2018/0207 (COD)

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

σχετικά με τη

θέση του Συμβουλίου όσον αφορά την έκδοση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες» (2021 έως 2027) και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 390/2014

1.Ιστορικό

Διαβίβαση της πρότασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο [έγγραφο COM(2018)0383]	30 Μαΐου 2018
Η Επιτροπή των Περιφερειών εξέδωσε τη γνώμη της σχετικά με την πρόταση	10 Οκτωβρίου 2018
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εξέδωσε τη γνώμη της σχετικά με την πρόταση	18 Οκτωβρίου 2018
Η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων εξέδωσε μερική εντολή διαπραγματεύσεων, η οποία στη συνέχεια παρατάθηκε	19 Δεκεμβρίου 2018 20 Φεβρουαρίου 2019
Τριμερείς διάλογοι	22 Ιανουαρίου, 5 Φεβρουαρίου, 20 Φεβρουαρίου και 6 Μαρτίου 2019
Η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων επιβεβαίωσε την κοινή αντίληψη που επιτεύχθηκε με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τον τέταρτο τριμερή διάλογο	13 Μαρτίου 2019.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιβεβαίωσε την κοινή αντίληψη με την έγκριση νομοθετικού ψηφίσματος (πρώτη ανάγνωση)	17 Απριλίου 2019
Το Συμβούλιο συμφώνησε με τη γενική προσέγγιση	2 Δεκεμβρίου 2020
Τριμερείς διάλογοι	10 και 17 Δεκεμβρίου 2020
Η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) απέστειλε επιστολή στον πρόεδρο της Επιτροπής των Μόνιμων Αντιπροσώπων (2ο τμήμα) επιβεβαιώνοντας τη συμφωνία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το αποτέλεσμα των διοργανικών διαπραγματεύσεων	4 Φεβρουαρίου 2021
Η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων κατέληξε σε πολιτική συμφωνία σχετικά με το κείμενο συμβιβασμού	17 Φεβρουαρίου 2021
Έγκριση της θέσης του Συμβουλίου σε πρώτη ανάγνωση	19 Απριλίου 2021

2.Στόχος της πρότασης της Επιτροπής

Το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» αποτελεί ένα από τα χρηματοδοτικά μέσα του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο 2021-2027. Το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» συμβάλλει στην προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων και των αξιών που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, με σκοπό τη διατήρηση και την περαιτέρω ανάπτυξη ανοικτών, δημοκρατικών, ισότιμων και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών που βασίζονται στα δικαιώματα και στο κράτος δικαίου. Το πρόγραμμα θα υποστηρίξει τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διακρατικό επίπεδο για την προώθηση των αξιών και δικαιωμάτων της Ένωσης. Θα προωθήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ισότητα και την απαγόρευση των διακρίσεων, τα δικαιώματα του παιδιού, την προστασία των δεδομένων, τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιθαγένεια της ΕΕ, καθώς και την κοινή ευρωπαϊκή ιστορία. Θα συμβάλει στην προώθηση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου και της απαγόρευσης των διακρίσεων. Θα συμβάλει στην πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας κατά των γυναικών, καθώς και όλων των μορφών βίας με θύματα τα παιδιά και άλλες ομάδες κινδύνου. Θα υποστηρίξει τη συμμετοχή των πολιτών στον δημοκρατικό βίο της ΕΕ. Η Επιτροπή έχει προτείνει συνολικό προϋπολογισμό ύψους 641 705 000 EUR σε τρέχουσες τιμές.

Το πρόγραμμα θα υποστηρίξει οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ευρωπαϊκά δίκτυα, δημόσιες αρχές, συμπεριλαμβανομένων των φορέων για την ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τοπικές αρχές, ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα, δεξαμενές σκέψης. Θα χρηματοδοτήσει δραστηριότητες όπως:

• Ευαισθητοποίηση σχετικά με τα δικαιώματα, τις αξίες και τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ, καθώς και σχετικά με τον πολιτισμό και την ιστορία της·

• Αύξηση της γνώσεων σχετικά με το δίκαιο και τις πολιτικές της ΕΕ, καθώς και σχετικά με δυνητικά εμπόδια στην άσκηση των δικαιωμάτων·

• Αύξηση της ικανότητας δράσης για την καλύτερη ενσωμάτωση και εφαρμογή των νομοθετικών πράξεων και των πολιτικών της ΕΕ στα κράτη μέλη·

• Προώθηση της διασυνοριακής συνεργασίας, ανταλλαγής απόψεων και διαλόγου, βελτίωση της αμοιβαίας γνώσης και κατανόησης και ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών.

3.Παρατηρήσεις σχετικά με τη θέση του Συμβουλίου

Η θέση του Συμβουλίου αντικατοπτρίζει τη συμφωνία που επιτεύχθηκε κατά τους τριμερείς διαλόγους. Οι σημαντικότερες αλλαγές που εισήχθησαν σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής περιλαμβάνουν:

–Τίτλος: ο τίτλος άλλαξε και έγινε: πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες»·

–Ειδικοί στόχοι: λεπτομερέστερη περιγραφή σε καθένα από τα τρία προτεινόμενα σκέλη («ισότητα και δικαιώματα», «δραστηριοποίηση και συμμετοχή των πολιτών», «Δάφνη») και, κυρίως, προσδιορισμός παραδειγμάτων ορισμένων ομάδων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο να υποστούν βία·

–Νέο σκέλος: προσθήκη νέου, τέταρτου σκέλους (ενωσιακές αξίες), το οποίο προορίζεται ειδικά για την υποστήριξη οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται για την προώθηση των αξιών της Ένωσης, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Τα στοιχεία αυτά είναι θεμελιώδους σημασίας για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην Ένωση και για τη διασφάλιση αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών. Με τον τρόπο αυτό, το πρόγραμμα θα συμβάλει στην οικοδόμηση μιας πιο δημοκρατικής Ένωσης, στον σεβασμό του κράτους δικαίου και του δημοκρατικού διαλόγου, στη διαφάνεια και στη χρηστή διακυβέρνηση·

–Συμπληρωματική χρηματοδότηση: χορήγηση συμπληρωματικού ποσού 800 000 000 EUR σε τιμές 2018, που προκύπτει από την ειδική προσαρμογή του προγράμματος που προβλέπεται στο άρθρο 5 και στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (δηλ. του κανονισμού για το ΠΔΠ)·

–Δέσμευση κεφαλαίων: εισαγωγή ειδικής δέσμευσης κονδυλίων ανά σκέλος καθώς και εντός των σκελών και εισαγωγή περιθωρίου ευελιξίας· διάθεση σημαντικού μέρους του προϋπολογισμού (του χρηματοδοτικού κονδυλίου και του συμπληρωματικού ποσού) στο σκέλος «ενωσιακές αξίες»· η επιπλέον χρηματοδότηση που παρέχεται μέσω του συμπληρωματικού ποσού διασφαλίζει ότι το σκέλος «ενωσιακές αξίες» χρηματοδοτείται επαρκώς και ότι δεν υπονομεύεται η σωστή υλοποίησή του από τα τρία άλλα σκέλη·

–Κοινή δήλωση: με κοινή δήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου καλείται η Επιτροπή να λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την παροχή σημαντικής χρηματοδότησης στο σκέλος «ενωσιακές αξίες» ήδη από το 2021·

–Επιλέξιμες οντότητες: οντότητες από τρίτες χώρες εξαιρούνται από το νέο σκέλος (ενωσιακές αξίες) με το σκεπτικό ότι οι δραστηριότητες στο σκέλος αυτό θα πρέπει να επικεντρώνονται στα κράτη μέλη·

–Σημεία επαφής για το πρόγραμμα: εισαγωγή ειδικού άρθρου·

–Διάλογος με τους πολίτες: προσθήκη ομάδας διαλόγου με τους πολίτες (ανεπίσημο φόρουμ συζήτησης με τα ενδιαφερόμενα μέρη) με ειδικό άρθρο και αιτιολογική σκέψη·

–Διάσταση της ισότητας των φύλων: ενίσχυση της αιτιολογικής σκέψης, δεδομένα ανά φύλο στους δείκτες και διάσταση της ισότητας των φύλων στην ενδιάμεση και την τελική αξιολόγηση·

–Δραστηριότητες προς χρηματοδότηση: περαιτέρω προσδιορισμός·

–Επιτροπολογία: διαδικασία εξέτασης αντί της συμβουλευτικής διαδικασίας· η διαδικασία εξέτασης, ακόμα και αν δεν προβλεπόταν στην αρχική πρόταση της Επιτροπής, ήταν η διαδικασία που χρησιμοποιήθηκε στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1381/2013 για τη θέσπιση του προγράμματος «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» για την περίοδο 2014-2020

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε όσον αφορά τη δέσμευση των κονδυλίων αυξάνει την πολυπλοκότητα της υλοποίησης του προγράμματος, αλλά διατηρεί το περιθώριο ευελιξίας που επιθυμούσε η Επιτροπή για το πρόγραμμα.

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί ότι με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε διατηρούνται οι στόχοι της αρχικής της πρότασης.

4.Συμπέρασμα

Η Επιτροπή αποδέχεται τη θέση του Συμβουλίου.