 της 4.1.2003, σ. 1) (στο εξής: κανονισμός 1/2003).

(9)  Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη διεξαγωγή διαδικασιών διευθέτησης διαφορών εν όψει της έκδοσης αποφάσεων δυνάμει του άρθρου 7 και του άρθρου 23 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου σε περιπτώσεις συμπράξεων (ΕΕ C 167 της 2.7.2008, σ. 1) (στο εξής: ανακοίνωση σχετικά με τη διεξαγωγή διαδικασιών διευθέτησης διαφορών).

(10)  Η Credit Suisse στήριξε την αίτησή της στη διάταξη της 10ης Σεπτεμβρίου 2019, στην υπόθεση Lantmännen κατά Επιτροπής, C-318/19 P(R), EU:C:2019:698, η οποία (σε στάδιο ενδιάμεσης διαδικασίας) επικύρωσε την απόφαση του συμβούλου ακροάσεων για παροχή πρόσβασης σε όλες τις επικοινωνίες που προηγήθηκαν της κοινοποίησης αιτιάσεων για τη διευθέτηση της διαφοράς μεταξύ ενός μέρους που συμμετέχει στη διαδικασία διευθέτησης διαφορών και της Επιτροπής.

(11)  Λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας του κορονοϊού, η δεύτερη ακρόαση πραγματοποιήθηκε εξ αποστάσεως μέσω κρυπτογραφημένης βιντεοδιάσκεψης, καθώς και μέσω εικονικής αίθουσας ακρόασης που προστατεύεται με κωδικό πρόσβασης (διαδικτυακή μετάδοση) για άτομα που δεν χρειάστηκε να λάβουν τον λόγο κατά την ακρόαση.