Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης

Ποιο είναι το πρόβλημα και γιατί αποτελεί πρόβλημα σε επίπεδο ΕΕ;

Επί του παρόντος, η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο εξοικονόμησης ενέργειας τουλάχιστον 32,5 % το 2030, ο οποίος είναι συμβατός με μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά 40 %. Το σχέδιο κλιματικών στόχων προτείνει ως στόχο της ΕΕ για το 2030 καθαρή μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 με βέλτιστο από πλευράς κόστους τρόπο. Για να επιτευχθεί αυτό, η τελική κατανάλωση ενέργειας και η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας στην ΕΕ θα πρέπει να μειωθούν κατά τουλάχιστον 36-37 % και 39-41 %, αντιστοίχως, σε σύγκριση με την προβλεπόμενη βάσει προβολών χρήση ενέργειας.

Δεδομένου ότι η καύση καυσίμων για ενέργεια ευθύνεται για το 75 % των σημερινών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ, η μείωση της χρήσης ενέργειας αποτελεί ζωτικό στοιχείο για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ, παράλληλα με την απανθρακοποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού. Τα γενικά μέτρα για την επίτευξη μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55 % το 2030 διερευνήθηκαν στο σχέδιο κλιματικών στόχων. Επί του παρόντος, οι προσπάθειες εξοικονόμησης ενέργειας της ΕΕ δεν επαρκούν για την επίτευξη του στόχου για τα αέρια του θερμοκηπίου έως το 2030 με βέλτιστο τρόπο και, ως εκ τούτου, το πρόβλημα είναι πώς μπορούν να ενισχυθούν. Είναι σημαντικό η ΕΕ να αποδείξει ότι είναι εφικτή και επιθυμητή η ανάληψη δράσης για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας με τον πλέον οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

Τι θα πρέπει να επιτευχθεί;

Η απαιτούμενη αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας σημαίνει ότι η οδηγία για την ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να ενισχυθεί. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί, μαζί με άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ, ότι επιτυγχάνεται επαρκής εξοικονόμηση ενέργειας για την επίτευξη του κλιματικού στόχου της ΕΕ για το 2030 με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Η εξοικονόμηση ενέργειας θα πρέπει να επιτευχθεί στους τομείς όπου αυτό έχει μεγαλύτερη σημασία από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη. Θα πρέπει να βελτιστοποιηθούν τα παράλληλα οφέλη, όπως τα οφέλη που θα προκύψουν από τις μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, και να αποφευχθεί η επιδείνωση των ανισοτήτων.

Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ (επικουρικότητα);

Η Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ ορίζει ως στόχο της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και της εξοικονόμησης ενέργειας. Τα βασικά προβλήματα που προκαλούν έλλειμμα στην εξοικονόμηση ενέργειας είναι τα ίδια σε ολόκληρη την ΕΕ. Η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ μπορεί να διευκολύνει και να ενισχύσει τις προσπάθειες των κρατών μελών και να εξασφαλίσει μια πιο συντονισμένη και εναρμονισμένη προσέγγιση, χωρίς στρέβλωση της ενιαίας αγοράς. Θα συνεισφέρει στη δημιουργία μεγαλύτερων αγορών για υλικά και προϊόντα που συμβάλλουν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Η πείρα δείχνει ότι η ύπαρξη ενός κοινού πλαισίου της ΕΕ μειώνει το κόστος, αυξάνει τα οφέλη από την εσωτερική αγορά και επιτρέπει στους εθνικούς φορείς χάραξης πολιτικής να διδάσκονται ο ένας από τον άλλο. Τα μέτρα της ΕΕ συμπληρώνουν αποτελεσματικά και καταλυτικά τα εθνικά μέτρα.

B. Λύσεις

Ποιες είναι οι επιλογές για την επίτευξη των στόχων; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Αν όχι, γιατί;

Ο κύριος μηχανισμός για την επίτευξη των στόχων είναι μέσω της αύξησης του συνολικού ενωσιακού στόχου εξοικονόμησης ενέργειας και της αύξησης του δεσμευτικού χαρακτήρα του. Ο στόχος αυτός μπορεί να συμπληρωθεί με ειδικές απαιτήσεις που οδηγούν σε εξοικονόμηση ενέργειας, για παράδειγμα με την επέκταση των μέτρων που αφορούν την προκήρυξη δημόσιων συμβάσεων και τις ανακαινίσεις κτιρίων και την αύξηση της φιλοδοξίας όσον αφορά τις υποχρεώσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Είναι αναγκαίο να ενισχυθεί και να αναβαθμιστεί το ευρύ φάσμα μέτρων διευκόλυνσης και στήριξης για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος στο οποίο θα είναι ευκολότερη η προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και η εξοικονόμηση ενέργειας. Οι επιλογές πρέπει να αξιολογηθούν προκειμένου να διασφαλιστεί η συνοχή τους με άλλα μέτρα που προτείνονται στο πλαίσιο της δέσμης «Fit for 55».

Η μεγάλη πλειονότητα των ενδιαφερόμενων μερών συμφωνούν ότι οι πολιτικές ενεργειακής απόδοσης διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην επίτευξη υψηλότερης κλιματικής φιλοδοξίας για το 2030, επιτρέποντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξη που δεν αφήνει κανέναν στο περιθώριο. Οι απόψεις τους διαφέρουν σε κάποιο βαθμό ως προς τα μέτρα που ενδείκνυνται για την επίτευξη αυτού του στόχου, αλλά δεν υπάρχει αξιοσημείωτη διαφορά ως προς τους απώτερους στόχους.

Σχεδόν οι μισοί τάσσονται υπέρ ενός υψηλότερου στόχου της ΕΕ και πάνω από το ήμισυ υποστηρίζουν ότι πρέπει να είναι δεσμευτικός. Περίπου οι μισοί υποστηρίζουν την καθιέρωση δεσμευτικών εθνικών στόχων. Υπάρχουν αρκετά διαφορετικές απόψεις σχετικά με το φάσμα των επιλογών που προσδιορίστηκαν. Σε γενικές γραμμές, η κοινωνία των πολιτών διάκειται πιο θετικά στα προτεινόμενα μέτρα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι επιχειρήσεις είναι αρκετά υποστηρικτικές. Οι δημόσιες αρχές φαίνεται να τηρούν μια πιο επιφυλακτική προσέγγιση.

Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής

Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών);

Η προτιμώμενη επιλογή συνίσταται σε δέσμη μέτρων που επιτυγχάνουν υψηλό επίπεδο εξοικονόμησης ενέργειας με αποτελεσματικό τρόπο, αποφεύγοντας παράλληλα τις επαχθέστερες επιλογές που εξετάστηκαν.

Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών);

Το κύριο κόστος είναι οι επενδύσεις που απαιτούνται για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Η χρηματοδοτική στήριξη από το Next Generation EU και άλλες δημόσιες πηγές αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην υιοθέτηση επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης. Λαμβάνεται υπόψη το κόστος κεφαλαίου για ενεργειακά αποδοτικότερο εξοπλισμό και μετασκευή κτιρίων.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στις ΜΜΕ και στην ανταγωνιστικότητα;

Δεν αναμένεται να υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στις ΜΜΕ. Υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για οικονομικά αποδοτική εξοικονόμηση ενέργειας στους τομείς των υπηρεσιών και της βιομηχανίας, η οποία δεν θα οδηγήσει σε συνολική αύξηση του κόστους. Η εφαρμογή τους αναμένεται να μειώσει την έκθεση των επιχειρήσεων στις διακυμάνσεις των τιμών της ενέργειας και, παράλληλα με τη μείωση του λειτουργικού κόστους, να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της.

Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικητικές αρχές;

Υπάρχει κόστος εφαρμογής που συνδέεται με την προτιμώμενη επιλογή για τις δημόσιες διοικήσεις, ακόμη και αν αυτές βασιστούν σε ήδη υφιστάμενα μέτρα. Ωστόσο, το εν λόγω πρόσθετο κόστος αναμένεται να είναι μικρό σε σύγκριση με τη σημαντική εξοικονόμηση κόστους που θα επιτευχθεί μέσω επενδύσεων στην εξοικονόμηση ενέργειας. Τα χρήματα που δεν θα δαπανηθούν για την ενέργεια θα χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς και θα οδηγήσουν σε τόνωση της απασχόλησης και της οικονομικής δραστηριότητας.

Το κόστος αυτό μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη επιλέξουν να εφαρμόσουν τις απαιτήσεις. Η συντονισμένη δράση για την ΟΕΑ παρέχει ένα φόρουμ στο οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές και να εντοπίζουν αποτελεσματικούς τρόπους για την επίτευξη των επιθυμητών στόχων. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνδράμει περαιτέρω τα κράτη μέλη με τεχνική βοήθεια.

Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις;

Η μείωση της χρήσης ενέργειας θα αποφέρει σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη, ιδίως από τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Θα οδηγήσει επίσης σε άλλα περιβαλλοντικά οφέλη, όπως μείωση των εκπομπών στα ύδατα από σταθμούς παραγωγής ενέργειας και μείωση των περιβαλλοντικών ζημιών λόγω της μικρότερης ανάγκης για υποδομές και της μικρότερης εξόρυξης πόρων. Μειώνει την κατανάλωση πόρων και συμβάλλει θετικά στην κυκλική οικονομία.

Οι μειωμένες ενεργειακές ανάγκες θα μειώσουν επίσης την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές ενέργειας και τη γεωπολιτική αστάθεια, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία της οικονομίας από εξωτερικούς κλυδωνισμούς των τιμών της ενέργειας.

Μέσω καλά σχεδιασμένων μέτρων, θα αποφέρει επίσης σημαντικά κοινωνικά οφέλη. Για παράδειγμα, η ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών θα οδηγήσει σε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και υγείας, καθώς και σε χαμηλότερες δαπάνες για ενέργεια. Τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας οδηγούν σε υψηλό επίπεδο δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Αναλογικότητα;

Τηρείται πλήρως η αρχή της αναλογικότητας. Τα προτεινόμενα μέτρα είναι τα ελάχιστα αναγκαία για την επίτευξη των στόχων που είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη της κλιματικής φιλοδοξίας της ΕΕ για το 2030.

Δ. Παρακολούθηση

Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική;

Η Επιτροπή προτίθεται να επανεξετάζει κάθε 5 χρόνια την εφαρμογή της νομοθεσίας για να αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο έχουν επιτευχθεί οι στόχοι πολιτικής.